DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: Nikiou naos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14277#0108
76 Νικίον ναός' νπο Φ. Βερσάκη.
νατο νά οιαγνώση την μορφήν τοΟ επί. των θεμε-
λίων οϊκοδομηθέντος κτίσματος. Μόνον το μήκος
τών θεμελίων δεν ήδύνατο νά κάθορισθη εκ της
μή παντελούς άποκαλύψεως της βορείου πλευράς,
παρέμενεν δ' άγνωστο ν δια τον αύτον λόγον και το
3άθος τοΟ ποονάου. Άλλα τά εκ του έδά'χιουί έςέ-
Γ ' I Γ
χοντα μέρη ήσαν αρκούντως ίκανά, ίνα καταδεί-
ςωσιν δτι ή μορφή του επί τών θεμελίων οικήμα-
τος ήτο ναού ομοίου προς τον νεώτερον ναόν τοΟ
Διονύσου [ΌδνρΐβΙά ιιηά ΕβΪ8β1ι ϋ. §ι·. ΤΙιθ&Ιθγ
12). Έχων δε ύπ' οψει δτι τά επί της πύλης τοΟ
Ββιιΐβ καϊ τά άλλαχοΰ διεσπαρμένα αρχιτεκτονικά
μέλη προήρχοντο έκ παρεμφερούς οικήματος προ-
έβην εις καταμέτρησιν τών θεμελίων, δι ής εύρον
δτι τά μέλη ταΰτα προσηρμόζοντο εις τά θεμέλια
ακριβέστατα. Συνεπέρανα λοιπόν δτι εϋρέθημεν
πρό της σπουδαίας άνακαλύψεως της θέσεως τοΟ
ναου του Νικίου, ενισχυθείς έν τή γνώμη ταύτη
και εκ του γεγονότος δτι πολλά μέλη το0 ναου
κατάκεινται έν τω περί τά θεμέλια χώρω (ΑΕ
1909 222). Μετά δε την τελείαν άποκάθαρσιν τών
θεμελίων, καθ ήν έξηκριβώθη δτι το δλον μήκος
της βορείου μεγάλης πλευράς ήτο ίσον προς τό
πρότερον εκ τοΟ εδάφους έξέχον μήκος της νοτιάς
πλευοάς και ευρέθησαν εντός τών θευ,ελίων θοαύ-
ματα κυματίου του γείσου έκ τών επί τής πύλης
του Ββαΐβ, πάσα αμφιβολία περί του όρθου τής
γνώμης ταύτης εξέλιπε παντελώς (ΑΕ 1912 46
κέ., Ό%ίι87)%οού ΑΙΑ 1910 459).
Τά θεμέλια άποτελουσιν επίμηκες όρθογώνιον
τετράπλευρον, οδ αί δύο μεγάλαι πλευραί φέρουσιν
έξωθεν επί μήκους 4"08 άπό του μετώπου έξοχήν
πλ. 0'60, ήτις χαρακτηρίζει αύτη και μόνη την
μορφήν τοο οικοδομήματος (Α^ ε.ά. 475 εϊκ.8).
Επειδή έν μικρώ βάθει τοΟ χώρου, έ'νθα ώκο-
δομήθη ό ναός, εμφανίζεται Ό φυσικός βράχος λίαν
ανώμαλος, έξωμαλύνθη δ '/ώρος διά κλιμακωτής
ϊσοπεδώσεως και επιθέσεως αλλεπαλλήλων άνισο-
ϋψών στρωμάτων εκ τροχμαλόπαγών δόμων. Έκ
τούτου προέκυψεν δτι στρώματα τινα ήδράζοντο
συγχρόνως κα'ι επί του βράχου καί επί τών προς
ίσοπέδωσιν τεθέντων δόαων (ΑΕ 1912 πίν. 4 Η
και σελ. 182 είκ. 34" Α,ΤΑ ε.ά. 477 εΐκ. 9).
Βαθυτέραν θεμελίωσιν έχει ή νοτία πλευρά, ή
ανατολική καί το άνατολικον τμήμα τής βορείου.
Σώζονται δέ τά θεμέλια καθ' δλην τήν περιγρα-
φεΐσαν εκτασιν πλήν μικρού χάσματος έν τή βο-
ρείω καί έν τή νοτία πλευρά, διανοιχθέντος έν με-
ταγενεστέροις χρόνοις προς τοποθέτησιν υδραγω-
γείου.
Ίμήμα του πρώτου στρώματος τής ανατολικής
πλευράς κατεσκευάσθη έκ τιτανόλιθων στενωτέρων
κατά 0'27 τών προηγουμένων, Ταύτα έλήφθησαν
έκ παλαιοτέρου οικήματος, ώς έμφαίνεται έκ τής
λοξής λαξεύσεως του έν τω άνατολικώ άκρω τής
βορείου πλευράς δόμου, ήτις είχεν άλλοτε λόγον
τιν'ά, έν ώ νυν είναι άκατανόητος.
