DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0130
239
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) έν Θήβαις' υπό Ά. Δ. Κεραμοπούλλου.
240
δον I \ εις τήν αύτήν δέ περίοδον πρέπει νά άνα-
νθώσί τά αγγεία τα φέροντα τους πυθμένας είκ.18
ή άλλους παρομοίους 2.
Επίσης ήττον πιστήν άντιγραφήν της φύσεως
εμφανίζει Ό ύπ'άρ. 6(πίν. 8,1) πίθος δ φέρων εικόνας
Φοινίκων. Τδ δένδρον άποδίδεται έν ταΐς γενικαΐς
αύτοΰ γραμμαΐς, άλλα τδ σχέδιον δεν εϊνε έν γένει
οΰτως άληθές, « ώστε δ θεατής νά έννοή τδ είδος
έκ πρώτης όψεως » . Ή επιφάνεια του αγγείου χρη-
σιμοποιείται ΰπδ τοΟ τεχνίτου ώς εν δλον, καθώς
οί τοίχοι των ανακτόρων, ων τάς γραφάς μιμείται
ούτος. ΤοΟτο εϊνε δ «αρχιτεκτονικός ρυθμός», όσ-
τις χαρακτηρίζει τήν άγγειογραφίαν της τελευ-
ταίας αιγαίας περιόδου II. Άν δ' άποβλέψωμεν και
εις τά άνόργανα συμπληρώματα, άτινα εϊνε γε-
γραμμένα μεταξύ των δένδρων πρδς πλήρωσιν τοΟ
κενού χώρου, ΰπάρχουσι δέ και εις άλλα άγγεΐα
τοΟ τάφου (π. χ. στιγμα'ι άρ. 4 κ. ά.), βλέπομεν
έτερον χαράκτηριστικδν σημεΐον της τέχνης των αυ-
τών χρόνων,τήν μισοκενίαν (ΐιοιτοΓβηι ναοιιϊ),ήτις
εϊνε ξένη πρδς τήν τελευταίαν αΐγαίαν περίοδον III'
τά άγγεΐα ταύτης έ'νουσι πολλάκις ούτως άραιά
και μεμονωμένα τά κοσμήματα, ώστε άνθρωπος,
άγνοών τους αρχαίους χρόνους, θά ελεγεν δ'τι εγρά-
φησαν αυτόχρημα κατά τήν ϊδιορρυθμίαν της 8θ-
ΟΘΒβϊοη ή τοΟ &Γί ηοανθ&α των καθ'ήμάς ημερών 3.
Τδ άγγεΤον 25 φέρει κόσμον, καταγόμενον, ώς
έρρήθη ήδη, έκ παμπάλαιων νεολιθικών αγγείων
χαρακτών ή γραπτών, και δεικνύει δ'τι άντιπροσω-
πεύει τεχνικήν παράδοσιν διάφορον ή τά λοιπά άγ-
γεΐα τοΟ τάφου, παράδοσιν δηλαδή ξένην πρδς τήν
έκ νότου βιομηχανίαν, εις ήν άγει ήμάς δ ύπ'άρ. 6
πίθος, δ φέρων τους φοίνικας, φυτδν μή άπαντών
μέν έπί των κρητικών άγγείων 4 εισέτι, άλλά ιθα-
γενές έν νοτίαις χώραις μακράν της Βοιωτίας δν.
Ή παράδοσις αύτη εϊνε ίσως έγχωρία βοιωτική,
διότι έν Βοιωτία και Θεσσαλία, ένθα ή τέχνη κατά
τήν νεολιθικήν έποχήν εϊνε λίαν συγγενής5, δεν
εϊνε άγνωστος δ διάκοσμος ούτος, ούδ'επιβάλλεται
νά άποδώσωμεν αύτδν εις μεσημβρινήν έπίδρασιν,
άφ'ού τοιαύτα κοσμήματα εϊνε κοινδν κτήμα τών
1 Ε. ΗβΠ I. ά. 27.
2 ΙΙοδ. Β8Α XI (1904-5) 275, ε!/. 6α.
3 'Όρα ανω σ. 196 άρ. 17 και πίν. 6, 5.
*> Μΰ1ΐ6Γ ε. 'ά. 312.
