DOI article:
Bersakēs, Friderikos: Ho thronos tou Amyklaiou Apollōnos
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14281#0201
Ό '&ρόνος τον Άμνκλαίον Απόλλωνος" νπό Φρ. Βερσάκη.
191
εκ των δύο στοιχείων τέχνης δωρικής καί ιωνικής.
Ώς θέλομεν προσπαθήσει νά άποδείξωμεν έν με-
ταγενέστερα εργασία, ουδείς δύναται νά γίνηται
λόγος περί έπιχωρίου τε·/νίτου δυναμένου νά εκτέ-
λεση έργον τοιαύτης αρίστης εκτελέσεως.Επειδή
■δε πρέπει νά άναλογισθώμεν δτι τοιούτος τεχνί-
της ήθελε φυσικώς έφαρμόση καθαρά τά στοιχεία
της δωρικής τέχνης, άγόμεθα εις το συμπέρασμα
δτι το ήμέτερον οικοδόμημα κατεσκεύασεν αλλο-
δαπός και δη Ίων τεχνίτης· Ούτος δε έκτελέσας
έργον κατά παραγγελίαν Λακεδαιαονίων καί διά
τήν χώραν αυτών δεν ήθέλησε νά κατασκευάση
τοΟτο καθαρώς έν τή έπιχωρίω αύτοΟ τεχνοτροπία,
αλλά νά συνδυάση άρμονικώς ένεκα αισθητικής
εξεως τών εντολέων τά οικεία τούτοις στοιχεία τέ-
χνης προς τά έν τή πατρίδι αύτοΟ δντα έν χρήσει,
■ων δεν ήδύνατο εντελώς νά απαλλαγή, θά ήδύ-
νατό τις νά ύποθέση δτι το έργον τούτο κατεσκεύ-
ασε καί έγχώριος τεχνίτης έκπαιδευθείς έν τω ίω-
νικώ έργαστηρίω, άλλ' έπαναλαμβάνομεν δτι ή
σκέψις αύτη αποκλείεται εκ τοΟ λόγου δτι τοιοϋ-
τος δέν ήδύνατο νά έκτελέση έργασίαν τόσον άρί-
στην ώς ή του προκειμένου μνημείου" τοΰτο διδα-
σκόμεθα εκ τής μελέτης τής έν τή Λακωνική έπι-
χωρίου τέχνης.
Αί έκτεθεισαι παρατηρήσεις άναγκάζσυσιν ήμα.ς
νά συνουάσωμεν στενώς τάς πληροφορίας του Παυ-
σανίου προς τά έξαγόμενα τής τεχνικής ερεύνης
καί νά ταυτίσωμεν τον έκ Μαγνησίας τεχνίτην
Βαθυκλέα προς τον κατασκευάσαντα το μνη μείον
τοΟτο. Έκ τής συνταυτίσεως ταύτης εξάγεται ώς
δεύτερον φυσικον καί λογικόν συμπέρασμα δτι το
οικοδόμημα τοΟτο είναι μέρος του διά τον Απόλ-
λωνα κατασκευασθέντος μνημείου, καί δη τό βά-
Φρον αύτοΟ, έ'χον σχήμα, ώς λέγει καί ό Παυσα-
νίας (Γ'19, 3), βωμού. Καί μήπως δεν δμοιάζει
τοΰτο διά τής αρχιτεκτονικής αύτοΟ μορφής καί
άλλων λεπτομερειών προς τους μεγαλοπρεπείς καί
πλουσίως κεκοσμημένους βωμούς τής Μικρας Α-
σίας, οΰς θά έγνώρισεν ό Παυσανίας;
Ποίον καταλληλότερον άρχιτεκτονικον έπινόημα
ήδύνατο νά χρησιμεύση ώς βάθρον τοΟ θρόνου καί
τοΟ άγάλματος καί νά εύρίσκηται προς αυτά έν
πλήρει αρμονία;
Περί τής χρονολογίας τής δράσεως τοΟ Βαθυ-
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓ1ΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ 1912
κλέους πολλαί έςηνέχθησαν γνώμαι, καταλήγουσι
δέ τό πλείστον εις τήν παραδοχήν του Ρ' π. Χρ.
αιώνος ώς χρονικής περιόδου, καθ' ην είργάσθη ού-
τος (ΗίΙζί§-ΒΐαιιιηβΓ ε. ά. 811).
Επειδή ή προεξοχή του αβακίου του κιονοκρά-
νου άπο τής κάτω διαμέτρου αυτοί» έλαττουται
δσον κατερχόμεθα χρονολογικώς, δυνάμεθα νά συγ-
κρίνωμεν ταύτην προς άλλα άρχαϊκά κιονόκρανα
καί νά έξαγάγωμεν τήν σχετικήν χρονολογίαν του
μνημείου. Ούτως έν τω κιονοκράνω είκ. 12 το
μήκος του άβακίου έ'χει λόγον προς τήν κάτω διά-
μετρον 1*718:1, έν δέ τω κιονοκράνω τής περι-
στάσεως του Έκατομπέδου, αποδιδομένης εις τους
Πεισιστρατίδας καί τασσομένης εις το τέλος του ρ'
π. Χρ. αιώνος, είναι 1 "730:1, καί έν τω άρχαιο-
τέρω του προνάου καί του ο~ισ(ίοοόμου 2 059:1
(Ψίββ/αηά ΡοΐΌδ-ΑΓοΙιίί.βΙίίιΠ' σ.122 είκ. 118 καί
σ. 18-21 είκ. 23). Τό κιονόκρανον είκ. 12 κείται
λοιπόν μεταξύ τών δύο. Ανάγεται άοα πεοίπου εις
τά μέσα του Ρ' π. Χρ. αιώνος.
