DOI Artikel:
Maltezos, Kōnstantinos: Peri tou etous tou archontos Archippou (318/7 pCh) kai tou typou met´ eikiadas
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14277#0142
110 Περί τον έτους τον άρχοντος Αρχίππον και τον τύπον μετ' εικάάας· νπδ Κ. Μαλτέζον.
Οτϊβοΐι. 01ΐΓοηο1ο§ϊθ) ότι αρμόζει κάλλιον ώς
συμπλήρωσις της επιγραφής (II) «ενάτης πρ.»,
της στοιχηδον γραφής διαταραχθείσης κατά εν
γράμμα, και δτι έκ ταύτης οέν συνάγεται οτι έγέ-
νετο νέα κατανομή των πρυτανειών κατά το 319/8
πΧ. ΤοΟτο έπιβεβαιοΟται έκ της επομένης, ύπΌ
του ΙΥίΗιβΙιη δημοσιευθείσης, επιγραφής
(III) .
Έ]πί Απολλοδώρου [άρχοντος και αναγ-
ρ]α[φέ]ως Εΰκάδμου [Κολλυτέως, επί της
Έρ.εχ]θεΐδος όγδό[ης πρυτανείας, ήι Φ-
ιλ]οκτήμων Κηφισ[ιεύς έγραμμάτευε-
δ ν ] Έλαφηβολιώνο[ς ένει και νεαι, μιάι
καΐ εΐκοστει τη [ς πρυτανείας - - - ,
ώς και έκ της κατά την (III) συμπληρωθείσης
(IV) .
Έπι Άπολλοδώρ]ου ά[ρχοντο-
ς, έπι της έβδό]μης πρυτανε-
ίας- γραμματεύ]ς Άφόβητος [Κο-
Φωκίδης" άναγρα]φεύς Εΰκα[δμ-
δ ος Κολλυτεύς κλπ..
Έκ τών δυο τούτων επιγραφών συνάγεται ασφα-
λώς, ώς παρατηρεί ό λΥίΙΙιβΙηι, οτι ή αλλαγή του
άναγραφέως και επομένως ή νέα έκλογή τών άρ-
χων έγένετο μετά τήν 21Τιν ήμέραν της 8η; πρυ-
τανείας και προ της 5η; ημέρας της ενάτης πρυ-
τανείας, ίσως δέ ή έγκατάστασις τών νέων άρχων,
τό πρωϊμώτατον, τήν 1"ΐν του Μουνιχιώνος μηνός.
Και τα. λοιπά δέ συμπεράσματα του ]νίΙ/ιβΙηι, ώς
προς τον χράνον μεταξύ της φυγής του Φωκίωνος
καϊ τοΟ θανάτου αύτου (19 Μουνιχιώνος), μοί φαί-
νονται πιθανά.
Τούτων ούτως εχόντων, ή έξήγησις, ήν παρέ-
σχον, της χρονολογικής άνωμαλίας, της παρου-
σιαζομένης έπι της επιγραφής (I), άγνοών τήν έπι-
γραφήν (III), φυσικώς καταπίπτει, παραμενούσης
ώς πιθανής έςηγήσεως του σφάλματος περί τήν
1 νάραζιν τοΟ ψηφίσματος τούτου1.Το σφάλμα τοΟτο
1 Ό διιηάιναΙΙ (Ζυΐ' Ργ3§8 νοη άβπι ηβυηζβ1ιιΐ]'£Πιπ§θη
8ο1ια1ίθ}Γ1ί1νΐ3 ίπ Αιΐιβιι. 1909-1910) δέ·/εται μεν τό συμπέρασμα
του ΐνϊΙ/ΐβΙ?η, περί της μή εκ νέου διανομής τών πρυτανειών κατά
τό προηγοόμενον 'ε'τος (σελ. Ιό), άλλα δε·/ο'μενος τήν διάρκειαν τών
δύο πρώτων πρυτανείων του κοινοΰ έτους 318/7 πΧ έκ 37 ημε-
ρών (δπερ δπ' ουδεμιάς επιγραφής βεβαιοϋται), ευρίσκει διαφοράν της
ίσως οφείλεται εις παοεςήγησιν του χαράκτου"
ίσως δηλαδή το ψήφισμα εδόθη προς χάραξιν κατά
τάς ποώτας ήμέρας τοΟ επομένου μηνός, του Πο-
σιδεώνος, οέρον «Μαιμακτηριώνος ένάτει μετ εί-
κάδας», ό δέ χαράκτης μετέτρεψε τούτο εις «ένει
και νεαι». Άλλα προς τούτο άφ ένΌς πρέπει ό
μήν Μαιμακτηριών του 318/7 πΧ νά συνέκειτο
ες 29 ήμεοών. ΤοΟτο δέ συνάγεται ακριβές έκ
του πίνακος (Α) της μελέτης μου (αύτ. σελ. 299
-300), του έτους 318/7 οντος δεκάτον τοΟ έκτον
Μετωνικοΰ' κύκλου (άρχής της έν τω πολιτικώ
ήμερολογίω τών Αθηνών εφαρμογής τής έννεα-
καιδεκαετηρίδος ούσης του 422/1 πΧ, ώς έχω
αποοειςει).