3 Πρβ. Τσούνταν, Προϊατ άκρ 189, 521, 260, 385, 388, 396 έξ.
νεολιθικών χρόνων της τε βορείου Ελλάδος και
τών βορειοτέρων χωρών, πρδς άς ύπάρχει συγγε-
νής όμοιότης ι, Άλλά τδ άγγεϊον τοΟτο εϊνε κατά
τδ πλήθος και τήν διάθεσιν τών λαβών δμοιον
πρδς τδ 24 (τούτου τδ κόσμημα εύρηται και έν
Όρχομενώ), έπίσης δ' ό'μοιον και κατά τήν άμέ-
λειαν, μεθ' ής έξετελέσθη ή γραφή. Τά δύο ταΰτα
άγγεΐα, παραβαλλόμενα πρός τινας τών μεγάλων
πίθων του τάφου (άρ. 2, 4), δεικνύουσιν δμοιό-
τητα μέν σχήματος κατά τήν κοιλίαν, διαφοράν
δέ τινα κατά τδν λαιμδν και τον πυθμένα και έν
τή δ'λη δψει, ώστε φαίνονται ώς μερική τις μίμησις
σχήματος ξένων έπεισάκτων άγγείων γενομένη ύπδ
έπιτοπίου έργαστηρίου, ήναγκασμένου νά δουλεύη
ετι εϊ; παλαιών έγχωρίων μορφών παράδοσιν.
Κατά ταύτα εχομεν έν τω τάφω άγγεΐα, άτινα
συμφώνως πρδς τάς έν Κρήτη γενομένας μελέτας
άνάγονται εις τήν μεσαίαν αΐγαίαν περίοδον III και
εις τήν τελευταίαν I και II ήτοι εις -/ράνον κείμε-
νον μεταξύ περίπου του 1800 και 1410 π. Χρ..
Τούτο όμως θά ήνάγκαζεν ήμάς νά δεχθώμεν δ'τι
δ θηβαϊκός τάφος ήτο συνεχώς έν ενεργεία καθ' ο-
λας τά; άνωτέρω τρεις έποχάς, ήτοι έπί χρόνον
άνερχόμενον περίπου εις 400 έτη κατ' άνώτατον
ό'ρον, 300 δέ κατά κατώτατον, δπερ καθ'έκατέραν
περίστασιν εϊνε αδύνατον, έπειδή ού'τε αί οΐκογέ-
νειαι τών άστών ήτο δυνατόν νά διατηρηθώσιν
έπί τοσοΟτον χρόνον έν άδιασπάστω συνεχεία, ού'τε
έπιστώθη μέχρι τοΰδε παράδειγμά τι διαδοχικής
χρήσεως τάφου τινός ύπδ διαφόρων γενών έν ούτω
μακροΐς διαδόχοις χρόνοις. Και ή διάσωσις δέ τών
άγγείων, άτινα έφάνησαν έν τοις άνωτέρω παλαιό-
τροπά πως, και θά ήδύνατό τις νά ύπολάβη αύτά
ώς παλαιότερα τών άλλων, δεικνύει δτι ξένοι, ήτοι
μή συγγενείς, δέν έποιήσαντο χρήσιν τοΰ τάφου
τούτου" διότι ξένοι άνθρωποι, καταλαμβάνοντες
τδν τάφον πρδς ιδίαν χρήσιν, ευθύς έξ άρχής θά
έκάθαιρον βεβαίως αύτδν παντός αλλότριου προ-
γενεστέρου λειψάνου. Άλλως τε, άν έςέλθωμεν
τών μερικών παρατηρήσεων, τά άγγεΐα πάντα φέ-
ρουσιν έν γένει τον χαρακτήρα έργων ούχ'ι άπε-
χόντων χρονικώς άπ' άλλήλων άξιολόγως, άλλά
τούναντίον συγχρόνων.
1 Τσουν:ας Ε. ά. 367 Ιξ,, 378 είχ. 308. ΗθΓηβ9 ε. ά. α. 265
είχ. 90, σ. 267 είχ. 95' - πρβ. 371 ιίχ, 112 —πίν. VI, 9.
