DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: Kalydōniou kaprou thēra en anaglyphō Prebezēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13160#0200
190 Καλυδωνίου κάπρου ΰήρα έν αναγλύψω Πρεβέζης- υπό Φ. Βερσάκη.
ματος προς το άντίθετον αέρος-Άλλα διακοπτόμε-
νης της όρμής του ύπο τοΟ πίπτοντος Αγκαίου, το
προς τά έμπροσθεν τοΟ σώματος καταπΐπτον μέρος
του ιματίου ακολουθεί άκόμη έκ της κεκτημένης
τρόπον τινά τάχύτητος την προς τά πρόσω φο-
ράν, καΐ οΰτω συμπίπτει νά αίωρήται το ίμάτιον
έκ των δύο μερών, ούχ'ι έντελώς φυσικώς.
Το κυματίζον άκρον του ιματίου του Πειρίθου
δεν είναι έντελώ; φυσικόν, και δεν δικαιολογείται
ή τοιαύτη εξεργασία έκτος άν παραδεχθώμεν ρεΟμα
άέρος έρ/όμενον έκ τών όπισθεν. Πάντως είναι κι-
νήσεις των ύφασμάτων επιζητούμενα», μετ' έπιτη-
δεύσεως, ό'πως και έν τοις άναγλύφοις του μαυ-
σωλείου.
Τοιαύτη έπιτήδευσις έν τη εξεργασία παρατη-
ρείται και έν άλλαις μορφαΐς, μάλιστα οέ έν τω
προς την αμαζόνα μαχομένω 62, 1021 (ε.ά.) κα'ι
58 (πρβ. ΒΟΗ 1901 πίν. VI). Προς την τελευ-
ταία ν ταύτην εικόνα 58 έ''/ει ομοιότητα ό τρόπος
της έκ τών όπισθεν αναπτύξεως της χλαμύδος τοΟ
Άγκαίου και τοΟ άναπεπταμένου ιματίου μετά τών
κυματοειδών πτυ·/ών. Δεν εννοώ βεβαίως την προς
τάς λεπτομέρειας ομοιότητα, άλλά την τάσιν της
καλύψεως ό'σον τό δυνατόν περισσοτέρου χώρου ύπο
τών εικόνων. Τό κράσπεδον του" χιτώνος του
Άγκαίου δει/.νύει ομοίως κυματοειδείς πτυχάς
πρός το κατά. τό δεξιον άκρον καταπΐπτον άπό-
πτυγμα τοΟ χιτώνος της Αταλάντης. Τοιαύτας
όμοιας λεπτομέρειας έχει και δ χιτών της εκ 1ε-
γέας Αταλάντης" καίτοι το πλείστον έθραύσθη-
σαν τα μερη ταΟτα, ου-/ ήττον αρκοΟσι τα οια-
τηρούμενα κατά τό δεξιον σκέλος πρός σύγ/.ρισιν.
Άλλά καϊ το σχήμα έν γένει τοΟ χιτώνος του
αγάλματος τούτου είναι σχεδόν καθ' ό'λα ό'μοιον
πρός το τοΟ έν λόγω άναγλύφου. Εν άμφοτέ-
ροις παρατηρείται τό αυτό άνοιγμα κατά τό δε-
ξιον μέρος, άΦεΐνον γυμνήν την ώμοπλάτην καϊ
τον βραχίονα' Ό κόλπος και ή ύπο τους μαστούς
ταινία και τά γυμνά μέρη τοΟ σώματος τών δύο
μορφών δεικνύουσι τήν αυτήν άπαλήν και στρογ-
γύλην έξεργασίαν.
Περί ταύτης και τών γυμνών τών άλλων μορ-
φών του ανάγλυφου παρατηρουμεν ό'τι ή έξεργασία
του γυμνού πλησιάζει μάλλον πρός τά ανάγλυφα
1013, 1014, 1015 (ε. ά.) του μαυσωλείου, τά
αποδιδόμενα εις τον Σκόπαν.Έν τω ήμετέοω άνα-
γλύφω όμως οί μύες είναι ύπερβολικώτερον άνε-
πτυγμένοι, τοΰΟ' δ'περ δύναται νά έξηγηθή έκ της
χρονικής άποστάσεως, ήτις χωρίζει τά δύο έργα ι.
Διότι τοΰτο κατεσκευάσθη περί τάς αρχάς, έκεΐνο
δέ περί τά μέσα του αιώνος.
Παρά τήν προσπάθειαν του τεχνίτου, δπως δώση
ζωήν τινα εις τό ήμέτερον έργον και ίσχυράν πλο-
κήν διά τών διαφόρων κινήσεων τών μορφών, χα-
ρακτηρίζει τούτο αεγάλη ήρεμία κα'ι άρχαϊκάτης
έν τή συνθέσει, μή άπηλλαγμένη ποιας τίνος μο-
νοτονίας.
