DOI article:
Beloch, Karl Julius: Psyttaleia
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0206
391
Ψυττάλεια' υπό Κανί ^Ιίιΐ8 ΒβΙοβΗ.
392
της περιγραφής τοΟ Στράβωνος, όστις όμως απο-
δεικνύει ακριβώς το άντίθετον εκείνου, όπερ ισχυ-
ρίζεται δ κ. 'Ρεδιάδης. Ο Κ&11βηΙ)6Γ§, δ'στις εΐνε
όμοίως πολέμιος της γνώμης μου (ΒβΗ. Ρΐαϊΐοΐ.
\νοο1ΐθη8θ]ΐΓ. 1900 άρ. 2, σελ. 10-4), προς άρσιν
της δυσκολίας αποβάλλει ένταΰΟα ώς μή γνήσιον
το χωρίον και άλλο νησίον όμοιον τή Ψυτταλεία,
και προσπαθεί ούτω άπαγωγικώς νά απόδειξη δ'τι
Ψυττάλεια δεν δύναται νά εινε ή Λειψοκουτάλα.
Άλλ' αύθαίρετος άφαίρεσις χωρίου έξ άρχαίου κεί-
μενου δύναται νά γίνη μόνον έν εσχάτη ανάγκη,
Οέλο) δε πραγματευθή περ'ι τούτου άλλαχοΰ προσε-
χώς, ενταύθα μόνον παρατηρώ δ'τι άκριβώς τδ μέ-
ρος τοΟτο της συγγραφής του Στράβωνος εινε έλλι-
πέστατον και εΐνε πολύ πιθανώτερον, δ'τι άπεκόπη-
σαν μάλλον λέξεις τινές, ή οτι προσετέθησαν τοι-
αΟταΐ' άφ' ετέρου δε και δεν έννοώ πώς ήτο δυνα-
τόν νά έπινοήση τις και προσθέση έν τώ κειμένω
νέαν νήσον, περί ής ούδείς λόγος έγίνετο έκεΤ.
Άλλ' δ Ηρόδοτος (Η'76) παρέχει ήμϊν τδ λειπον
όνομα" εΐνε τούτο ή Κέως, και εινε πολύ φυσικον
νά δεχθώμεν δτι έξέπεσον παρά Στράβων, λέξεις
τινές μετά τδ και τοΰτο και νά γράψωμεν: πλησίον
δέ και ή Αταλάντη, ομώνυμος τη περί Ενβοιαν
και Αοκρονς, και άλλο νησίον δμοιον τη Ψυττα-
λεία, και τοϋτο (όμώνυμον Κέω τη έν ταΐς Κυ-
κλάσι) ή άλλο τι παρόμοιον. Πρβ. Στράβ. Γ 459
και πόλις Αστακός, ομώνυμος τη περι Νικομή-
δειαν και τον 'Αστακηνδν κόλπον. Και ή Κρι&ώτη
δ' ομώνυμος πολίχνη των έν τη Θρακία Χερρον-
νήσω. Την ύπόθεσιν ταύτην, άλλως πως διατυπου-
μένην, δφείλω εις τον ίρίλον κ. Βασίλειον Λεο-
νάρδον.
Εις τά ανωτέρω προστίθεται και ή περιγραφή
τής εφόδου κατά τής Ψυτταλείας ύπο του Αισχύ-
λου (455 έξ.) αύτόπτου μάρτυρος ίσως δε και συ-
ναγωνιστοΰ. Δηλαδή εκεί λέγεται δ'τι οί "Ελληνες
ψράζαντες εύχάλκοις δέμας δπλοισι ναών έξέΰρω-
σκον, άμφΐ δέ κυκλονντο πάααν νήσον, ώσ-
τ άμηχανέΐν (τούς Πέρσας), δπη τράποιντο, άλλά
τελεία περικύκλωσις τής Λειψοκουτάλας, ής ή πε-
ρίμετρος εΐνε μείζων τών 4 χμ·, δεν ήτο εύκόλως
δυνατή, ένώ θά ήτο οπωσδήποτε δυνατωτέρα παρά
τω Άγίω Γεωργίω, όστις εινε κατά τδ ήμισυ μι-
κρότερος, ή τουλάχιστον προκειμένου περϊτοΟ'Αγ.
