DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0113
205
Μυκηναϊκοί τάφοι,: α) έν ΑΙγίνγ}" νπδ Ά. Δ Κεραμοπονλλον
206
α. Μετά στενού πυθμένος.
44. Τψ. 0-053. Πηλός ώχρέρυθρος. Πίν. 5
άρ. 2. Πρβ. Αρ. Έφ. 1909, πίν. 3 άρ. 10.
45. "Τψ. 0.04. Πηλός μέλας.
β. 46. Μετά πλατέος πυθμένος. Πηλός ώχρό-
λευκος. Τψ. 0 045. Πίν. 5 άρ. 7.
Έκ της σπάνιος παντός πολυτίμου κοσμήματος
καϊ έκ του εϋτελους των έν τοις τρισί τάφοις τού-
τοις άγγει'ων κρίνοντες, συνάγομεν, δτι οί ένταυθα
ταφέντες νεκροί δεν άνηκον βεβαίως εις τα πλούσια
γένη των άνάκτων, άλλ'εϊς τά του λαοΟ. Ο Τσούν-
τας δέ 1 παρετήρησεν ήδη, δτι και έν Μυκήναις τά
ειδώλια, οία ευρομεν έν πασι τοις άνωτέρω τάφοις
της Αίγίνης, άπαντώσιν εις τους πτωχότερους των
τάφων.
Το χρώμα τών κοσμημάτων των αγγείων πάν-
των διακρίνεται εις έρυθρωπόν στιλπνΌν και εις
μελανωπΌν στιλπνΌν ενίοτε δέ άμαυρότερόν πως
βερνίκιον. Πάντα τά έκ πηλοΟ ώχροπρασίνου, ήτοι
τά έχοντα άλειμμα ώχροπράσινον άγγεϊα, δεικνύ-
ουσι τδ δεύτερον πάντα τά έ'ς έρυθρωπου ή ώχρε-
ρύθρου πηλού δεικνύουσι τδ πρώτον τά έξ ώχρο-
λεύκου πηλού κυμαίνονται μεταξύ τών δύο τούτων
τάξεων αναλόγως της καθαράς ώχρολεύκου ιδιό-
τητος αύτών ή της έλαφράς ένυπάρξεως έρυθροΟ
χρώματος 2. "Ωστε ή στιλπνότης ή άμαυρότης του
χρώματος δεν δεικνύει χρονολογικήν διαφοράν,
έπειδή τά άγγεϊα εϊνε σύγχρονα" τινά μάλιστα αν
και έκ διαφόρου πηλοΟ κατεσκευασμένα και βε-
βαίως έκ διαφόρων έργαστηρίων ή και τόπων εξελ-
θόντα , δεικνύουσιν άπαραγνώριστον δμοιότητα δια-
κοσμήσεως (Γ 25, 26. Α 4, Γ 13. Β 1, Γ 4.
Γ 2, Α 3Η. Γ 32, Α 2). Ένεκα της μαλακότητος
καϊ ψαθυρότητος του ώχροπρασίνου πηλοΟ τό βερ-
νίκιον άποπίπτει πολλάκις κατά λεπτά φύλλα κατα-
λεΐπον μόνον τά ίχνη της πρώην ύπάρξεως αύτοΰ.
Τδ γεγονός της επίτηδες πληρώσεως διαφόρων
άγγείων διά διαφόρου ύλης, οίον τέφρας 3, άμμου,
διαφόρων χωμάτων εϊνε άναμφισβήτητον. Τά χώ-
' -Αρχ. Έφ. 1888, 167 έξ.
2 Πρβ. περί τών του Βόλου μυκηναϊκών άγγείων Κουρουνιώτην έν
Άρχ. Έφ. 1906 σ. 237-8.
-ί Πρβ. τό αυτό και έν Θήβαις κατω ε'ρω καϊ Πρακτικά 1897
σ. 100. Έν Σαλαμϊνι (ΪΓ0ρθη§ϊβ88βΓ έ'. α. 16, πρβ. και 34 και
51, 53 (Σπάτα και Μενίδι).