Άφ'έτερου δέ πρέπει ή εκφρασις «μετ'εϊκά-
δας » νά ήτο αμφίβολος πως τήν έ'ννοιαν ώστε νά
δύναται νά παρεΗηγηθή ύπό του χαράκτου. Προς
τούτο θά έοευνήσωμεν άν τό τοιούτο έπικυροϋται
ύπό τών πραγμάτων.
Γνωστόν τυγχάνει ότι οί αρχαίοι Αθηναίοι τάς
ήμέρας τής τρίτης δεκάδος τοΟ μηνός ήρίθμουν
αντιστρόφως, καλοΟντες αύτάς φθίνοντος ή και
απίόΐ'ζος, αρχόμενοι άπό τής τελευταίας ήμέρας,
τή/ς εν^ς καϊ νέας μέχρι τής εικοστής πρώτης, ήν
έκάλουν και δεκάτην νστέραν2. Ούτως ή προτε-2
λευταία ήμερα έκαλεΐτο δευτέρα φθίνοντος, ή προ-
ηγουμένη αυτής τρίτη φθ., ή δέ 21'ΐ ενάτη ή δε-
κάτη φθ. έν κοίλω ή έν πλήρει μηνί. Παραλλή-
λως έγίνετο μεγάλη χρήσις τής φράσεως «μετ'εί-
κάδας». Ό ΤΐΒβηβν έφρόνει (Εΐΐθϊη. Μίΐδ. 1879)
ό'τι ο τύπος «μετ' είκάδας» είνε ισοδύναμος προς
τους λοιπούς δύο, και έπομένως ή μέν δεντέρα
μετ εικάδας έδήλου τήν προτελευταίαν του μηνός,
ή δέ 21*1 του μηνός και ενάτη ή δεκάτη μετ' εΐκά-
οας έ/.αλεΐτο.
Άλλ' ό ϋΉ(/βν (Ρΐι. δΐιρρί. V) ήμφεσβήτησε
21ης ήμέρας τής IV πρυτανείας άπό τής ενης και νέας του Μαιμα-
κτηριώνος του έτους του Αρχίππον, μο'νον 3 ημερών. Τήν διαφοοάν
ταύτην άποδίδει εις τας κατ' εκείνους τοΰς -/ρο'νους πολιτικάς άνωμα-
λίας.Ιδού έπι λέξει: ΛΥβητι ιπ3ΐι άίβ ΖβΐίιιιηδΙαηάβ ββΐΐ'αοΐι-
ίβί, άατί άίβββ ΐΣίβίηβ ϋηΓβ§β1ιτι&88ί§1ί6ΪΙ υηβ Ιεβίη \νυη-
άβΓ ηβΓίΐηβη. άβηη ίιί άϊβεβιη ^Ά\ι^ Ιναϊ άβΓ Καί άθΓ γ6-
8ί3ΐιπβΓίβη Βθηιο1«'ίΐίίβ λνϊβάβι· ζιιβΒίηιηβη, ιιηά \νίι· Ιίόη-
ηβη αίβο Γαίιϊ^ ά&8 δ&ίαν Μγ βίη 6βιηβϊη]'α1ΐΓ θΓΜ&Γβη».
2 Ό Δημοσθένης, μάλιστα καλεί τήν 22αν ένάτην ύστέραν και τήν
23ην όγδο'ην ύστέράν: «ύστερα τοίνυν δεκάτη, ενάτη, όγδοη" ταύτη
έγίγνονθ' αί σπονδαί» (Περί Παραπρεσβείας 57).
