DOI Artikel:
Beēs, Nikos A.: Meteōrou pinax aphierōtheis hypo tēs basilissēs Palaiologinēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0192
182 Μετεώρου πίναξ άφιερωΰείς υπό της βασιλίσσης Παλαιολογίνης· ύπο Ν. Βέη.
λ ίαση ς Μαρίας Άγγελίνης Κομνηνής Δουκαίνης
Παλαιολογίνης, αυτής ταύτης προφανώς της άφι-
ερωσάσης το αφιέρωμα, ϊπήρξε δέ ή βασίλισσα
αύτη θυγάτηρ μεν του βασιλέως καί αύτοκράτο-
ρος « Ρωμαίων και Σέρβων και παντός Αλβανού» 1
Συμεών είτε Σίμωνος 2 Οΰρεση Παλαιολόγου, του
υίοΟ τοΟ κράλη της Σερβίας Στεφάνου του νόθου
και Μαρίας Παλαιολογίνης, της θυγατρός Ιωάν-
νου του Παλαιολόγου, του υίοΟ Ανδρόνικου Α κα'ι
άδελφοΟ Μιχαήλ Β', και Ειρήνης της θυγατρός
Νικηφόρου του Χοΰμνου 3' αδελφή δέ του βασι-
λέως Ιωάννου Οΰ'ρεση του Παλαιολόγου4, ό'στις
δια τοΟ θείου και ευαγγελικοί) σχήματος μετωνο-
μάσΟη Ίωάσαφ καϊ έγένετο πατήρ του Μετεώρου
μεταξύ των κτιτόρων αύτοΟ τιμώμενος 5. Την Μα-
ρίαν ταύτην, ήν άπλώς Άγγελικήν καλεί τό Ιστο-
ρικόν ΚομνηνοΟ μοναχοΟ και Πρόκλου μοναχοΟ 6,
1 Οΰτοι είναι οί τίτλοι τοΰ περί ου ό λόγος βασιλέως έν χρυσο-
βούλλω αΰτοΰ Οπερ της μονής τοΰ Αγίου Νικολάου /.αϊ του Αγίου
Γεωργίου των Ζαβλαντίων, τοΰ έτους 1366 (πρβ. Νικ.Ά. Βέη, Σέρ-
βικα καί Βυζαντιακά γράμματα Μετεοΐρου. Έν «Βυζαντίδι», τόμ.
Β' (1910-1911) σελ. 80-84 χαί 8ή σελ. 84.
Πρβ. χαί έπιγραφήν της μονής Υπαπαντής των Μετεώρων, ένθα
έ'/ομεν μνείαν τοΰ «βαοιλέος κυρ Σνμε(ων) τον Παλαιολόγου κ(αι.
(αντοκράτορ Ρωμαίων Σέρβεί(ας)' και Ρομανεί(ας) του θυρεοί ο)
πρβ. Νικ. Α. Βέη, Σύνταγμα επιγραφικών μνημείων Μετεώρων.
■Εν «Βυζαντίδι», τομ. Α' (1909), σ 569. Αύτο'θι, σ. 571-572, περί
των δαφόρων τίτλων τοΰ περί ου ό λο'γος βασιλέως).
2 Τό Σίμων αντί τοΰ Συμεών κείται παρά Νικηφόρω Γρήγορα
('ε'κδοσις Βόννης, τόμ. Γ' σ. 557, 8| και Ιωάννη Καντακουζηνοί (έ'κ-
δοσις Βόννης, τόμ. Γ' σ. 314, 14, 20 και σ. 315, 4).
