DOI Artikel:
Xyngopulos, Andreas: Plax trapezēs christianikē
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0087
80 Πλάξ τραπέζης χριστιανική· ύπδ Ά. Ξνγγοπονλου.
αε 1914
νά βοηΟήση εις τον χρονολογικόν καθορισμον του
άναγλύφου.
Βλέπει δέ τις αμέσως πόσον το έργον συνδέεται
καΐ τεχνοτροπικώς (8ίγ1Ϊ8ΐϊδο1ι) και τεχνικώς (ίθ-
οΐιηίβοΐι) προς τάς άρχαίας παραδόσεις. Και εν
ελλείψει δέ πάσης άλλης ενδείξεως περι της χρο-
νολογίας αύτοΰ ή σχέσις αύτη προς τάς άρχαίας
παραδόσεις πολλά Οά ήδύνατο νά διδάξη.
Σπουδαιότερον είναι το ζήτημα της καταγωγής
του άναγλύφου. Μολονότι έκ των Κυκλάδων προ-
έρχεται και άλλο άξιόλογον γλυπτάν, ή έν Νάξω
δηλαδή εύρεθεΐσα πλάξ, έφ' ής παρίσταται ή γέν-
νησις του Χρίστου και μικρόν μέρος της εις Αι-
γυπτον φυγής, και ήτις απόκειται έν τη βυζαν-
τινή συλλογή του θησείου , δέν μαίνεται πιθανόν
οτι και το υπό μελέτην άνάγλυφον έν θήρα κατε-
σκευάτΟη, ό'που δηλαδή και ευρέθη. Εχει τοΰτο
άλλην την καταγωγήν. Νομίζω δε 5τι πολλοί λό-
γοι συντρέχουσι νά παραδεχθώμεν ώς τόπον κατα-
σκευής αυτοί/ τήν Αίγυπτον.
Εί; το συμπέρασμα τοΰτο μέ ήγαγε ή μεγίστη
όμοιότης των έπ'ι τοΟ ανάγλυφου διακοσμητικών
θεμάτων πρός τά έπι καθαρώς αιγυπτιακών τε-
χνουργημάτων άπαντώντα. Πλήν τούτου ό'μως και
άλλοι λόγοι συντελοΰσιν εις τήν παραδοχήν της
γνώμης ταύτης. Πρώτος και σπουδαιότατος λόγος
είναι, δ'τι πάντα σχεδόν τά γνωστά παραδείγματα
τοιούτων πλακών φερουσών παραστάσεις ζώων,
προέρχονται, ώς είδομεν, έξ Αιγύπτου.
Είδομεν δε προσέτι ανωτέρω τήν στενωτάτην
συγγένειαν τοϋ" άναγλύφου πρός τά χρυσά εξ Αλε-
ξανδρείας σκεύη ού μόνον ώς προς τάς προσωπίδας,
άλλά και ώς πρός τά εικονιζόμενα ζώα.
Έάν έπίσης παραδεχΟή τις, ό'τι αί έπϊ του άνα-
γλύφου τέσσαρες κεφαλαΐ είναι πράγματι άλλη-
γορίαι τών τεσσάρων εποχών του έτους, τότε ύπάρ-
χει μία έ'τι άπόδειξις της γνώμης μου, διότι είναι
γνωστόν πόσον σπουδαίαν Οέσιν επέχει ή αλληγο-
ρία και ή προσωποποίησις εν τή αλεξανδρινή τέχνη.
Προς τούτοις πλείστα κοπτικά τεχνουργήματα
έρχονται εις έπικουρίαν της τοιαύτης γνώμης.
1 Ααμιράλης έν Α Ε 1890 20 χέ. πίν. III. ΒνβΗί&Γ, ΕΙΙΚΪ63
βαΓ ΓΙιϊβΙοίΓΘ (1θ Ι» δοιιΙρΙιΐΓβ 1)γζ3ηΙίηβ (Νοαν. αι·ο1ιίνθ5
<1β8 ΜΪ83Ϊοη8 δοΐβηΙΐϊίςιαθΒ Νοαν. 8βπβ Ρη50. 3 1911) σ.
91 χέ. πίν. XXII 1.
Τό μουσεΐον τοΟ Βερολίνου κατέχει τεμάχιον
ξύλινου επίπλου το όποιον προέρχεται έκ Κα'ίοου,
και κοσμείται δι'ανάγλυφων σανίδων 1, Πλήν άλ-
λων κοσμημάτων φέρει τοΰτο κατά τήν βάσιν μα-
κράν σειράν άλληλοδιωκομένων και κατασπαρασ-
σομένων ζώων, λεόντων, έλάφων, άντιλοπών κτλ.
(εΐκ. 25). Ή αναλογία τών ζώων τούτων πρός
ί8; Τεμάχιον επίπλου εκ Καΐρου εν Βερολίνω (ΤΤΐ/,Ι/'ί Ν" 267).
τά τοΰ άναγλύφου είναι μεγάλη.