Γεωργίου ή ύπερβολή τής εκφράσεως του Αισχύ-
λου δεν θά ήτο τόσον καταφανής. Προς τούτοις δέ
και ή περσική ορουρά τής Ψυτταλείας μόνον πολύ
ατελώς θά ήδύνατο νά έκτελέση έπΐ τής Αειψοκου-
τάλας τδ άνατεθειμένον αύτη έργον, νά σωζη δη-
λαδή τούς ίδιους ναυαγούς καΐ νά φονεύη τούς
εχ_0ρούς, διότι άκριβώς ή βόρεια πλευρά τής νή-
σου ταύτης, ενθα θά παρεσύροντο οί ναυαγοί, απο-
τελείται έξ άποκρήμνων βράχων, ένώ τδ αϋτο έρ-
γον θά ήτο τούναντίον εΰκολον έπί τών χαμηλών
ακτών του "Αγίου Γεωργίου.
Έν τούτοις δεν άποδίδω ύπερβολικήν σημασίαν
εις τήν άποδεικτικήν δύναμιν τών μαρτυριών τού-
των έν γένει δέ ιστορικά ζητήματα ουδέποτε λύον-
ται διά τυπικών μόνον αποδείξεων. Κατ' έμέ τήν
λύσιν του ζητήματος επάγεται τδ έξης. 'Εάν Αει-
ψοκουτάλα εΐνε ή Ψυττάλεια, τότε ή ναυμαχία
εγεινεν έπί τής εισόδου τών στενών τής Σαλαμί-
νος, διότι ή νησΐς αύτη εκείτο έν πόρω τής ναυ-
μαχίας τής μελλούσης εσεσϋαι (Ήροδοτ. Η' 76),
τοϋτο δ' έπικυροΟται και ύπο τοΟ Αισχύλου (448
έξ.). Άλλ' άφ' έτέρου ή περιγραφή τής ναυμαχίας
ύπο του Ηροδότου εΐνε καταληπτή μόνον εάν ή
ναυμαχία έγένετο εντός τοΟ στενοΰ, ώς έξέθηκεν
δ κ. Β&ιιθγ έν 03\ί IV 1901 σ. 90 έξ. και έγώ
αύτός έν Κΐίο VIII 1908 σ. 477 έξ.. Αοιπδν εχο-
μεν τελείαν άντινομίαν.
Ουδέποτε ήδυνήθην νά κατανοήσω πώς εύρέθη-
σαν άνθρωποι, οί'τινες παρορώντες ταΟτα τά πρά-
γματα, έπειρώντο νά έφαρμόσουσι τδν Ήρόδοτον
έπί τή: κλίνης του Προκρούστου, ίνα κατορθώσωσι
νά συμφωνήση ούτος προς τήν γνώμην δ'τι ή Αει-
ψοκουτάλα εινε ή Ψυττάλεια. Διά τδν λόγον τού-
τον ούδόλως επεχείρησα έν τη έμη Ελληνική Ιστο-
ρία νά περιγράψω τήν ναυμαχίαν, περιωρίσθην δέ
μόνον εις τήν μετάφρασιν τοΟ Αισχύλου, διότι τότε
ούδεμίαν είχον εισέτι άμφιβολίαν περί τής ταυτό-
τητος τής Ψυτταλείας προς τήν Αειψοκουτάλαν.
Και έν τούτοις εινε φανερδν δ'τι έπί τής εποχής
του Ηροδότου ήτο ασφαλώς γνωστόν, ποΟ εγεινεν
ή ναυμαχία, διότι εζων ακόμη πολλοί έκ τών άγω-
νισθέντων έν ταύτη, δμοίως δέ φανερδν εινε, ή
έπρεπε τούλάχ_ιστον νά εΐνε δ'τι τοσούτον μεγάλοι
στόλοι — δ έλληνικδς στόλος άπετελεΐτο κατά τδν
Αίσχύλον έκ 310 πλοίων, κα'ι δ περσικός δεν ήτο
Ψυττάλεια' υπό Κανί ^Ιίιΐ8 ΒβΙοβΗ.
