DOI Artikel:
Bersakēs, Friderikos: To en tē technē tetragōnon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0039
32 Το έν τή τέχνη τετράγωνον ύπδ Φρ. Βερσάκη.
ΑΕ 1914
πλασιν μιας πλαστικής μορφής, τά έκ τοΰ ύλικοΟ
τούτου κατασκευασθέντα γλυπτά οιεφύλάςαν κα-
τ' ανάγκην τήν έκ των προτέρων δεδομένην δια-
μόρφωσαν τής σανίδος. τής δοκού και του κορμοί).
Κα! ότι, άφ'οδ το ΰλικον τοΰτο αντικατεστάθη δι
άλλου σκληρότερου, τά φυσικά τοΰ πρώτου φαι-
νόμενα μετεβιβάσθησαν καΟ' έξιν και εις το δεύ-
τερον.
Ή νεωτέρα θεωρία έκπροσωπουμένη ύπό του
Σοβΐϋί/ (Όίβ Ν&ΙυηνίθάβΓ^&βθ βία 20 κέ. και
<Πι 1909 243 κέ. και 1911 1 κέ.' πρβ. και Όβ-
οηηα ε. ά. 33) άρνεΐται εντελώς τήν έκ τών γλυ-
πτών έκ ξύλου έπίδρασιν και έςηγεΐ το φαινό-
μενον του τετραγώνου ώς προερχόμενον έκ μιας
αφηρημένης αντιλήψεως, καΟ' ήν πάντα τά έν τή
φύσει άντικειμενα δεν φαίνονται δια τής μακρόθεν
παρατηρήσεως ώς πραγματικώς είναι, άλλ ώς
άπλαΐ γεωμετρικά! παραστάσεις (έ'. ά. 29 κέ.) ή
επίπεδα. Έκ τούτου προέκυψεν ή έξις νά θεωρών-
ται τά έν τη φύσει ώς έπιφάνειαι κα! νά λείψη ή
άντίληψις του στερεομετρικοΟ αυτών. "Ωστε ή κα-
τασκευή τών τετραγώνων κα! επιπέδων άρχαϊκών
έργων οφείλεται εις τήν άντίληψιν ταύτην κα! τήν
έξιν νά θεώνται τάς διαφόρους πλευράς ένος αγάλ-
ματος ώς διακεκριμένας επιφανείας.
Προ πάσης συζητήσεως τών διαμαχομένων θεω-
ριών δέον νά έπισκοπήσωμεν τάς ύπο τών γραπτών
πηγών παρεχομένας πληροφορίας. Έκ τούτων δε
εξάγεται σαφώς δτι έν τή άρχαϊκωτάτη περιόοω
τήςΈλληνικής τέ'/νης κατεσκευάσΟησαν κα! ξύλινα
άγάλυ,ατα (Παυσανίας Α' 27 1 κείται δ' έν τώ ναώ
τής Πολιάδος Έρμης ξύλου . . .' Ε' 13 7 . . . δια-
βάντι δέ Έρμον ποταμδν Αφροδίτης άγαλμα έν
Τήμνω πεποιημένυν έκ μυρσίνης τε&ηλυίας. θ'
16 3 Αφροδίτης δέ Θηβαίοις ξόανά εστίν οϋτω
δη αρχαία, ωστε και αναθήματα Αρμονίας είναί
φασιν, έργασϋ·ήναι δέ αυτά άπδ τών άκροστολίων,
ταΐς Κάδμου ναυσιν ήν ξύλου πεποιημένα' Β' 22 5
. . . μετά δέ ταϋτα Διοσκούρων ναός. Αγάλματα
δέ αυτοί τε και οι παΐδές εϊσιν . . . τέχνη μεν Δι-
ποίνου και Σκύλλιδος, ξύλου δέ έβένον τοις δ' ΐπ-
ποις τά μέν πολλά έβένου και τούτοις . . .· προ.
κα! Ρ' 19 8 19 12 Ε' 17 ι).