Ανάλογα έπίσης είναι τά ζώα τά γεγλυμμένα
έπι τεμαχίου όστοΰ άποκειμένου έν τώ αύτώ μου-
σείω και ■προεργ^ομέ^οΐ) ομοίως έξ Αιγύπτου {ΨΊιΙίΐ
ε. ά. Ν° 410 πίν. XIX).
Όμοίως ξύλινος ρόδαξ, ευρεθείς έν Κοηι-Εδ-
οΐιΐί&λν και άποκείαενος έν τώ ιχουσείω τοΰ Καί-
ρου παριστά δορ/.άδα σχεδόν όμοίαν πρός τήν άρ-
ρενα τοΰ άναγλύφου {8ίτζ]/(/οιν8Μ, ΚορίίδοΙίΘ
Κυηδί Ν° 7216 πίν. IX).
Τό σπουδαιότερον ό'μως παράδειγμα είναι τό έξ
ΑοΙιπππι δι' άναγλύφων χαλκών πλακών κεκοσμη-
μένον κιβωτίδιον, περί ού και άνωτέρω έγένετο
λόγος. 'Επί άλλης πλευράς τούτου μεταξύ άλλων
παραστάσεων εύοίσκονται εις το δεξιόν της κάτω
ζώνης ζώα τρέχοντα, και μεταξύ αυτών λέων και
πιθανώς δορκάς ^εί«. 19). Ή διακόσμησις λοιπόν
τοΰ κιβωτιδίου τούτου πλήν άλλων έθνικών παρα-
στάσεων, γοργονείων δηλαδή κενταύρων, Χαρίτων
κτλ. παρέχει και αμφότερα τά θέματα τά άποτε-
λοΰντα τήν διακόσμησιν τοΰ άναγλύφου, τά ζώα
δηλαδή και τάς κεφάλας. Άλλά και έπ'ι υφασμά-
των ακόμη αιγυπτιακών άπανταται ή διακόσμησις
'αυτη.'Αναΐέρω δ'εν ύφασμα εΰρεθέν έν 'Αντινόη,
έφ'ου παρίστανται λέοντες διώκοντες λαγωούς 2.
1 Τ^μΖ/·/" ΑΙίοΙίΓ. Βϊΐάπν. Ν° 267. Τοΰτο ό \νυ1ίί χρονολογώ
ά—ό τοΰ Η ' ή Ζ' αιώνος.
2 Βλ. τοΰτο τταρα βα^βί, Ι/ΒΓΐ ΟΟρΙβ. Ρ3ΓΪ8. 1902 σίλ. 1.
8 9 14
αε 1914
νά βοηΟήση εις τον χρονολογικόν καθορισμον του
άναγλύφου.
Βλέπει δέ τις αμέσως πόσον το έργον συνδέεται
καΐ τεχνοτροπικώς (8ίγ1Ϊ8ΐϊδο1ι) και τεχνικώς (ίθ-
οΐιηίβοΐι) προς τάς άρχαίας παραδόσεις. Και εν
ελλείψει δέ πάσης άλλης ενδείξεως περι της χρο-
νολογίας αύτοΰ ή σχέσις αύτη προς τάς άρχαίας
παραδόσεις πολλά Οά ήδύνατο νά διδάξη.
Σπουδαιότερον είναι το ζήτημα της καταγωγής
του άναγλύφου. Μολονότι έκ των Κυκλάδων προ-
έρχεται και άλλο άξιόλογον γλυπτάν, ή έν Νάξω
δηλαδή εύρεθεΐσα πλάξ, έφ' ής παρίσταται ή γέν-
νησις του Χρίστου και μικρόν μέρος της εις Αι-
γυπτον φυγής, και ήτις απόκειται έν τη βυζαν-
τινή συλλογή του θησείου , δέν μαίνεται πιθανόν
οτι και το υπό μελέτην άνάγλυφον έν θήρα κατε-
σκευάτΟη, ό'που δηλαδή και ευρέθη. Εχει τοΰτο
άλλην την καταγωγήν. Νομίζω δε 5τι πολλοί λό-
γοι συντρέχουσι νά παραδεχθώμεν ώς τόπον κατα-
σκευής αυτοί/ τήν Αίγυπτον.
Εί; το συμπέρασμα τοΰτο μέ ήγαγε ή μεγίστη
όμοιότης των έπ'ι τοΟ ανάγλυφου διακοσμητικών
θεμάτων πρός τά έπι καθαρώς αιγυπτιακών τε-
χνουργημάτων άπαντώντα. Πλήν τούτου ό'μως και
άλλοι λόγοι συντελοΰσιν εις τήν παραδοχήν της
γνώμης ταύτης. Πρώτος και σπουδαιότατος λόγος
είναι, δ'τι πάντα σχεδόν τά γνωστά παραδείγματα
τοιούτων πλακών φερουσών παραστάσεις ζώων,
προέρχονται, ώς είδομεν, έξ Αιγύπτου.
