DOI Heft:
Heft 6 (Ιούνιος 1862)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.12172#0085
151
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ.
152
τής αρχαίας έκείνης όχθης τοις γνωρίσασιν αυτήν πρότερον.
ταύτην δε την όόόν από τοΰ έπί 'Ρηγίλλη θεάτρου παρα-
τείνων 2ως έδψ πάν το έμποόών γινόμενον είς το αύτοΰ
τέλος άφήρη, κατέστρεφε, μετέχει ρ (ζετο, ήφάνιζεν. ούτως ου-
δέν ίχνος έμεινε τώρα των μεταςϋ τοΰ είρημένου θεάτρου
καΐ της Άόριανοΰ κοινώς καλουμένης πόλης φανερών πρό-
τερον λειψάνων αρχαίου περιβόλου, κατεστράφη δέ και τδ
άνευοεθέν καλδν ρωμάίκδν ύόραγωγεΐον κατά τδ μέρος της ό-
δοΰ τδ εύθύς μετά τδ εΐρημένον ^έατρον προς τδ τοΰ Διονύ-
σου και τδ στρατιωτικόν νοσοκομεΐον, έμφυτευθέντων εν αύ-
τψ και δένδρων, δπου συνέπεσεν δ στοίχος αυτών έπ' αύ-
τοΰ. μετεκινήθησαν δε και οί λίθοι πάν:ες, οι τε έκ του αρ-
χαίου τείχους και πολλοί έκ τών τοΰ έπ'ι 'Ρηγίλλη ί)εάτρου
είς οίκοόόμησιν της δχθης τοΰ Ίλισσοΰ και ιδιωτικών οι-
κιών, τδ δ' αύτδ συνέβη και εις τάς άλλας όδοΰς τάς ποιη-
θείσας ύπ' αύτοΰ κοιτά την πόλιν και έ'ςω αϋτής και ιδία
είς την πλατεΐαν τοΰ θησείου, δπου, άποκόψας τήν κορυφήν
τοΰ προς μεσημβρίαν τοΰ ναοΰ λόφου, έςηφάνισε και δσα
αύτοΰ έφάνησαν αρχαία βάθρα κα'ι κτίρια αναγκαία είς λυ-
σιν τοΰ δυσχεροΰς περί τοΰ θησείου ζητήματος, δμως δέ και
ωφέλεια ου μικρά προέκυψεν έκ τών έργων τδ ανδρός τούτου,
διότι άνεκαλύφθησαν πολλά καϊ σπουδαΤα μνημεία της
τέχνης, μάλιστα έκ της κατά τήν Άγίαν Τριάδα οδοποιίας,
οπ8 τά ευρεθέντα πολλά και περίεργα νεκρικά μνημεία ίκανώς
έόήλωσαν τον πέρις έκεϊ ύποκρυπτόμενον θησαυρόν, περιμέ-
νοντα τδ φώς της ημέρας και της αρχαιολογίας, τελευταϊον, ά-
σημον μεν εύρημα τοΰ ΚυριΉ Δανιήλ, ά'ςίον δέ σημειώσεως διά
τήν ΐ)έσιν έν -η έστήθη έ'μπροσθεν τοΰ οικήματος τών απο-
μάχων τής ακροπόλεως έπί της αίμασιάς τοΰ κηπαρίου των,
ίνα βλέπηται ύπδ παντδς εισερχομένου εις τήν άκρόπολιν, Γνε
ασχημότατη κεφαλή γυναικός γραίας λίαν έφθαρμένη.
