DOI article:
Bersakēs, Friderikos: To en tē technē tetragōnon
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0041
34 Το έν ττ\ τέχνη τετράγωνον υπό Φ. Βερσάκη.
ΑΕ 1914
χρόνω ή Οπό των εκάστοτε έργων προγενεστέρων
τεχνιτών άποκομιζομένη εμπειρία.
Άφιέμενος εις τάς έχυτοΟ δυνάμεις δ τότε τε-
χνίτης δεν είχεν ή νά άκολουθήση την φυσικωτά-
την πορειαν του σήμερον εκπαιδευομένου την αρ-
χιτεκτονική ν ή την γραφικήν. Είναι ό'μως εύνάη-
τον οτι έλλειπούσης της έξωθεν υποδείξεως ή διδα-
σκαλίας και της εμπειρίας, ή πορεία αύτη καθί-
στατο κατ' ανάγκην μακροχρόνιος, διαρκέσασα δε-
καετηρίδας, αιώνας όλοκλήρους. Διότι ού μόνον
ώφειλεν δ τεχνίτης νά έξοικειωθή προς την μορφήν
τών αντικειμένων και την φαινομενικήν θέσιν αυ-
τών έν τη Φύσει, αλλ εί/ε νά παλαίση και προς
την άπείθειαν της ύλης και έκ τούτου προς την
έξεύρεσιν τών καταλλήλων εργαλείων και τήν βα-
θμιαίαν αύτών βελτίωσιν.
Ή έπισκόπησις λοιπόν της φυσικής και λογικής
άνελίξεως τής τέχνης επιβάλλει ήμΐν νά παραδε-
χθώμεν ότι ή πρώτη απόπειρα άναπαραστάσεως
αντικειμένου τινός έγένετο έπι τρυφερας ύλης, τοΟ
πηλοΟ, τοΟ ξύλου και τοΟ όστου, βραδύτερον δε
και του πώρου και ότι εκάστης μορφής άπεικονίσθη
ή άπλουστάτη και στοιχειωοεστάτη αύτής παρά-
στασις, ή γραμμική ή γεωμετρική. Διότι τεχνίτης
στοιχειώδους μόνον τεχνικής ανατροφής συλλαμ-
βάνει έκ τής μορφής τά κυριώτερα αύτής σημεία,
άτινα πάντα ανάγει έπι επιπέδου. Παρατηρείται
δηλονότι ώς νά προεκβάλλη τάς περί τήν περίμε-
τρον καϊ τάς ες" άλλων σημείων του σώματος κα-
θέτους έπι επιπέδου και νά συνδέη τά σημεία έπα-
φής διά γραμμής, ώστε νά παράγηται ή γραμ-
μική έπι επιπέδου παράστασις. Ούχί όμως, διότι
Φαντάζεται ότι δ οφθαλμός διακρίνει τήν σκιάν τής
μορφής ώς τήν πραγματικήν αύτής ούσίαν, άλλά
διότι ούτω δύναται νά άναπαραστήση αύτήν κατά
τήν πρώτην αύτοΰ' τεχνικήν βαθμίδα.
Ή σύγκρισις, ήτις γίνεται μεταξύ τοΟ πρώτου
τεχνίτου και του νηπίου ή τών άγριων δέν είναι
Φυσική. Συγκριτέον μάλλον πράς τινα τών νυν
τεχνοκριτών, ών ή χειρ άγνοεΐ τον χειρισμόν τής
γραφίδος τοΟ τεχνίτου, Ούοέν πλειότερον θά δυ-
νηθή νά παραγάγη δ τεχνοκρίτης ούτος ή μίαν
κακότεχνον γραμμικήν παράστασιν, Καί όμως θά
εχη ούτος πληρεστάτην άντίληψιν τής μορφής!
Έν άλλαις λέξεσιν έν τοις περί τέχνης έγχειρι-
δίοις γίνεται άείποτε σύγχυσις μεταξύ δράν και
δννασ'&αι. Όρμώμεθα άπό τής νυν αντιλήψεως,
ίνα κρίνωμεν φαινόμενα, άτινα έν άλλοις χρόνοις.
παρήγον αίτια άσχετα προς τήν γενικήν άντίλη-
ψιν ημών. Παραβλέπομεν τήν λογικήν άρχήν των-
πρώτων τεχνικών δοκιμών και κρίνομεν τά απο-
τελέσματα αύτών κατά νόμους άπορρέοντας έκ τής
ανωτάτης βαθμίδος τέχνης ακμής ή σχετικής ή
απολύτου τελειότητας. Παραγνωρίζεται ή πάλη,
τοΟ πρώτου τεχνίτου προς ίκανοποίησιν εσωτερι-
κών τάσεων και παρανοούνται τελείως τά αίτια,,
άτινα ήγαγον αύτόν εις τούτο ή εκείνο το συμπέ-
ρασμα.
