DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0148
ΑΕ 1914
Άγγελίαι: Γ) Ανασκαφώ, τον Ωδείου τοϋ Περικλέους. Λ') Θεσσαλίας. 141
μαρμάρινου αγαλματίου τρισωμάτου Εκάτης, διότι άπα.; ό χοίρος
τοΰ φρουρίου κατά τούς χρόνους της κατασκευής αΰτοΰ κατεστράφη
κατασκάβεις εις βάθος πολλών μέτρων.
Πολυτιμότατον 8' όμως εύρημα εΤναι ό χρυσούς έκ Καστελλορίζου
στέφανος, ό'ν έκόμισα εις το ίν Αθήναις Κεντρικόν Μουσεΐον. Ευ-
ρέθη έντός τετραγώνου λιθίνης θήκης έπί τέφρας και όστών κείμενος
και αποτελείται ίχ 33 φύλλων κισσοϋ μετά τοΰ άνθους αΰτοΰ έν άρι-
στη διατηρήσει. Έκ Καστελλορίζου ωσαύτως, όπου επί μήνα ενήρ-
γησα άνασκαφάς εις άπαντα τα σημεία της νησϊδος, έκομίσαμεν έντος
έννέα κιβωτίων εις Μυτιλήνην πλείστα άρχαϊα, έν ο!ς διακρίνονται
έπιγραφαί και Λυκιακά ανάγλυφα.
Νικόλαος Κνπαρίσσης.
Γ) Άναοκαφαί τοϋ Ωδείου τοϋ Περικλέους
Έξαγορασθέντων υπό της Αρχαιολογικής "Εταιρείας δύο μικρών
οικίσκων κειμένων κατά την ΜΑ γωνίαν της Άκροπο'λεως και αρι-
στερά άνωθεν τοΰ Λιονυσιακοΰ θεάτρου, τό Συμβούλιον της Αρχαιο-
λογικής Εταιρείας απεφάσισε νά ένεργήση άνασκαφάς εις το μέρος
αυτό έπί τη έλπίδι νά άναζητη'ση τό εκεί περίπου υπό τών αρχαίων
συγγραφέων άναφερόμενον Ώδεϊον τοΰ Περικλέους.
Τήν δίεύθυνσιν της ανασκαφής ταύτης άνέθετο εις έμέ, την δε δια-
χείρισιν της όλης εργασίας εις τάν κ. Χ.Ήλιόπουλον.
Αί άνασκαφαί ήρχισαν την 3 Φεβρουαρίου έ. ε. έξηκολούθησαν δε
αδιαλείπτως μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου.Άνεσκάφη όλο'κληρος ό χώρος
ό υπό τών δύο οικίσκων κατεχόμενος μέχρι του στερεοΰ εδάφους. ΊΙ
έπίχωσις ήτο μεγίστη άπό 5-7 μέτρων και τοΰτο διότι τό έδαφος
είναι επικλινές άπό της Ακροπόλεως κατερχόμενον ήρέμα μέχρι της
όδοΰ.
Τό άρχαϊον έδαφος" ευρέθη τεχνητώς Ιξωμαλυσμένον και έπ* αυτοΰ
εΰρομεν εις μεγάλην έκτασιν στρώμα παχύ καθαράς τέφρας και ξύλων
άπηνθοακωαένων έκ τοΰ πυρποληθέντος πιθανώς Ωδείου τοΰ Περι-
κλέους προερχόμενον, ώς και σωρείαν κεράμων στέγης ήμικαύστων
τών ρωμαϊκών χρόνων.
Έν ταϊς άνασκαφαϊς ημών ταύταις έν πρώτοις ήλθεν εις φώς μέρος
τοΰ βαλεριανείου λεγομένου τείχους, έργου καθ'ήμάς φραγκικών χρό-
νων, όπερ ήν έκτισμένον έξ αρχαίου υλικού, εΐλημμένου τό πλείστον
έξ αΰτοΰ τοΰ Ωδείου και έκ τοΰ θεάτρου τοΰ Διονύσου. Βαθύτερον
σκάψαντες εΰρομεν υδραγωγεϊον τών ρωμαϊκών χρόνων άποτελούμενον
έκ πηλίνων οχετών τετραγώνου σχήματος. Τοΰτο θεωρώ ώς συνέ-
-χειαν τοΰ της Έννεακρούνου τοΰ διά τοΰ θεάτρου τοΰ Διονύσου διερ-
χομένου υδραγωγείου. Επίσης εΰρομεν πολλά κτίσματα θολωτά, χρι-
στιανικών χρόνων, χρησιμεύοντα ώς οστοθήκη η νεκροταφείον της
παρακείμενης παλαιάς εκκλησίας τοΰ Αγίου Γεωργίου, ώς και χρι-
στιανικάς τινας επιτύμβιους έπιγραφάς.
