DOI Artikel:
Pediadēs, Periklēs D.: To ex Antikythērōn astrolabon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0093
Το έξ 'Αντικυθήρων άστρολάβον ύπό Π. Α. 'Ρεδιάδου.
166
ώστε εινε αδύνατον νά μετέδιδον κίνηση) εις σύστημα
όπωσοΰν βαρύ καί παρέχον τριβάς άξιας λόγου οία
π.χ. γεννάται έκ της κατά διάμετρον ολισθήσεως,
ήτις, αν δεχθώμεν τήν κατά τον ΑίΙπδί παράστασιν,
πρέπει νά συνέβαινε συμφώνως προς τήν άντίληψιν
τη; κινήσεως της ουρανίου σφαίρας και τήν θεωρίαν
της σελήνης προκειμένου περί της κινήσεως τοΰ
κέντρου τοΟ έπικύκλου έπι έκκέντρου προς τον
κόσμον κύκλου και της προσνεύσεως της διαμέτρου
του έπικύκλου. Αδύνατον επομένως εϊνε, όλόκλη-
ρον το ούράνιον σύστημα κατά τήν άντίληψιν των
τότε παριστώμενον και λειτουργούν νά έστηρίζετο
έπί τόσον μικράς και ασθενούς (Βάσεως, νά έκινεΐτο
δέ δια τόσον λεπτό0 συστήματος όοοντωμάτων και
γ αλκών κύκλων.
Γ'). Παρατηρητέον επίσης ότι αί οφαΐραι αύ-
ται, ώς άλλως δεικνύει και τό όνομα αυτών, ουδέ-
ποτε ήσαν επίπεδοι, το ρΐ&ηβί&πιιιη δέ παρι-
στά τό πλανητικον σύστημα πάντως ούχί έπι επι-
πέδου, όπερ κατωρθουτο διά τοΟ ρΐ&ηϊβρίι&βπυπι
{στεοεογραφικής προβολής της ουρανίου σφαίρας
έπι του ορίζοντος τοΟ τόπου της παρατηρήσεως).
"Αλλως τε είνε αδύνατον τήν τοιαύτην κίνησιν
τοΰ πλανητικοί) συστήματος αί σφαΐραι νά παρί-
στων επί επιπέδου και τούτο διά τό άνέφικτον
της παραστάσεως επί επιπέδου της σελήνης εϊσερ-
χομένης εις τήν σκιάν της γης, ή δέ τοιαύτη πα-
ράστασις γενικώς θά ήτο ήττον της έπί σφαίρας
παραστατική της ουρανίου κινήσεως κάί άντι τε-
λειοποιήσεως τουναντίον όπισΟοδρόμησιν Οά είσή-
γεν. Και ή παρεχομένη ύπό Αεοντίου του μηχα-
νικού περιγραφή τής'Αρατείας σφαίρας, πολύ μετά
τους χρόνους τών ανωτέρω σφαιρών, περί τον 6ον
μ. Χρ. αιώνα, παριστά αυτήν εχουσαν τό σχήμα
λ'εωαετρικής σφαίρας, ούδαμοΟ δ' υπάρχει νύξις τις
πεοι επιπέδου σφαίρας. Η έπί έπιπέδου παράστασις
της ουρανίου σφαίρας διά τών στερεογραφικών προ-
βολών Απολλώνιου του Περγαίου, σκοπόν είχε
τήν έπίλυσιν τών άστρονομικών προβλημάτων γρα-
φικώς, ούχί δέ μηχανικήν παράστασιν έπί έπιπέδου
προς διδασκαλίαν. Είνε έπομένως άπορον που ό κ.
ΚθΙιιϊι άνεϋρεν έπίπεδον σφαΐραν, περιγραφομένην
ή και έπί τή βάσει τίνων δεδομένων είκασε τήν
ΰπαρξιν τοιαύτης έπιπέδου σφαίρας, καί πώς ή
φαντασία αύτοϋ' συνέλαβεν όλάκληρον τον μηχανι-
σμόν αύτής, δν έπανευρίσκει έν τώ άστρολάβω τών
Αντικυθήρων.
