DOI issue:
Heft 4 (Ἀπρίλιος 1862)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.12172#0054
89
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ.
90
χειρών καί ποδών αύτοΰ. Έκτο; των υαλίνων τούτων αγ-
γείων ευρέθηκαν και μικρά πήλινα έντός τών πήλινων τάφων,
ών τά πλείστα κοινά διαφόρων σχημάτων άνευ απεικονίσεων
εΐνε, έπί τριών μόνον τούτων εόρίσκομεν απεικονίσει; έρυθροΰ
χρώματος έπί μέλανος του αγγείου- έπί ενός παιδι'ον καθή-
μενον και προ αύτοΰ μικρόν άγγεΐον, ώς συνήθως έπί αγ-
γείων εις τά πέρις των Άθη/ών καί τοΰ [Ιειραιώς ευρε-
θέντων (δρα ^Ιιη. Βογ. ά. Κ. βαβοΐιβ. 0-68. 18 5 6)· έπι
άλλου εύρίσκοαεν καθημένην γυναίκα, και επί τρίτου βακχικών
τινα παράστασιν λίαν προστίχου και αμελούς έργασίας. Έκτος
τών αγγείων εις πλείστους τάφους ευρέθησαν λεπτότατα φύλλα
χουσίου έν σχήματι τών της έλαίας φύλλων, άτινα πολλάκις
και τρία όμοΰ ηνωμένα την κεφαλήν τοΰ νεκροΰ περιεκύκλουν,
τά φύλλα ταύτα άπετέλουν χρυσούς στεφάνους, οιτινες συνή-
θως, ώς νομίζομεν, έτι'Οεντο ύποκάτω της κεφαλής τοΰ νεκροΰ
πολλάκις ομως και διά τούτων έστέφετο ό νεκρός, ώς α-
πεδείχθη ήμϊν έκ τάφου, έντός τοΰ οποίου εύρέθησαν φύλλα
τοιαύτα έπί τοΰ μετώπου τοΰ κρανίου (9). Νομίσματα ευρέ-
θησαν ολίγιστα, ώς έν γένει είς απαντάς τους μέχρι τοΰδε
εις τά πέρις τών Αθηνών άνασκαφέντας τάφους, και ασή-
μαντα ρωμαϊκής μάλιστα έποχής· χάλκινον νόμισμα της πάνυ
μεταγενεστέρας έποχής εύρέθη εντός τών οδόντων τοΰ νεκροΰ
και δύω λεπτότατα χροσά στρογγύλα έλάσματα έ'κτυπον έ'-
χοντα την γλαύκα· ευρέθησαν προς τούτοις δύω λεπτότατα
στρογγύλα έλάσματα αργυρά, άτινα αρχικώς πιθανώς προσηρ-
μωσμένα προς άλληλα ήσαν, ών το εν φέρει έ'κτυπον παρά"
στασιν της Προμάχου Αθηνάς με έπιγραφήν ΑΘΕ, τό έτερον
κεφαλήν Μεδούσης, ώς πλείστα αττικά νομίσματα αρχαίας έ-
ποχής.
ΚαΙ διάφορα μετάλλινα αντικείμενα έντός τών τάφων εύ-
ρέθησαν, οΓον ςλεγγίόες σιόηοαί πλεΐσται (10), πάντοτε πλη-
σίον της δεςιάς χειρός τοΰ νεκροΰ, πολλάκις και δύω είς τον
αυτόν τάφον στρογγύλοι χά'κινοι κρίκοι, οΓτινες ώς είκάζο-
μεν έχρησίμευον ει» προσάρτησιν τών στλεγγίδων και τοΰ
αγγείου τοΰ έμπεριέχοντος τό έ'λαιον είς χρήσιν τών παλαι-
στών, δπως έπί νεκρικών αναγλύφων παριστανομένους τούς
εύρίσκοαεν έντός γυναικείων τάφων εύρέθησαν κάτοπτρα
χάλκινα διαφόρου μεγέθους στρογγύλα άνευ λαβών και άνευ
έγκεχαραγμένων παραστάσεων ή κοσμημάτων (I 1 ., ώς τά εις
Ίταλίαν άνασκαπτόμενα, προς τούτοις και διάφορα χαλκά
μικρά έργαλεία είς καλλωπισμόν τών γυναικών χρησιμεύσαντα,
καθώς και μέλαινα βαφή και σάπων (δρα και Άρχαιολογ.