3 Ίδέ τα γενεαλογικά στέμματα παρα Όυ, 0(17106, ΡΈΐΠΪΙΪαβ
Βγζ«ηΙϊηαβ, Βιιβ/ιοη, Κβο1ιβΓθ1ΐθ3 βΐ ιηΕΐβι·ίαιιχ (Ραπ8
1840. I ρΒΓίϊβ, πίνας III), Βηβίιοη, ΝοιινβΠβΒ Γββοΐιβι·-
οΐιβδ ΙιίβΙοΓΪςιυβδ (τόμ. Α'. Ρ&πδ 1843. I ρδΓίίβ, πίναξ III
χαί IV), Γαβριήλ Αεατοννη (Ιστορικόν Κομνηνού μονάχου και Πρό-
κλου μονάχου . . . Έν ΙΙετρουπόλει 1858 — έν τέλει προσηρτημένος
πίναξ', Ηορί, ΟΙίΓοηΐοιυβΒ Οΐ'βοο Κοηιαηβδ ϊηβάϊΐββ οιι ρβιι
ΟΟΙίηΐΙβδ.Έν Βερολίνω 1873 σ. 530.— Πρβ.και Ί.'Ρωμανού, Γρα-
τιανός Ζώρζης — έν τέλει προσηρτημένος γενεαλογικός πίναξ έπί τη
βάσει των έργασιών τοΰ Ηορί) κλ.— Τά διάφορα ταΰτα γενεαλογικά
στέαματα, αντιφατικά έν πολλοίς, δέον νάναΟεωρηΟώσι και συναρμο-
λογηθώσι, καθ' ά ή'δη εσημ,είωσα έν «Βυζαντίδι», τόμ. Α' (1909) σ.
236ε έν υποσημ. 1.
4 Ουτω: «-{-~ Ιωάννης Ονρεοις ό Παλαιολόγος ό δια τον θείον
και αγγελικού οχήματος μετονομασθείς Ίωάσαφ μονάχος» υπογρά-
φεται ιδία /ειρί έν πράξει τοΰ έτους 1381 της Θεσσαλικής μονής των
Μεγάλων Πυλών. — Ίδέ Ηβηζ&ΐ) ΌαιιτηβΙ. Μίδδίοΐΐ ΕΓΟίίθΟ-
1ϊ§ίς[ΐιβ άβ Μβοβάοϊηβ. Ρβγϊβ 1876, σ. 444, ΰποσημ. 1. — Γ.
Ααμπάκη, Δελτίον Γ' της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας
Αθηνών. Έν 'ΛΟη'ναι; 1903, σ. 29 κέ. — Κλ. κλ. κλ.
5 Περί τούτου ίδέ διεξοδικώς Νικ. Ά. Βέη. Συμβολή εις την [στο·
ρίαν τών μονών των Μετεώρων. Έν «Βυζαντίδι», τόμ. Α' (1909)
σ. 236 κζ' κΐ.
Γ' Πρβ. περί τούτου τά κατωτέρω λεγόμενα.
ό πατήρ Συμεών έλθών εις συμβάσεις μετά του
έπιδραμόντος εις θεσσαλίαν Ραδοσλαύου Χλαπένου
(Εαάοδίαν ΟΜ&ρθη)7 έξέδωκεν εϊς γάμον τω θωμα
υίω τοΟ καίσαρος της έν Ελλάδι Βλα/ίας (και τών
Ίωαννίνοον) Γρηγορίου Πρεαλίμπου (ΡγθΙϊιιΙ)) 8.
Το γεγονός τούτο συνέβη έν ε'τει 1359 9 έν Τρικ-
κάλοις «τοΰ μητροπολίτου Λαρίσσης τήν μνη-
στειαν τελεσαντος» . « 1ου γάμου οε ηοη απαρτι-
σθέντος — κατά το Ιστορικόν ΚομνηνοΟ και Ποά-
κλου τών μοναχών 11 — και τινας ημέρας ό Θωμάς
έκεΐσε [— έν Γρικκάλοις] προσ/.αρτερήσας, εις τήν
ένεγκαμένην απέρχεται προς τώ αύτοΟ πατρομη-
τρίω Χλαπένω συνεπαγόμενος ύστερον και τήν ιδίαν
γαμετήν ». Κατώκει δέ ό Θωμάς ό ΡΓθΠυβονϊο έν
Βοδινοΐς της Μακεδονίας, ένθεν δια πρεσβείας τών
Ίωαννιτών καί τοΰ πενθεροΟ βασιλέως Συμεών Ου-
ρεση, άναρρηθεις ήγεμών και αύθέντης τών Ιωαν-
νίνων, μετεπέμφθη εις τήν πόλιν ταύτην « συν τή
εΰσεβεϊ βασιλίσση Αγγελική τή Παλαιολόγου
~ / > ' ί 12 " < ' '
τη τούτου ευνετιοι , έτους υπάρχοντος _ςωοε
' Ίδέ περί τούτου τά διαληφθέντα υπό ['Α. Μονοτοξνδον] «Έλ-
ληνομνη'μων η Σύμμικτα Ελληνικά» σ. 501.