7. αί έν τ-ή καλούμενη Πνυκί άνασ/.αφαι τοΰ έν Γοττίγγη νΰν
καθηγητοδ κυρίκ Κουρτίου έκλόνισαν πολλών τάς δοξασίας περί
τής δνομασίας και τής χρήσεως τδ τόππ τούτκ (πρβλ. σ. 04, 3)
και ίσως βεβαιωθη ή γνώμη του δτι κοινοί) ω μια τις ήν αύτοΰ
τδ πάλαι, προς ύποστήριςιν δέ τής γνώμης ταύτης ίσως
συντελεί και τδ παρά Ξενοφώντι έν Άπομνημ. Α', β', 2
χωρίον τόδε· « ί)ύων τε γάρ φανερός ήν (ό Σωκράτης) πολ-
λάκις μεν οίκοι, πολλάκις δέ επι τών Κοινών της πόλεως
βωμών»· έκ δέ τής νΰν γενομένης αύτοΰ προχείρου ανασκαφής
άνεκαλύφθησαν έπί τοΰ βράχου ίχνη κλίμακος κατερχομένης
από τοΰ καλουμένου βήματος τή; [Ινυκός προς τά κάτω, ήτοι
προς βορέαν άνεμον, και μετά τεσσαράκοντα και δύο μέτρα
γαλλι/.ά από τοΰ καλουμένου βήματος, τέσσαρες έπί τοΰ
βράχου μακραί και πλατεϊαι βαθμίδες, παρόμοιοι τοίς τοΰ
είρημέν» βήματος τής Πνυκός, και πιθανόν έφάνη πολλοίς
δτι και ένταύθα δμοιον βήμα ή βωμός ήν. μετά δέ ταύτα ή ανα-
σκαφή τοΰ άνοιχθέντος χάνδακος δεν έχώρησε μέχρι τοΰ βρά-
χου· δέν μένει ομως, ως νομιζομεν, αμφιβολία δτι και μέχρι
τοΰ κυκλικού πελωρίου τείχους χωροΰσι, άφοΰ κάτωθεν
αύτοΰ αί έπί τών βράχων λελαςευμέναι βαθμίδες φανερώς
χωροΰσιν υπό τά ιίεμέλια τοΰ τείχους τούτου, και τεκμήρια
ακραιφνή παρέχουσιν δτι τό τείχος ύστερώτερα τής κλίμακος
έκτίσθη. περιέσκαψε οέ ό κύριος Κούρτιος καϊ δλον τδ κυκλι-
κόν τοΰτο τείχος μέχρι τών έπί τοΰ βράχου θεμελίων αύτοΰ,
και ούδαμοΰ ευρέθη είσοδος σαφής._ άνω δέ έντός τοΰ περι-
βόλου κατά τήν άνατολικήν ά'κραν τοΰ έπί τοΰ βράχου
λελαςευμένου τείχου ευρέθησαν αύλακες στεναί και βαθεϊαι
παράλληλον τοΰ τοίχου διεύθυνσιν έ'χουσαι και ά'λλαι πάλιν
έγκαρσίαν, ώστε διαιρείται δί αύτών ή πέτρα τοΰ έδά-
φους είς τετραγωνικά τμήματα μεγα'ήτερα καϊ μικρότερα,
ή τραχΰτης τής έπιφανείας αύτών και ίχνη σαφή ύποσκά-
ψεως παρέσχον άλλοις τε και τώ τάδε γράφοντι τεκμήρια
δτι λατομεϊον ήν τδ πράγμα, και οί πελώριοι τοΰ κυκλικού
τείχους λίθοι εντεύθεν άπετμήθησαν. τήν γνώμην δε ταύτην
έπεβεβαίωσε και 6 αρχιτέκτων κύριος Στράκκος· άλλα δέ πά-
λιν έφαίνετο διανοούμενος ό κύριος Βοεττίχερος. έν τούτοις
τεθέντος δτι τοΰτο δεν ίνε ή Πνϋς, μένομεν δλως άνευ Πυ-
κνός, και τότε δέν έςεύρω είς ποίας πέτρας πρέπει να ζη-
τήσωμεν τόν άβράκωτον τών Αθηναίων δήμον διότι είς τά
βόρεια τοΰ Μουσείου (σελ. 64, 3) Μνυκός ίχνη δέν έφάνησαν.
