DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0131
241
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) έν Θήβαις' ύπδ Α. Α. Κεραμοπονλλον. 242
Νομίζω λοιπόν, ότι ή γενομένη εις περιόδους
διαίρεσες της κρητικής τέχνης, άν δεν εχή άλλο τι
τρωτόν γενικώτερον, δεν δύναται όμως νά ϊσχύη
τελείως εν τη βορείω Ελλάδι, καί οτι ή κατά τάς
κρητικάς περιόδους διάκρισις των εν έν ι και τω
αύτω τάφω ευρεθέντων θηβαϊκών αγγείων εις δια-
φόρους χρονολογίας δεν δύναται νά στηριχθή.
Έξήγησίν τινα του άσυμβιβάστου δυνάμεθα νά
δώσωμεν, άν δεχθώμεν, ότι τά άγγεΐα ταύτα, ή
τουλάχιστον τά ύπολαμβανόμενα ώς παλαιότερα,
δεν κατεσκευάσθησαν εις ξένας προς την Βοιωτίαν
χώρας, οίον έν Κρήτη, ένθα εϊνε κατά το ουνατόν
βέβαιον, ότι ή τέχνη ήτο λίαν προηγμένη, ώστε ή
χώρα νά μή εξαρτάται έξωθεν κατά την προμή-
Οειαν αγγείων, ύπάρχουσι δε παραπλήσια ή όμοια
προς τά περί ών ό λόγος θηβαϊκά αγγεία. Τπήρχον
πάντοτε 1 και ύπάρχουσιν έπιτηοευματίαι περιφε-
ρόμενοι άπό χώρας εις χώραν προς άσκησιν της
τέχνης αυτών, ο οε κρητικός πολιτισμός, και αν
ακόμη δεν συνέβαινον έν Κρήτη καταστροφαί, με-
ταβάλλουσα! τα ανάκτορα εις ερείπια και φυγα-
δεύουσαι αναμφιβόλως μετ' άλλων άνθρώπων παν-
τοίους τεχνίτας προς τά τέσσαρα σημεία τοΰ ορί-
ζοντος, θα έξέπεμπεν όμως έπί κέρδει κεραμείς εις
την κυρίως Ελλάδα, ένθα συγγενείς ηγεμονικοί
οίκοι ήκμαζον έν πλούτω, ώστε νά φιλοκαλώσιν
Ιν τη οικιακή κατασκευή.Ήσαν δε τά άγγεΐα πρώ-
της ανάγκης σκεύη καί, ώς φαίνεται εκ των κτε-
ρισμάτων των τάφων καί των λειψάνων των μυ-
κηναϊκών οικιών 2, έν πλήθει μεγάλω άπέκειντο έν
ταϊς άποθήκαις των άνθρώπων. *Αν λοιπόν δεχθώ-
μεν, οτι τεχνϊται έκ της μάλλον προηγμένης Κρή-
της ήλθον έν διαδόχόις χρόνοις εις Βοιωτίαν καί
την λοιπήν Ελλάδα καί είσήγαγον άλλους τε καί
τον « ρυθμόν του ανακτόρου» της Κνωσού, πρέπει
νά λάβωμεν προ οφθαλμών, ότι ή έπηλυς τεχνο-
τροπία δεν ήδύνατο άμέσως νά κατίσχυση. Συνέβη
δέ, ώστε, καθ' όν χρόνον εΐδός τι των παλαιοτέρων
αγγείων ήγωνίζετο νχ κατακτήση την άγοράν,
εϊσήγοντο έτερα, άντιπροσωπεύοντα εν έπί πλέον
βήμα προόδου της Κρήτης.
Τά τελευταία ταύτα ήδύναντο ή έτοιμα νά κο-
μίζωνται έκ Κρήτης ύπ' εμπόρων, ή νά κατασκευά-
1 Όδ. σ. 282 έξ.