Έτυπ. 24.11 10
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) έν Θήβαις' υπό Ά. Δ. Κεραμοπούλλου.
240
δον I \ εις τήν αύτήν δέ περίοδον πρέπει νά άνα-
νθώσί τά αγγεία τα φέροντα τους πυθμένας είκ.18
ή άλλους παρομοίους 2.
Επίσης ήττον πιστήν άντιγραφήν της φύσεως
εμφανίζει Ό ύπ'άρ. 6(πίν. 8,1) πίθος δ φέρων εικόνας
Φοινίκων. Τδ δένδρον άποδίδεται έν ταΐς γενικαΐς
αύτοΰ γραμμαΐς, άλλα τδ σχέδιον δεν εϊνε έν γένει
οΰτως άληθές, « ώστε δ θεατής νά έννοή τδ είδος
έκ πρώτης όψεως » . Ή επιφάνεια του αγγείου χρη-
σιμοποιείται ΰπδ τοΟ τεχνίτου ώς εν δλον, καθώς
οί τοίχοι των ανακτόρων, ων τάς γραφάς μιμείται
ούτος. ΤοΟτο εϊνε δ «αρχιτεκτονικός ρυθμός», όσ-
τις χαρακτηρίζει τήν άγγειογραφίαν της τελευ-
ταίας αιγαίας περιόδου II. Άν δ' άποβλέψωμεν και
εις τά άνόργανα συμπληρώματα, άτινα εϊνε γε-
γραμμένα μεταξύ των δένδρων πρδς πλήρωσιν τοΟ
κενού χώρου, ΰπάρχουσι δέ και εις άλλα άγγεΐα
τοΟ τάφου (π. χ. στιγμα'ι άρ. 4 κ. ά.), βλέπομεν
έτερον χαράκτηριστικδν σημεΐον της τέχνης των αυ-
τών χρόνων,τήν μισοκενίαν (ΐιοιτοΓβηι ναοιιϊ),ήτις
εϊνε ξένη πρδς τήν τελευταίαν αΐγαίαν περίοδον III'
τά άγγεΐα ταύτης έ'νουσι πολλάκις ούτως άραιά
και μεμονωμένα τά κοσμήματα, ώστε άνθρωπος,
άγνοών τους αρχαίους χρόνους, θά ελεγεν δ'τι εγρά-
φησαν αυτόχρημα κατά τήν ϊδιορρυθμίαν της 8θ-
ΟΘΒβϊοη ή τοΟ &Γί ηοανθ&α των καθ'ήμάς ημερών 3.
Τδ άγγεΤον 25 φέρει κόσμον, καταγόμενον, ώς
έρρήθη ήδη, έκ παμπάλαιων νεολιθικών αγγείων
χαρακτών ή γραπτών, και δεικνύει δ'τι άντιπροσω-
πεύει τεχνικήν παράδοσιν διάφορον ή τά λοιπά άγ-
γεΐα τοΟ τάφου, παράδοσιν δηλαδή ξένην πρδς τήν
έκ νότου βιομηχανίαν, εις ήν άγει ήμάς δ ύπ'άρ. 6
πίθος, δ φέρων τους φοίνικας, φυτδν μή άπαντών
μέν έπί των κρητικών άγγείων 4 εισέτι, άλλά ιθα-
γενές έν νοτίαις χώραις μακράν της Βοιωτίας δν.
Ή παράδοσις αύτη εϊνε ίσως έγχωρία βοιωτική,
διότι έν Βοιωτία και Θεσσαλία, ένθα ή τέχνη κατά
τήν νεολιθικήν έποχήν εϊνε λίαν συγγενής5, δεν
εϊνε άγνωστος δ διάκοσμος ούτος, ούδ'επιβάλλεται
νά άποδώσωμεν αύτδν εις μεσημβρινήν έπίδρασιν,
άφ'ού τοιαύτα κοσμήματα εϊνε κοινδν κτήμα τών
1 Ε. ΗβΠ I. ά. 27.
2 ΙΙοδ. Β8Α XI (1904-5) 275, ε!/. 6α.
3 'Όρα ανω σ. 196 άρ. 17 και πίν. 6, 5.
*> Μΰ1ΐ6Γ ε. 'ά. 312.