8. ό κύριο; Κούρτιος έπεχείρησε προσέτι και τήν κάθαρσιν
τοΰ έν Μουνυχία σπηλαίου τοΰ καλουμένου χοινώς τής Αρε-
τούσας, δπου έχώρησεν είς βάθος ένενήκοντα περίπου βαθ-
μίδων λελαςευμένων έπί τοΰ βράχου, άναχωρήσαντος δ'αύτοΰ
έςηκολούθησεν ή άνόουςίς ολίγας έ'τι ημέρας, άλλ' ό επιτε-
τραμμένος τά κατ'αυτήν, πεισθείς δτι δέν γίνεται σκοπίμως
ή δαπάνη, ανέβαλε τδ έ'ργον μεχρισοΰ ευρη έργολάβον κα-
τάλληλον.
τοΰ σπηλαίου τούτου ή είσοδος κείται έπ'ι τοΰ υψίστου λό-
φου τής Μουνυχίας κατά τήν δυτικήν αύτοΰ άκραν ίνε τε-
τραγωνική λελαςευμένη δίοδος άνωθεν έως κάτω ομοίως, φέ-
ρεται δέ πλαγίως κεκλιμένη προς βορραν υπό τόν λόφον, τό
δέ ποΰ άδηλον μέχρι τούδε· έκ δέ τής ιστορίας ουδέν γνω-
στόν περί τούτου, ό Στράβων έν θ' σελ. 395 τ. γράφων περί
τή; .Μουνυχίας τάδε- « λόφος δ' έστίν ή Μουνυχία χερρονη-
σιάζων και κοίλος και υπόνομος πολΰ μέρος φύσει τε καϊ
επίτηδες ώατ' οικήσεις δέχεσΗαι., στομίφ οέ μικρώ την εΐ-
σοδον εχων» δέν έ/.φράζεται πολύ σαφώς· αλλ όμως πιθα-
νόν και ή παρούσα δίοδος νά φέρη κάτω είς μινυείους τινάς
οικήσεις, τό γούν έργον αναμφιβόλως λείψανόν έστι τών
πρώτων οίκητόρων τής Μουνυχίάς, τών ές 'Ορχομενού τής
Βοιωτίας Μινυων, οίτινες έκοληθέντες έκεΐθεν υπό θρακών
ήλθαν είς Αθήνας έπί Μουνύχου βασιλέως· ό δέ έπέτοεψεν
αύτοΐς νά κατοικήσωσι τόν τόπον τούτον, τήν Μουνυχίαν,
δστις ούτως ώνομάσθη παρ' αύτών πρός τιμήν τού βασιλέως,
καθ' α εγραψεν Ελλάνικος έν τή δευτέρα Ατθίδος, μαρτυ-
ρούμενα ύπό Ούλπιανού έν τοις σχολίοις είς τόν περί τοΰ στε-
φάνου λόγον τοΰ Δημοσθένους (σελ. 299 ϋίη<1.) κα'ι ύπό
τών λεξικογράφων, 'Λρποκρατίωνος, Φωτίου ζαί Σουίόα
(δρα ΜιιβΙΙοΓ, Γγλ^γπ. Ιιίβί. Οτ. τόμφ Α' σελ. 54 άπόσπ. 7 I).
οπωσδήποτε τό έργον τούτο ίνε εκ τών παλαιοτάτων έν
Αττική τό άςιολογώτατον και μοναδικόν είς τό είόός του,
και όφείλομεν ευχαριστίας τω σοφοί Κουρτίω διά τήν έπι-
χειρηαιν του ταύτην, αν και δεν πιστεύομεν δτι ίνε δυνατόν
μέ δαπάνην ίόιωτικήν νά καθαρισθη τό δλον διότι, έάν έκ
τής εισόδου πρέπη νά είκάση τις περί τού δι' 8 έποιήθη ή
τοιαύτη είσοδος, ίνε μεγα τι χρήμα καταφυγής, ένδέχεται δ-
μως και νά μήν "(|νε αλλο τι ή δίοδος κρύφια, ής τό έτερον
στόμιον ό σο'ίός Βοετιίχερος πιστεύει δτι ευ'ρηκε πρός τά
πρός βορέαν άνεμον τέρματα τοΰ αύτοΰ λόφου. Ά. Σ.'Ρ.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ.