ματα τών τάφων εϊνε διακεκριμένα, πολλά δέ άγ-
γεϊα εύρύστομα ήσαν έκ τοιούτων χωμάτων πλήρη
καί επομένως εϊνε πιθανόν, δτι ή πλήρωσις αύτη
τούτων τών εύρυστόμων άγγείων εϊνε τυχαία. Δεν
εϊνε δμως άστήρικτος και ή πιθανότης, δτι εϊνε έκ
προθέσεως, έπειδή συνήθοος ή πληρούσα αυτά άρ-
γιλλος εϊνε καθαρά, άπηλλαγμένη τών λιθαριών,
άτινα ήσαν άφθόνως έγκαταμεμειγμένα μετά τών
χωμάτων τών τάφων. *Αν ή πλήρωσις αυτη έγί-
νετο προς στερεότητά τινα και άντοχήν τών άγ-
γείων κατ' ένδεγομένης ϊσχυράςπως πιέσεως έ'ξουθεν
ή χάριν ευσταθείας ή άν ύπήρχεν εθιμόν τι ιερόν
άπαιτοΟν τοιαύτην πλήρωσιν, αγνοώ 1.Τπομιμνή-
σκω τους προϊστορικούς βόθρους τοΟ ΌρχομενοΟ,
ους έπλήρουν έκ της ίερας του οίκου έστίας διά
τέφρας, ής την περισυλλογήν ύπολαμβάνει ίερδν
καθήκον τών τότε ανθρώπων δ Βηΐΐθ 2, ώς και τους
μεγάλους έν θέρμω της Αιτωλίας πίθους πλήρεις
έπίσης τέφρας 3, ής την συλλογήν δμοίως έξηγεϊ
νυν δ Σωτηριάδης. Φαίνεται λοιπόν, δτι έκ της
τέφρας της οικογενειακής έστίας έδίδετο τω νεκρώ
μέρος έν τοις άγγείοις 4, άλλα δεν δύναμαι νά έν-
νοήσω τότε, τίνα ιερότητα εχει ή θαλάσσια άμμος,
ην δμοίως τή τέφρα μεταχειρίζονται. "Ισως ύπεδή-
λου τδ θαλάσσιον έπάγγελμα τών ανθρώπων, οϊς
έδόθη, άφ'οδ οί θαλαμοειδεϊς τάφοι άνηκον πτω-
χοτέροις άνθρώποις, τω γεωργοΟντι και άλιεύοντι
λαώ5. Τά άγγεϊα, άτινα περιεϊχον τέφραν, εϊνε
πάντοτε λεβητοειοή ή πυξιδοειδή, τά δέ περιέχοντα
άμμον ήσαν καί τοιαύτα καί διάφορα π. χ. και
Οψίπουν κύπελλον καί τρίωτος «πίθος» μικρός
άσυγκόλλητος εισέτι6. Πιστεύω, δτι καί οί άνθρα-
κες, ους εδρεν Ό Τσούντας συνδυαζομένους κατά
μικρούς σωρούς πρός τινα άγγεϊα συντετριμμένα
έν Μυκήναις 7 έπλήρουν άλλοτε τά άγγεϊα 8.
1 Πρβ. τά 200 ποτήρια τών Γυψάδων παρά τήν Κεφάλαν της Κνω-
σού, Ηθ§3ΐΊΐΐ, Β8Α VI,76. Ξανθουδίδης,'ΛΛ?να 16 (1904) σ. 312.
1 ΟτοΗοηβηοα σ. 33 έξ.
3 'Αρχ.Έφ. 1900 σ. 175, 178. Αστήρικτος εϊνε η έρμηνεία, ή\
τείνει νά δώση εις τήν παρουσίαν τών πίθων τούτων ό Ηοοίί, Οτί-
ββ/ι. ΡΓβί%βδΓ. 79, 1.
4 Πρβ. καί 6Γορρβη§ίβ8δβΓ, ε. ά. σ. 52. Ρίαίιΐ, βϋίί. ρβΐ.
Αηζ. 1909 σ. 551, 559.
6 Πρβ. 0Γ0ρρθΠ§ϊβ38ΘΓ, ε. ά. 48.
6 Περί της άμμου έν νεώτεροι; τάφοις της Αίγίνης γινώοκω μο'νον
δ,τι λέγει έ Ήρειυίτης, Αίγινητικά 1895 σ. 81-2.
7 Λ77&24 (19041 β. 323.
8 Πρβ. καί Άρχ. Έφ. 1888 σ. 131, 134.
