DOI Artikel:
Pappadakis, Nikolaos G.: Apobatikon anaglyphon ek tou Amphiareiou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0137
253
Αποβατικδν άνάγλυφον έκ τον Άμφιαρείον νπδ Ν Παππαδάκη.
254
κράς βροχοειδεΐς λαβάς1. Έκ δέ των άναβατών ό μεν
εν τω βάθει κατά κρόταφον παριστάμενος, αγένειος,
τον άνειρίδωτόν ποδήρη (έζωσμένον) χιτώνα φέ-
ρων, τον τυπικον σχεδόν των άρχαίων ηνιόχων2,
ελαφρώς προκλινάμενος και τους βραχίονας έ'χων
προτεταμένους διευθύνει προδήλως μέ ήρεμον κρά-
τος δια τών (ελλειπόντων σήμερον) ηνίων και κέν-
τρου τους (επίσης ελλείποντας) ΐππους' διότι δεν
'/ρήζει μαντείας τινός τό περιεχόμενον τοΟ έπέκεινα
της σημερινής γύψινης συμπληρώσεως άπερρη-
γμένου δεξιού μέρους τοΰ αρχικοί) ανάγλυφου. Ό
δέ τω θεατή εγγύτερος και έκτυπώτερος, ίσως γε-
νειών, εις μεΐζάν πως αέγεθος παριστάμενος, φέ-
ρων ασπίδα στρογγύλην και περικεφαλαίαν άπλήν
του «άττικοΰ» λεγομένου τύπου, άνευ παραγνα-
Οιδι'ων, άλλ' ύψηλον εχουσαν λόφον, άνερχόμενον
καΐ ύπέρ τό έπίκρανον, κρατείται μεν δια της δε-
ξιάς έκ της πρόσθιας ύψηλά τοξουμένης άντυγος
τοΰ άρματος και βλέπει και αυτός προς τά έμπράς,
ό'που 'ίγει κατά το */4 έστραμμένον τό πρόσωπον
άλλά κάμπτων ό'μως τά γόνατα και άναρρίπτων
προς τά οπίσω ισχυρώς τό σώμα έ'χει άμα στραφή
« έπ' άσπίδα», ώστε νά άναπτύσσωνται σχεδόν κα-
τενώπιον προ ημών τά εύ'τονα γυμνά του μέλη.
Ή κάμψις είναι πολΰ έντονωτέρα ή ώστε νά νομι-
σθη ή συνήθης δι' έλαστικής στάσεως άμυνα κατά
τών τιναγμών του αρχαίου άρματος, έχοντος, ώς
γνωστόν, αμέσως επί τοΟ άξονος έπικείμενον τον
δίφρον άνευ ουδεμιάς ελαστικής εξαρτήσεως (δυ8ί&)-
ή άνάπτωσις άλλως του σώματος προς τα οπίσω
είναι τοσαύτη, ώστε και έξω ήδη τοΰ' δίφρου κείται
τό κέντρον του βάρους αύτοΰ, έξ ού και θά έ'πι-
πτεν, εάν δεν έκρατεϊτο δια της δεξιάς, είπομεν'
την δέ ρηθεΐσαν στροφήν του πρός τάριστερά πα-
ρακολουθεί κα'ι Ό αριστερός ποϋς και ή άσπίς, οπίσω
ήδη του σώματος άνεχομένη. Καταφανές ό'τι έτοι-
1 Μόνον ώς άναπόξεστον μεΐναν δι' άβλεψίαν τοΰ τεχνίτου δόναμαι
νά νοήσω τό ΰπέρ τήν άιΐϊδα τοΰ τροχοΰ άνω δεξιά γωνιώδες λείψα-
νον' διότι άπίστευτον δτι ή πλευρά τοΰ δίφρου εκπέμπει έως έκει τοι-
ούτον τι παράρτημα (ύποχυφώνιον ίσως τοΰ Πολυδ. Όνομαστ. Α'
145;), ήκιστα δέ παρατείνεται αύτη τοσούτον, άφοΰ άλλως δια τών
αχτίνων τοΰ τρονοΰ διορώμεν πέραν πτυχήν τοΰ χιτώνος τοΰ ηνιό-
χου- περί δέ έκφύματος τοΰ τροχοΰ σκόπιμου πρός τό αγώνισμα —
οίον θά ήτο τό πολύ βαθμίς τις έκ τοΰ άξονος έσωθεν τοΰ τροχοΰ
αναχωρούσα, άρα χαϊ ταπεινότερον ΟΦείλουσα νά κείται — δεν επι-
τρέπεται καν να σκεφθή τις.