Έν άλλω χωρίω αναφέρει Ό Παυσανίας κα! τά
είδη απλώς του ξύλου, έξ ού κατεσκευάσΟησαν τά
ξόανα (Η 17 1 τοις δέ άν&ρώποις τδ άρχαΐον ,
όπόσα και ημείς καταμαύ-εΐν έδυνήϋ·ημεν, τοσάδε
ήν, άφ' ών τά ξόανα έποιοΰντο, έβενος, κυπάρισ-
σος, αί κέδροι, τά δρύινα, ή μϊλαξ, δ λωτός· τω δέ
Έρμή τω Κυλληνίω . . . '&ύου δέ πεποιημενον τ δ
άγαλμά έστιν.
Έκ τών πλείστων χωρίων του Παυσανίου προ-
κύπτει αναμφισβητήτως 6'τι ούτος είδε πραγματι-
κώς τά ξύλινα ταύτα αγάλματα, σωζόμενα μέχρι
τών χρόνων αύτου, ώστε αποκλείεται ή υπόνοια
περ! τών έξ αρχαιοτέρων πηγών ή άλλοθεν πλη-
ροφοριών αύτου.
Ό ισχυρισμός δμως τοΟ Βνιιηη κα! τών μετ'αύ-
του ό'τι, επειδή τά γλυπτά ταύτα θα κατεσκευά-
σΟησαν έκ μιας σανίόος, μιας δοκού ή ένος κορμού
δένδρου, δεν ήδύναντο νά διαμορυωθώσι κατά βού-
λησιν, άλλά κατά τήν δεδομένην μορφήν τοΟ ξύ-
λου, δεν είναι ορθός. Διότι, κα! αν παραδεχθώμεν
δτι τά άγάλματα κατεσκευάσΟησαν έκ τοιαύτης
μορφής ξύλου, ήούνατο Ό τεχνίτης νά διάπλαση
έξ αυτών τέλεια γλυπτά. Ό βαθμός δέ τής τελειό-
τητος γλυπτού τίνος έκ ξύλου εξαρτάται μόνον έκ
τής μείζονος ή έλάσσονος δεξιότητος τοΟ τεχνίτου.
Κα! υπάρχουσι μέν πολλά είδη ξύλου έχοντα διά-
φορον άντοχήν κα! παρέχοντα τώ τεχνίτη πλείονας
ή όλιγωτέρας δυσχέρειας έν τή εξεργασία, άλλ'ού-
τος γνωρίζων έξ έμπειρίας τάς διαφόρους ιδιότητας
του ξύλου, εκλέγει βεβαίως τό κατάλληλον προς
τήν έργασίαν κα! το άρμόζον προς τον προορισμον
του εκτελεστέου έργου. Τους μή έχοντας οικειό-
τητα προς τάς τεχνικάς ιδιότητας τοΟ ςύλου ΰπο-
μιμνήσκω τά έκ του υλικού τούτου σωζόμενα Αι-
γυπτιακά γλυπτά έργα κα! άλλα τών νεωτέρων
χρόνων, κατασκευασΟέντα μετά πάσης έλευΟερίας.
Άλλαχου λοιπόν κα! ούχ! έν τή φύσει τοΰ ξύ-
λου δέον νά άναζητήσωμεν τάς αίτιας του τετρα-
γώνου, άλλως δμως ή ώς ΰποστηρίζουσιν οί τής
αντιθέτου προς τον Βτηηη θεωρίας.
Συμφωνών τις κατά τι προς τούτους ούναται
νά όμολογήση δτι παρατηροΟντες έκ μεγάλης απο-
στάσεως τά έν τή ούσει άντικειμενα έχομεν κα!
τήν άντίληψιν δτι στερούνται ταύτα του σωματώ-
δους, τής στερεομετρικής δηλονότι αύτών φύσεως,
κα! δτι φαίνονται ώς άπλα έπίπεδα, ώς γεωμετρι-
κά! παραστάσεις. Έλαττουμένης δμως τής άπο-
1 8 14.