Έφημ. 1840 σελ. 388).
Εύρέθη προς τούτοις και σταθμός τετράγωνος μολύβδινος»
φέρων επί ~ής άνω έπιφανείας έ'κτυπον αμφορέα και πέριξ
την έπιγραφήν Η Μ ΤΡ1 — Και πήλινα-, μορφαί εύρέθησαν·
Μορφή Τελεσφόρου είς τά ζάτω τοΰ σώματος δπήν έχοντα,
οπως και επί άλλων πήλινων μορφών έν τω μουσεία» τής αρχ.
εταιρίας εύρισκομένων, καί Γππος πήλινος έπί τοΰ όποιου
ζωηρά ίχνη χρωματισμού, καί μΙΧρά μορφή Σιληνοΰ με άγ-
γεΐον είς τήν άριστεράν εύρέθη πρός τούτοις καί δακτυλίδιον
χρυσυΰν καί μικρόν άργυροΰν σκεύος έν εί'δει ημισελήνου.—
Είς τους πλείστους τών τάφων εύρέθησαν καί καρφία διαφό-
ρων σχημάτων, πιθανώς τών ςυλίνων θηκών, έντός τών ο-
ποίων έθάπτοντο οί νεκροί (12) εύρέθη τέλος είς τήν αυτήν
βέσιν καί ψηφιδοτόν έ'δαφος άπλούστατον, καί άνω αύτοΰ
έντός τοΰ χώματος μέγα πλήθος πήλινων μητρών διά μι-
κράς πήλινους μορφάς, οπερ πιθανώς ήμΐν τήν θέσιν κερα-
μείοα έμφαίνει· ώς καί πρός τοις άλλοις καί τεθραυσμένων
αγγείων άπειρον πλήθος, χαΐ τεμάχιον κοκκαλίνου αύλοΰ. —
Τέλος έγένετο καί άποπειρατήριος ανασκαφή είς Οέσιν τών
κοινώς ελαιοτριβείων καλουμένων, πρός βοδράν τής Αγίας
Τριάδος, δπου έκτος πλείστων θραυσμάτων πηλίνων αγγείων
εύρέθησαν καί δύω τάφοι πλησίον αλλήλων, αρίστης κατα-
σκευής καί πολυτελέστατοι έκ μαρμάρινων πλακών, έντός τοΰ
ενός τών όποιων δεν ήσαν ή τρία τών συνήθων υάλινων αγ-
γείων, τοΰ ετέρου ούδέ τά οστά έμπεριέχοντος.
Ταύτα έν συντόμω εΐνε τά αποτελέσματα τής ανασκαφής
ταύτης, άτινα έκ νέου άπέόειςαν ήμϊν, οτι καί διά μικράς
δαπάνης δύναται τις έν 1 Ελλάδι πλείστα σπουδαία αρχαία νά
άνακαλύψη, άτινα ού μόνον ύλικώς πληρέστατα άνταμείβουσι
τον τάς τοιαύτας άνασκαφάς έπιχειροΰντα, αλλά καί πλείστα
παρέχουσι νέα διδόμενα, διά τών οποίων ή τής αρχαιολογίας
έπιστήμη ωφελείται· ώστε ευχής έ'ργον εΐνε καί είς τό εξής
ή έφορία τής άρχαιολογικής ημών εταιρίας νά δαπανήση χρη-
ματικήν τινα ποσότητα είς τοιούτου είδους άνασκαφάς, ίνα διά
τών άνευρισκομένων ού μόνον τό μουσεΐόν της, αλλά καί τήν
τής αρχαιολογίας έπιστήμην διά σημαντικών ανακαλύψεων
πλουτίση.
Σημειώσεις.
1 Καί ό Αισχίνης κατά Τιμάρχ. 11 καί 12 καλεί αυτά
οικήσεις καί οικόπεδα.
2 Αισχίνης έν τιίϊ αύτιρ χωρίφ καλεί αυτά φρέατα καί
λάκκους· ότι δέ έχρησίμευον καί είς άποταμίευσιν έλαίου
καί οίνου μαρτυρεί καί Άριστοφ. Πλου τ. 810 « τό φρέαρ
ο έλαίου μεστόν» δρα καί Σουίόαν είς λέςιν λάκκος.