Μυκηναϊκοί τάφοι,: α) έν ΑΙγίνγ}" νπδ Ά. Δ Κεραμοπονλλον
206
α. Μετά στενού πυθμένος.
44. Τψ. 0-053. Πηλός ώχρέρυθρος. Πίν. 5
άρ. 2. Πρβ. Αρ. Έφ. 1909, πίν. 3 άρ. 10.
45. "Τψ. 0.04. Πηλός μέλας.
β. 46. Μετά πλατέος πυθμένος. Πηλός ώχρό-
λευκος. Τψ. 0 045. Πίν. 5 άρ. 7.
Έκ της σπάνιος παντός πολυτίμου κοσμήματος
καϊ έκ του εϋτελους των έν τοις τρισί τάφοις τού-
τοις άγγει'ων κρίνοντες, συνάγομεν, δτι οί ένταυθα
ταφέντες νεκροί δεν άνηκον βεβαίως εις τα πλούσια
γένη των άνάκτων, άλλ'εϊς τά του λαοΟ. Ο Τσούν-
τας δέ 1 παρετήρησεν ήδη, δτι και έν Μυκήναις τά
ειδώλια, οία ευρομεν έν πασι τοις άνωτέρω τάφοις
της Αίγίνης, άπαντώσιν εις τους πτωχότερους των
τάφων.
Το χρώμα τών κοσμημάτων των αγγείων πάν-
των διακρίνεται εις έρυθρωπόν στιλπνΌν και εις
μελανωπΌν στιλπνΌν ενίοτε δέ άμαυρότερόν πως
βερνίκιον. Πάντα τά έκ πηλοΟ ώχροπρασίνου, ήτοι
τά έχοντα άλειμμα ώχροπράσινον άγγεϊα, δεικνύ-
ουσι τδ δεύτερον πάντα τά έ'ς έρυθρωπου ή ώχρε-
ρύθρου πηλού δεικνύουσι τδ πρώτον τά έξ ώχρο-
λεύκου πηλού κυμαίνονται μεταξύ τών δύο τούτων
τάξεων αναλόγως της καθαράς ώχρολεύκου ιδιό-
τητος αύτών ή της έλαφράς ένυπάρξεως έρυθροΟ
χρώματος 2. "Ωστε ή στιλπνότης ή άμαυρότης του
χρώματος δεν δεικνύει χρονολογικήν διαφοράν,
έπειδή τά άγγεϊα εϊνε σύγχρονα" τινά μάλιστα αν
και έκ διαφόρου πηλοΟ κατεσκευασμένα και βε-
βαίως έκ διαφόρων έργαστηρίων ή και τόπων εξελ-
θόντα , δεικνύουσιν άπαραγνώριστον δμοιότητα δια-
κοσμήσεως (Γ 25, 26. Α 4, Γ 13. Β 1, Γ 4.
Γ 2, Α 3Η. Γ 32, Α 2). Ένεκα της μαλακότητος
καϊ ψαθυρότητος του ώχροπρασίνου πηλοΟ τό βερ-
νίκιον άποπίπτει πολλάκις κατά λεπτά φύλλα κατα-
λεΐπον μόνον τά ίχνη της πρώην ύπάρξεως αύτοΰ.
Τδ γεγονός της επίτηδες πληρώσεως διαφόρων
άγγείων διά διαφόρου ύλης, οίον τέφρας 3, άμμου,
διαφόρων χωμάτων εϊνε άναμφισβήτητον. Τά χώ-
' -Αρχ. Έφ. 1888, 167 έξ.
2 Πρβ. περί τών του Βόλου μυκηναϊκών άγγείων Κουρουνιώτην έν
Άρχ. Έφ. 1906 σ. 237-8.
-ί Πρβ. τό αυτό και έν Θήβαις κατω ε'ρω καϊ Πρακτικά 1897
σ. 100. Έν Σαλαμϊνι (ΪΓ0ρθη§ϊβ88βΓ έ'. α. 16, πρβ. και 34 και
51, 53 (Σπάτα και Μενίδι).