8 ίδέ περί τών διαφόριον παραλλαγών τοΰ ονόαατος παοά Νικ·
Α. Βέη έά. σ. 263.
0 Παρά Ηορί, ΟΙίΓΟίιίςμιβδ Οτβοο-Κοιπαηβδ σ 530 έσφαλ-
μένως τό γεγονός ανάγεται εις τό έ'τος 1367. Αλλ' έκ τών πηγών καί
δή εκ τοΰ Ίστοριχοΰ τοΰ Κομνηνοΰ χαί Πρόκλου τών μ.ονα-/ών (πεοί
ου γίνεται λόγος έν τη αμέσως κατωτέρω υποσημειώσει) έξάγεται ότι
εις τό έτος 1359, ώς ανωτέρω γράφομεν, πρέπει νάναχθή ό γάμος τοΰ
Θωμά ΡΓβΗΐΐβονίο μετά της βασιλίσσης ημών Μαρίας.
10 Ταΰτα κατά τό Ιστορικόν Κομνηνοΰ μονα/οΰ καί Πρόκλου αο-
ναχοΰ. — Ίδέ ΡοΐίςηβνίίΙβ, ΎθγΆ£β (3&Ι18 \Ά ΟγθΟΘ. "Εκδοσις
Α', τόμ. Ε'. Έν ΙΙαρισίοις 1821, 218. [Γ. Αίνιανος], Αθηνά.
"Ητοι Ανάλεκτα, γεωγραφικά, φιλολογικά, ιστορικά καί περί έφευρέ-
σεα>ν. Έν Ναυπλίω 1831, σελ. —.— [Α. Μουστοξύδου], Έλληνο-
μνη'μων σ.503.— Ερίΐ'Οΐϊοα έν τη έζδόσει της Βυζαντίδος της Βόν-
νης (1849) σ. 214. — ΑνβΙιίιηαηά?·ίί Ρονΐίνίί ΟηΒρβηβΙΰονα,
ΡοηίββΗβ8ΐνν)β ΐ ΜβΙβ07·8&ν)β ί ΟβοοΚηιρϋδ&ν/β ΜοηαβΜη ΐ
ΤΙΐβΒβαΙίί (-— Άρχιμανδρίτον Πορφνρίον Οϋαπένακη Αποδημία
εις τάς μονάς τών Μετεοίρων, "Οσσης καί Όλύμπου έν Θεσσαλία·
ρωσσιστί, έπιμελεία Π. Α. Σνρκον). Έν Πετρουπόλει 1896, σελ.
424. (— Ό Πορφύριος Ούσπένσκη μόνον τμη'ματά τινα τοΰ Ίστορι-
κοΰ δημοσιεύει ενταύθα). — Γαβριήλ Αεστοννη "Εκδοσις Ιστορικού
Κομνηνοΰ καϊ Πρόκλου τών μοναχών (ίδέ ά'νω σημ. 9), σ. 9. —
Έμνημόνευσα ανωτέρω πάσας τάς εκδόσεις τοΰ Ιστορικού Κομνηνοΰ
καί Πρόκλου τών μοναχών πρός συμπλη'ρωσιν της σ-/ετική\ ανα-
γραφής τοΰ ΚηΐίπϋαοΛβ?·, βββοΐιίοΐιΐβ άβΓ ΙΐΥΖβηΙίηίβοΙιβη
ΙΙιϊίίβΓειίΧΙΐ· - 394 κέ..(— (Ιρβ. έλληνικήν μετάφρασιν υπό Γ. Σωτη-
ριάδον έν τη Βιβλιοθη'κη Μαρασλή, τόμ Β' σ. 799 κέ.).
11 Σελ. 9-10 της έκδόσειος Γαβριήλ Αεσιοννη (χαθ' ήν κάτω πάν-
τοτε παραπέμπω).
12 Αντικατέστησα τήν γραφήν ταύτην—προτεταμένην ήδη υπό τοΰ
αειμνήστου Ανδρέου Μουστοξύδου (Έλληνομνήμων σ. 509) — άντί
τοΰ έν τή έκδόσει τοΰ Γαβριήλ Δεστούνη κειμένου ενμενεατάτη.