Η έξοικείωσις προς τάς ιδιότητας τής ύλης:
είναι ταχυτέρα τής εξευρέσεως τών καταλλήλων
εργαλείων καί τής καταλλήλου μεθόδου προς κα-
θυπόταξιν του ύλικου. Η δύναμις του ανθρωπίνου
παραστατικού εισέρχεται ταχύτερον εις τήν ούσίαν
τών ποικιλόμορφων φαινομενικών ή πραγματικών
εμφανίσεων τών έν τη ©ύσει δημιουργημάτων,
άλλ ή ούναμις τής έν τη ύλη αποδόσεως τών εν-
τυπώσεων τούτων βαίνει βραδέως, βαίνει παράλ-
ληλος δηλαδή προς τήν προσπάθειαν του ελευθέρου·
χειρισμοί) τής ύλης.
Οταν δεόντως έπισκοπησωμεν τάς δύο ταύτας
παραλλήλους κα'ι τάς δύο προς αύτάς άντιδρώσας
τάσεις, τότε θέλομεν κατανοήση καϊ τά Φαινόμενα
τής έν Ελλάδι άρχαϊκής τέχνης.
Ή ίχνογραφική έγχάραξις τής μορφής είναι ή
πρώτη βαθμίς τής περαιτέρω πλαστικής άνελίξεως
(ΗίΙάβοναηά Όα8 Ρι·ο1>]βηι ά. Ρογιϊι βίο. 1910
99). Έν Ελλάδι τούλάχιστον γενικώς, ίσως και
έν άλλοις τόποις (Εοβιντ/ ζ. ά. 41,3). Έν τοις
μυκηναϊκοΐς χρόνοις άνευρίσκομεν ήδη τό έπιπε-
δάμορφον έ'κτυπον έν ταΐς στήλαις τών τάφων τής
ακροπόλεως. Κατά τήν κατασκευήν τούτων έπε-
κράτησεν ή αρχή. ήτις έπεκράτησε και έπι τοΟ-
έκτύπου είκ. 3. Τήν έγχάρακτον δηλαδή παρά-
στασιν διεδέςατο τό γωνιώδες καί έπίπεδον έντελώς
έκτυπον. Ή αύτη αρχή προσηρμόσθη καί έν τή
κατασκευή του άναγλύφου τής πύλης τών λεόν-
των. Τοΰτο δε καταφαίνεται έκ τής παρατηρούμε-
νης κατακορύφου τοΟ περιγράμματος, ήτις ΰψου-
ται άπό τοΟ βάθους μέχρι ύψους τινός, μεθ' δ άρ-
χεται ή πλαστική έξεργασία τής όψεως. Διήλθε.
ΑΕ 1914
χρόνω ή Οπό των εκάστοτε έργων προγενεστέρων
τεχνιτών άποκομιζομένη εμπειρία.
Άφιέμενος εις τάς έχυτοΟ δυνάμεις δ τότε τε-
χνίτης δεν είχεν ή νά άκολουθήση την φυσικωτά-
την πορειαν του σήμερον εκπαιδευομένου την αρ-
χιτεκτονική ν ή την γραφικήν. Είναι ό'μως εύνάη-
τον οτι έλλειπούσης της έξωθεν υποδείξεως ή διδα-
σκαλίας και της εμπειρίας, ή πορεία αύτη καθί-
στατο κατ' ανάγκην μακροχρόνιος, διαρκέσασα δε-
καετηρίδας, αιώνας όλοκλήρους. Διότι ού μόνον
ώφειλεν δ τεχνίτης νά έξοικειωθή προς την μορφήν
τών αντικειμένων και την φαινομενικήν θέσιν αυ-
τών έν τη Φύσει, αλλ εί/ε νά παλαίση και προς
την άπείθειαν της ύλης και έκ τούτου προς την
έξεύρεσιν τών καταλλήλων εργαλείων και τήν βα-
θμιαίαν αύτών βελτίωσιν.
Ή έπισκόπησις λοιπόν της φυσικής και λογικής
άνελίξεως τής τέχνης επιβάλλει ήμΐν νά παραδε-
χθώμεν ότι ή πρώτη απόπειρα άναπαραστάσεως
αντικειμένου τινός έγένετο έπι τρυφερας ύλης, τοΟ
πηλοΟ, τοΟ ξύλου και τοΟ όστου, βραδύτερον δε
και του πώρου και ότι εκάστης μορφής άπεικονίσθη
ή άπλουστάτη και στοιχειωοεστάτη αύτής παρά-
στασις, ή γραμμική ή γεωμετρική. Διότι τεχνίτης
στοιχειώδους μόνον τεχνικής ανατροφής συλλαμ-
βάνει έκ τής μορφής τά κυριώτερα αύτής σημεία,
άτινα πάντα ανάγει έπι επιπέδου. Παρατηρείται
δηλονότι ώς νά προεκβάλλη τάς περί τήν περίμε-
τρον καϊ τάς ες" άλλων σημείων του σώματος κα-
θέτους έπι επιπέδου και νά συνδέη τά σημεία έπα-
φής διά γραμμής, ώστε νά παράγηται ή γραμ-
μική έπι επιπέδου παράστασις. Ούχί όμως, διότι
Φαντάζεται ότι δ οφθαλμός διακρίνει τήν σκιάν τής
μορφής ώς τήν πραγματικήν αύτής ούσίαν, άλλά
διότι ούτω δύναται νά άναπαραστήση αύτήν κατά
τήν πρώτην αύτοΰ' τεχνικήν βαθμίδα.