Τά θεμέλια έ'χουσι μήκος 16"46, πλάτος δέ
άνευ τών πλαγίων έξοχών 11 "51. Εκ τής ευρέ-
σεως του μέσου ορθοστάτου του τύμπανου κατέστη
άναμφισβήτητον δτι ο ναός εφερεν έν τω μετώπω
έξ κίονας, καθωρίσθη δέ κατ' άκολουθίαν δτι τό
πλάτος του θριγκοΰ ήτο άκριβώς 10"92 (5 μετα-
κιόνια προς 2 "10 συν τώ πλάτει μιας τριγλύφου
0-42=10-92· πρβ. ΑΕ 1909 224). Το ο έπιστυ-
λίου έχοντος πάχος 0'78, τής δέ κάτω διαμέ-
τρου .τών κιόνων ούσης 0-82 (ΑΕ 1909 223 και
232), ή εξωτερική άπόστασις τών γωνιαίων κιό-
νων θά είνε παρά τήν βάσιν 10'96. Διότι δ άξιον
του έπιστυλίου συμπίπτει προς τον άξονα του κίο-
νος" άγομένης δέ άπό τής έξωτερικής έπιφανείας
τής βάσεως τούτου κατακορύφου γραμμής μέχρι
του έπιστυλίου, θέλει πέσει αύτη 0Ό2 μακράν
τής έξωτερικής πλευράς του τελευταίου. Η μικρά
αύτη άπόστασις έξισουται προς τήν άμφοτέρωθεν
διαφοράν τοΟ πλάτους του έπιστυλίου (0Ό2) άπό
τής κάτω διαμέτρου του κίονος (οιάμ. κ. 0'82-πλ.
έπ. 0-78 = 0-04).
Ή έκ 10*96 άπόστασις τών κιόνων αυξανομένη
κατά τό διπλάσιον τής έ/.ατέρωθεν αποστάσεως
(0Ό3) αύτών άπό τής άκμής του στυλοβάτου γί-
νεται II1 02. Καταλείπει δηλαδή ή διάστασις αύτη
0'49 άπό τοΰ πλάτους τών θεμελίων (πλ. θεμ.
11-51 —11 02 —0 49). Τό ύπόλοιπον τούτο
διανεμόμενον εκατέρωθεν χρησιμεύει ώς έρεισμα
τών ύπό τόν στυλοβάτην βαθμίδων, αίτινες έξείχον
τοΟ πλαγίου τοίχου καί άπ άλλήλων όλίγα μόνον
έκατοστόμετρα (πρβ. εικ. 1, 2 και 3).
'Υπολογιζομένων 15 τριγλύφων καί 14 μετο-
νατο νά οιαγνώση την μορφήν τοΟ επί. των θεμε-
λίων οϊκοδομηθέντος κτίσματος. Μόνον το μήκος
τών θεμελίων δεν ήδύνατο νά κάθορισθη εκ της
μή παντελούς άποκαλύψεως της βορείου πλευράς,
παρέμενεν δ' άγνωστο ν δια τον αύτον λόγον και το
3άθος τοΟ ποονάου. Άλλα τά εκ του έδά'χιουί έςέ-
Γ ' I Γ
χοντα μέρη ήσαν αρκούντως ίκανά, ίνα καταδεί-
ςωσιν δτι ή μορφή του επί τών θεμελίων οικήμα-
τος ήτο ναού ομοίου προς τον νεώτερον ναόν τοΟ
Διονύσου [ΌδνρΐβΙά ιιηά ΕβΪ8β1ι ϋ. §ι·. ΤΙιθ&Ιθγ
12). Έχων δε ύπ' οψει δτι τά επί της πύλης τοΟ
Ββιιΐβ καϊ τά άλλαχοΰ διεσπαρμένα αρχιτεκτονικά
μέλη προήρχοντο έκ παρεμφερούς οικήματος προ-
έβην εις καταμέτρησιν τών θεμελίων, δι ής εύρον
δτι τά μέλη ταΰτα προσηρμόζοντο εις τά θεμέλια
ακριβέστατα. Συνεπέρανα λοιπόν δτι εϋρέθημεν
πρό της σπουδαίας άνακαλύψεως της θέσεως τοΟ
ναου του Νικίου, ενισχυθείς έν τή γνώμη ταύτη
και εκ του γεγονότος δτι πολλά μέλη το0 ναου
κατάκεινται έν τω περί τά θεμέλια χώρω (ΑΕ
1909 222). Μετά δε την τελείαν άποκάθαρσιν τών
θεμελίων, καθ ήν έξηκριβώθη δτι το δλον μήκος
της βορείου μεγάλης πλευράς ήτο ίσον προς τό
πρότερον εκ τοΟ εδάφους έξέχον μήκος της νοτιάς
πλευοάς και ευρέθησαν εντός τών θευ,ελίων θοαύ-
ματα κυματίου του γείσου έκ τών επί τής πύλης
του Ββαΐβ, πάσα αμφιβολία περί του όρθου τής
γνώμης ταύτης εξέλιπε παντελώς (ΑΕ 1912 46
κέ., Ό%ίι87)%οού ΑΙΑ 1910 459).