λ ίαση ς Μαρίας Άγγελίνης Κομνηνής Δουκαίνης
Παλαιολογίνης, αυτής ταύτης προφανώς της άφι-
ερωσάσης το αφιέρωμα, ϊπήρξε δέ ή βασίλισσα
αύτη θυγάτηρ μεν του βασιλέως καί αύτοκράτο-
ρος « Ρωμαίων και Σέρβων και παντός Αλβανού» 1
Συμεών είτε Σίμωνος 2 Οΰρεση Παλαιολόγου, του
υίοΟ τοΟ κράλη της Σερβίας Στεφάνου του νόθου
και Μαρίας Παλαιολογίνης, της θυγατρός Ιωάν-
νου του Παλαιολόγου, του υίοΟ Ανδρόνικου Α κα'ι
άδελφοΟ Μιχαήλ Β', και Ειρήνης της θυγατρός
Νικηφόρου του Χοΰμνου 3' αδελφή δέ του βασι-
λέως Ιωάννου Οΰ'ρεση του Παλαιολόγου4, ό'στις
δια τοΟ θείου και ευαγγελικοί) σχήματος μετωνο-
μάσΟη Ίωάσαφ καϊ έγένετο πατήρ του Μετεώρου
μεταξύ των κτιτόρων αύτοΟ τιμώμενος 5. Την Μα-
ρίαν ταύτην, ήν άπλώς Άγγελικήν καλεί τό Ιστο-
ρικόν ΚομνηνοΟ μοναχοΟ και Πρόκλου μοναχοΟ 6,
1 Οΰτοι είναι οί τίτλοι τοΰ περί ου ό λόγος βασιλέως έν χρυσο-
βούλλω αΰτοΰ Οπερ της μονής τοΰ Αγίου Νικολάου /.αϊ του Αγίου
Γεωργίου των Ζαβλαντίων, τοΰ έτους 1366 (πρβ. Νικ.Ά. Βέη, Σέρ-
βικα καί Βυζαντιακά γράμματα Μετεοΐρου. Έν «Βυζαντίδι», τόμ.
Β' (1910-1911) σελ. 80-84 χαί 8ή σελ. 84.
Πρβ. χαί έπιγραφήν της μονής Υπαπαντής των Μετεώρων, ένθα
έ'/ομεν μνείαν τοΰ «βαοιλέος κυρ Σνμε(ων) τον Παλαιολόγου κ(αι.
(αντοκράτορ Ρωμαίων Σέρβεί(ας)' και Ρομανεί(ας) του θυρεοί ο)
πρβ. Νικ. Α. Βέη, Σύνταγμα επιγραφικών μνημείων Μετεώρων.
■Εν «Βυζαντίδι», τομ. Α' (1909), σ 569. Αύτο'θι, σ. 571-572, περί
των δαφόρων τίτλων τοΰ περί ου ό λο'γος βασιλέως).
2 Τό Σίμων αντί τοΰ Συμεών κείται παρά Νικηφόρω Γρήγορα
('ε'κδοσις Βόννης, τόμ. Γ' σ. 557, 8| και Ιωάννη Καντακουζηνοί (έ'κ-
δοσις Βόννης, τόμ. Γ' σ. 314, 14, 20 και σ. 315, 4).