2 ΑΕ 1909, 71 σημ. 1.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΕ 1910
ζωνται ύπό νεηλύόιυν τεχνιτών έξω αυτής έν ταΐς
έκασταχοΰ χώραις, ώς π. χ. έν Βοιωτία1. "Οταν
ύπολογίσωμεν, ότι τάς χρείας, άς σήμερον πλη-
ροΰσι τά εξ ύάλου, πηλοΟ καί παντοίων μετάλλων
σκεύη, έπλήρουν τότε κυρίως μόνα τά έκ πηλού,
καί ότι αί μυκηναϊκαί χώραι της χέρσου Ελλάδος,
αί'τινες κοσμούνται ΰπο έργων, οίος Ό θησαυρός του
Όρχομενοΰ, δ τοΰ Άτρέως, ή λίθινη πλάξ τοΰ
οίκου του Κάδμου 2 καί τά όμοια, αποδεικνύονται
πλήρεις τών τοιούτων πήλινων σκευών, οέν εϊνε
δυνατόν δέ νά λογισθώσιν ώς ύστερήσασαι εις τον
πολιτισμον ουταις, ώστε νά μή εϊνε άξιαι νά κα-
τασκευάσωσι τά αναγκαιότατα του βίου σκεύη,
άγόμεθα νά δεχθώμεν, ότι έν αύταΐς δέν ελειπον
τεχνϊται κατασκευάζοντες άγγεΐα, οία τά άφθάνως
προχεόμενα έκ τών τάφων. Διότι ή ήσαν ικανοί οί
κάτοικοι του Ορχομενού καί τών Μυκηνών νά κα-
τασκευάσωσι τους άνωτέρω θησαυρούς, ό'τε πρέπει
νά είχον καί άναλόγους πηλοπλάστας, ή έκάλεσαν
τεχνίτας προς τοΰτο «έπ' άπείρονα γαΐαν » (άν καί
έν Κρήτη δέν εΰροαεν ακόμη όμοια καλλιτεχνικά
έργα, άτινα νά δύνανται νά ύποτεθώσιν ώς πρό-
τυπα τών έν τή χέρσω Ελλάδι), ότε πάλιν πρέ-
πει νά ΰποθέσωμεν, ότι χάριν της καθ' ήμέραν
άνάγκης καί τών καλλιτεχνικών άξιώσεων τοΰ πο-
λιτισμού της χώρας Οά μετεκάλουν ή θά έδέχοντο
αυτοκλήτους έξωθεν καί τους τεχνίτας κεραμείς
καί θά μετεφύτευον ούτω τάς τεχνικάς αρχάς ετέ-
ρας «έπαρχίας» τοΰ «άχαϊκοΰ» κόσμου, ζωηρώς
κινουμένου έπί της ανατολικής λεκάνης της Μεσο-
γείου ού μόνον προς έμπορίαν άλλά καί προς δια-
ποντίους έκστρατείας. Δέν εϊνε δέ εύλογον νά δε-
χθώμεν, ότι μόνον έν Κρήτη ή μόνον άλλαχοΰ που
ήτο δυνατόν νά παραμείνη δέσμιον το τεχνικόν
1 Ύπομιμνη'σκω ίνταΰθα οτι έν Όρχομενω άγγεΐα οέροντα γρα-
οάς δια τοΰ παλαιότατου είδους τοϋ βερνικιού (ϋΐΊΪΓηϊδ) εϊνε χατά
τον ΒυΙΙθ, ΟτιΐΗ. 16, σύγχρονα πρός άλλα φέροντα λευκάς γραμ-
μάς χα'ι συγγενή πως τών αγγείων τών Καμάρων της Κρήτης (με-
σαία αιγαία περίοδος II). Τά δεύτερα Ισως εϊνε ξενικό ν ή ξενίζον
προϊόν, άγωνιζόμενον κατά τών πατροπαράδοτων εγχωρίων έργων.
Περί δέ τών οπρομυχηναϊκών» γραπτών αγγείων της Αΐγίνης, ών
τά κοσμη'ματα καί ό πηλός ε·/ουσι παραλληλία έν Όρχομενω και με-
ταξύ τών υπό του νο11§1'3ίί ευρεθέντων έν "Αργεί, λέγει ό Στάης
ΑΕ 1895, 253, 255 οτι είνε ίδιο'ρρυθμα και επιτόπιου έν Αΐγίνη κα-
τασκευής. Μέγιστον στήριγμα της γνώμης ταύτης του Στάη εϊνε
αναμφιβόλως δ γνωστός αϊγινητιχός πηλός. Πρβ. καί ΟοΙΙββΙ 1ΪΙ])-
ΰβη. 124 σημ.
2 ΑΕ 1909, 103 είχ.