Τά θεμέλια άποτελουσιν επίμηκες όρθογώνιον
τετράπλευρον, οδ αί δύο μεγάλαι πλευραί φέρουσιν
έξωθεν επί μήκους 4"08 άπό του μετώπου έξοχήν
πλ. 0'60, ήτις χαρακτηρίζει αύτη και μόνη την
μορφήν τοο οικοδομήματος (Α^ ε.ά. 475 εϊκ.8).
Επειδή έν μικρώ βάθει τοΟ χώρου, έ'νθα ώκο-
δομήθη ό ναός, εμφανίζεται Ό φυσικός βράχος λίαν
ανώμαλος, έξωμαλύνθη δ '/ώρος διά κλιμακωτής
ϊσοπεδώσεως και επιθέσεως αλλεπαλλήλων άνισο-
ϋψών στρωμάτων εκ τροχμαλόπαγών δόμων. Έκ
τούτου προέκυψεν δτι στρώματα τινα ήδράζοντο
συγχρόνως κα'ι επί του βράχου καί επί τών προς
ίσοπέδωσιν τεθέντων δόαων (ΑΕ 1912 πίν. 4 Η
και σελ. 182 είκ. 34" Α,ΤΑ ε.ά. 477 εΐκ. 9).
Βαθυτέραν θεμελίωσιν έχει ή νοτία πλευρά, ή
ανατολική καί το άνατολικον τμήμα τής βορείου.
Σώζονται δέ τά θεμέλια καθ' δλην τήν περιγρα-
φεΐσαν εκτασιν πλήν μικρού χάσματος έν τή βο-
ρείω καί έν τή νοτία πλευρά, διανοιχθέντος έν με-
ταγενεστέροις χρόνοις προς τοποθέτησιν υδραγω-
γείου.
Ίμήμα του πρώτου στρώματος τής ανατολικής
πλευράς κατεσκευάσθη έκ τιτανόλιθων στενωτέρων
κατά 0'27 τών προηγουμένων, Ταύτα έλήφθησαν
έκ παλαιοτέρου οικήματος, ώς έμφαίνεται έκ τής
λοξής λαξεύσεως του έν τω άνατολικώ άκρω τής
βορείου πλευράς δόμου, ήτις είχεν άλλοτε λόγον
τιν'ά, έν ώ νυν είναι άκατανόητος.
Τά θεμέλια έ'χουσι μήκος 16"46, πλάτος δέ
άνευ τών πλαγίων έξοχών 11 "51. Εκ τής ευρέ-
σεως του μέσου ορθοστάτου του τύμπανου κατέστη
άναμφισβήτητον δτι ο ναός εφερεν έν τω μετώπω
έξ κίονας, καθωρίσθη δέ κατ' άκολουθίαν δτι τό
πλάτος του θριγκοΰ ήτο άκριβώς 10"92 (5 μετα-
κιόνια προς 2 "10 συν τώ πλάτει μιας τριγλύφου
0-42=10-92· πρβ. ΑΕ 1909 224). Το ο έπιστυ-
λίου έχοντος πάχος 0'78, τής δέ κάτω διαμέ-
τρου .τών κιόνων ούσης 0-82 (ΑΕ 1909 223 και
232), ή εξωτερική άπόστασις τών γωνιαίων κιό-
νων θά είνε παρά τήν βάσιν 10'96. Διότι δ άξιον
του έπιστυλίου συμπίπτει προς τον άξονα του κίο-
νος" άγομένης δέ άπό τής έξωτερικής έπιφανείας
τής βάσεως τούτου κατακορύφου γραμμής μέχρι
του έπιστυλίου, θέλει πέσει αύτη 0Ό2 μακράν
τής έξωτερικής πλευράς του τελευταίου. Η μικρά
αύτη άπόστασις έξισουται προς τήν άμφοτέρωθεν
διαφοράν τοΟ πλάτους του έπιστυλίου (0Ό2) άπό
τής κάτω διαμέτρου του κίονος (οιάμ. κ. 0'82-πλ.
έπ. 0-78 = 0-04).
Ή έκ 10*96 άπόστασις τών κιόνων αυξανομένη
κατά τό διπλάσιον τής έ/.ατέρωθεν αποστάσεως
(0Ό3) αύτών άπό τής άκμής του στυλοβάτου γί-
νεται II1 02. Καταλείπει δηλαδή ή διάστασις αύτη
0'49 άπό τοΰ πλάτους τών θεμελίων (πλ. θεμ.
11-51 —11 02 —0 49). Τό ύπόλοιπον τούτο
διανεμόμενον εκατέρωθεν χρησιμεύει ώς έρεισμα
τών ύπό τόν στυλοβάτην βαθμίδων, αίτινες έξείχον
τοΟ πλαγίου τοίχου καί άπ άλλήλων όλίγα μόνον
έκατοστόμετρα (πρβ. εικ. 1, 2 και 3).
'Υπολογιζομένων 15 τριγλύφων καί 14 μετο-