Έν δέ τοις θεμελίοις τών κατεδαφισθέντων οικιών εΰρομεν έντετει-
χισμένα πολλά τεμάχια σπονδύλων έκ τοΰ Παρθενώνος προερχομένων*
έκσφενδονισθέντα Ικεϊ κατά τήν φοβεράν καταστροφήν αΰτοΰ έν έτει
1687 υπό τοΰ Μοροζίνη.
Έκεϊ εΰρομεν και κεφαλήν νεανίου τών ρωμαϊκών χρονών καλώς
οΊατηρουμένην, ώς και έρμαϊκήν στη'λην. Ή στ.η'λη αΰτη διαιρείται
δι' εγχάρακτου γραμμής καθέτως και φέρει έν αναγλύφω ένθεν το σύμ-
€ολον τοΰ Έρμοΰ τό κηρύκειον, ένθεν δέ τό σύμβολον τοΰ Διονύσου
τήν ΰδρίαν.
Βεβαίως σπουδαία ευρήματα δεν άνεύρομεν, άλλ' οΰδείς δύναται νά
ε'ι'πη ότι άπετύχομεν. διότι κατόπιν τών διά τών αιώνων γενομένων
καταστροφών και δηώσεων, της δι' αΰτών ώς έκ τών ανασκαφών
απεδείχθη, διελεύσεως τοΰ υδραγωγείου της Έννεακρούνου (ρωμαϊ-
κών χρόνων) της εΤτα κατασκευής τοΰ λεγομένου βαλεριανείου τεί-
χους, και τοΰ μετενεχθε'ντος κατά διαφόρους έποχάς πρός χρήσιν
μεταγενεστέρων οικοδομημάτων ΰλικοΰ τοΰ Ωδείου, ώς ήμεϊς παρετη-
τηρήσαμεν, δεν ήδυνάμεθα νά γίνωμεν εΰτυχέστεροι εις ευρήματα δυ-
νάμενα άκραδάντοη νά άποσείξωσι τήν τοποθεσία-/ τοΰ Ωδείου ■ οΰδ'
ήτο δυνατόν νά εΰρεθώσιν, άφ'ου, ώ; γνωστόν, τό ΐδρυαα ήν ξύλινον,
και μόνον τά εδώλια και οί εσωτερικοί κίονες αΰτοΰ ήσαν λίθινοι" οΰ'/'
ήττον έκ τοΰ ευρεθέντος παχέο; στρυψατος τέφρας και ξυλανθράκων
και της μεγάλης σωρείας κεράμων στέγης, ήμικαύστων, προερχομέ-
νων, κατά πάσαν πιθανότητα έκ τοΰ έμπρησθέντος Ωδείου, Οπό τοΰ
Άριστίωνος, και έξ έπιγραφής τίνος αναθηματικής ευρεθείσης μεν έν
τω περιβόλω τοΰ Λιονυσιακοΰ θεάτρου, άλλα πάντως έκ τοΰ Ωδείου
προερχομένης, ώς θέλομεν αποδείξει και αΰτω ανηκούσης, άναγε-
γραμμ,ένη; έπί σπονδύλου κίονος και άναφερούσης τόν άνιδουτήν τοΰ
'Ωδείου βασιλέα της Καππαδοκίας Αριοδαρζάνην, τοΰθ' όπερ περιέ-
σωσεν ήμϊν και ό Βιτρούβιος, πάντα ταϋτα πείθουσιν ήμας ότι έν τώ
χώρω τούτω ύ>ς έν τή προσεχώς δημοσιευομένη πραγματεία αετά
σχεδίου και εικόνων τών ανασκαφών και ευρημάτων θέλομεν άποδείξη
ότι ένταΰθα έκειτο τά Ώδεΐον τοΰ Πεοικλέους.
Παναγιώτης Καατριώτης.