16
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) έν Θήβαις' ύπδ Α. Α. Κεραμοπονλλον. 242
Νομίζω λοιπόν, ότι ή γενομένη εις περιόδους
διαίρεσες της κρητικής τέχνης, άν δεν εχή άλλο τι
τρωτόν γενικώτερον, δεν δύναται όμως νά ϊσχύη
τελείως εν τη βορείω Ελλάδι, καί οτι ή κατά τάς
κρητικάς περιόδους διάκρισις των εν έν ι και τω
αύτω τάφω ευρεθέντων θηβαϊκών αγγείων εις δια-
φόρους χρονολογίας δεν δύναται νά στηριχθή.
Έξήγησίν τινα του άσυμβιβάστου δυνάμεθα νά
δώσωμεν, άν δεχθώμεν, ότι τά άγγεΐα ταύτα, ή
τουλάχιστον τά ύπολαμβανόμενα ώς παλαιότερα,
δεν κατεσκευάσθησαν εις ξένας προς την Βοιωτίαν
χώρας, οίον έν Κρήτη, ένθα εϊνε κατά το ουνατόν
βέβαιον, ότι ή τέχνη ήτο λίαν προηγμένη, ώστε ή
χώρα νά μή εξαρτάται έξωθεν κατά την προμή-
Οειαν αγγείων, ύπάρχουσι δε παραπλήσια ή όμοια
προς τά περί ών ό λόγος θηβαϊκά αγγεία. Τπήρχον
πάντοτε 1 και ύπάρχουσιν έπιτηοευματίαι περιφε-
ρόμενοι άπό χώρας εις χώραν προς άσκησιν της
τέχνης αυτών, ο οε κρητικός πολιτισμός, και αν
ακόμη δεν συνέβαινον έν Κρήτη καταστροφαί, με-
ταβάλλουσα! τα ανάκτορα εις ερείπια και φυγα-
δεύουσαι αναμφιβόλως μετ' άλλων άνθρώπων παν-
τοίους τεχνίτας προς τά τέσσαρα σημεία τοΰ ορί-
ζοντος, θα έξέπεμπεν όμως έπί κέρδει κεραμείς εις
την κυρίως Ελλάδα, ένθα συγγενείς ηγεμονικοί
οίκοι ήκμαζον έν πλούτω, ώστε νά φιλοκαλώσιν
Ιν τη οικιακή κατασκευή.Ήσαν δε τά άγγεΐα πρώ-
της ανάγκης σκεύη καί, ώς φαίνεται εκ των κτε-
ρισμάτων των τάφων καί των λειψάνων των μυ-
κηναϊκών οικιών 2, έν πλήθει μεγάλω άπέκειντο έν
ταϊς άποθήκαις των άνθρώπων. *Αν λοιπόν δεχθώ-
μεν, οτι τεχνϊται έκ της μάλλον προηγμένης Κρή-
της ήλθον έν διαδόχόις χρόνοις εις Βοιωτίαν καί
την λοιπήν Ελλάδα καί είσήγαγον άλλους τε καί
τον « ρυθμόν του ανακτόρου» της Κνωσού, πρέπει
νά λάβωμεν προ οφθαλμών, ότι ή έπηλυς τεχνο-
τροπία δεν ήδύνατο άμέσως νά κατίσχυση. Συνέβη
δέ, ώστε, καθ' όν χρόνον εΐδός τι των παλαιοτέρων
αγγείων ήγωνίζετο νχ κατακτήση την άγοράν,
εϊσήγοντο έτερα, άντιπροσωπεύοντα εν έπί πλέον
βήμα προόδου της Κρήτης.
Τά τελευταία ταύτα ήδύναντο ή έτοιμα νά κο-
μίζωνται έκ Κρήτης ύπ' εμπόρων, ή νά κατασκευά-
1 Όδ. σ. 282 έξ.