3 Πρβ. αντί πολλών Ηοΐΐΐοΐΐβ, ΜθίΙ. Ρίοί τόμ. IV (1897),
184 χ§.
μάζεται νάποπηδήση ελαφρός εις τήν γήν διά τοΰ
άριστερου' ποδός και τό πρός τοϋς ίππους διευθυνό-
μενον βλέμμα καραδοκεί μόνον τήν κατάλληλον
στιγμήν, πάντα δέ, και κάμψις και άνάπτωσις καΐ
στροφή, είναι πρός έλαστικήν και άκώλυτον κατά-
βασιν λελογισμένα.
Και ό'μως τό άρμα ευρίσκεται έν πλήρει δρόμω,
ώς είναι φανερόν οχι μόνον εκ της συντόνου πρός τά
έμπρός άπασχολήσεως του ηνιόχου, άλλά και έκ
της κατ άντίθετον φοράν άνεμουμένης κόμης και
ίδια τοΟ διά τον αύτόν λόγον ισχυρώς κολπουμένου
γιτώνος αύτου κάτω και όπισθεν του εταίρου, τέλος
δέ και έξ αύτής της έν βλέμματι τούτου και στάσει
και άσπίδος έπιτάξει δηλουμένης προφυλάξεως πρός
τήν έκπήδησιν.
ϊί συμβαίνει;
Πολεμιστής «συν τεύ/εσιν άλλόμενος χαμαζε»
δέν δύναται νά είναι άνευ δόρατος ή ξίφους" είναι
άποβάτης, διέγνωσαν ήδη όσοι έμνημόνευσαν μέ-
χρι τοΟδε τό ήμέτερον άνάγλυφον, παραπέμψαντες
και εις τό έτερον ή αμφότερα τά έν είκ. 1 και 2
παρατιθέμενα ύφ'ήμών πρός σαφεστέραν του ελ-
λείποντος και τοΰ όλου ό'μοια 1 και εις τήν έν σειρά
ό'λη παραστάσεων, ώς γνωστόν, είκονίζουσαν τό
αυτό θέμ* ζωφόρον του Παρθενώνος (ΜΐοΙι&θΠδ,
Ρ&γϊΙι. XIII-XXIII βορ. πλ.) ώς ίβπηΐηυπι ροδί
ηιΐθπι' είνε δηλ. άγωνιστής του ομωνύμου («άπο-
βάτου», άγώνος, ό'στις συνίστατο, ώς γνωστόν, έκ
δρόμου τελουμένου πεζή μέ τά ρηθέντα ό'πλα με-
τ' έκπήδησιν έξ άρματοδρομίας' άλλά περι του
αγώνος τούτου ιδία κατωτέρω.
Τώρα ώς προς τήν παράστασιν αύτήν παρατη-
ρητέον ό'τι τό ήμέτερον άρμα δέν παρίσταται ακρι-
βέστατα έν πλαγιογραφία, ώς έν είκ. 1, άλλά όλί-
γον λοξώς, και ουτω νοητέον και τους ίππους οιο-
νεί πρός τον θεατήν έκ του εδάφους τοΰ άναγλύφου
προεξερχομένους, ώς ένδεικνύει και ή ελλειψοειδής
τοΰ τροχοΰ προοπτική άπεικάν.σις και τό μείζον
έμπροσθεν τοΰ άρματος παρά όπισθεν ύψος της
' Το μέν 1 εΐνε η έν τη Δ κλιτύϊ της Ακροπόλεως ευρεθείσα
(Βοΐΐη: Ρΐ"0ρ;ν1&3, σ. III) χαί νΰν έν τω προδόμω τοΰ έν αύτη
μουσείου βάσις αναθέματος, περί ου πρβ. Οθ11ί§ηθΙ1, ΒΟΗ 1888,
σ. 458 κέ. και πίν. 17, τό δέ 2 έκ της Σκάλας, του αρχαίου δηλ.
Ωρωπού, προερχόμενον, έν τω Βερολινίω μουσείω σήμερ&ν (άριΟ·
725) άλλ' ιδίως γνωστόν έκ της συλλογής 8αΜΐ'θίί (ΕΊΐΓίλν&ηρ;1βΓ
δ&ΜΠίΙ. 8. πίν 26), ής άπετέλει μέρος.