Δ') Θεσσαλίας
Κατά τήν προίτην έξάμηνον τοΰ έτους 1914 συνελέξαμεν άρχαίά
τινα, μάλιστα έπιγραφάς, και μετεκομίσαμεν εις τά έν Λαρίση και
Βόλιο μουσεία, καθαρίσαντες δέ και στερεώσαντες τούς έν Διμηνίω
γνωστούς δύο θολωτούς τάφους εΰρομεν έν τώ άρτιο) σιοζομένω πεπη-
γότα έξ έπιτοπίου καύσεως χώματα, τέφραν καί τινας ψηφίδας έν
εί'δει έπιμήκους άσπϊδος· έγγύς αΰτοΰ άνεσκάψαμεν ψευδοθολωτόν ορ-
θογοίνιον τάφον κτιστάν διά μικρών λίθων καί πεπωματισμένον διά
τριών μεγάλων πλακών. Έν αΰτώ ΰπήρχον δύο νεκροί, άγγεϊά τινα
γεωμετρικά τοΰ κοινοΰ έν Θεσσαλία τύπου καί δύο χαλκά μαχαίρια"
έξω δέ τοΰ Κάστοου τοΰ Βόλου, τής αρχαίας Ίωλκοΰ δήλον ότι,
βορειοδυσμικώς καί εις άπόστασιν 300 μ. έν θέσει «Πασπαλια», ένθα
ποό έτών εϊχομεν εΰρει τάφους, ήρευνήσαμεν καί έτέρους ποικίλων
χρόνων, άπό τών αρχαϊκών μέχρι τών Βυζαντιακών πάντες ήσαν
πτωχοί" παρ' αυτούς εΰρομεν με'γαν θολωτόν, έν σπουδή ποτε καί
λίαν άμελώς κτισθέντα, οΰ τό άνω ήμισυ τής θόλου είχε καταπέπει,
διαμέτρου κατωτάτου 6'67 μ." ένεϊχεν 70 νεκρούς, έπί τόπου καέν-
τας, περί τά τριακόσια άγγεϊα τοΰ γεωμετρικού Θεσσαλικού τύπου,
ών πλείστα βεβαμμένα καί ικανά λόγου άξια, δύο ληκύθους μετά πα-
ραστάσεων τοΰ μελανόμορφου ρυθμοΰ καί χρήσεως λευκής βαφής, πι-
θανώς τής Ιωνικής σχολής, ξίφη σιδηρά, ολίγα χαλκά άγγεϊα, ομ-
φαλούς ασπίδων, ψηφίδας, χαλκοΰς πλατείς δακτυλίους, δύο χρυσούς,
δύο διαδημάτια άπλα χρυσά, κρίκους τινάς καί ήλους χρυσούς, σφρα-
γίδα στεατίτου μαιανδρικών γλυφών, μικρόν σκαραβαίον, ψέλλιον
στοεπτόν χρυσοΰν άξιόλογον κττ. ή έξερεύνησι; αΰτοΰ έτελέσθη δα-
πάναις τοΰ δήμου Παγασών, δι' ων καί πρό τίνων ημερών ήρξάμην
τής συνεχείας τών έν Δημητριάδι (πρώην Παγασαϊς) ανασκαφών. Τό
δ' έκτυπούμενον δαπάναις τής Αρχαιολογικής Εταιρείας έργον μου
πεοί τών γραπτών στηλών Δημητριάδος - Παγασών δεν προυχώρη-
σεν ένεκα τής άπεργίας τών τυπογράφων" έλπίζομεν ότι περί τά τέλη
τούδε τοΰ έτους θά είναι έτοιμον τό Α' τεύχος μετά 10 πολύχρω-
μων πινάκων.
Έν Δημητριάδι τή 1 Ιουλίου 1914.
Απόστολος Σ. 'Δρβανιτόπουλος.
19
Άγγελίαι: Γ) Ανασκαφώ, τον Ωδείου τοϋ Περικλέους. Λ') Θεσσαλίας. 141
μαρμάρινου αγαλματίου τρισωμάτου Εκάτης, διότι άπα.; ό χοίρος
τοΰ φρουρίου κατά τούς χρόνους της κατασκευής αΰτοΰ κατεστράφη
κατασκάβεις εις βάθος πολλών μέτρων.
Πολυτιμότατον 8' όμως εύρημα εΤναι ό χρυσούς έκ Καστελλορίζου
στέφανος, ό'ν έκόμισα εις το ίν Αθήναις Κεντρικόν Μουσεΐον. Ευ-
ρέθη έντός τετραγώνου λιθίνης θήκης έπί τέφρας και όστών κείμενος
και αποτελείται ίχ 33 φύλλων κισσοϋ μετά τοΰ άνθους αΰτοΰ έν άρι-
στη διατηρήσει. Έκ Καστελλορίζου ωσαύτως, όπου επί μήνα ενήρ-
γησα άνασκαφάς εις άπαντα τα σημεία της νησϊδος, έκομίσαμεν έντος
έννέα κιβωτίων εις Μυτιλήνην πλείστα άρχαϊα, έν ο!ς διακρίνονται
έπιγραφαί και Λυκιακά ανάγλυφα.