3 Πλου τ αρχ. είς Άοατ. § 53. ιι νόμου δντος αρχαίου
μηδένα !}άπτεσθαι τειχ,~·,ν έντός, ίσχυράς τε τω νόμιρ δεισι-
δαιμονίας παρούσης » ώσπερκαί Κικέρων Γαηι. IV, 12
καί άλλοι.
4 Ιΐεοί τής ανασκαφής ταύτης δρα Φιλίστορα I. σελ. 457.
καί Άοχαιολογικήν τοΰ Βερολίνου Εφημερίδα 1801
σελ. 195.
5 "Οτι οί άρχαϊοι "Ελληνες καί είς τήν άρχα-οτάτην ήδη έ-
ποχήν πολλάκις τούς νεχρούς των έ'καιον, δηλοΰται ήμϊν
έκ πολλών χωρίων αρχαίων συγγραφέων (δρα ΙΙβΓΠίαηη
Οηβοΐι. ΡΗναί. ΑΙϊθγΛ. I § 40 1).
0 Ή παράστασις αύτη φαλλοΰ ύπενθυμίζει ήμϊν τάς συνή-
θεις είς Βοιωτίαν εύρισκομένας νεκρικάς στήλας, έν εΐδει
τετραγώνου μικρού βωμού, ών τό άνω μέρος κοσμείται
διά φαλλού- ό Τόσσιος (ΑγοΙι. Αη£8. I 26) καί τάς συνή-
θεις στρογγύλας νεκρικάς στήλας ώς συμβολικώς το σχή-
μα τοΰ φαλλοΰ παριστανούσας εκλαμβάνει.
7 Τινές αύτών έςεόόθησαν ήδη υπό τοΰ καθηγητού 'Ρουσο-
πούλου είς τό πρώτον τεύχος τής Άρχ. Εφημερίδος.
"Ας έπιτραπη ήμΐν ένταύθα νά δηλώσωμεν, οτι τ-η" έσω-
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ.
90
χειρών καί ποδών αύτοΰ. Έκτο; των υαλίνων τούτων αγ-
γείων ευρέθηκαν και μικρά πήλινα έντός τών πήλινων τάφων,
ών τά πλείστα κοινά διαφόρων σχημάτων άνευ απεικονίσεων
εΐνε, έπί τριών μόνον τούτων εόρίσκομεν απεικονίσει; έρυθροΰ
χρώματος έπί μέλανος του αγγείου- έπί ενός παιδι'ον καθή-
μενον και προ αύτοΰ μικρόν άγγεΐον, ώς συνήθως έπί αγ-
γείων εις τά πέρις των Άθη/ών καί τοΰ [Ιειραιώς ευρε-
θέντων (δρα ^Ιιη. Βογ. ά. Κ. βαβοΐιβ. 0-68. 18 5 6)· έπι
άλλου εύρίσκοαεν καθημένην γυναίκα, και επί τρίτου βακχικών
τινα παράστασιν λίαν προστίχου και αμελούς έργασίας. Έκτος
τών αγγείων εις πλείστους τάφους ευρέθησαν λεπτότατα φύλλα
χουσίου έν σχήματι τών της έλαίας φύλλων, άτινα πολλάκις
και τρία όμοΰ ηνωμένα την κεφαλήν τοΰ νεκροΰ περιεκύκλουν,
τά φύλλα ταύτα άπετέλουν χρυσούς στεφάνους, οιτινες συνή-
θως, ώς νομίζομεν, έτι'Οεντο ύποκάτω της κεφαλής τοΰ νεκροΰ
πολλάκις ομως και διά τούτων έστέφετο ό νεκρός, ώς α-
πεδείχθη ήμϊν έκ τάφου, έντός τοΰ οποίου εύρέθησαν φύλλα
τοιαύτα έπί τοΰ μετώπου τοΰ κρανίου (9). Νομίσματα ευρέ-
θησαν ολίγιστα, ώς έν γένει είς απαντάς τους μέχρι τοΰδε
εις τά πέρις τών Αθηνών άνασκαφέντας τάφους, και ασή-
μαντα ρωμαϊκής μάλιστα έποχής· χάλκινον νόμισμα της πάνυ
μεταγενεστέρας έποχής εύρέθη εντός τών οδόντων τοΰ νεκροΰ
και δύω λεπτότατα χροσά στρογγύλα έλάσματα έ'κτυπον έ'-
χοντα την γλαύκα· ευρέθησαν προς τούτοις δύω λεπτότατα
στρογγύλα έλάσματα αργυρά, άτινα αρχικώς πιθανώς προσηρ-
μωσμένα προς άλληλα ήσαν, ών το εν φέρει έ'κτυπον παρά"
στασιν της Προμάχου Αθηνάς με έπιγραφήν ΑΘΕ, τό έτερον
κεφαλήν Μεδούσης, ώς πλείστα αττικά νομίσματα αρχαίας έ-
ποχής.