Αποβατικδν άνάγλυφον έκ τον Άμφιαρείον νπδ Ν Παππαδάκη.
254
κράς βροχοειδεΐς λαβάς1. Έκ δέ των άναβατών ό μεν
εν τω βάθει κατά κρόταφον παριστάμενος, αγένειος,
τον άνειρίδωτόν ποδήρη (έζωσμένον) χιτώνα φέ-
ρων, τον τυπικον σχεδόν των άρχαίων ηνιόχων2,
ελαφρώς προκλινάμενος και τους βραχίονας έ'χων
προτεταμένους διευθύνει προδήλως μέ ήρεμον κρά-
τος δια τών (ελλειπόντων σήμερον) ηνίων και κέν-
τρου τους (επίσης ελλείποντας) ΐππους' διότι δεν
'/ρήζει μαντείας τινός τό περιεχόμενον τοΟ έπέκεινα
της σημερινής γύψινης συμπληρώσεως άπερρη-
γμένου δεξιού μέρους τοΰ αρχικοί) ανάγλυφου. Ό
δέ τω θεατή εγγύτερος και έκτυπώτερος, ίσως γε-
νειών, εις μεΐζάν πως αέγεθος παριστάμενος, φέ-
ρων ασπίδα στρογγύλην και περικεφαλαίαν άπλήν
του «άττικοΰ» λεγομένου τύπου, άνευ παραγνα-
Οιδι'ων, άλλ' ύψηλον εχουσαν λόφον, άνερχόμενον
καΐ ύπέρ τό έπίκρανον, κρατείται μεν δια της δε-
ξιάς έκ της πρόσθιας ύψηλά τοξουμένης άντυγος
τοΰ άρματος και βλέπει και αυτός προς τά έμπράς,
ό'που 'ίγει κατά το */4 έστραμμένον τό πρόσωπον
άλλά κάμπτων ό'μως τά γόνατα και άναρρίπτων
προς τά οπίσω ισχυρώς τό σώμα έ'χει άμα στραφή
« έπ' άσπίδα», ώστε νά άναπτύσσωνται σχεδόν κα-
τενώπιον προ ημών τά εύ'τονα γυμνά του μέλη.
Ή κάμψις είναι πολΰ έντονωτέρα ή ώστε νά νομι-
σθη ή συνήθης δι' έλαστικής στάσεως άμυνα κατά
τών τιναγμών του αρχαίου άρματος, έχοντος, ώς
γνωστόν, αμέσως επί τοΟ άξονος έπικείμενον τον
δίφρον άνευ ουδεμιάς ελαστικής εξαρτήσεως (δυ8ί&)-
ή άνάπτωσις άλλως του σώματος προς τα οπίσω
είναι τοσαύτη, ώστε και έξω ήδη τοΰ' δίφρου κείται
τό κέντρον του βάρους αύτοΰ, έξ ού και θά έ'πι-
πτεν, εάν δεν έκρατεϊτο δια της δεξιάς, είπομεν'
την δέ ρηθεΐσαν στροφήν του πρός τάριστερά πα-
ρακολουθεί κα'ι Ό αριστερός ποϋς και ή άσπίς, οπίσω
ήδη του σώματος άνεχομένη. Καταφανές ό'τι έτοι-
1 Μόνον ώς άναπόξεστον μεΐναν δι' άβλεψίαν τοΰ τεχνίτου δόναμαι
νά νοήσω τό ΰπέρ τήν άιΐϊδα τοΰ τροχοΰ άνω δεξιά γωνιώδες λείψα-
νον' διότι άπίστευτον δτι ή πλευρά τοΰ δίφρου εκπέμπει έως έκει τοι-
ούτον τι παράρτημα (ύποχυφώνιον ίσως τοΰ Πολυδ. Όνομαστ. Α'
145;), ήκιστα δέ παρατείνεται αύτη τοσούτον, άφοΰ άλλως δια τών
αχτίνων τοΰ τρονοΰ διορώμεν πέραν πτυχήν τοΰ χιτώνος τοΰ ηνιό-
χου- περί δέ έκφύματος τοΰ τροχοΰ σκόπιμου πρός τό αγώνισμα —
οίον θά ήτο τό πολύ βαθμίς τις έκ τοΰ άξονος έσωθεν τοΰ τροχοΰ
αναχωρούσα, άρα χαϊ ταπεινότερον ΟΦείλουσα νά κείται — δεν επι-
τρέπεται καν να σκεφθή τις.
