DOI Artikel:
Rōmaios, Kōnstantinos Ath.: Ta esōterika kionokrana tou naou tōn Bassōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0069
62 Τά εσωτερικά κιονόκρανα τον ναοϋ των Βασσών υπό Κ. Ρωμαίου.
ΑΕ 1914
τύπου ώς περί παρανοήσεως ή αστήρικτου υποθέ-
σεως. Ένώ αν έςητάζοντο προσεκτικώτερον καί
μάναι αί περί των κιονόκρανων ολίγαι ειδήσεις θα
εϋρίσκετο, ότι οί διάφοροι τύποι δεν άποκλείουσιν
αλλήλους άλλ' εύρίσκουσιν άμφότεροι τήν οίκείαν
θέσιν έν τη στοα.
Που άνή/.ει το μετ άνθεμίων καϊ των τριών
πλήρων ελίκων κιονόκρανον είναι δυνατόν μετά θε-
τικότητος νά όρισθη. Ό Όοη&ΐάδοη αληθώς ούδέν
ίζ αύτοΟ εϊδεν δ ίδιος, άλλ έχρησιμοποίησε τά
υπό του ΑΙΙδΒΟη προ τοΟ πρωτοτύπου γενόμενα
σχέδια, τά όποια και άλλα μετά κύρους πρόσωπα
έπεβεβαίωσαν *. Άλλ' ούτε και οί δίαοΙίβΙϋβΓ^,
Η&Πθγ και ΟοοΙίθΓβΙΙ ειδόν τι τοιοΟτον.Ούτοι γνω-
ριζουσι μόνον τήν κατά τά πλάγια ήμίσειαν έλικα 2.
Ανάγκη άρα τό του Α11&30π νά είναι έκ τών σπα-
νίων κιονοκράνων. Άφ' έτερου οί 8ίαο1ίβ11)βΓ£ και
ΟοοΙίθΓβΙΙ 3 μετά λύπης παρατηροΰσιν, ό'τι ούδέν
ευρέθη έκ τών γωνιαίων κιονοκράνων τών λοςώς
διευθυνομένων παραστάδων. Μήπως λοιπόν τοιοΰ-
τον γωνιαϊον κιονόκρανον ήτο τό του Α1ΐ38θη; Η
εύλογος αύτη υπόνοια ενισχύεται μεγάλως διά της
παρατηρήσεως, ό'τι μόνον επί τών γωνιαίων παρα-
στάδων, αί'τινες διά τήν λοξότητά των παρουσιά-
ζουσι μεγαλυτέραν εκτασιν εις τον παρερχόμενον,
ήρμοζε τό μετά τριών πλήρων έλίκων κιονόκρα-
νον. Τό τοιούτον τριμέτωπον κιονόκρανον εύαρμο-
στεϊ ουτω προς τό γειτονικόν κορινθιακόν, διότι
άποβάλλον τελείως το έπίμηκες σχήμα του ιωνι-
κοί) πλησιάζει προς τήν κυβοειδή μορφήν έκείνου.
Συγχρόνως τά γνωστά άνθέμια εννοούνται καλύ-
τερον ένταΰθα, διότι ουτω τά γειτονικά ιωνικά δεν
στεοοΟνται της κατά τό μένον διακοσμήσεως, ήτις
είναι άφθονωτέρα παρά τω κορινθιακώ.
Εις τά ανωτέρω προστίθεται καί άλλη ενδειςΊς.
Ο ΟοοΙίβΓβΙΙ είχεν αναγνωρίσει, ό'τι ο ευρεθείς
ύπ' αύτοΟ άβαξ μόνον εις τινα τών γωνιαίων πα-
ραστάδων ήδύνατο νά άνήκη, διότι έςετείνετο επί
μακρόν και κατά τάς πλαγίας πλευράς και άπήτει
κιονόκρανον μετά πλήρους μετώπου και κατά ταύ-
τας. Επειδή δε ήγνόει ή δέν παρεδέχετο ώς έξη-
1 ϋοηίΐΐάδοη I. ά. έν τω χειμένω εις ρΐ. VIII. Πρ6. και Ριι-
οΐΐδίβίη έ. α. 29.
2 8ί3θ1ίβ1θβΓ§ ε. α. Τ. III πρξ. σ. 40. ΟοοΙίβΓβΙΙ ρΐ. Χ.
3 8ΐ3θ1ίβ1ΐ36Γ£ σ. 40 ΟοοΙίβΓβΙΙ χείμενον εις ρΐ. XV.
κριβωμένον 4 τό κιονόκρανον του ΑΠαδοη συνεπλή-
ρωσεν ύπό τον άβακα τούτον εις έκατέραν πλαγίαν
πλευράν τών λοξών παραστάδων και τό έλλεΐπον έτε-
ρον ήμισυ της ελ ικος ΰποθέσας ό'τι τά ήμίση ταύτα
θά ήσαν ές ιδιαιτέρων τεμαχίων κατεσκευασμένα.