Οτϊβοΐι. 01ΐΓοηο1ο§ϊθ) ότι αρμόζει κάλλιον ώς
συμπλήρωσις της επιγραφής (II) «ενάτης πρ.»,
της στοιχηδον γραφής διαταραχθείσης κατά εν
γράμμα, και δτι έκ ταύτης οέν συνάγεται οτι έγέ-
νετο νέα κατανομή των πρυτανειών κατά το 319/8
πΧ. ΤοΟτο έπιβεβαιοΟται έκ της επομένης, ύπΌ
του ΙΥίΗιβΙιη δημοσιευθείσης, επιγραφής
(III) .
Έ]πί Απολλοδώρου [άρχοντος και αναγ-
ρ]α[φέ]ως Εΰκάδμου [Κολλυτέως, επί της
Έρ.εχ]θεΐδος όγδό[ης πρυτανείας, ήι Φ-
ιλ]οκτήμων Κηφισ[ιεύς έγραμμάτευε-
δ ν ] Έλαφηβολιώνο[ς ένει και νεαι, μιάι
καΐ εΐκοστει τη [ς πρυτανείας - - - ,
ώς και έκ της κατά την (III) συμπληρωθείσης
(IV) .
Έπι Άπολλοδώρ]ου ά[ρχοντο-
ς, έπι της έβδό]μης πρυτανε-
ίας- γραμματεύ]ς Άφόβητος [Κο-
Φωκίδης" άναγρα]φεύς Εΰκα[δμ-
δ ος Κολλυτεύς κλπ..
Έκ τών δυο τούτων επιγραφών συνάγεται ασφα-
λώς, ώς παρατηρεί ό λΥίΙΙιβΙηι, οτι ή αλλαγή του
άναγραφέως και επομένως ή νέα έκλογή τών άρ-
χων έγένετο μετά τήν 21Τιν ήμέραν της 8η; πρυ-
τανείας και προ της 5η; ημέρας της ενάτης πρυ-
τανείας, ίσως δέ ή έγκατάστασις τών νέων άρχων,
τό πρωϊμώτατον, τήν 1"ΐν του Μουνιχιώνος μηνός.
Και τα. λοιπά δέ συμπεράσματα του ]νίΙ/ιβΙηι, ώς
προς τον χράνον μεταξύ της φυγής του Φωκίωνος
καϊ τοΟ θανάτου αύτου (19 Μουνιχιώνος), μοί φαί-
νονται πιθανά.
Τούτων ούτως εχόντων, ή έξήγησις, ήν παρέ-
σχον, της χρονολογικής άνωμαλίας, της παρου-
σιαζομένης έπι της επιγραφής (I), άγνοών τήν έπι-
γραφήν (III), φυσικώς καταπίπτει, παραμενούσης
ώς πιθανής έςηγήσεως του σφάλματος περί τήν
1 νάραζιν τοΟ ψηφίσματος τούτου1.Το σφάλμα τοΟτο
1 Ό διιηάιναΙΙ (Ζυΐ' Ργ3§8 νοη άβπι ηβυηζβ1ιιΐ]'£Πιπ§θη
8ο1ια1ίθ}Γ1ί1νΐ3 ίπ Αιΐιβιι. 1909-1910) δέ·/εται μεν τό συμπέρασμα
του ΐνϊΙ/ΐβΙ?η, περί της μή εκ νέου διανομής τών πρυτανειών κατά
τό προηγοόμενον 'ε'τος (σελ. Ιό), άλλα δε·/ο'μενος τήν διάρκειαν τών
δύο πρώτων πρυτανείων του κοινοΰ έτους 318/7 πΧ έκ 37 ημε-
ρών (δπερ δπ' ουδεμιάς επιγραφής βεβαιοϋται), ευρίσκει διαφοράν της
ίσως οφείλεται εις παοεςήγησιν του χαράκτου"
ίσως δηλαδή το ψήφισμα εδόθη προς χάραξιν κατά
τάς ποώτας ήμέρας τοΟ επομένου μηνός, του Πο-
σιδεώνος, οέρον «Μαιμακτηριώνος ένάτει μετ εί-
κάδας», ό δέ χαράκτης μετέτρεψε τούτο εις «ένει
και νεαι». Άλλα προς τούτο άφ ένΌς πρέπει ό
μήν Μαιμακτηριών του 318/7 πΧ νά συνέκειτο
ες 29 ήμεοών. ΤοΟτο δέ συνάγεται ακριβές έκ
του πίνακος (Α) της μελέτης μου (αύτ. σελ. 299
-300), του έτους 318/7 οντος δεκάτον τοΟ έκτον
Μετωνικοΰ' κύκλου (άρχής της έν τω πολιτικώ
ήμερολογίω τών Αθηνών εφαρμογής τής έννεα-
καιδεκαετηρίδος ούσης του 422/1 πΧ, ώς έχω
αποοειςει).