152
τής αρχαίας έκείνης όχθης τοις γνωρίσασιν αυτήν πρότερον.
ταύτην δε την όόόν από τοΰ έπί 'Ρηγίλλη θεάτρου παρα-
τείνων 2ως έδψ πάν το έμποόών γινόμενον είς το αύτοΰ
τέλος άφήρη, κατέστρεφε, μετέχει ρ (ζετο, ήφάνιζεν. ούτως ου-
δέν ίχνος έμεινε τώρα των μεταςϋ τοΰ είρημένου θεάτρου
καΐ της Άόριανοΰ κοινώς καλουμένης πόλης φανερών πρό-
τερον λειψάνων αρχαίου περιβόλου, κατεστράφη δέ και τδ
άνευοεθέν καλδν ρωμάίκδν ύόραγωγεΐον κατά τδ μέρος της ό-
δοΰ τδ εύθύς μετά τδ εΐρημένον ^έατρον προς τδ τοΰ Διονύ-
σου και τδ στρατιωτικόν νοσοκομεΐον, έμφυτευθέντων εν αύ-
τψ και δένδρων, δπου συνέπεσεν δ στοίχος αυτών έπ' αύ-
τοΰ. μετεκινήθησαν δε και οί λίθοι πάν:ες, οι τε έκ του αρ-
χαίου τείχους και πολλοί έκ τών τοΰ έπ'ι 'Ρηγίλλη ί)εάτρου
είς οίκοόόμησιν της δχθης τοΰ Ίλισσοΰ και ιδιωτικών οι-
κιών, τδ δ' αύτδ συνέβη και εις τάς άλλας όδοΰς τάς ποιη-
θείσας ύπ' αύτοΰ κοιτά την πόλιν και έ'ςω αϋτής και ιδία
είς την πλατεΐαν τοΰ θησείου, δπου, άποκόψας τήν κορυφήν
τοΰ προς μεσημβρίαν τοΰ ναοΰ λόφου, έςηφάνισε και δσα
αύτοΰ έφάνησαν αρχαία βάθρα κα'ι κτίρια αναγκαία είς λυ-
σιν τοΰ δυσχεροΰς περί τοΰ θησείου ζητήματος, δμως δέ και
ωφέλεια ου μικρά προέκυψεν έκ τών έργων τδ ανδρός τούτου,
διότι άνεκαλύφθησαν πολλά καϊ σπουδαΤα μνημεία της
τέχνης, μάλιστα έκ της κατά τήν Άγίαν Τριάδα οδοποιίας,
οπ8 τά ευρεθέντα πολλά και περίεργα νεκρικά μνημεία ίκανώς
έόήλωσαν τον πέρις έκεϊ ύποκρυπτόμενον θησαυρόν, περιμέ-
νοντα τδ φώς της ημέρας και της αρχαιολογίας, τελευταϊον, ά-
σημον μεν εύρημα τοΰ ΚυριΉ Δανιήλ, ά'ςίον δέ σημειώσεως διά
τήν ΐ)έσιν έν -η έστήθη έ'μπροσθεν τοΰ οικήματος τών απο-
μάχων τής ακροπόλεως έπί της αίμασιάς τοΰ κηπαρίου των,
ίνα βλέπηται ύπδ παντδς εισερχομένου εις τήν άκρόπολιν, Γνε
ασχημότατη κεφαλή γυναικός γραίας λίαν έφθαρμένη.