Η ιστορία άρα του τριμετώπου κιονοκράνου, ώς
έξετέθη ανωτέρω, ή ιδιορρυθμία αύτοΟ συμΐω-
νοΟσα προς τάς λοξάς παραστάδας καί τό κορινθια-
κόν καί ό σχετικός άβας" περιορίζουσι τον τύπον
τοΟτον μόνον εις τάς δύο γωνίας. Διά τον άλλον
τύπον άπομένουσιν αί λοιπαί όκτώ παραστάδες.
Ούτως έξομαλύνονται γενικώς αί δυσχέρειαι αί
προερχόμεναι έκ της αντιθέσεως τών παραδοθέντων
σχημάτων του κιονοκράνου.Άλλά πρέπει να λεχθή
ό'τι εις τήν ίκανοποιητικήν ταύτην λύσιν έΐθάσα-
μεν άποδώσαντες πλήρη πίστιν, εις ό'σα οί παλαιοί
έρευνηται έσχεδιογράφησαν έκ τών πρωτοτύπων.
Ότι έν τούτω δεν έπλανήθημεν, θά δειχθή εκ της
έξετάσεως τών άναστηλωθεισών παραστάδων καί
τών μνημονευθέντων ευρημάτων.
Έκ τών παραστάδων άνεστηλώθησαν τελείως
μετά τών δύο ανωτάτων λίθων τών ύποδεχομένων
τό κιονόκρανον πέντε, ή 1*1, 2α, 3*) καί 4*ι προς τά
δεξιά του εισερχομένου από της βορείας θύρας καί
ή 3ι προς τά αριστερά. Όποιον είναι τό κόψιμον
τών δύο τούτων σημαντικών λίθων και αί καθ' έκα-
στα διαστάσεις βλέπει τις επί του παρακειμένου
σχεδιάσματος (είκ. 6). Τό υψος 0"465 αντα *ιθ—
6: Το ανώτατον μέρος τον ιωνικού ήμικίονος.
* Φαίνεται, καθ'όσον δύναται τις έκ του ολίγου κειμένου του συνο-
δεύοντος τόν πίνακα XIII νά συμπεράνη, ό ΟοοΙίβΓβΙΙ η δεν απέδιδε
πίστιν εις τόν Α113Β0Π ή περιωρίζετο αυστηρώς εις μόνα τά σχέδια
τοΰ ΗΕΐΙβΓ και όσα άλλα εΤ-/εν εις τήν διάθεσίν του.
ΑΕ 1914
τύπου ώς περί παρανοήσεως ή αστήρικτου υποθέ-
σεως. Ένώ αν έςητάζοντο προσεκτικώτερον καί
μάναι αί περί των κιονόκρανων ολίγαι ειδήσεις θα
εϋρίσκετο, ότι οί διάφοροι τύποι δεν άποκλείουσιν
αλλήλους άλλ' εύρίσκουσιν άμφότεροι τήν οίκείαν
θέσιν έν τη στοα.
Που άνή/.ει το μετ άνθεμίων καϊ των τριών
πλήρων ελίκων κιονόκρανον είναι δυνατόν μετά θε-
τικότητος νά όρισθη. Ό Όοη&ΐάδοη αληθώς ούδέν
ίζ αύτοΟ εϊδεν δ ίδιος, άλλ έχρησιμοποίησε τά
υπό του ΑΙΙδΒΟη προ τοΟ πρωτοτύπου γενόμενα
σχέδια, τά όποια και άλλα μετά κύρους πρόσωπα
έπεβεβαίωσαν *. Άλλ' ούτε και οί δίαοΙίβΙϋβΓ^,
Η&Πθγ και ΟοοΙίθΓβΙΙ ειδόν τι τοιοΟτον.Ούτοι γνω-
ριζουσι μόνον τήν κατά τά πλάγια ήμίσειαν έλικα 2.
Ανάγκη άρα τό του Α11&30π νά είναι έκ τών σπα-
νίων κιονοκράνων. Άφ' έτερου οί 8ίαο1ίβ11)βΓ£ και
ΟοοΙίθΓβΙΙ 3 μετά λύπης παρατηροΰσιν, ό'τι ούδέν
ευρέθη έκ τών γωνιαίων κιονοκράνων τών λοςώς
διευθυνομένων παραστάδων. Μήπως λοιπόν τοιοΰ-
τον γωνιαϊον κιονόκρανον ήτο τό του Α1ΐ38θη; Η
εύλογος αύτη υπόνοια ενισχύεται μεγάλως διά της
παρατηρήσεως, ό'τι μόνον επί τών γωνιαίων παρα-
στάδων, αί'τινες διά τήν λοξότητά των παρουσιά-
ζουσι μεγαλυτέραν εκτασιν εις τον παρερχόμενον,
ήρμοζε τό μετά τριών πλήρων έλίκων κιονόκρα-
νον. Τό τοιούτον τριμέτωπον κιονόκρανον εύαρμο-
στεϊ ουτω προς τό γειτονικόν κορινθιακόν, διότι
άποβάλλον τελείως το έπίμηκες σχήμα του ιωνι-
κοί) πλησιάζει προς τήν κυβοειδή μορφήν έκείνου.