3 Ίδέ τα γενεαλογικά στέμματα παρα Όυ, 0(17106, ΡΈΐΠΪΙΪαβ
Βγζ«ηΙϊηαβ, Βιιβ/ιοη, Κβο1ιβΓθ1ΐθ3 βΐ ιηΕΐβι·ίαιιχ (Ραπ8
1840. I ρΒΓίϊβ, πίνας III), Βηβίιοη, ΝοιινβΠβΒ Γββοΐιβι·-
οΐιβδ ΙιίβΙοΓΪςιυβδ (τόμ. Α'. Ρ&πδ 1843. I ρδΓίίβ, πίναξ III
χαί IV), Γαβριήλ Αεατοννη (Ιστορικόν Κομνηνού μονάχου και Πρό-
κλου μονάχου . . . Έν ΙΙετρουπόλει 1858 — έν τέλει προσηρτημένος
πίναξ', Ηορί, ΟΙίΓοηΐοιυβΒ Οΐ'βοο Κοηιαηβδ ϊηβάϊΐββ οιι ρβιι
ΟΟΙίηΐΙβδ.Έν Βερολίνω 1873 σ. 530.— Πρβ.και Ί.'Ρωμανού, Γρα-
τιανός Ζώρζης — έν τέλει προσηρτημένος γενεαλογικός πίναξ έπί τη
βάσει των έργασιών τοΰ Ηορί) κλ.— Τά διάφορα ταΰτα γενεαλογικά
στέαματα, αντιφατικά έν πολλοίς, δέον νάναΟεωρηΟώσι και συναρμο-
λογηθώσι, καθ' ά ή'δη εσημ,είωσα έν «Βυζαντίδι», τόμ. Α' (1909) σ.
236ε έν υποσημ. 1.
4 Ουτω: «-{-~ Ιωάννης Ονρεοις ό Παλαιολόγος ό δια τον θείον
και αγγελικού οχήματος μετονομασθείς Ίωάσαφ μονάχος» υπογρά-
φεται ιδία /ειρί έν πράξει τοΰ έτους 1381 της Θεσσαλικής μονής των
Μεγάλων Πυλών. — Ίδέ Ηβηζ&ΐ) ΌαιιτηβΙ. Μίδδίοΐΐ ΕΓΟίίθΟ-
1ϊ§ίς[ΐιβ άβ Μβοβάοϊηβ. Ρβγϊβ 1876, σ. 444, ΰποσημ. 1. — Γ.
Ααμπάκη, Δελτίον Γ' της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας
Αθηνών. Έν 'ΛΟη'ναι; 1903, σ. 29 κέ. — Κλ. κλ. κλ.
5 Περί τούτου ίδέ διεξοδικώς Νικ. Ά. Βέη. Συμβολή εις την [στο·
ρίαν τών μονών των Μετεώρων. Έν «Βυζαντίδι», τόμ. Α' (1909)
σ. 236 κζ' κΐ.
Γ' Πρβ. περί τούτου τά κατωτέρω λεγόμενα.
ό πατήρ Συμεών έλθών εις συμβάσεις μετά του
έπιδραμόντος εις θεσσαλίαν Ραδοσλαύου Χλαπένου
(Εαάοδίαν ΟΜ&ρθη)7 έξέδωκεν εϊς γάμον τω θωμα
υίω τοΟ καίσαρος της έν Ελλάδι Βλα/ίας (και τών
Ίωαννίνοον) Γρηγορίου Πρεαλίμπου (ΡγθΙϊιιΙ)) 8.
Το γεγονός τούτο συνέβη έν ε'τει 1359 9 έν Τρικ-
κάλοις «τοΰ μητροπολίτου Λαρίσσης τήν μνη-
στειαν τελεσαντος» . « 1ου γάμου οε ηοη απαρτι-
σθέντος — κατά το Ιστορικόν ΚομνηνοΟ και Ποά-
κλου τών μοναχών 11 — και τινας ημέρας ό Θωμάς
έκεΐσε [— έν Γρικκάλοις] προσ/.αρτερήσας, εις τήν
ένεγκαμένην απέρχεται προς τώ αύτοΟ πατρομη-
τρίω Χλαπένω συνεπαγόμενος ύστερον και τήν ιδίαν
γαμετήν ». Κατώκει δέ ό Θωμάς ό ΡΓθΠυβονϊο έν
Βοδινοΐς της Μακεδονίας, ένθεν δια πρεσβείας τών
Ίωαννιτών καί τοΰ πενθεροΟ βασιλέως Συμεών Ου-
ρεση, άναρρηθεις ήγεμών και αύθέντης τών Ιωαν-
νίνων, μετεπέμφθη εις τήν πόλιν ταύτην « συν τή
εΰσεβεϊ βασιλίσση Αγγελική τή Παλαιολόγου
~ / > ' ί 12 " < ' '
τη τούτου ευνετιοι , έτους υπάρχοντος _ςωοε
' Ίδέ περί τούτου τά διαληφθέντα υπό ['Α. Μονοτοξνδον] «Έλ-
ληνομνη'μων η Σύμμικτα Ελληνικά» σ. 501.