ΑΕ 1914
πλασιν μιας πλαστικής μορφής, τά έκ τοΰ ύλικοΟ
τούτου κατασκευασθέντα γλυπτά οιεφύλάςαν κα-
τ' ανάγκην τήν έκ των προτέρων δεδομένην δια-
μόρφωσαν τής σανίδος. τής δοκού και του κορμοί).
Κα! ότι, άφ'οδ το ΰλικον τοΰτο αντικατεστάθη δι
άλλου σκληρότερου, τά φυσικά τοΰ πρώτου φαι-
νόμενα μετεβιβάσθησαν καΟ' έξιν και εις το δεύ-
τερον.
Ή νεωτέρα θεωρία έκπροσωπουμένη ύπό του
Σοβΐϋί/ (Όίβ Ν&ΙυηνίθάβΓ^&βθ βία 20 κέ. και
<Πι 1909 243 κέ. και 1911 1 κέ.' πρβ. και Όβ-
οηηα ε. ά. 33) άρνεΐται εντελώς τήν έκ τών γλυ-
πτών έκ ξύλου έπίδρασιν και έςηγεΐ το φαινό-
μενον του τετραγώνου ώς προερχόμενον έκ μιας
αφηρημένης αντιλήψεως, καΟ' ήν πάντα τά έν τή
φύσει άντικειμενα δεν φαίνονται δια τής μακρόθεν
παρατηρήσεως ώς πραγματικώς είναι, άλλ ώς
άπλαΐ γεωμετρικά! παραστάσεις (έ'. ά. 29 κέ.) ή
επίπεδα. Έκ τούτου προέκυψεν ή έξις νά θεωρών-
ται τά έν τη φύσει ώς έπιφάνειαι κα! νά λείψη ή
άντίληψις του στερεομετρικοΟ αυτών. "Ωστε ή κα-
τασκευή τών τετραγώνων κα! επιπέδων άρχαϊκών
έργων οφείλεται εις τήν άντίληψιν ταύτην κα! τήν
έξιν νά θεώνται τάς διαφόρους πλευράς ένος αγάλ-
ματος ώς διακεκριμένας επιφανείας.
Προ πάσης συζητήσεως τών διαμαχομένων θεω-
ριών δέον νά έπισκοπήσωμεν τάς ύπο τών γραπτών
πηγών παρεχομένας πληροφορίας. Έκ τούτων δε
εξάγεται σαφώς δτι έν τή άρχαϊκωτάτη περιόοω
τήςΈλληνικής τέ'/νης κατεσκευάσΟησαν κα! ξύλινα
άγάλυ,ατα (Παυσανίας Α' 27 1 κείται δ' έν τώ ναώ
τής Πολιάδος Έρμης ξύλου . . .' Ε' 13 7 . . . δια-
βάντι δέ Έρμον ποταμδν Αφροδίτης άγαλμα έν
Τήμνω πεποιημένυν έκ μυρσίνης τε&ηλυίας. θ'
16 3 Αφροδίτης δέ Θηβαίοις ξόανά εστίν οϋτω
δη αρχαία, ωστε και αναθήματα Αρμονίας είναί
φασιν, έργασϋ·ήναι δέ αυτά άπδ τών άκροστολίων,
ταΐς Κάδμου ναυσιν ήν ξύλου πεποιημένα' Β' 22 5
. . . μετά δέ ταϋτα Διοσκούρων ναός. Αγάλματα
δέ αυτοί τε και οι παΐδές εϊσιν . . . τέχνη μεν Δι-
ποίνου και Σκύλλιδος, ξύλου δέ έβένον τοις δ' ΐπ-
ποις τά μέν πολλά έβένου και τούτοις . . .· προ.
κα! Ρ' 19 8 19 12 Ε' 17 ι).