ΚαΙ διάφορα μετάλλινα αντικείμενα έντός τών τάφων εύ-
ρέθησαν, οΓον ςλεγγίόες σιόηοαί πλεΐσται (10), πάντοτε πλη-
σίον της δεςιάς χειρός τοΰ νεκροΰ, πολλάκις και δύω είς τον
αυτόν τάφον στρογγύλοι χά'κινοι κρίκοι, οΓτινες ώς είκάζο-
μεν έχρησίμευον ει» προσάρτησιν τών στλεγγίδων και τοΰ
αγγείου τοΰ έμπεριέχοντος τό έ'λαιον είς χρήσιν τών παλαι-
στών, δπως έπί νεκρικών αναγλύφων παριστανομένους τούς
εύρίσκοαεν έντός γυναικείων τάφων εύρέθησαν κάτοπτρα
χάλκινα διαφόρου μεγέθους στρογγύλα άνευ λαβών και άνευ
έγκεχαραγμένων παραστάσεων ή κοσμημάτων (I 1 ., ώς τά εις
Ίταλίαν άνασκαπτόμενα, προς τούτοις και διάφορα χαλκά
μικρά έργαλεία είς καλλωπισμόν τών γυναικών χρησιμεύσαντα,
καθώς και μέλαινα βαφή και σάπων (δρα και Άρχαιολογ.
Έφημ. 1840 σελ. 388).
Εύρέθη προς τούτοις και σταθμός τετράγωνος μολύβδινος»
φέρων επί ~ής άνω έπιφανείας έ'κτυπον αμφορέα και πέριξ
την έπιγραφήν Η Μ ΤΡ1 — Και πήλινα-, μορφαί εύρέθησαν·
Μορφή Τελεσφόρου είς τά ζάτω τοΰ σώματος δπήν έχοντα,
οπως και επί άλλων πήλινων μορφών έν τω μουσεία» τής αρχ.
εταιρίας εύρισκομένων, καί Γππος πήλινος έπί τοΰ όποιου
ζωηρά ίχνη χρωματισμού, καί μΙΧρά μορφή Σιληνοΰ με άγ-
γεΐον είς τήν άριστεράν εύρέθη πρός τούτοις καί δακτυλίδιον
χρυσυΰν καί μικρόν άργυροΰν σκεύος έν εί'δει ημισελήνου.—
Είς τους πλείστους τών τάφων εύρέθησαν καί καρφία διαφό-
ρων σχημάτων, πιθανώς τών ςυλίνων θηκών, έντός τών ο-
ποίων έθάπτοντο οί νεκροί (12) εύρέθη τέλος είς τήν αυτήν
βέσιν καί ψηφιδοτόν έ'δαφος άπλούστατον, καί άνω αύτοΰ
έντός τοΰ χώματος μέγα πλήθος πήλινων μητρών διά μι-
κράς πήλινους μορφάς, οπερ πιθανώς ήμΐν τήν θέσιν κερα-
μείοα έμφαίνει· ώς καί πρός τοις άλλοις καί τεθραυσμένων
αγγείων άπειρον πλήθος, χαΐ τεμάχιον κοκκαλίνου αύλοΰ. —
Τέλος έγένετο καί άποπειρατήριος ανασκαφή είς Οέσιν τών
κοινώς ελαιοτριβείων καλουμένων, πρός βοδράν τής Αγίας
Τριάδος, δπου έκτος πλείστων θραυσμάτων πηλίνων αγγείων
εύρέθησαν καί δύω τάφοι πλησίον αλλήλων, αρίστης κατα-
σκευής καί πολυτελέστατοι έκ μαρμάρινων πλακών, έντός τοΰ
ενός τών όποιων δεν ήσαν ή τρία τών συνήθων υάλινων αγ-
γείων, τοΰ ετέρου ούδέ τά οστά έμπεριέχοντος.