Δεδομένου έπομένως ό'τι ουδαμώς δύναται νά
θεωρηθή πιθανόν ό'τι έπί έπιπέδου παρίστατο μη-
χανικούς έν τή σφαίρα ή κίνησις της ουρανίου
σφαίρας, παρατηρουμεν ότι πάντες οί τροχοί τοΟ
έργαλείου τών Αντικυθήρων κείνται επί επιπέδων
παραλλήλων, λαμβάνοντες τήν κίνησιν πιθανώς
έκ τροχοΟ καθέτως προς τους λοιπούς όδοντωτούς
διατεταγμένου. Άλλ' είνε γεγονός άναμφισβήτη-
τον ότι σύστημα όοοντωτών έπί παραλλήλων επι-
πέδων κειμένων τροχών είνε ήκιστα πρόσφορον, εΐ
μή και όλως άκατάλληλον, ίνα μεταδίδη κίνησιν
εις σύστημα ουρανίου σφαίρας οιονδήποτε, έχον κι-
νήσεις διαφοροτρόπους, ώς άλλως τε σήμερον φαί-
νεται έξ όμοιων συγχρόνων διδακτικών οργάνων,
άτινα άπλα όντα ουδαμώς έ'χουσιν άνάγκην πολ-
λαπλών όδοντωτών τροχών, μάλιστα έπί επιπέδων
παραλλήλων κειμένων τοΟτο, ειμί βέβαιος, θέλει
έπικυρώσει καί ειδική έξέτασις τοΟ οργάνου παρά
μηχανολόγων. Έπομένως, άφ' ου αί σφαΐραι δεν
παρίστων μηχανικώς τήν κίνησιν του πλανητικού
συστήματος έπί έπιπέδου, τό δέ έργαλεΐον τών Αν-
τικυθήρων είνε πρόσφορον εις παράστασιν μηχανι-
κής κινήσεως έπί έπιπέδου, είνε φανερόν ότι ουδα-
μώς προσιδιάζει αύτώ τό όνομα σφαίρα ώς αύτη
άληθώς παριστά τήν κίνησιν τοΟ πλανητικού συ-
στήματος, ούχί δηλαδή έπί έπιπέδου.
Δ'). Τών σφαιρών ώς ή τοΟ Άρχιμήδους καί
λοιπών φαίνεται ότι υπήρχεν ιδιαιτέρα κινητήρια
δύναμις, κίνοΟσα τό όλον, καί ότι αυτη ήτο τό ύδωρ,
οτι δηλαδή αί σφαΐραι αύται ήσαν υδραυλικά μη-
χανήματα, ώς μανθάνομεν παρά Πάππου ( . . .
ρβι· &θθ[ΐΐ8ΐΘηι βί οΪΓΟίιΙαΓβηι &φΐββ ιηοίαηι. ΟοΙΙ.
