DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0116
211
Μυκηναϊκοί τάφοι: β') έν Θήβαις' υπό Ά. Α. Κεραμοπονλλον.
212
ή πανάρχαια πόλις ήτό πως ώς αί Μυκήναι κατω-
κημένη κατά κώμας, πλησίον των όποιων ήσαν αί
νεκροπόλεις των γενών εκάστης . Είνε δε τόσον
παλαιά ή κατοίκησις της Καδμείας και τόσον γνω-
στός έν τη ιστορία ό λόφος ούτος ώς κεντρικός πυ-
ρήν μακρόβιου πόλεως, ώστε είνε πιθανόν ό'τι έν
των νεκροταφείων ανήκει εις αυτήν.
Βεβαίως άκριβής έρευνα δεν έγένετο τοΟ κατά
την Καδμείαν και περί αύτήν χώρου, άλλ' εξ όσων
δύναταί τις νά κρίνη, ή διάταξις και έπέκτασις τών
νεκροπόλεων έγένετο μετά τίνος τρόπον τινά προ-
σοχής και προφυλάξεως, ίνα μείνη έλευθέρα τοι-
ούτου φόρτου ή έν μέσω έκτισμένη ποτέ κυρίως
πάλις. Η πόλις αύτη προς δυσμάς δεν έξετείνετο
πέραν της Δίρκης, προς νότον έξετείνετο πως πέ-
ραν τών ποδών της Καδμείας έπί τοΟ χώρου, όν
έκάλυπτον κατά τοΰς χρόνους τοΟ Παυσανίου (θ'
11,1 κέ.) παμπάλαια λείψανα 2, νΟν δέ είνε ή εκ-
κλησία του "Αγίου Νικολάου, προς άνατολάς δέ
εϊχεν ένα τούλάχιστον συνοικισμον έντεΰθεν πιθα-
νώτατα του ΊσμηνοΟ ποταμού.
Είνε πολύ πιθανόν, ό'τι ό έπί της Καδμείας τών
ιστορικών χρόνο^ν και της σήμερον διακεκριμένος
καΐ εξαίρετος ποτε λόφος — ή Καδμεία ήτο σύν-
θετος λόφος 3— ό χρησιμεύων προς κατοικίαν του
ισχυρού βασιλέως, του Κάδμου, έλέγετό ποτε κυ-
ρίως Καδμεία, τά ο υπόλοιπα πέριξ αύτου ύψηλά
μέρη της αυτής Καδμείας έκαλοΟντό ποτε κυρίως
Θήβαι, ώστε, ότε ή πόλις έξετάθη και ταπεινότε-
ρον πέριξ του συνθέτου λόφου ήτοι πέριξ τών κυ-
ρίως Θηβών προς Α καϊ Ν, τά νέα ταύτα μέρη της
πόλεως έκλήθησαν ΥποΦήβαι. ΤαΟτα κατωκή-
θησαν βεβαίως κατά τους προηγμένους και τους
τελευταίους μυκηναϊκούς χρόνους, ών ή άνάμνησις
οιετηρήθη παρ' Όμήρω (Β 505)
Οί' Ύποϋ-ήβας εϊχον ενκτίμενον πτολίε&ρον.
Εις τούς προηγμένους εκείνους χρόνους ανάγεται
και τό άνάκτορον, όπερ εύρέθη πεπυρπολημένον έν
τφ κέντρω της νυν πόλεως έπί της πάλαι Κα-
δμείας 4. Βραδύτερον ίσως τό όνομα Καδμεία έξε-
1 Ύαού<ηα;,Άρχ.'Εφ. 1888, 124 έξ. Μνκήναι 21 234 εξ. Περί
χρονών παλαιοτέρων Άρχ. Έφ. 1888, 141.
3 ΠΡβ.\νΠίΐπιο\νΐΙζ έν ΗβττηβΒ 26 (1891) 238 έξ. Ηοΐΐβαιιχ,
ΜβΙαηςιββ ΨβίΙ 193 έξ.
. 3 "Ορα 'Λρ^. Έφ. 1909, σ. 107 £ξ.
Α Άρχ. Έφ. 'ί. ά. 57 έξ.
τάθη εις πάντας τούς λοφίσκους τούς άποτελοΰντας
την Καδμείαν τών κλασικών χρόνων, έφ' ής ή νυν
πόλις, το δέ όνομα θήβαι περιέλαβε την πέριξ
κάτω πόλιν.