Και δ τύπος τών μορφών έπαναλαμβάνεται πολ-
λάκις δ αυτός. Ούτως έν ω παρατηρείται δτι χάριν
ποικιλίας τής συνθέσεως τά όπλα τών μαχητών
διαφέρουσιν, έναλλάσσονται ομαις ταύτα κανονικώς.
Ό Άγκαΐος κρατεί λ. χ. πέλεκυν ή ρόπαλον, ώς
εϊπομεν, τό αύτό δέ δπλον έχει κα'ι δ Κάστωρ κα'ι
δ Ίππόθους. Ο δέ Εποχος και ο Αμφιάραος φέ-
ρουσι δόρατα. Ο τύπος του Έπόχου είναι παρά
τήν διάφορον στάσιν όμοιος πρός τον τοΟ Αμφιά-
ραου. "Ομοιότατοι δέ είναι και δ Κάστωρ και δ
Ίππόθους, κα'ι μέχρι τών όπλων αυτών. Ούχ ήττον
διά τής στάσεως τών διαφόρων μορφών επιτυγχά-
νεται, ώς είπομεν, τελείως ή πρός άλληλα πλοκή,
πρός δέ καϊ τών συμπλεγμάτων δ άμοιβαϊος σύν-
δεσμος, ούτως ώστε νά μή διασπάται ή ένότης τής
συνθέσεως.
Είναι άξιον παρατηρήσεως δτι αί μορφαι σμι-
κρύνονται, όσον άπομακρύνονται του κεντρικού συμ-
πλέγματος. Ό Αμφιάραος λ.χ. δεικνύει μικροτέ-
ρας διαστάσεις του Επόχου και ό Ιππόθους τοΟ
Κάστορος. Μικρότερος είναι κα'ι δ Ιίειρίθους τών
άλλων μορφών. Ή λεπτομέρεια αύτη ένισχύει τήν
γνώμην μου οτι δ άντιγραφεϋς οέν άπεμακρύνθη
πολύ τιυ πρωτοτύπου. Διότι ή σμίκρυνσις αύτη
τών προς τά άκρα μορφών είναι ή χαρακτηρίζουσα
τάς έν τοις άετώμασι τών αρχαίων ελληνικών ναών
συνθέσεις, προερχομένη έκ τής δυσχέρειας τής το-
ποθετήσεως ίσομεγέθων μορφών έν τώ τριγωνοειδεΐ
άετώματι. 'Εκ τούτου διαφόρους ήκολούθουν τρό-
1 Ύπ*6θ66λικό5τερον έςΞίργάσθηΊαν καϊ αί άνατοαικαί λε-τοιιερειαι
της κεφαλής του κάπρου.
ματος προς το άντίθετον αέρος-Άλλα διακοπτόμε-
νης της όρμής του ύπο τοΟ πίπτοντος Αγκαίου, το
προς τά έμπροσθεν τοΟ σώματος καταπΐπτον μέρος
του ιματίου ακολουθεί άκόμη έκ της κεκτημένης
τρόπον τινά τάχύτητος την προς τά πρόσω φο-
ράν, καΐ οΰτω συμπίπτει νά αίωρήται το ίμάτιον
έκ των δύο μερών, ούχ'ι έντελώς φυσικώς.
Το κυματίζον άκρον του ιματίου του Πειρίθου
δεν είναι έντελώ; φυσικόν, και δεν δικαιολογείται
ή τοιαύτη εξεργασία έκτος άν παραδεχθώμεν ρεΟμα
άέρος έρ/όμενον έκ τών όπισθεν. Πάντως είναι κι-
νήσεις των ύφασμάτων επιζητούμενα», μετ' έπιτη-
δεύσεως, ό'πως και έν τοις άναγλύφοις του μαυ-
σωλείου.
Τοιαύτη έπιτήδευσις έν τη εξεργασία παρατη-
ρείται και έν άλλαις μορφαΐς, μάλιστα οέ έν τω
προς την αμαζόνα μαχομένω 62, 1021 (ε.ά.) κα'ι
58 (πρβ. ΒΟΗ 1901 πίν. VI). Προς την τελευ-
ταία ν ταύτην εικόνα 58 έ''/ει ομοιότητα ό τρόπος
της έκ τών όπισθεν αναπτύξεως της χλαμύδος τοΟ
Άγκαίου και τοΟ άναπεπταμένου ιματίου μετά τών
κυματοειδών πτυ·/ών. Δεν εννοώ βεβαίως την προς
τάς λεπτομέρειας ομοιότητα, άλλά την τάσιν της
καλύψεως ό'σον τό δυνατόν περισσοτέρου χώρου ύπο
τών εικόνων. Τό κράσπεδον του" χιτώνος του
Άγκαίου δει/.νύει ομοίως κυματοειδείς πτυχάς
πρός το κατά. τό δεξιον άκρον καταπΐπτον άπό-
πτυγμα τοΟ χιτώνος της Αταλάντης. Τοιαύτας
όμοιας λεπτομέρειας έχει και δ χιτών της εκ 1ε-
γέας Αταλάντης" καίτοι το πλείστον έθραύσθη-
σαν τα μερη ταΟτα, ου-/ ήττον αρκοΟσι τα οια-
τηρούμενα κατά τό δεξιον σκέλος πρός σύγ/.ρισιν.