Μαίΐι. VIII ρΐΌοβηι. καί Τ&ηηβΐ'ν έ.ά. σελ. 258),
καί ώς τοιαΟται φαίνεται ότι περιεγράφησαν ύπό
Άρχιμήδους. Ουδέν όμως ουδέ τό έλάχιστον έπί
τοΟ άργάνου ίχνος ύπάρχ^ει δυνάμενον νά δικαιολο-
γήση τοιαύτην ύδραυλικήν κίνησιν του όργάνου ή
λειτουργίαν αΰτου, ώς άλλως τε φαίνεται έν αντι-
παραβολή προς τά παρά Βιτρουβίω άναφερόμενα
υδραυλικά ωρολόγια (Όβ είΓοΙαίί. VIII) καθόσον
είνε φανερόν ότι τούτο ελάμβανε τήν κίνησιν παρά
τροχού" καθέτως πρός τους λοιπούς όδοντωτούς δια-
τεταγμένου καί δυναμένου νά στρέφηται διά κλει-
166
ώστε εινε αδύνατον νά μετέδιδον κίνηση) εις σύστημα
όπωσοΰν βαρύ καί παρέχον τριβάς άξιας λόγου οία
π.χ. γεννάται έκ της κατά διάμετρον ολισθήσεως,
ήτις, αν δεχθώμεν τήν κατά τον ΑίΙπδί παράστασιν,
πρέπει νά συνέβαινε συμφώνως προς τήν άντίληψιν
τη; κινήσεως της ουρανίου σφαίρας και τήν θεωρίαν
της σελήνης προκειμένου περί της κινήσεως τοΰ
κέντρου τοΟ έπικύκλου έπι έκκέντρου προς τον
κόσμον κύκλου και της προσνεύσεως της διαμέτρου
του έπικύκλου. Αδύνατον επομένως εϊνε, όλόκλη-
ρον το ούράνιον σύστημα κατά τήν άντίληψιν των
τότε παριστώμενον και λειτουργούν νά έστηρίζετο
έπί τόσον μικράς και ασθενούς (Βάσεως, νά έκινεΐτο
δέ δια τόσον λεπτό0 συστήματος όοοντωμάτων και
γ αλκών κύκλων.
Γ'). Παρατηρητέον επίσης ότι αί οφαΐραι αύ-
ται, ώς άλλως δεικνύει και τό όνομα αυτών, ουδέ-
ποτε ήσαν επίπεδοι, το ρΐ&ηβί&πιιιη δέ παρι-
στά τό πλανητικον σύστημα πάντως ούχί έπι επι-
πέδου, όπερ κατωρθουτο διά τοΟ ρΐ&ηϊβρίι&βπυπι
{στεοεογραφικής προβολής της ουρανίου σφαίρας
έπι του ορίζοντος τοΟ τόπου της παρατηρήσεως).
"Αλλως τε είνε αδύνατον τήν τοιαύτην κίνησιν
τοΰ πλανητικοί) συστήματος αί σφαΐραι νά παρί-
στων επί επιπέδου και τούτο διά τό άνέφικτον
της παραστάσεως επί επιπέδου της σελήνης εϊσερ-
χομένης εις τήν σκιάν της γης, ή δέ τοιαύτη πα-
ράστασις γενικώς θά ήτο ήττον της έπί σφαίρας
παραστατική της ουρανίου κινήσεως κάί άντι τε-
λειοποιήσεως τουναντίον όπισΟοδρόμησιν Οά είσή-
γεν. Και ή παρεχομένη ύπό Αεοντίου του μηχα-
νικού περιγραφή τής'Αρατείας σφαίρας, πολύ μετά
τους χρόνους τών ανωτέρω σφαιρών, περί τον 6ον
μ. Χρ. αιώνα, παριστά αυτήν εχουσαν τό σχήμα
λ'εωαετρικής σφαίρας, ούδαμοΟ δ' υπάρχει νύξις τις
πεοι επιπέδου σφαίρας. Η έπί έπιπέδου παράστασις
της ουρανίου σφαίρας διά τών στερεογραφικών προ-
βολών Απολλώνιου του Περγαίου, σκοπόν είχε
τήν έπίλυσιν τών άστρονομικών προβλημάτων γρα-
φικώς, ούχί δέ μηχανικήν παράστασιν έπί έπιπέδου
προς διδασκαλίαν. Είνε έπομένως άπορον που ό κ.
ΚθΙιιϊι άνεϋρεν έπίπεδον σφαΐραν, περιγραφομένην
ή και έπί τή βάσει τίνων δεδομένων είκασε τήν
ΰπαρξιν τοιαύτης έπιπέδου σφαίρας, καί πώς ή
φαντασία αύτοϋ' συνέλαβεν όλάκληρον τον μηχανι-
σμόν αύτής, δν έπανευρίσκει έν τώ άστρολάβω τών
Αντικυθήρων.