Ταύτα έν συντόμω εΐνε τά αποτελέσματα τής ανασκαφής
ταύτης, άτινα έκ νέου άπέόειςαν ήμϊν, οτι καί διά μικράς
δαπάνης δύναται τις έν 1 Ελλάδι πλείστα σπουδαία αρχαία νά
άνακαλύψη, άτινα ού μόνον ύλικώς πληρέστατα άνταμείβουσι
τον τάς τοιαύτας άνασκαφάς έπιχειροΰντα, αλλά καί πλείστα
παρέχουσι νέα διδόμενα, διά τών οποίων ή τής αρχαιολογίας
έπιστήμη ωφελείται· ώστε ευχής έ'ργον εΐνε καί είς τό εξής
ή έφορία τής άρχαιολογικής ημών εταιρίας νά δαπανήση χρη-
ματικήν τινα ποσότητα είς τοιούτου είδους άνασκαφάς, ίνα διά
τών άνευρισκομένων ού μόνον τό μουσεΐόν της, αλλά καί τήν
τής αρχαιολογίας έπιστήμην διά σημαντικών ανακαλύψεων
πλουτίση.
Σημειώσεις.
1 Καί ό Αισχίνης κατά Τιμάρχ. 11 καί 12 καλεί αυτά
οικήσεις καί οικόπεδα.
2 Αισχίνης έν τιίϊ αύτιρ χωρίφ καλεί αυτά φρέατα καί
λάκκους· ότι δέ έχρησίμευον καί είς άποταμίευσιν έλαίου
καί οίνου μαρτυρεί καί Άριστοφ. Πλου τ. 810 « τό φρέαρ
ο έλαίου μεστόν» δρα καί Σουίόαν είς λέςιν λάκκος.
3 Πλου τ αρχ. είς Άοατ. § 53. ιι νόμου δντος αρχαίου
μηδένα !}άπτεσθαι τειχ,~·,ν έντός, ίσχυράς τε τω νόμιρ δεισι-
δαιμονίας παρούσης » ώσπερκαί Κικέρων Γαηι. IV, 12
καί άλλοι.
4 Ιΐεοί τής ανασκαφής ταύτης δρα Φιλίστορα I. σελ. 457.
καί Άοχαιολογικήν τοΰ Βερολίνου Εφημερίδα 1801
σελ. 195.
5 "Οτι οί άρχαϊοι "Ελληνες καί είς τήν άρχα-οτάτην ήδη έ-
ποχήν πολλάκις τούς νεχρούς των έ'καιον, δηλοΰται ήμϊν
έκ πολλών χωρίων αρχαίων συγγραφέων (δρα ΙΙβΓΠίαηη
Οηβοΐι. ΡΗναί. ΑΙϊθγΛ. I § 40 1).
0 Ή παράστασις αύτη φαλλοΰ ύπενθυμίζει ήμϊν τάς συνή-
θεις είς Βοιωτίαν εύρισκομένας νεκρικάς στήλας, έν εΐδει
τετραγώνου μικρού βωμού, ών τό άνω μέρος κοσμείται
διά φαλλού- ό Τόσσιος (ΑγοΙι. Αη£8. I 26) καί τάς συνή-
θεις στρογγύλας νεκρικάς στήλας ώς συμβολικώς το σχή-
μα τοΰ φαλλοΰ παριστανούσας εκλαμβάνει.
7 Τινές αύτών έςεόόθησαν ήδη υπό τοΰ καθηγητού 'Ρουσο-
πούλου είς τό πρώτον τεύχος τής Άρχ. Εφημερίδος.
"Ας έπιτραπη ήμΐν ένταύθα νά δηλώσωμεν, οτι τ-η" έσω-