7. αί έν τ-ή καλούμενη Πνυκί άνασ/.αφαι τοΰ έν Γοττίγγη νΰν
καθηγητοδ κυρίκ Κουρτίου έκλόνισαν πολλών τάς δοξασίας περί
τής δνομασίας και τής χρήσεως τδ τόππ τούτκ (πρβλ. σ. 04, 3)
και ίσως βεβαιωθη ή γνώμη του δτι κοινοί) ω μια τις ήν αύτοΰ
τδ πάλαι, προς ύποστήριςιν δέ τής γνώμης ταύτης ίσως
συντελεί και τδ παρά Ξενοφώντι έν Άπομνημ. Α', β', 2
χωρίον τόδε· « ί)ύων τε γάρ φανερός ήν (ό Σωκράτης) πολ-
λάκις μεν οίκοι, πολλάκις δέ επι τών Κοινών της πόλεως
βωμών»· έκ δέ τής νΰν γενομένης αύτοΰ προχείρου ανασκαφής
άνεκαλύφθησαν έπί τοΰ βράχου ίχνη κλίμακος κατερχομένης
από τοΰ καλουμένου βήματος τή; [Ινυκός προς τά κάτω, ήτοι
προς βορέαν άνεμον, και μετά τεσσαράκοντα και δύο μέτρα
γαλλι/.ά από τοΰ καλουμένου βήματος, τέσσαρες έπί τοΰ
βράχου μακραί και πλατεϊαι βαθμίδες, παρόμοιοι τοίς τοΰ
είρημέν» βήματος τής Πνυκός, και πιθανόν έφάνη πολλοίς
δτι και ένταύθα δμοιον βήμα ή βωμός ήν. μετά δέ ταύτα ή ανα-
σκαφή τοΰ άνοιχθέντος χάνδακος δεν έχώρησε μέχρι τοΰ βρά-
χου· δέν μένει ομως, ως νομιζομεν, αμφιβολία δτι και μέχρι
τοΰ κυκλικού πελωρίου τείχους χωροΰσι, άφοΰ κάτωθεν
αύτοΰ αί έπί τών βράχων λελαςευμέναι βαθμίδες φανερώς
χωροΰσιν υπό τά ιίεμέλια τοΰ τείχους τούτου, και τεκμήρια
ακραιφνή παρέχουσιν δτι τό τείχος ύστερώτερα τής κλίμακος
έκτίσθη. περιέσκαψε οέ ό κύριος Κούρτιος καϊ δλον τδ κυκλι-
κόν τοΰτο τείχος μέχρι τών έπί τοΰ βράχου θεμελίων αύτοΰ,
και ούδαμοΰ ευρέθη είσοδος σαφής._ άνω δέ έντός τοΰ περι-
βόλου κατά τήν άνατολικήν ά'κραν τοΰ έπί τοΰ βράχου
λελαςευμένου τείχου ευρέθησαν αύλακες στεναί και βαθεϊαι
παράλληλον τοΰ τοίχου διεύθυνσιν έ'χουσαι και ά'λλαι πάλιν
έγκαρσίαν, ώστε διαιρείται δί αύτών ή πέτρα τοΰ έδά-
φους είς τετραγωνικά τμήματα μεγα'ήτερα καϊ μικρότερα,
ή τραχΰτης τής έπιφανείας αύτών και ίχνη σαφή ύποσκά-
ψεως παρέσχον άλλοις τε και τώ τάδε γράφοντι τεκμήρια
δτι λατομεϊον ήν τδ πράγμα, και οί πελώριοι τοΰ κυκλικού
τείχους λίθοι εντεύθεν άπετμήθησαν. τήν γνώμην δε ταύτην
έπεβεβαίωσε και 6 αρχιτέκτων κύριος Στράκκος· άλλα δέ πά-
λιν έφαίνετο διανοούμενος ό κύριος Βοεττίχερος. έν τούτοις
τεθέντος δτι τοΰτο δεν ίνε ή Πνϋς, μένομεν δλως άνευ Πυ-
κνός, και τότε δέν έςεύρω είς ποίας πέτρας πρέπει να ζη-
τήσωμεν τόν άβράκωτον τών Αθηναίων δήμον διότι είς τά
βόρεια τοΰ Μουσείου (σελ. 64, 3) Μνυκός ίχνη δέν έφάνησαν.