Νικόλαος Κνπαρίσσης.
Γ) Άναοκαφαί τοϋ Ωδείου τοϋ Περικλέους
Έξαγορασθέντων υπό της Αρχαιολογικής "Εταιρείας δύο μικρών
οικίσκων κειμένων κατά την ΜΑ γωνίαν της Άκροπο'λεως και αρι-
στερά άνωθεν τοΰ Λιονυσιακοΰ θεάτρου, τό Συμβούλιον της Αρχαιο-
λογικής Εταιρείας απεφάσισε νά ένεργήση άνασκαφάς εις το μέρος
αυτό έπί τη έλπίδι νά άναζητη'ση τό εκεί περίπου υπό τών αρχαίων
συγγραφέων άναφερόμενον Ώδεϊον τοΰ Περικλέους.
Τήν δίεύθυνσιν της ανασκαφής ταύτης άνέθετο εις έμέ, την δε δια-
χείρισιν της όλης εργασίας εις τάν κ. Χ.Ήλιόπουλον.
Αί άνασκαφαί ήρχισαν την 3 Φεβρουαρίου έ. ε. έξηκολούθησαν δε
αδιαλείπτως μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου.Άνεσκάφη όλο'κληρος ό χώρος
ό υπό τών δύο οικίσκων κατεχόμενος μέχρι του στερεοΰ εδάφους. ΊΙ
έπίχωσις ήτο μεγίστη άπό 5-7 μέτρων και τοΰτο διότι τό έδαφος
είναι επικλινές άπό της Ακροπόλεως κατερχόμενον ήρέμα μέχρι της
όδοΰ.
Τό άρχαϊον έδαφος" ευρέθη τεχνητώς Ιξωμαλυσμένον και έπ* αυτοΰ
εΰρομεν εις μεγάλην έκτασιν στρώμα παχύ καθαράς τέφρας και ξύλων
άπηνθοακωαένων έκ τοΰ πυρποληθέντος πιθανώς Ωδείου τοΰ Περι-
κλέους προερχόμενον, ώς και σωρείαν κεράμων στέγης ήμικαύστων
τών ρωμαϊκών χρόνων.
Έν ταϊς άνασκαφαϊς ημών ταύταις έν πρώτοις ήλθεν εις φώς μέρος
τοΰ βαλεριανείου λεγομένου τείχους, έργου καθ'ήμάς φραγκικών χρό-
νων, όπερ ήν έκτισμένον έξ αρχαίου υλικού, εΐλημμένου τό πλείστον
έξ αΰτοΰ τοΰ Ωδείου και έκ τοΰ θεάτρου τοΰ Διονύσου. Βαθύτερον
σκάψαντες εΰρομεν υδραγωγεϊον τών ρωμαϊκών χρόνων άποτελούμενον
έκ πηλίνων οχετών τετραγώνου σχήματος. Τοΰτο θεωρώ ώς συνέ-
-χειαν τοΰ της Έννεακρούνου τοΰ διά τοΰ θεάτρου τοΰ Διονύσου διερ-
χομένου υδραγωγείου. Επίσης εΰρομεν πολλά κτίσματα θολωτά, χρι-
στιανικών χρόνων, χρησιμεύοντα ώς οστοθήκη η νεκροταφείον της
παρακείμενης παλαιάς εκκλησίας τοΰ Αγίου Γεωργίου, ώς και χρι-
στιανικάς τινας επιτύμβιους έπιγραφάς.
Έν δέ τοις θεμελίοις τών κατεδαφισθέντων οικιών εΰρομεν έντετει-
χισμένα πολλά τεμάχια σπονδύλων έκ τοΰ Παρθενώνος προερχομένων*
έκσφενδονισθέντα Ικεϊ κατά τήν φοβεράν καταστροφήν αΰτοΰ έν έτει
1687 υπό τοΰ Μοροζίνη.
Έκεϊ εΰρομεν και κεφαλήν νεανίου τών ρωμαϊκών χρονών καλώς
οΊατηρουμένην, ώς και έρμαϊκήν στη'λην. Ή στ.η'λη αΰτη διαιρείται
δι' εγχάρακτου γραμμής καθέτως και φέρει έν αναγλύφω ένθεν το σύμ-
€ολον τοΰ Έρμοΰ τό κηρύκειον, ένθεν δέ τό σύμβολον τοΰ Διονύσου
τήν ΰδρίαν.