Άλλά καϊ το σχήμα έν γένει τοΟ χιτώνος του
αγάλματος τούτου είναι σχεδόν καθ' ό'λα ό'μοιον
πρός το τοΟ έν λόγω άναγλύφου. Εν άμφοτέ-
ροις παρατηρείται τό αυτό άνοιγμα κατά τό δε-
ξιον μέρος, άΦεΐνον γυμνήν την ώμοπλάτην καϊ
τον βραχίονα' Ό κόλπος και ή ύπο τους μαστούς
ταινία και τά γυμνά μέρη τοΟ σώματος τών δύο
μορφών δεικνύουσι τήν αυτήν άπαλήν και στρογ-
γύλην έξεργασίαν.
Περί ταύτης και τών γυμνών τών άλλων μορ-
φών του ανάγλυφου παρατηρουμεν ό'τι ή έξεργασία
του γυμνού πλησιάζει μάλλον πρός τά ανάγλυφα
1013, 1014, 1015 (ε. ά.) του μαυσωλείου, τά
αποδιδόμενα εις τον Σκόπαν.Έν τω ήμετέοω άνα-
γλύφω όμως οί μύες είναι ύπερβολικώτερον άνε-
πτυγμένοι, τοΰΟ' δ'περ δύναται νά έξηγηθή έκ της
χρονικής άποστάσεως, ήτις χωρίζει τά δύο έργα ι.
Διότι τοΰτο κατεσκευάσθη περί τάς αρχάς, έκεΐνο
δέ περί τά μέσα του αιώνος.
Παρά τήν προσπάθειαν του τεχνίτου, δπως δώση
ζωήν τινα εις τό ήμέτερον έργον και ίσχυράν πλο-
κήν διά τών διαφόρων κινήσεων τών μορφών, χα-
ρακτηρίζει τούτο αεγάλη ήρεμία κα'ι άρχαϊκάτης
έν τή συνθέσει, μή άπηλλαγμένη ποιας τίνος μο-
νοτονίας.
Και δ τύπος τών μορφών έπαναλαμβάνεται πολ-
λάκις δ αυτός. Ούτως έν ω παρατηρείται δτι χάριν
ποικιλίας τής συνθέσεως τά όπλα τών μαχητών
διαφέρουσιν, έναλλάσσονται ομαις ταύτα κανονικώς.
Ό Άγκαΐος κρατεί λ. χ. πέλεκυν ή ρόπαλον, ώς
εϊπομεν, τό αύτό δέ δπλον έχει κα'ι δ Κάστωρ κα'ι
δ Ίππόθους. Ο δέ Εποχος και ο Αμφιάραος φέ-
ρουσι δόρατα. Ο τύπος του Έπόχου είναι παρά
τήν διάφορον στάσιν όμοιος πρός τον τοΟ Αμφιά-
ραου. "Ομοιότατοι δέ είναι και δ Κάστωρ και δ
Ίππόθους, κα'ι μέχρι τών όπλων αυτών. Ούχ ήττον
διά τής στάσεως τών διαφόρων μορφών επιτυγχά-
νεται, ώς είπομεν, τελείως ή πρός άλληλα πλοκή,
πρός δέ καϊ τών συμπλεγμάτων δ άμοιβαϊος σύν-
δεσμος, ούτως ώστε νά μή διασπάται ή ένότης τής
συνθέσεως.
Είναι άξιον παρατηρήσεως δτι αί μορφαι σμι-
κρύνονται, όσον άπομακρύνονται του κεντρικού συμ-
πλέγματος. Ό Αμφιάραος λ.χ. δεικνύει μικροτέ-
ρας διαστάσεις του Επόχου και ό Ιππόθους τοΟ
Κάστορος. Μικρότερος είναι κα'ι δ Ιίειρίθους τών
άλλων μορφών. Ή λεπτομέρεια αύτη ένισχύει τήν
γνώμην μου οτι δ άντιγραφεϋς οέν άπεμακρύνθη
πολύ τιυ πρωτοτύπου. Διότι ή σμίκρυνσις αύτη
τών προς τά άκρα μορφών είναι ή χαρακτηρίζουσα
τάς έν τοις άετώμασι τών αρχαίων ελληνικών ναών
συνθέσεις, προερχομένη έκ τής δυσχέρειας τής το-
ποθετήσεως ίσομεγέθων μορφών έν τώ τριγωνοειδεΐ
άετώματι. 'Εκ τούτου διαφόρους ήκολούθουν τρό-
1 Ύπ*6θ66λικό5τερον έςΞίργάσθηΊαν καϊ αί άνατοαικαί λε-τοιιερειαι
της κεφαλής του κάπρου.