8. ό κύριο; Κούρτιος έπεχείρησε προσέτι και τήν κάθαρσιν
τοΰ έν Μουνυχία σπηλαίου τοΰ καλουμένου χοινώς τής Αρε-
τούσας, δπου έχώρησεν είς βάθος ένενήκοντα περίπου βαθ-
μίδων λελαςευμένων έπί τοΰ βράχου, άναχωρήσαντος δ'αύτοΰ
έςηκολούθησεν ή άνόουςίς ολίγας έ'τι ημέρας, άλλ' ό επιτε-
τραμμένος τά κατ'αυτήν, πεισθείς δτι δέν γίνεται σκοπίμως
ή δαπάνη, ανέβαλε τδ έ'ργον μεχρισοΰ ευρη έργολάβον κα-
τάλληλον.
τοΰ σπηλαίου τούτου ή είσοδος κείται έπ'ι τοΰ υψίστου λό-
φου τής Μουνυχίας κατά τήν δυτικήν αύτοΰ άκραν ίνε τε-
τραγωνική λελαςευμένη δίοδος άνωθεν έως κάτω ομοίως, φέ-
ρεται δέ πλαγίως κεκλιμένη προς βορραν υπό τόν λόφον, τό
δέ ποΰ άδηλον μέχρι τούδε· έκ δέ τής ιστορίας ουδέν γνω-
στόν περί τούτου, ό Στράβων έν θ' σελ. 395 τ. γράφων περί
τή; .Μουνυχίας τάδε- « λόφος δ' έστίν ή Μουνυχία χερρονη-
σιάζων και κοίλος και υπόνομος πολΰ μέρος φύσει τε καϊ
επίτηδες ώατ' οικήσεις δέχεσΗαι., στομίφ οέ μικρώ την εΐ-
σοδον εχων» δέν έ/.φράζεται πολύ σαφώς· αλλ όμως πιθα-
νόν και ή παρούσα δίοδος νά φέρη κάτω είς μινυείους τινάς
οικήσεις, τό γούν έργον αναμφιβόλως λείψανόν έστι τών
πρώτων οίκητόρων τής Μουνυχίάς, τών ές 'Ορχομενού τής
Βοιωτίας Μινυων, οίτινες έκοληθέντες έκεΐθεν υπό θρακών
ήλθαν είς Αθήνας έπί Μουνύχου βασιλέως· ό δέ έπέτοεψεν
αύτοΐς νά κατοικήσωσι τόν τόπον τούτον, τήν Μουνυχίαν,
δστις ούτως ώνομάσθη παρ' αύτών πρός τιμήν τού βασιλέως,
καθ' α εγραψεν Ελλάνικος έν τή δευτέρα Ατθίδος, μαρτυ-
ρούμενα ύπό Ούλπιανού έν τοις σχολίοις είς τόν περί τοΰ στε-
φάνου λόγον τοΰ Δημοσθένους (σελ. 299 ϋίη<1.) κα'ι ύπό
τών λεξικογράφων, 'Λρποκρατίωνος, Φωτίου ζαί Σουίόα
(δρα ΜιιβΙΙοΓ, Γγλ^γπ. Ιιίβί. Οτ. τόμφ Α' σελ. 54 άπόσπ. 7 I).
οπωσδήποτε τό έργον τούτο ίνε εκ τών παλαιοτάτων έν
Αττική τό άςιολογώτατον και μοναδικόν είς τό είόός του,
και όφείλομεν ευχαριστίας τω σοφοί Κουρτίω διά τήν έπι-
χειρηαιν του ταύτην, αν και δεν πιστεύομεν δτι ίνε δυνατόν
μέ δαπάνην ίόιωτικήν νά καθαρισθη τό δλον διότι, έάν έκ
τής εισόδου πρέπη νά είκάση τις περί τού δι' 8 έποιήθη ή
τοιαύτη είσοδος, ίνε μεγα τι χρήμα καταφυγής, ένδέχεται δ-
μως και νά μήν "(|νε αλλο τι ή δίοδος κρύφια, ής τό έτερον
στόμιον ό σο'ίός Βοετιίχερος πιστεύει δτι ευ'ρηκε πρός τά
πρός βορέαν άνεμον τέρματα τοΰ αύτοΰ λόφου. Ά. Σ.'Ρ.