Άφ'έτερου δέ πρέπει ή εκφρασις «μετ'εϊκά-
δας » νά ήτο αμφίβολος πως τήν έ'ννοιαν ώστε νά
δύναται νά παρεΗηγηθή ύπό του χαράκτου. Προς
τούτο θά έοευνήσωμεν άν τό τοιούτο έπικυροϋται
ύπό τών πραγμάτων.
Γνωστόν τυγχάνει ότι οί αρχαίοι Αθηναίοι τάς
ήμέρας τής τρίτης δεκάδος τοΟ μηνός ήρίθμουν
αντιστρόφως, καλοΟντες αύτάς φθίνοντος ή και
απίόΐ'ζος, αρχόμενοι άπό τής τελευταίας ήμέρας,
τή/ς εν^ς καϊ νέας μέχρι τής εικοστής πρώτης, ήν
έκάλουν και δεκάτην νστέραν2. Ούτως ή προτε-2
λευταία ήμερα έκαλεΐτο δευτέρα φθίνοντος, ή προ-
ηγουμένη αυτής τρίτη φθ., ή δέ 21'ΐ ενάτη ή δε-
κάτη φθ. έν κοίλω ή έν πλήρει μηνί. Παραλλή-
λως έγίνετο μεγάλη χρήσις τής φράσεως «μετ'εί-
κάδας». Ό ΤΐΒβηβν έφρόνει (Εΐΐθϊη. Μίΐδ. 1879)
ό'τι ο τύπος «μετ' είκάδας» είνε ισοδύναμος προς
τους λοιπούς δύο, και έπομένως ή μέν δεντέρα
μετ εικάδας έδήλου τήν προτελευταίαν του μηνός,
ή δέ 21*1 του μηνός και ενάτη ή δεκάτη μετ' εΐκά-
οας έ/.αλεΐτο.
Άλλ' ό ϋΉ(/βν (Ρΐι. δΐιρρί. V) ήμφεσβήτησε
21ης ήμέρας τής IV πρυτανείας άπό τής ενης και νέας του Μαιμα-
κτηριώνος του έτους του Αρχίππον, μο'νον 3 ημερών. Τήν διαφοοάν
ταύτην άποδίδει εις τας κατ' εκείνους τοΰς -/ρο'νους πολιτικάς άνωμα-
λίας.Ιδού έπι λέξει: ΛΥβητι ιπ3ΐι άίβ ΖβΐίιιιηδΙαηάβ ββΐΐ'αοΐι-
ίβί, άατί άίβββ ΐΣίβίηβ ϋηΓβ§β1ιτι&88ί§1ί6ΪΙ υηβ Ιεβίη \νυη-
άβΓ ηβΓίΐηβη. άβηη ίιί άϊβεβιη ^Ά\ι^ Ιναϊ άβΓ Καί άθΓ γ6-
8ί3ΐιπβΓίβη Βθηιο1«'ίΐίίβ λνϊβάβι· ζιιβΒίηιηβη, ιιηά \νίι· Ιίόη-
ηβη αίβο Γαίιϊ^ ά&8 δ&ίαν Μγ βίη 6βιηβϊη]'α1ΐΓ θΓΜ&Γβη».
2 Ό Δημοσθένης, μάλιστα καλεί τήν 22αν ένάτην ύστέραν και τήν
23ην όγδο'ην ύστέράν: «ύστερα τοίνυν δεκάτη, ενάτη, όγδοη" ταύτη
έγίγνονθ' αί σπονδαί» (Περί Παραπρεσβείας 57).