Προς τήν άνω διάμετρον του κίονος 0'32 αντι-
στοιχεί έν τή έποχή ταύτη διάμετρος τής βάσεως
περίπου μήκους 0"45. Πολλαπλασιασμένης ταύ-
της έπί 5 περίπου, λαμβάνομεν υψος κίονος 2"7.").
Προστιθεμένου του ύψους του θριγκοΰ' καί του στε-
ρεότατου, λαμοάνομεν κατά προσέγγισιν ύψος του
δλου οικοδομήματος 4"50.
Τό μετακιόνιον διάστημα δέν δύναται νά έξα-
κριβωθή, άλλ' έπειδή έν τεμάχιον ύδρορράης έ'χει
μήκος 2"20, δσον μήκος περίπου καί έτερον τεμά-
χιον γείσου, όπερ συμπίπτει άκριβως προς τήν άπό-
στασιν τήν σχηματιζομένην έκ του άθροίσματος
δύο μετοπών καί δύο τριγλύφων, συμπεραίνομεν
δτι το μετακιόνιον διάστημα δυνατόν νά είχε μή-
κος τοσούτον. Αί διαστάσεις τών μετοπών καί τών
τριγλύφων λαμβάνονται έκ του πλάτους τών προ-
μόχθων καί τών μεταξύ αύτών έγγλυφών.
Τό μέγεθος του οικοδομήματος θά ήδύνατο νά
έξακριβωθή, έάν ήτο γνωστός άκριβώς ό αριθμός
των παραστάσεων, ας ο Παυσανίας (Γ'19, 4-5)
περιγράφει περιληπτικώς μόνον, και πόσαι μορφαί
ί'σταντο έπί εκάστου μετακιονίου διαστήματος.
Έπειδή ταΰτα δέν είναι ούδέ κατά προσέγγισιν
γνωστά, ή συμπλήρωσις του οικοδομήματος μόνον
μετά τίνος αύθαιρεσίας δύναται νά γίνη.
26
191
εκ των δύο στοιχείων τέχνης δωρικής καί ιωνικής.
Ώς θέλομεν προσπαθήσει νά άποδείξωμεν έν με-
ταγενέστερα εργασία, ουδείς δύναται νά γίνηται
λόγος περί έπιχωρίου τε·/νίτου δυναμένου νά εκτέ-
λεση έργον τοιαύτης αρίστης εκτελέσεως.Επειδή
■δε πρέπει νά άναλογισθώμεν δτι τοιούτος τεχνί-
της ήθελε φυσικώς έφαρμόση καθαρά τά στοιχεία
της δωρικής τέχνης, άγόμεθα εις το συμπέρασμα
δτι το ήμέτερον οικοδόμημα κατεσκεύασεν αλλο-
δαπός και δη Ίων τεχνίτης· Ούτος δε έκτελέσας
έργον κατά παραγγελίαν Λακεδαιαονίων καί διά
τήν χώραν αυτών δεν ήθέλησε νά κατασκευάση
τοΟτο καθαρώς έν τή έπιχωρίω αύτοΟ τεχνοτροπία,
αλλά νά συνδυάση άρμονικώς ένεκα αισθητικής
εξεως τών εντολέων τά οικεία τούτοις στοιχεία τέ-
χνης προς τά έν τή πατρίδι αύτοΟ δντα έν χρήσει,
■ων δεν ήδύνατο εντελώς νά απαλλαγή, θά ήδύ-
νατό τις νά ύποθέση δτι το έργον τούτο κατεσκεύ-
ασε καί έγχώριος τεχνίτης έκπαιδευθείς έν τω ίω-
νικώ έργαστηρίω, άλλ' έπαναλαμβάνομεν δτι ή
σκέψις αύτη αποκλείεται εκ τοΟ λόγου δτι τοιοϋ-
τος δέν ήδύνατο νά έκτελέση έργασίαν τόσον άρί-
στην ώς ή του προκειμένου μνημείου" τοΰτο διδα-
σκόμεθα εκ τής μελέτης τής έν τή Λακωνική έπι-
χωρίου τέχνης.