Δεδομένου έπομένως ό'τι ουδαμώς δύναται νά
θεωρηθή πιθανόν ό'τι έπί έπιπέδου παρίστατο μη-
χανικούς έν τή σφαίρα ή κίνησις της ουρανίου
σφαίρας, παρατηρουμεν ότι πάντες οί τροχοί τοΟ
έργαλείου τών Αντικυθήρων κείνται επί επιπέδων
παραλλήλων, λαμβάνοντες τήν κίνησιν πιθανώς
έκ τροχοΟ καθέτως προς τους λοιπούς όδοντωτούς
διατεταγμένου. Άλλ' είνε γεγονός άναμφισβήτη-
τον ότι σύστημα όοοντωτών έπί παραλλήλων επι-
πέδων κειμένων τροχών είνε ήκιστα πρόσφορον, εΐ
μή και όλως άκατάλληλον, ίνα μεταδίδη κίνησιν
εις σύστημα ουρανίου σφαίρας οιονδήποτε, έχον κι-
νήσεις διαφοροτρόπους, ώς άλλως τε σήμερον φαί-
νεται έξ όμοιων συγχρόνων διδακτικών οργάνων,
άτινα άπλα όντα ουδαμώς έ'χουσιν άνάγκην πολ-
λαπλών όδοντωτών τροχών, μάλιστα έπί επιπέδων
παραλλήλων κειμένων τοΟτο, ειμί βέβαιος, θέλει
έπικυρώσει καί ειδική έξέτασις τοΟ οργάνου παρά
μηχανολόγων. Έπομένως, άφ' ου αί σφαΐραι δεν
παρίστων μηχανικώς τήν κίνησιν του πλανητικού
συστήματος έπί έπιπέδου, τό δέ έργαλεΐον τών Αν-
τικυθήρων είνε πρόσφορον εις παράστασιν μηχανι-
κής κινήσεως έπί έπιπέδου, είνε φανερόν ότι ουδα-
μώς προσιδιάζει αύτώ τό όνομα σφαίρα ώς αύτη
άληθώς παριστά τήν κίνησιν τοΟ πλανητικού συ-
στήματος, ούχί δηλαδή έπί έπιπέδου.
Δ'). Τών σφαιρών ώς ή τοΟ Άρχιμήδους καί
λοιπών φαίνεται ότι υπήρχεν ιδιαιτέρα κινητήρια
δύναμις, κίνοΟσα τό όλον, καί ότι αυτη ήτο τό ύδωρ,
οτι δηλαδή αί σφαΐραι αύται ήσαν υδραυλικά μη-
χανήματα, ώς μανθάνομεν παρά Πάππου ( . . .
ρβι· &θθ[ΐΐ8ΐΘηι βί οΪΓΟίιΙαΓβηι &φΐββ ιηοίαηι. ΟοΙΙ.
Μαίΐι. VIII ρΐΌοβηι. καί Τ&ηηβΐ'ν έ.ά. σελ. 258),
καί ώς τοιαΟται φαίνεται ότι περιεγράφησαν ύπό
Άρχιμήδους. Ουδέν όμως ουδέ τό έλάχιστον έπί
τοΟ άργάνου ίχνος ύπάρχ^ει δυνάμενον νά δικαιολο-
γήση τοιαύτην ύδραυλικήν κίνησιν του όργάνου ή
λειτουργίαν αΰτου, ώς άλλως τε φαίνεται έν αντι-
παραβολή προς τά παρά Βιτρουβίω άναφερόμενα
υδραυλικά ωρολόγια (Όβ είΓοΙαίί. VIII) καθόσον
είνε φανερόν ότι τούτο ελάμβανε τήν κίνησιν παρά
τροχού" καθέτως πρός τους λοιπούς όδοντωτούς δια-
τεταγμένου καί δυναμένου νά στρέφηται διά κλει-