Ανάλογα προς τό μέγεθος και την μακράν άκ-
μήν και τον πλοΟτον της πόλεως ταύτης ήσαν και
τά νεκροταφεία αυτής. Διότι, άφ'οδ μεθ'ούτω μα-
κρόν ιστορικόν βίον και καταπάτησιν και άνακίνη-
σιν του έδάφους, διεσώθησαν έξ αύτών δύο πολυ-
άριθμοι ομάδες τάφων, έπιτρέπεται νά είκάσωμεν,
ό'τι τά νεκροταφεία ήσαν εκτενέστερα και πολυπλη-
θέστερα, καταστραφεισών ομάδων τινών κατά την
μακράν ίστορικήν σταδιοδρομίαν της πόλεως. Δέν
αποκλείεται ό'μως και ή πιΟανότης, ότι συστημα-
τικά! άνασκαφίκαί ερευναι είνε δυνατόν νά άποκα-
λύψωσι και άλλας ταφικάς ομάδας σωθείσας .
Οί τάφοι ούτοι τών Θηβών είνε κατεσκευασμένοι
κατά τάς κλιτΟς τών λόφων, ότέ μέν πλησίον της
κορυφής αύτών, ότέ δέ κατά τάς πλευράς και τούς
πόδας. Ενίοτε ευρίσκονται πολλοί παρ' αλλήλους
εν γραμμή και άλλοτε εύρίσκονται έπάλληλοι τοι-
αΟται γραμμαί.
Οί τάφοι τών Θηβών δέν είνε ώς οί τής Αίγί-
νης, άλλ δμοιάζουσι προς τούς συνήθεις θαλαμο-
ειδεΐς τάφους τών Μυκηνών και άλλων τόπων."Ινα
άνοιχθή τοιούτος τάφος έτμήθη κατά τό σύνηθες
εις την κλιτύν έν τω μαλακώ πώρω πρώτον δ ορι-
ζόντιος «δρόμος», ούτινος τό μήκος εξαρτάται έκ
τής κλίσεως, ήν εχει ή κλιτός. "Οταν αύτη εινε
ήπια, ό δρόμος γίνεται μακράς, μέχρις ότου φθάση
βαθέως εις τό σώμα του λόφου, όταν δ ή κλιτύς
εινε πρανεστέρα, ό δρόμος γίνεται βραχύς, άτε τα-
1 [Κατά τόν παρελθόντα αΰ'γουστον 1910 (πρβ. Πανα&ήναια 1910
σ· 268 χί.) άρξάμενος της ανασκαφής τοϋ ναοΰ του Ίσμηνίου Απόλ-
λωνος ΝΑ τής νυν πόλεως έπΐ λόφου κειμένου προς Β εγγύτατα του
νυν νεκροταφείου ("Αγ. Λουκάς), εύρον δτι ή πρός Δ κειμένη εξώτατη
κρηπίς τοϋ ναοϋ τέμνει δύο έν τω βράχω λελαξευμένους θχλαμοειδεϊς
«μυκηναϊκούς» τάφους κενοϋς (ό έτερος ήτο βυζαντιαχή όστεοθήχη),
ήδυνήθην δέ νά βεβαιωθώ, δτι και άλλοι όμοιοι τάφοι (κατά τάς ημέ-
ρας ταύτας, τάς πρώτας του νοεμβρίου 1910, ανασκάπτω έν τή αύτη
σειρά υπό τά θεμέλια του ναοΰ έτερους τεσσάρας ομοίους τάφους) εινε
έπί τών χλιτύων τοϋ αυτοί λο'φου, αποτελούντες οΰτω τρίτην ομάδα
είτε τό τρίτον κατ'αύ'ξοντα αριθμόν γνωστόν μυκηναϊκόν νεκροταφεΐον.
Ελπίζω δέ ότι Οά δυνηθώ βραδύτερον νάποδείξω, ότι όμοια νεκρο-
ταφεία είνε και οί τάφοι προϊστορικών προσώπων, ους αναφέρει ό
Παυσανίας έν τή περιγραφή τών Θηβών, χαί δη έξω τών Προιτίδων,
(τών Υψίστων και τών Βορραίων) πυλών. Τοϋτο δέ 6ά ένισχύση και
την γνώμην ότι αί έπτά πύλαι ανήκον εις τό παλαιόν τείνος τής Κα-
δμείας, ούχί δέ τής κάτω πόλεως. Πρβ. Άρχ.'Εφ. 1909, σ. 111 σηα.1].