Έν άλλω χωρίω αναφέρει Ό Παυσανίας κα! τά
είδη απλώς του ξύλου, έξ ού κατεσκευάσΟησαν τά
ξόανα (Η 17 1 τοις δέ άν&ρώποις τδ άρχαΐον ,
όπόσα και ημείς καταμαύ-εΐν έδυνήϋ·ημεν, τοσάδε
ήν, άφ' ών τά ξόανα έποιοΰντο, έβενος, κυπάρισ-
σος, αί κέδροι, τά δρύινα, ή μϊλαξ, δ λωτός· τω δέ
Έρμή τω Κυλληνίω . . . '&ύου δέ πεποιημενον τ δ
άγαλμά έστιν.
Έκ τών πλείστων χωρίων του Παυσανίου προ-
κύπτει αναμφισβητήτως 6'τι ούτος είδε πραγματι-
κώς τά ξύλινα ταύτα αγάλματα, σωζόμενα μέχρι
τών χρόνων αύτου, ώστε αποκλείεται ή υπόνοια
περ! τών έξ αρχαιοτέρων πηγών ή άλλοθεν πλη-
ροφοριών αύτου.
Ό ισχυρισμός δμως τοΟ Βνιιηη κα! τών μετ'αύ-
του ό'τι, επειδή τά γλυπτά ταύτα θα κατεσκευά-
σΟησαν έκ μιας σανίόος, μιας δοκού ή ένος κορμού
δένδρου, δεν ήδύναντο νά διαμορυωθώσι κατά βού-
λησιν, άλλά κατά τήν δεδομένην μορφήν τοΟ ξύ-
λου, δεν είναι ορθός. Διότι, κα! αν παραδεχθώμεν
δτι τά άγάλματα κατεσκευάσΟησαν έκ τοιαύτης
μορφής ξύλου, ήούνατο Ό τεχνίτης νά διάπλαση
έξ αυτών τέλεια γλυπτά. Ό βαθμός δέ τής τελειό-
τητος γλυπτού τίνος έκ ξύλου εξαρτάται μόνον έκ
τής μείζονος ή έλάσσονος δεξιότητος τοΟ τεχνίτου.
Κα! υπάρχουσι μέν πολλά είδη ξύλου έχοντα διά-
φορον άντοχήν κα! παρέχοντα τώ τεχνίτη πλείονας
ή όλιγωτέρας δυσχέρειας έν τή εξεργασία, άλλ'ού-
τος γνωρίζων έξ έμπειρίας τάς διαφόρους ιδιότητας
του ξύλου, εκλέγει βεβαίως τό κατάλληλον προς
τήν έργασίαν κα! το άρμόζον προς τον προορισμον
του εκτελεστέου έργου. Τους μή έχοντας οικειό-
τητα προς τάς τεχνικάς ιδιότητας τοΟ ςύλου ΰπο-
μιμνήσκω τά έκ του υλικού τούτου σωζόμενα Αι-
γυπτιακά γλυπτά έργα κα! άλλα τών νεωτέρων
χρόνων, κατασκευασΟέντα μετά πάσης έλευΟερίας.
Άλλαχου λοιπόν κα! ούχ! έν τή φύσει τοΰ ξύ-
λου δέον νά άναζητήσωμεν τάς αίτιας του τετρα-
γώνου, άλλως δμως ή ώς ΰποστηρίζουσιν οί τής
αντιθέτου προς τον Βτηηη θεωρίας.
Συμφωνών τις κατά τι προς τούτους ούναται
νά όμολογήση δτι παρατηροΟντες έκ μεγάλης απο-
στάσεως τά έν τή ούσει άντικειμενα έχομεν κα!
τήν άντίληψιν δτι στερούνται ταύτα του σωματώ-
δους, τής στερεομετρικής δηλονότι αύτών φύσεως,
κα! δτι φαίνονται ώς άπλα έπίπεδα, ώς γεωμετρι-
κά! παραστάσεις. Έλαττουμένης δμως τής άπο-
1 8 14.