Ή σύγκρισις, ήτις γίνεται μεταξύ τοΟ πρώτου
τεχνίτου και του νηπίου ή τών άγριων δέν είναι
Φυσική. Συγκριτέον μάλλον πράς τινα τών νυν
τεχνοκριτών, ών ή χειρ άγνοεΐ τον χειρισμόν τής
γραφίδος τοΟ τεχνίτου, Ούοέν πλειότερον θά δυ-
νηθή νά παραγάγη δ τεχνοκρίτης ούτος ή μίαν
κακότεχνον γραμμικήν παράστασιν, Καί όμως θά
εχη ούτος πληρεστάτην άντίληψιν τής μορφής!
Έν άλλαις λέξεσιν έν τοις περί τέχνης έγχειρι-
δίοις γίνεται άείποτε σύγχυσις μεταξύ δράν και
δννασ'&αι. Όρμώμεθα άπό τής νυν αντιλήψεως,
ίνα κρίνωμεν φαινόμενα, άτινα έν άλλοις χρόνοις.
παρήγον αίτια άσχετα προς τήν γενικήν άντίλη-
ψιν ημών. Παραβλέπομεν τήν λογικήν άρχήν των-
πρώτων τεχνικών δοκιμών και κρίνομεν τά απο-
τελέσματα αύτών κατά νόμους άπορρέοντας έκ τής
ανωτάτης βαθμίδος τέχνης ακμής ή σχετικής ή
απολύτου τελειότητας. Παραγνωρίζεται ή πάλη,
τοΟ πρώτου τεχνίτου προς ίκανοποίησιν εσωτερι-
κών τάσεων και παρανοούνται τελείως τά αίτια,,
άτινα ήγαγον αύτόν εις τούτο ή εκείνο το συμπέ-
ρασμα.
Η έξοικείωσις προς τάς ιδιότητας τής ύλης:
είναι ταχυτέρα τής εξευρέσεως τών καταλλήλων
εργαλείων καί τής καταλλήλου μεθόδου προς κα-
θυπόταξιν του ύλικου. Η δύναμις του ανθρωπίνου
παραστατικού εισέρχεται ταχύτερον εις τήν ούσίαν
τών ποικιλόμορφων φαινομενικών ή πραγματικών
εμφανίσεων τών έν τη ©ύσει δημιουργημάτων,
άλλ ή ούναμις τής έν τη ύλη αποδόσεως τών εν-
τυπώσεων τούτων βαίνει βραδέως, βαίνει παράλ-
ληλος δηλαδή προς τήν προσπάθειαν του ελευθέρου·
χειρισμοί) τής ύλης.
Οταν δεόντως έπισκοπησωμεν τάς δύο ταύτας
παραλλήλους κα'ι τάς δύο προς αύτάς άντιδρώσας
τάσεις, τότε θέλομεν κατανοήση καϊ τά Φαινόμενα
τής έν Ελλάδι άρχαϊκής τέχνης.
Ή ίχνογραφική έγχάραξις τής μορφής είναι ή
πρώτη βαθμίς τής περαιτέρω πλαστικής άνελίξεως
(ΗίΙάβοναηά Όα8 Ρι·ο1>]βηι ά. Ρογιϊι βίο. 1910
99). Έν Ελλάδι τούλάχιστον γενικώς, ίσως και
έν άλλοις τόποις (Εοβιντ/ ζ. ά. 41,3). Έν τοις
μυκηναϊκοΐς χρόνοις άνευρίσκομεν ήδη τό έπιπε-
δάμορφον έ'κτυπον έν ταΐς στήλαις τών τάφων τής
ακροπόλεως. Κατά τήν κατασκευήν τούτων έπε-
κράτησεν ή αρχή. ήτις έπεκράτησε και έπι τοΟ-
έκτύπου είκ. 3. Τήν έγχάρακτον δηλαδή παρά-
στασιν διεδέςατο τό γωνιώδες καί έπίπεδον έντελώς
έκτυπον. Ή αύτη αρχή προσηρμόσθη καί έν τή
κατασκευή του άναγλύφου τής πύλης τών λεόν-
των. Τοΰτο δε καταφαίνεται έκ τής παρατηρούμε-
νης κατακορύφου τοΟ περιγράμματος, ήτις ΰψου-
ται άπό τοΟ βάθους μέχρι ύψους τινός, μεθ' δ άρ-
χεται ή πλαστική έξεργασία τής όψεως. Διήλθε.