2 ΑΕ 1909, 71 σημ. 1.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΕ 1910
ζωνται ύπό νεηλύόιυν τεχνιτών έξω αυτής έν ταΐς
έκασταχοΰ χώραις, ώς π. χ. έν Βοιωτία1. "Οταν
ύπολογίσωμεν, ότι τάς χρείας, άς σήμερον πλη-
ροΰσι τά εξ ύάλου, πηλοΟ καί παντοίων μετάλλων
σκεύη, έπλήρουν τότε κυρίως μόνα τά έκ πηλού,
καί ότι αί μυκηναϊκαί χώραι της χέρσου Ελλάδος,
αί'τινες κοσμούνται ΰπο έργων, οίος Ό θησαυρός του
Όρχομενοΰ, δ τοΰ Άτρέως, ή λίθινη πλάξ τοΰ
οίκου του Κάδμου 2 καί τά όμοια, αποδεικνύονται
πλήρεις τών τοιούτων πήλινων σκευών, οέν εϊνε
δυνατόν δέ νά λογισθώσιν ώς ύστερήσασαι εις τον
πολιτισμον ουταις, ώστε νά μή εϊνε άξιαι νά κα-
τασκευάσωσι τά αναγκαιότατα του βίου σκεύη,
άγόμεθα νά δεχθώμεν, ότι έν αύταΐς δέν ελειπον
τεχνϊται κατασκευάζοντες άγγεΐα, οία τά άφθάνως
προχεόμενα έκ τών τάφων. Διότι ή ήσαν ικανοί οί
κάτοικοι του Ορχομενού καί τών Μυκηνών νά κα-
τασκευάσωσι τους άνωτέρω θησαυρούς, ό'τε πρέπει
νά είχον καί άναλόγους πηλοπλάστας, ή έκάλεσαν
τεχνίτας προς τοΰτο «έπ' άπείρονα γαΐαν » (άν καί
έν Κρήτη δέν εΰροαεν ακόμη όμοια καλλιτεχνικά
έργα, άτινα νά δύνανται νά ύποτεθώσιν ώς πρό-
τυπα τών έν τή χέρσω Ελλάδι), ότε πάλιν πρέ-
πει νά ΰποθέσωμεν, ότι χάριν της καθ' ήμέραν
άνάγκης καί τών καλλιτεχνικών άξιώσεων τοΰ πο-
λιτισμού της χώρας Οά μετεκάλουν ή θά έδέχοντο
αυτοκλήτους έξωθεν καί τους τεχνίτας κεραμείς
καί θά μετεφύτευον ούτω τάς τεχνικάς αρχάς ετέ-
ρας «έπαρχίας» τοΰ «άχαϊκοΰ» κόσμου, ζωηρώς
κινουμένου έπί της ανατολικής λεκάνης της Μεσο-
γείου ού μόνον προς έμπορίαν άλλά καί προς δια-
ποντίους έκστρατείας. Δέν εϊνε δέ εύλογον νά δε-
χθώμεν, ότι μόνον έν Κρήτη ή μόνον άλλαχοΰ που
ήτο δυνατόν νά παραμείνη δέσμιον το τεχνικόν
1 Ύπομιμνη'σκω ίνταΰθα οτι έν Όρχομενω άγγεΐα οέροντα γρα-
οάς δια τοΰ παλαιότατου είδους τοϋ βερνικιού (ϋΐΊΪΓηϊδ) εϊνε χατά
τον ΒυΙΙθ, ΟτιΐΗ. 16, σύγχρονα πρός άλλα φέροντα λευκάς γραμ-
μάς χα'ι συγγενή πως τών αγγείων τών Καμάρων της Κρήτης (με-
σαία αιγαία περίοδος II). Τά δεύτερα Ισως εϊνε ξενικό ν ή ξενίζον
προϊόν, άγωνιζόμενον κατά τών πατροπαράδοτων εγχωρίων έργων.
Περί δέ τών οπρομυχηναϊκών» γραπτών αγγείων της Αΐγίνης, ών
τά κοσμη'ματα καί ό πηλός ε·/ουσι παραλληλία έν Όρχομενω και με-
ταξύ τών υπό του νο11§1'3ίί ευρεθέντων έν "Αργεί, λέγει ό Στάης
ΑΕ 1895, 253, 255 οτι είνε ίδιο'ρρυθμα και επιτόπιου έν Αΐγίνη κα-
τασκευής. Μέγιστον στήριγμα της γνώμης ταύτης του Στάη εϊνε
αναμφιβόλως δ γνωστός αϊγινητιχός πηλός. Πρβ. καί ΟοΙΙββΙ 1ΪΙ])-
ΰβη. 124 σημ.
2 ΑΕ 1909, 103 είχ.
16