392
της περιγραφής τοΟ Στράβωνος, όστις όμως απο-
δεικνύει ακριβώς το άντίθετον εκείνου, όπερ ισχυ-
ρίζεται δ κ. 'Ρεδιάδης. Ο Κ&11βηΙ)6Γ§, δ'στις εΐνε
όμοίως πολέμιος της γνώμης μου (ΒβΗ. Ρΐαϊΐοΐ.
\νοο1ΐθη8θ]ΐΓ. 1900 άρ. 2, σελ. 10-4), προς άρσιν
της δυσκολίας αποβάλλει ένταΰΟα ώς μή γνήσιον
το χωρίον και άλλο νησίον όμοιον τή Ψυτταλεία,
και προσπαθεί ούτω άπαγωγικώς νά απόδειξη δ'τι
Ψυττάλεια δεν δύναται νά εινε ή Λειψοκουτάλα.
Άλλ' αύθαίρετος άφαίρεσις χωρίου έξ άρχαίου κεί-
μενου δύναται νά γίνη μόνον έν εσχάτη ανάγκη,
Οέλο) δε πραγματευθή περ'ι τούτου άλλαχοΰ προσε-
χώς, ενταύθα μόνον παρατηρώ δ'τι άκριβώς τδ μέ-
ρος τοΟτο της συγγραφής του Στράβωνος εινε έλλι-
πέστατον και εΐνε πολύ πιθανώτερον, δ'τι άπεκόπη-
σαν μάλλον λέξεις τινές, ή οτι προσετέθησαν τοι-
αΟταΐ' άφ' ετέρου δε και δεν έννοώ πώς ήτο δυνα-
τόν νά έπινοήση τις και προσθέση έν τώ κειμένω
νέαν νήσον, περί ής ούδείς λόγος έγίνετο έκεΤ.
Άλλ' δ Ηρόδοτος (Η'76) παρέχει ήμϊν τδ λειπον
όνομα" εΐνε τούτο ή Κέως, και εινε πολύ φυσικον
νά δεχθώμεν δτι έξέπεσον παρά Στράβων, λέξεις
τινές μετά τδ και τοΰτο και νά γράψωμεν: πλησίον
δέ και ή Αταλάντη, ομώνυμος τη περί Ενβοιαν
και Αοκρονς, και άλλο νησίον δμοιον τη Ψυττα-
λεία, και τοϋτο (όμώνυμον Κέω τη έν ταΐς Κυ-
κλάσι) ή άλλο τι παρόμοιον. Πρβ. Στράβ. Γ 459
και πόλις Αστακός, ομώνυμος τη περι Νικομή-
δειαν και τον 'Αστακηνδν κόλπον. Και ή Κρι&ώτη
δ' ομώνυμος πολίχνη των έν τη Θρακία Χερρον-
νήσω. Την ύπόθεσιν ταύτην, άλλως πως διατυπου-
μένην, δφείλω εις τον ίρίλον κ. Βασίλειον Λεο-
νάρδον.
Εις τά ανωτέρω προστίθεται και ή περιγραφή
τής εφόδου κατά τής Ψυτταλείας ύπο του Αισχύ-
λου (455 έξ.) αύτόπτου μάρτυρος ίσως δε και συ-
ναγωνιστοΰ. Δηλαδή εκεί λέγεται δ'τι οί "Ελληνες
ψράζαντες εύχάλκοις δέμας δπλοισι ναών έξέΰρω-
σκον, άμφΐ δέ κυκλονντο πάααν νήσον, ώσ-
τ άμηχανέΐν (τούς Πέρσας), δπη τράποιντο, άλλά
τελεία περικύκλωσις τής Λειψοκουτάλας, ής ή πε-
ρίμετρος εΐνε μείζων τών 4 χμ·, δεν ήτο εύκόλως
δυνατή, ένώ θά ήτο οπωσδήποτε δυνατωτέρα παρά
τω Άγίω Γεωργίω, όστις εινε κατά τδ ήμισυ μι-
κρότερος, ή τουλάχιστον προκειμένου περϊτοΟ'Αγ.