ματα τών τάφων εϊνε διακεκριμένα, πολλά δέ άγ-
γεϊα εύρύστομα ήσαν έκ τοιούτων χωμάτων πλήρη
καί επομένως εϊνε πιθανόν, δτι ή πλήρωσις αύτη
τούτων τών εύρυστόμων άγγείων εϊνε τυχαία. Δεν
εϊνε δμως άστήρικτος και ή πιθανότης, δτι εϊνε έκ
προθέσεως, έπειδή συνήθοος ή πληρούσα αυτά άρ-
γιλλος εϊνε καθαρά, άπηλλαγμένη τών λιθαριών,
άτινα ήσαν άφθόνως έγκαταμεμειγμένα μετά τών
χωμάτων τών τάφων. *Αν ή πλήρωσις αυτη έγί-
νετο προς στερεότητά τινα και άντοχήν τών άγ-
γείων κατ' ένδεγομένης ϊσχυράςπως πιέσεως έ'ξουθεν
ή χάριν ευσταθείας ή άν ύπήρχεν εθιμόν τι ιερόν
άπαιτοΟν τοιαύτην πλήρωσιν, αγνοώ 1.Τπομιμνή-
σκω τους προϊστορικούς βόθρους τοΟ ΌρχομενοΟ,
ους έπλήρουν έκ της ίερας του οίκου έστίας διά
τέφρας, ής την περισυλλογήν ύπολαμβάνει ίερδν
καθήκον τών τότε ανθρώπων δ Βηΐΐθ 2, ώς και τους
μεγάλους έν θέρμω της Αιτωλίας πίθους πλήρεις
έπίσης τέφρας 3, ής την συλλογήν δμοίως έξηγεϊ
νυν δ Σωτηριάδης. Φαίνεται λοιπόν, δτι έκ της
τέφρας της οικογενειακής έστίας έδίδετο τω νεκρώ
μέρος έν τοις άγγείοις 4, άλλα δεν δύναμαι νά έν-
νοήσω τότε, τίνα ιερότητα εχει ή θαλάσσια άμμος,
ην δμοίως τή τέφρα μεταχειρίζονται. "Ισως ύπεδή-
λου τδ θαλάσσιον έπάγγελμα τών ανθρώπων, οϊς
έδόθη, άφ'οδ οί θαλαμοειδεϊς τάφοι άνηκον πτω-
χοτέροις άνθρώποις, τω γεωργοΟντι και άλιεύοντι
λαώ5. Τά άγγεϊα, άτινα περιεϊχον τέφραν, εϊνε
πάντοτε λεβητοειοή ή πυξιδοειδή, τά δέ περιέχοντα
άμμον ήσαν καί τοιαύτα καί διάφορα π. χ. και
Οψίπουν κύπελλον καί τρίωτος «πίθος» μικρός
άσυγκόλλητος εισέτι6. Πιστεύω, δτι καί οί άνθρα-
κες, ους εδρεν Ό Τσούντας συνδυαζομένους κατά
μικρούς σωρούς πρός τινα άγγεϊα συντετριμμένα
έν Μυκήναις 7 έπλήρουν άλλοτε τά άγγεϊα 8.
1 Πρβ. τά 200 ποτήρια τών Γυψάδων παρά τήν Κεφάλαν της Κνω-
σού, Ηθ§3ΐΊΐΐ, Β8Α VI,76. Ξανθουδίδης,'ΛΛ?να 16 (1904) σ. 312.
1 ΟτοΗοηβηοα σ. 33 έξ.
3 'Αρχ.Έφ. 1900 σ. 175, 178. Αστήρικτος εϊνε η έρμηνεία, ή\
τείνει νά δώση εις τήν παρουσίαν τών πίθων τούτων ό Ηοοίί, Οτί-
ββ/ι. ΡΓβί%βδΓ. 79, 1.
4 Πρβ. καί 6Γορρβη§ίβ8δβΓ, ε. ά. σ. 52. Ρίαίιΐ, βϋίί. ρβΐ.
Αηζ. 1909 σ. 551, 559.
6 Πρβ. 0Γ0ρρθΠ§ϊβ38ΘΓ, ε. ά. 48.
6 Περί της άμμου έν νεώτεροι; τάφοις της Αίγίνης γινώοκω μο'νον
δ,τι λέγει έ Ήρειυίτης, Αίγινητικά 1895 σ. 81-2.
7 Λ77&24 (19041 β. 323.
8 Πρβ. καί Άρχ. Έφ. 1888 σ. 131, 134.