Μυκηναϊκοί τάφοι: β') έν Θήβαις' υπό Ά. Α. Κεραμοπονλλον.
212
ή πανάρχαια πόλις ήτό πως ώς αί Μυκήναι κατω-
κημένη κατά κώμας, πλησίον των όποιων ήσαν αί
νεκροπόλεις των γενών εκάστης . Είνε δε τόσον
παλαιά ή κατοίκησις της Καδμείας και τόσον γνω-
στός έν τη ιστορία ό λόφος ούτος ώς κεντρικός πυ-
ρήν μακρόβιου πόλεως, ώστε είνε πιθανόν ό'τι έν
των νεκροταφείων ανήκει εις αυτήν.
Βεβαίως άκριβής έρευνα δεν έγένετο τοΟ κατά
την Καδμείαν και περί αύτήν χώρου, άλλ' εξ όσων
δύναταί τις νά κρίνη, ή διάταξις και έπέκτασις τών
νεκροπόλεων έγένετο μετά τίνος τρόπον τινά προ-
σοχής και προφυλάξεως, ίνα μείνη έλευθέρα τοι-
ούτου φόρτου ή έν μέσω έκτισμένη ποτέ κυρίως
πάλις. Η πόλις αύτη προς δυσμάς δεν έξετείνετο
πέραν της Δίρκης, προς νότον έξετείνετο πως πέ-
ραν τών ποδών της Καδμείας έπί τοΟ χώρου, όν
έκάλυπτον κατά τοΰς χρόνους τοΟ Παυσανίου (θ'
11,1 κέ.) παμπάλαια λείψανα 2, νΟν δέ είνε ή εκ-
κλησία του "Αγίου Νικολάου, προς άνατολάς δέ
εϊχεν ένα τούλάχιστον συνοικισμον έντεΰθεν πιθα-
νώτατα του ΊσμηνοΟ ποταμού.
Είνε πολύ πιθανόν, ό'τι ό έπί της Καδμείας τών
ιστορικών χρόνο^ν και της σήμερον διακεκριμένος
καΐ εξαίρετος ποτε λόφος — ή Καδμεία ήτο σύν-
θετος λόφος 3— ό χρησιμεύων προς κατοικίαν του
ισχυρού βασιλέως, του Κάδμου, έλέγετό ποτε κυ-
ρίως Καδμεία, τά ο υπόλοιπα πέριξ αύτου ύψηλά
μέρη της αυτής Καδμείας έκαλοΟντό ποτε κυρίως
Θήβαι, ώστε, ότε ή πόλις έξετάθη και ταπεινότε-
ρον πέριξ του συνθέτου λόφου ήτοι πέριξ τών κυ-
ρίως Θηβών προς Α καϊ Ν, τά νέα ταύτα μέρη της
πόλεως έκλήθησαν ΥποΦήβαι. ΤαΟτα κατωκή-
θησαν βεβαίως κατά τους προηγμένους και τους
τελευταίους μυκηναϊκούς χρόνους, ών ή άνάμνησις
οιετηρήθη παρ' Όμήρω (Β 505)
Οί' Ύποϋ-ήβας εϊχον ενκτίμενον πτολίε&ρον.
Εις τούς προηγμένους εκείνους χρόνους ανάγεται
και τό άνάκτορον, όπερ εύρέθη πεπυρπολημένον έν
τφ κέντρω της νυν πόλεως έπί της πάλαι Κα-
δμείας 4. Βραδύτερον ίσως τό όνομα Καδμεία έξε-
1 Ύαού<ηα;,Άρχ.'Εφ. 1888, 124 έξ. Μνκήναι 21 234 εξ. Περί
χρονών παλαιοτέρων Άρχ. Έφ. 1888, 141.
3 ΠΡβ.\νΠίΐπιο\νΐΙζ έν ΗβττηβΒ 26 (1891) 238 έξ. Ηοΐΐβαιιχ,
ΜβΙαηςιββ ΨβίΙ 193 έξ.
. 3 "Ορα 'Λρ^. Έφ. 1909, σ. 107 £ξ.
Α Άρχ. Έφ. 'ί. ά. 57 έξ.
τάθη εις πάντας τούς λοφίσκους τούς άποτελοΰντας
την Καδμείαν τών κλασικών χρόνων, έφ' ής ή νυν
πόλις, το δέ όνομα θήβαι περιέλαβε την πέριξ
κάτω πόλιν.