3 Πρβ. Τσούνταν, Προϊατ άκρ 189, 521, 260, 385, 388, 396 έξ.
νεολιθικών χρόνων της τε βορείου Ελλάδος και
τών βορειοτέρων χωρών, πρδς άς ύπάρχει συγγε-
νής όμοιότης ι, Άλλά τδ άγγεϊον τοΟτο εϊνε κατά
τδ πλήθος και τήν διάθεσιν τών λαβών δμοιον
πρδς τδ 24 (τούτου τδ κόσμημα εύρηται και έν
Όρχομενώ), έπίσης δ' ό'μοιον και κατά τήν άμέ-
λειαν, μεθ' ής έξετελέσθη ή γραφή. Τά δύο ταΰτα
άγγεΐα, παραβαλλόμενα πρός τινας τών μεγάλων
πίθων του τάφου (άρ. 2, 4), δεικνύουσιν δμοιό-
τητα μέν σχήματος κατά τήν κοιλίαν, διαφοράν
δέ τινα κατά τδν λαιμδν και τον πυθμένα και έν
τή δ'λη δψει, ώστε φαίνονται ώς μερική τις μίμησις
σχήματος ξένων έπεισάκτων άγγείων γενομένη ύπδ
έπιτοπίου έργαστηρίου, ήναγκασμένου νά δουλεύη
ετι εϊ; παλαιών έγχωρίων μορφών παράδοσιν.
Κατά ταύτα εχομεν έν τω τάφω άγγεΐα, άτινα
συμφώνως πρδς τάς έν Κρήτη γενομένας μελέτας
άνάγονται εις τήν μεσαίαν αΐγαίαν περίοδον III και
εις τήν τελευταίαν I και II ήτοι εις -/ράνον κείμε-
νον μεταξύ περίπου του 1800 και 1410 π. Χρ..
Τούτο όμως θά ήνάγκαζεν ήμάς νά δεχθώμεν δ'τι
δ θηβαϊκός τάφος ήτο συνεχώς έν ενεργεία καθ' ο-
λας τά; άνωτέρω τρεις έποχάς, ήτοι έπί χρόνον
άνερχόμενον περίπου εις 400 έτη κατ' άνώτατον
ό'ρον, 300 δέ κατά κατώτατον, δπερ καθ'έκατέραν
περίστασιν εϊνε αδύνατον, έπειδή ού'τε αί οΐκογέ-
νειαι τών άστών ήτο δυνατόν νά διατηρηθώσιν
έπί τοσοΟτον χρόνον έν άδιασπάστω συνεχεία, ού'τε
έπιστώθη μέχρι τοΰδε παράδειγμά τι διαδοχικής
χρήσεως τάφου τινός ύπδ διαφόρων γενών έν ούτω
μακροΐς διαδόχοις χρόνοις. Και ή διάσωσις δέ τών
άγγείων, άτινα έφάνησαν έν τοις άνωτέρω παλαιό-
τροπά πως, και θά ήδύνατό τις νά ύπολάβη αύτά
ώς παλαιότερα τών άλλων, δεικνύει δτι ξένοι, ήτοι
μή συγγενείς, δέν έποιήσαντο χρήσιν τοΰ τάφου
τούτου" διότι ξένοι άνθρωποι, καταλαμβάνοντες
τδν τάφον πρδς ιδίαν χρήσιν, ευθύς έξ άρχής θά
έκάθαιρον βεβαίως αύτδν παντός αλλότριου προ-
γενεστέρου λειψάνου. Άλλως τε, άν έςέλθωμεν
τών μερικών παρατηρήσεων, τά άγγεΐα πάντα φέ-
ρουσιν έν γένει τον χαρακτήρα έργων ούχ'ι άπε-
χόντων χρονικώς άπ' άλλήλων άξιολόγως, άλλά
τούναντίον συγχρόνων.
1 Τσουν:ας Ε. ά. 367 Ιξ,, 378 είχ. 308. ΗθΓηβ9 ε. ά. α. 265
είχ. 90, σ. 267 είχ. 95' - πρβ. 371 ιίχ, 112 —πίν. VI, 9.
Έτυπ. 24.11 10