Αί έκτεθεισαι παρατηρήσεις άναγκάζσυσιν ήμα.ς
νά συνουάσωμεν στενώς τάς πληροφορίας του Παυ-
σανίου προς τά έξαγόμενα τής τεχνικής ερεύνης
καί νά ταυτίσωμεν τον έκ Μαγνησίας τεχνίτην
Βαθυκλέα προς τον κατασκευάσαντα το μνη μείον
τοΟτο. Έκ τής συνταυτίσεως ταύτης εξάγεται ώς
δεύτερον φυσικον καί λογικόν συμπέρασμα δτι το
οικοδόμημα τοΟτο είναι μέρος του διά τον Απόλ-
λωνα κατασκευασθέντος μνημείου, καί δη τό βά-
Φρον αύτοΟ, έ'χον σχήμα, ώς λέγει καί ό Παυσα-
νίας (Γ'19, 3), βωμού. Καί μήπως δεν δμοιάζει
τοΰτο διά τής αρχιτεκτονικής αύτοΟ μορφής καί
άλλων λεπτομερειών προς τους μεγαλοπρεπείς καί
πλουσίως κεκοσμημένους βωμούς τής Μικρας Α-
σίας, οΰς θά έγνώρισεν ό Παυσανίας;
Ποίον καταλληλότερον άρχιτεκτονικον έπινόημα
ήδύνατο νά χρησιμεύση ώς βάθρον τοΟ θρόνου καί
τοΟ άγάλματος καί νά εύρίσκηται προς αυτά έν
πλήρει αρμονία;
Περί τής χρονολογίας τής δράσεως τοΟ Βαθυ-
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓ1ΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ 1912
κλέους πολλαί έςηνέχθησαν γνώμαι, καταλήγουσι
δέ τό πλείστον εις τήν παραδοχήν του Ρ' π. Χρ.
αιώνος ώς χρονικής περιόδου, καθ' ην είργάσθη ού-
τος (ΗίΙζί§-ΒΐαιιιηβΓ ε. ά. 811).
Επειδή ή προεξοχή του αβακίου του κιονοκρά-
νου άπο τής κάτω διαμέτρου αυτοί» έλαττουται
δσον κατερχόμεθα χρονολογικώς, δυνάμεθα νά συγ-
κρίνωμεν ταύτην προς άλλα άρχαϊκά κιονόκρανα
καί νά έξαγάγωμεν τήν σχετικήν χρονολογίαν του
μνημείου. Ούτως έν τω κιονοκράνω είκ. 12 το
μήκος του άβακίου έ'χει λόγον προς τήν κάτω διά-
μετρον 1*718:1, έν δέ τω κιονοκράνω τής περι-
στάσεως του Έκατομπέδου, αποδιδομένης εις τους
Πεισιστρατίδας καί τασσομένης εις το τέλος του ρ'
π. Χρ. αιώνος, είναι 1 "730:1, καί έν τω άρχαιο-
τέρω του προνάου καί του ο~ισ(ίοοόμου 2 059:1
(Ψίββ/αηά ΡοΐΌδ-ΑΓοΙιίί.βΙίίιΠ' σ.122 είκ. 118 καί
σ. 18-21 είκ. 23). Τό κιονόκρανον είκ. 12 κείται
λοιπόν μεταξύ τών δύο. Ανάγεται άοα πεοίπου εις
τά μέσα του Ρ' π. Χρ. αιώνος.
Προς τήν άνω διάμετρον του κίονος 0'32 αντι-
στοιχεί έν τή έποχή ταύτη διάμετρος τής βάσεως
περίπου μήκους 0"45. Πολλαπλασιασμένης ταύ-
της έπί 5 περίπου, λαμβάνομεν υψος κίονος 2"7.").
Προστιθεμένου του ύψους του θριγκοΰ' καί του στε-
ρεότατου, λαμοάνομεν κατά προσέγγισιν ύψος του
δλου οικοδομήματος 4"50.
Τό μετακιόνιον διάστημα δέν δύναται νά έξα-
κριβωθή, άλλ' έπειδή έν τεμάχιον ύδρορράης έ'χει
μήκος 2"20, δσον μήκος περίπου καί έτερον τεμά-
χιον γείσου, όπερ συμπίπτει άκριβως προς τήν άπό-
στασιν τήν σχηματιζομένην έκ του άθροίσματος
δύο μετοπών καί δύο τριγλύφων, συμπεραίνομεν
δτι το μετακιόνιον διάστημα δυνατόν νά είχε μή-
κος τοσούτον. Αί διαστάσεις τών μετοπών καί τών
τριγλύφων λαμβάνονται έκ του πλάτους τών προ-
μόχθων καί τών μεταξύ αύτών έγγλυφών.
Τό μέγεθος του οικοδομήματος θά ήδύνατο νά
έξακριβωθή, έάν ήτο γνωστός άκριβώς ό αριθμός
των παραστάσεων, ας ο Παυσανίας (Γ'19, 4-5)
περιγράφει περιληπτικώς μόνον, και πόσαι μορφαί
ί'σταντο έπί εκάστου μετακιονίου διαστήματος.
Έπειδή ταΰτα δέν είναι ούδέ κατά προσέγγισιν
γνωστά, ή συμπλήρωσις του οικοδομήματος μόνον
μετά τίνος αύθαιρεσίας δύναται νά γίνη.
26