Ανάλογα προς τό μέγεθος και την μακράν άκ-
μήν και τον πλοΟτον της πόλεως ταύτης ήσαν και
τά νεκροταφεία αυτής. Διότι, άφ'οδ μεθ'ούτω μα-
κρόν ιστορικόν βίον και καταπάτησιν και άνακίνη-
σιν του έδάφους, διεσώθησαν έξ αύτών δύο πολυ-
άριθμοι ομάδες τάφων, έπιτρέπεται νά είκάσωμεν,
ό'τι τά νεκροταφεία ήσαν εκτενέστερα και πολυπλη-
θέστερα, καταστραφεισών ομάδων τινών κατά την
μακράν ίστορικήν σταδιοδρομίαν της πόλεως. Δέν
αποκλείεται ό'μως και ή πιΟανότης, ότι συστημα-
τικά! άνασκαφίκαί ερευναι είνε δυνατόν νά άποκα-
λύψωσι και άλλας ταφικάς ομάδας σωθείσας .
Οί τάφοι ούτοι τών Θηβών είνε κατεσκευασμένοι
κατά τάς κλιτΟς τών λόφων, ότέ μέν πλησίον της
κορυφής αύτών, ότέ δέ κατά τάς πλευράς και τούς
πόδας. Ενίοτε ευρίσκονται πολλοί παρ' αλλήλους
εν γραμμή και άλλοτε εύρίσκονται έπάλληλοι τοι-
αΟται γραμμαί.
Οί τάφοι τών Θηβών δέν είνε ώς οί τής Αίγί-
νης, άλλ δμοιάζουσι προς τούς συνήθεις θαλαμο-
ειδεΐς τάφους τών Μυκηνών και άλλων τόπων."Ινα
άνοιχθή τοιούτος τάφος έτμήθη κατά τό σύνηθες
εις την κλιτύν έν τω μαλακώ πώρω πρώτον δ ορι-
ζόντιος «δρόμος», ούτινος τό μήκος εξαρτάται έκ
τής κλίσεως, ήν εχει ή κλιτός. "Οταν αύτη εινε
ήπια, ό δρόμος γίνεται μακράς, μέχρις ότου φθάση
βαθέως εις τό σώμα του λόφου, όταν δ ή κλιτύς
εινε πρανεστέρα, ό δρόμος γίνεται βραχύς, άτε τα-
1 [Κατά τόν παρελθόντα αΰ'γουστον 1910 (πρβ. Πανα&ήναια 1910
σ· 268 χί.) άρξάμενος της ανασκαφής τοϋ ναοΰ του Ίσμηνίου Απόλ-
λωνος ΝΑ τής νυν πόλεως έπΐ λόφου κειμένου προς Β εγγύτατα του
νυν νεκροταφείου ("Αγ. Λουκάς), εύρον δτι ή πρός Δ κειμένη εξώτατη
κρηπίς τοϋ ναοϋ τέμνει δύο έν τω βράχω λελαξευμένους θχλαμοειδεϊς
«μυκηναϊκούς» τάφους κενοϋς (ό έτερος ήτο βυζαντιαχή όστεοθήχη),
ήδυνήθην δέ νά βεβαιωθώ, δτι και άλλοι όμοιοι τάφοι (κατά τάς ημέ-
ρας ταύτας, τάς πρώτας του νοεμβρίου 1910, ανασκάπτω έν τή αύτη
σειρά υπό τά θεμέλια του ναοΰ έτερους τεσσάρας ομοίους τάφους) εινε
έπί τών χλιτύων τοϋ αυτοί λο'φου, αποτελούντες οΰτω τρίτην ομάδα
είτε τό τρίτον κατ'αύ'ξοντα αριθμόν γνωστόν μυκηναϊκόν νεκροταφεΐον.
Ελπίζω δέ ότι Οά δυνηθώ βραδύτερον νάποδείξω, ότι όμοια νεκρο-
ταφεία είνε και οί τάφοι προϊστορικών προσώπων, ους αναφέρει ό
Παυσανίας έν τή περιγραφή τών Θηβών, χαί δη έξω τών Προιτίδων,
(τών Υψίστων και τών Βορραίων) πυλών. Τοϋτο δέ 6ά ένισχύση και
την γνώμην ότι αί έπτά πύλαι ανήκον εις τό παλαιόν τείνος τής Κα-
δμείας, ούχί δέ τής κάτω πόλεως. Πρβ. Άρχ.'Εφ. 1909, σ. 111 σηα.1].