3 Πρβ. αντί πολλών Ηοΐΐΐοΐΐβ, ΜθίΙ. Ρίοί τόμ. IV (1897),
184 χ§.
μάζεται νάποπηδήση ελαφρός εις τήν γήν διά τοΰ
άριστερου' ποδός και τό πρός τοϋς ίππους διευθυνό-
μενον βλέμμα καραδοκεί μόνον τήν κατάλληλον
στιγμήν, πάντα δέ, και κάμψις και άνάπτωσις καΐ
στροφή, είναι πρός έλαστικήν και άκώλυτον κατά-
βασιν λελογισμένα.
Και ό'μως τό άρμα ευρίσκεται έν πλήρει δρόμω,
ώς είναι φανερόν οχι μόνον εκ της συντόνου πρός τά
έμπρός άπασχολήσεως του ηνιόχου, άλλά και έκ
της κατ άντίθετον φοράν άνεμουμένης κόμης και
ίδια τοΟ διά τον αύτόν λόγον ισχυρώς κολπουμένου
γιτώνος αύτου κάτω και όπισθεν του εταίρου, τέλος
δέ και έξ αύτής της έν βλέμματι τούτου και στάσει
και άσπίδος έπιτάξει δηλουμένης προφυλάξεως πρός
τήν έκπήδησιν.
ϊί συμβαίνει;
Πολεμιστής «συν τεύ/εσιν άλλόμενος χαμαζε»
δέν δύναται νά είναι άνευ δόρατος ή ξίφους" είναι
άποβάτης, διέγνωσαν ήδη όσοι έμνημόνευσαν μέ-
χρι τοΟδε τό ήμέτερον άνάγλυφον, παραπέμψαντες
και εις τό έτερον ή αμφότερα τά έν είκ. 1 και 2
παρατιθέμενα ύφ'ήμών πρός σαφεστέραν του ελ-
λείποντος και τοΰ όλου ό'μοια 1 και εις τήν έν σειρά
ό'λη παραστάσεων, ώς γνωστόν, είκονίζουσαν τό
αυτό θέμ* ζωφόρον του Παρθενώνος (ΜΐοΙι&θΠδ,
Ρ&γϊΙι. XIII-XXIII βορ. πλ.) ώς ίβπηΐηυπι ροδί
ηιΐθπι' είνε δηλ. άγωνιστής του ομωνύμου («άπο-
βάτου», άγώνος, ό'στις συνίστατο, ώς γνωστόν, έκ
δρόμου τελουμένου πεζή μέ τά ρηθέντα ό'πλα με-
τ' έκπήδησιν έξ άρματοδρομίας' άλλά περι του
αγώνος τούτου ιδία κατωτέρω.
Τώρα ώς προς τήν παράστασιν αύτήν παρατη-
ρητέον ό'τι τό ήμέτερον άρμα δέν παρίσταται ακρι-
βέστατα έν πλαγιογραφία, ώς έν είκ. 1, άλλά όλί-
γον λοξώς, και ουτω νοητέον και τους ίππους οιο-
νεί πρός τον θεατήν έκ του εδάφους τοΰ άναγλύφου
προεξερχομένους, ώς ένδεικνύει και ή ελλειψοειδής
τοΰ τροχοΰ προοπτική άπεικάν.σις και τό μείζον
έμπροσθεν τοΰ άρματος παρά όπισθεν ύψος της
' Το μέν 1 εΐνε η έν τη Δ κλιτύϊ της Ακροπόλεως ευρεθείσα
(Βοΐΐη: Ρΐ"0ρ;ν1&3, σ. III) χαί νΰν έν τω προδόμω τοΰ έν αύτη
μουσείου βάσις αναθέματος, περί ου πρβ. Οθ11ί§ηθΙ1, ΒΟΗ 1888,
σ. 458 κέ. και πίν. 17, τό δέ 2 έκ της Σκάλας, του αρχαίου δηλ.
Ωρωπού, προερχόμενον, έν τω Βερολινίω μουσείω σήμερ&ν (άριΟ·
725) άλλ' ιδίως γνωστόν έκ της συλλογής 8αΜΐ'θίί (ΕΊΐΓίλν&ηρ;1βΓ
δ&ΜΠίΙ. 8. πίν 26), ής άπετέλει μέρος.