8 ίδέ περί τών διαφόριον παραλλαγών τοΰ ονόαατος παοά Νικ·
Α. Βέη έά. σ. 263.
0 Παρά Ηορί, ΟΙίΓΟίιίςμιβδ Οτβοο-Κοιπαηβδ σ 530 έσφαλ-
μένως τό γεγονός ανάγεται εις τό έ'τος 1367. Αλλ' έκ τών πηγών καί
δή εκ τοΰ Ίστοριχοΰ τοΰ Κομνηνοΰ χαί Πρόκλου τών μ.ονα-/ών (πεοί
ου γίνεται λόγος έν τη αμέσως κατωτέρω υποσημειώσει) έξάγεται ότι
εις τό έτος 1359, ώς ανωτέρω γράφομεν, πρέπει νάναχθή ό γάμος τοΰ
Θωμά ΡΓβΗΐΐβονίο μετά της βασιλίσσης ημών Μαρίας.
10 Ταΰτα κατά τό Ιστορικόν Κομνηνοΰ μονα/οΰ καί Πρόκλου αο-
ναχοΰ. — Ίδέ ΡοΐίςηβνίίΙβ, ΎθγΆ£β (3&Ι18 \Ά ΟγθΟΘ. "Εκδοσις
Α', τόμ. Ε'. Έν ΙΙαρισίοις 1821, 218. [Γ. Αίνιανος], Αθηνά.
"Ητοι Ανάλεκτα, γεωγραφικά, φιλολογικά, ιστορικά καί περί έφευρέ-
σεα>ν. Έν Ναυπλίω 1831, σελ. —.— [Α. Μουστοξύδου], Έλληνο-
μνη'μων σ.503.— Ερίΐ'Οΐϊοα έν τη έζδόσει της Βυζαντίδος της Βόν-
νης (1849) σ. 214. — ΑνβΙιίιηαηά?·ίί Ρονΐίνίί ΟηΒρβηβΙΰονα,
ΡοηίββΗβ8ΐνν)β ΐ ΜβΙβ07·8&ν)β ί ΟβοοΚηιρϋδ&ν/β ΜοηαβΜη ΐ
ΤΙΐβΒβαΙίί (-— Άρχιμανδρίτον Πορφνρίον Οϋαπένακη Αποδημία
εις τάς μονάς τών Μετεοίρων, "Οσσης καί Όλύμπου έν Θεσσαλία·
ρωσσιστί, έπιμελεία Π. Α. Σνρκον). Έν Πετρουπόλει 1896, σελ.
424. (— Ό Πορφύριος Ούσπένσκη μόνον τμη'ματά τινα τοΰ Ίστορι-
κοΰ δημοσιεύει ενταύθα). — Γαβριήλ Αεστοννη "Εκδοσις Ιστορικού
Κομνηνοΰ καϊ Πρόκλου τών μοναχών (ίδέ ά'νω σημ. 9), σ. 9. —
Έμνημόνευσα ανωτέρω πάσας τάς εκδόσεις τοΰ Ιστορικού Κομνηνοΰ
καί Πρόκλου τών μοναχών πρός συμπλη'ρωσιν της σ-/ετική\ ανα-
γραφής τοΰ ΚηΐίπϋαοΛβ?·, βββοΐιίοΐιΐβ άβΓ ΙΐΥΖβηΙίηίβοΙιβη
ΙΙιϊίίβΓειίΧΙΐ· - 394 κέ..(— (Ιρβ. έλληνικήν μετάφρασιν υπό Γ. Σωτη-
ριάδον έν τη Βιβλιοθη'κη Μαρασλή, τόμ Β' σ. 799 κέ.).
11 Σελ. 9-10 της έκδόσειος Γαβριήλ Αεσιοννη (χαθ' ήν κάτω πάν-
τοτε παραπέμπω).
12 Αντικατέστησα τήν γραφήν ταύτην—προτεταμένην ήδη υπό τοΰ
αειμνήστου Ανδρέου Μουστοξύδου (Έλληνομνήμων σ. 509) — άντί
τοΰ έν τή έκδόσει τοΰ Γαβριήλ Δεστούνη κειμένου ενμενεατάτη.