Συγχρόνως τά γνωστά άνθέμια εννοούνται καλύ-
τερον ένταΰθα, διότι ουτω τά γειτονικά ιωνικά δεν
στεοοΟνται της κατά τό μένον διακοσμήσεως, ήτις
είναι άφθονωτέρα παρά τω κορινθιακώ.
Εις τά ανωτέρω προστίθεται καί άλλη ενδειςΊς.
Ο ΟοοΙίβΓβΙΙ είχεν αναγνωρίσει, ό'τι ο ευρεθείς
ύπ' αύτοΟ άβαξ μόνον εις τινα τών γωνιαίων πα-
ραστάδων ήδύνατο νά άνήκη, διότι έςετείνετο επί
μακρόν και κατά τάς πλαγίας πλευράς και άπήτει
κιονόκρανον μετά πλήρους μετώπου και κατά ταύ-
τας. Επειδή δε ήγνόει ή δέν παρεδέχετο ώς έξη-
1 ϋοηίΐΐάδοη I. ά. έν τω χειμένω εις ρΐ. VIII. Πρ6. και Ριι-
οΐΐδίβίη έ. α. 29.
2 8ί3θ1ίβ1θβΓ§ ε. α. Τ. III πρξ. σ. 40. ΟοοΙίβΓβΙΙ ρΐ. Χ.
3 8ΐ3θ1ίβ1ΐ36Γ£ σ. 40 ΟοοΙίβΓβΙΙ χείμενον εις ρΐ. XV.
κριβωμένον 4 τό κιονόκρανον του ΑΠαδοη συνεπλή-
ρωσεν ύπό τον άβακα τούτον εις έκατέραν πλαγίαν
πλευράν τών λοξών παραστάδων και τό έλλεΐπον έτε-
ρον ήμισυ της ελ ικος ΰποθέσας ό'τι τά ήμίση ταύτα
θά ήσαν ές ιδιαιτέρων τεμαχίων κατεσκευασμένα.
Η ιστορία άρα του τριμετώπου κιονοκράνου, ώς
έξετέθη ανωτέρω, ή ιδιορρυθμία αύτοΟ συμΐω-
νοΟσα προς τάς λοξάς παραστάδας καί τό κορινθια-
κόν καί ό σχετικός άβας" περιορίζουσι τον τύπον
τοΟτον μόνον εις τάς δύο γωνίας. Διά τον άλλον
τύπον άπομένουσιν αί λοιπαί όκτώ παραστάδες.
Ούτως έξομαλύνονται γενικώς αί δυσχέρειαι αί
προερχόμεναι έκ της αντιθέσεως τών παραδοθέντων
σχημάτων του κιονοκράνου.Άλλά πρέπει να λεχθή
ό'τι εις τήν ίκανοποιητικήν ταύτην λύσιν έΐθάσα-
μεν άποδώσαντες πλήρη πίστιν, εις ό'σα οί παλαιοί
έρευνηται έσχεδιογράφησαν έκ τών πρωτοτύπων.
Ότι έν τούτω δεν έπλανήθημεν, θά δειχθή εκ της
έξετάσεως τών άναστηλωθεισών παραστάδων καί
τών μνημονευθέντων ευρημάτων.
Έκ τών παραστάδων άνεστηλώθησαν τελείως
μετά τών δύο ανωτάτων λίθων τών ύποδεχομένων
τό κιονόκρανον πέντε, ή 1*1, 2α, 3*) καί 4*ι προς τά
δεξιά του εισερχομένου από της βορείας θύρας καί
ή 3ι προς τά αριστερά. Όποιον είναι τό κόψιμον
τών δύο τούτων σημαντικών λίθων και αί καθ' έκα-
στα διαστάσεις βλέπει τις επί του παρακειμένου
σχεδιάσματος (είκ. 6). Τό υψος 0"465 αντα *ιθ—
6: Το ανώτατον μέρος τον ιωνικού ήμικίονος.
* Φαίνεται, καθ'όσον δύναται τις έκ του ολίγου κειμένου του συνο-
δεύοντος τόν πίνακα XIII νά συμπεράνη, ό ΟοοΙίβΓβΙΙ η δεν απέδιδε
πίστιν εις τόν Α113Β0Π ή περιωρίζετο αυστηρώς εις μόνα τά σχέδια
τοΰ ΗΕΐΙβΓ και όσα άλλα εΤ-/εν εις τήν διάθεσίν του.