Γεωργίου ή ύπερβολή τής εκφράσεως του Αισχύ-
λου δεν θά ήτο τόσον καταφανής. Προς τούτοις δέ
και ή περσική ορουρά τής Ψυτταλείας μόνον πολύ
ατελώς θά ήδύνατο νά έκτελέση έπΐ τής Αειψοκου-
τάλας τδ άνατεθειμένον αύτη έργον, νά σωζη δη-
λαδή τούς ίδιους ναυαγούς καΐ νά φονεύη τούς
εχ_0ρούς, διότι άκριβώς ή βόρεια πλευρά τής νή-
σου ταύτης, ενθα θά παρεσύροντο οί ναυαγοί, απο-
τελείται έξ άποκρήμνων βράχων, ένώ τδ αϋτο έρ-
γον θά ήτο τούναντίον εΰκολον έπί τών χαμηλών
ακτών του "Αγίου Γεωργίου.
Έν τούτοις δεν άποδίδω ύπερβολικήν σημασίαν
εις τήν άποδεικτικήν δύναμιν τών μαρτυριών τού-
των έν γένει δέ ιστορικά ζητήματα ουδέποτε λύον-
ται διά τυπικών μόνον αποδείξεων. Κατ' έμέ τήν
λύσιν του ζητήματος επάγεται τδ έξης. 'Εάν Αει-
ψοκουτάλα εΐνε ή Ψυττάλεια, τότε ή ναυμαχία
εγεινεν έπί τής εισόδου τών στενών τής Σαλαμί-
νος, διότι ή νησΐς αύτη εκείτο έν πόρω τής ναυ-
μαχίας τής μελλούσης εσεσϋαι (Ήροδοτ. Η' 76),
τοϋτο δ' έπικυροΟται και ύπο τοΟ Αισχύλου (448
έξ.). Άλλ' άφ' έτέρου ή περιγραφή τής ναυμαχίας
ύπο του Ηροδότου εΐνε καταληπτή μόνον εάν ή
ναυμαχία έγένετο εντός τοΟ στενοΰ, ώς έξέθηκεν
δ κ. Β&ιιθγ έν 03\ί IV 1901 σ. 90 έξ. και έγώ
αύτός έν Κΐίο VIII 1908 σ. 477 έξ.. Αοιπδν εχο-
μεν τελείαν άντινομίαν.
Ουδέποτε ήδυνήθην νά κατανοήσω πώς εύρέθη-
σαν άνθρωποι, οί'τινες παρορώντες ταΟτα τά πρά-
γματα, έπειρώντο νά έφαρμόσουσι τδν Ήρόδοτον
έπί τή: κλίνης του Προκρούστου, ίνα κατορθώσωσι
νά συμφωνήση ούτος προς τήν γνώμην δ'τι ή Αει-
ψοκουτάλα εινε ή Ψυττάλεια. Διά τδν λόγον τού-
τον ούδόλως επεχείρησα έν τη έμη Ελληνική Ιστο-
ρία νά περιγράψω τήν ναυμαχίαν, περιωρίσθην δέ
μόνον εις τήν μετάφρασιν τοΟ Αισχύλου, διότι τότε
ούδεμίαν είχον εισέτι άμφιβολίαν περί τής ταυτό-
τητος τής Ψυτταλείας προς τήν Αειψοκουτάλαν.
Και έν τούτοις εινε φανερδν δ'τι έπί τής εποχής
του Ηροδότου ήτο ασφαλώς γνωστόν, ποΟ εγεινεν
ή ναυμαχία, διότι εζων ακόμη πολλοί έκ τών άγω-
νισθέντων έν ταύτη, δμοίως δέ φανερδν εινε, ή
έπρεπε τούλάχ_ιστον νά εΐνε δ'τι τοσούτον μεγάλοι
στόλοι — δ έλληνικδς στόλος άπετελεΐτο κατά τδν
Αίσχύλον έκ 310 πλοίων, κα'ι δ περσικός δεν ήτο