Είδομεν δε προσέτι ανωτέρω τήν στενωτάτην
συγγένειαν τοϋ" άναγλύφου πρός τά χρυσά εξ Αλε-
ξανδρείας σκεύη ού μόνον ώς προς τάς προσωπίδας,
άλλά και ώς πρός τά εικονιζόμενα ζώα.
Έάν έπίσης παραδεχΟή τις, ό'τι αί έπϊ του άνα-
γλύφου τέσσαρες κεφαλαΐ είναι πράγματι άλλη-
γορίαι τών τεσσάρων εποχών του έτους, τότε ύπάρ-
χει μία έ'τι άπόδειξις της γνώμης μου, διότι είναι
γνωστόν πόσον σπουδαίαν Οέσιν επέχει ή αλληγο-
ρία και ή προσωποποίησις εν τή αλεξανδρινή τέχνη.
Προς τούτοις πλείστα κοπτικά τεχνουργήματα
έρχονται εις έπικουρίαν της τοιαύτης γνώμης.
1 Ααμιράλης έν Α Ε 1890 20 χέ. πίν. III. ΒνβΗί&Γ, ΕΙΙΚΪ63
βαΓ ΓΙιϊβΙοίΓΘ (1θ Ι» δοιιΙρΙιΐΓβ 1)γζ3ηΙίηβ (Νοαν. αι·ο1ιίνθ5
<1β8 ΜΪ83Ϊοη8 δοΐβηΙΐϊίςιαθΒ Νοαν. 8βπβ Ρη50. 3 1911) σ.
91 χέ. πίν. XXII 1.
Τό μουσεΐον τοΟ Βερολίνου κατέχει τεμάχιον
ξύλινου επίπλου το όποιον προέρχεται έκ Κα'ίοου,
και κοσμείται δι'ανάγλυφων σανίδων 1, Πλήν άλ-
λων κοσμημάτων φέρει τοΰτο κατά τήν βάσιν μα-
κράν σειράν άλληλοδιωκομένων και κατασπαρασ-
σομένων ζώων, λεόντων, έλάφων, άντιλοπών κτλ.
(εΐκ. 25). Ή αναλογία τών ζώων τούτων πρός
ί8; Τεμάχιον επίπλου εκ Καΐρου εν Βερολίνω (ΤΤΐ/,Ι/'ί Ν" 267).
τά τοΰ άναγλύφου είναι μεγάλη.
Ανάλογα έπίσης είναι τά ζώα τά γεγλυμμένα
έπι τεμαχίου όστοΰ άποκειμένου έν τώ αύτώ μου-
σείω και ■προεργ^ομέ^οΐ) ομοίως έξ Αιγύπτου {ΨΊιΙίΐ
ε. ά. Ν° 410 πίν. XIX).
Όμοίως ξύλινος ρόδαξ, ευρεθείς έν Κοηι-Εδ-
οΐιΐί&λν και άποκείαενος έν τώ ιχουσείω τοΰ Καί-
ρου παριστά δορ/.άδα σχεδόν όμοίαν πρός τήν άρ-
ρενα τοΰ άναγλύφου {8ίτζ]/(/οιν8Μ, ΚορίίδοΙίΘ
Κυηδί Ν° 7216 πίν. IX).
Τό σπουδαιότερον ό'μως παράδειγμα είναι τό έξ
ΑοΙιπππι δι' άναγλύφων χαλκών πλακών κεκοσμη-
μένον κιβωτίδιον, περί ού και άνωτέρω έγένετο
λόγος. 'Επί άλλης πλευράς τούτου μεταξύ άλλων
παραστάσεων εύοίσκονται εις το δεξιόν της κάτω
ζώνης ζώα τρέχοντα, και μεταξύ αυτών λέων και
πιθανώς δορκάς ^εί«. 19). Ή διακόσμησις λοιπόν
τοΰ κιβωτιδίου τούτου πλήν άλλων έθνικών παρα-
στάσεων, γοργονείων δηλαδή κενταύρων, Χαρίτων
κτλ. παρέχει και αμφότερα τά θέματα τά άποτε-
λοΰντα τήν διακόσμησιν τοΰ άναγλύφου, τά ζώα
δηλαδή και τάς κεφάλας. Άλλά και έπ'ι υφασμά-
των ακόμη αιγυπτιακών άπανταται ή διακόσμησις
'αυτη.'Αναΐέρω δ'εν ύφασμα εΰρεθέν έν 'Αντινόη,
έφ'ου παρίστανται λέοντες διώκοντες λαγωούς 2.
1 Τ^μΖ/·/" ΑΙίοΙίΓ. Βϊΐάπν. Ν° 267. Τοΰτο ό \νυ1ίί χρονολογώ
ά—ό τοΰ Η ' ή Ζ' αιώνος.
2 Βλ. τοΰτο τταρα βα^βί, Ι/ΒΓΐ ΟΟρΙβ. Ρ3ΓΪ8. 1902 σίλ. 1.
8 9 14