Βεβαίως σπουδαία ευρήματα δεν άνεύρομεν, άλλ' οΰδείς δύναται νά
ε'ι'πη ότι άπετύχομεν. διότι κατόπιν τών διά τών αιώνων γενομένων
καταστροφών και δηώσεων, της δι' αΰτών ώς έκ τών ανασκαφών
απεδείχθη, διελεύσεως τοΰ υδραγωγείου της Έννεακρούνου (ρωμαϊ-
κών χρόνων) της εΤτα κατασκευής τοΰ λεγομένου βαλεριανείου τεί-
χους, και τοΰ μετενεχθε'ντος κατά διαφόρους έποχάς πρός χρήσιν
μεταγενεστέρων οικοδομημάτων ΰλικοΰ τοΰ Ωδείου, ώς ήμεϊς παρετη-
τηρήσαμεν, δεν ήδυνάμεθα νά γίνωμεν εΰτυχέστεροι εις ευρήματα δυ-
νάμενα άκραδάντοη νά άποσείξωσι τήν τοποθεσία-/ τοΰ Ωδείου ■ οΰδ'
ήτο δυνατόν νά εΰρεθώσιν, άφ'ου, ώ; γνωστόν, τό ΐδρυαα ήν ξύλινον,
και μόνον τά εδώλια και οί εσωτερικοί κίονες αΰτοΰ ήσαν λίθινοι" οΰ'/'
ήττον έκ τοΰ ευρεθέντος παχέο; στρυψατος τέφρας και ξυλανθράκων
και της μεγάλης σωρείας κεράμων στέγης, ήμικαύστων, προερχομέ-
νων, κατά πάσαν πιθανότητα έκ τοΰ έμπρησθέντος Ωδείου, Οπό τοΰ
Άριστίωνος, και έξ έπιγραφής τίνος αναθηματικής ευρεθείσης μεν έν
τω περιβόλω τοΰ Λιονυσιακοΰ θεάτρου, άλλα πάντως έκ τοΰ Ωδείου
προερχομένης, ώς θέλομεν αποδείξει και αΰτω ανηκούσης, άναγε-
γραμμ,ένη; έπί σπονδύλου κίονος και άναφερούσης τόν άνιδουτήν τοΰ
'Ωδείου βασιλέα της Καππαδοκίας Αριοδαρζάνην, τοΰθ' όπερ περιέ-
σωσεν ήμϊν και ό Βιτρούβιος, πάντα ταϋτα πείθουσιν ήμας ότι έν τώ
χώρω τούτω ύ>ς έν τή προσεχώς δημοσιευομένη πραγματεία αετά
σχεδίου και εικόνων τών ανασκαφών και ευρημάτων θέλομεν άποδείξη
ότι ένταΰθα έκειτο τά Ώδεΐον τοΰ Πεοικλέους.
Παναγιώτης Καατριώτης.
Δ') Θεσσαλίας
Κατά τήν προίτην έξάμηνον τοΰ έτους 1914 συνελέξαμεν άρχαίά
τινα, μάλιστα έπιγραφάς, και μετεκομίσαμεν εις τά έν Λαρίση και
Βόλιο μουσεία, καθαρίσαντες δέ και στερεώσαντες τούς έν Διμηνίω
γνωστούς δύο θολωτούς τάφους εΰρομεν έν τώ άρτιο) σιοζομένω πεπη-
γότα έξ έπιτοπίου καύσεως χώματα, τέφραν καί τινας ψηφίδας έν
εί'δει έπιμήκους άσπϊδος· έγγύς αΰτοΰ άνεσκάψαμεν ψευδοθολωτόν ορ-
θογοίνιον τάφον κτιστάν διά μικρών λίθων καί πεπωματισμένον διά
τριών μεγάλων πλακών. Έν αΰτώ ΰπήρχον δύο νεκροί, άγγεϊά τινα
γεωμετρικά τοΰ κοινοΰ έν Θεσσαλία τύπου καί δύο χαλκά μαχαίρια"
έξω δέ τοΰ Κάστοου τοΰ Βόλου, τής αρχαίας Ίωλκοΰ δήλον ότι,
βορειοδυσμικώς καί εις άπόστασιν 300 μ. έν θέσει «Πασπαλια», ένθα
ποό έτών εϊχομεν εΰρει τάφους, ήρευνήσαμεν καί έτέρους ποικίλων
χρόνων, άπό τών αρχαϊκών μέχρι τών Βυζαντιακών πάντες ήσαν
πτωχοί" παρ' αυτούς εΰρομεν με'γαν θολωτόν, έν σπουδή ποτε καί
λίαν άμελώς κτισθέντα, οΰ τό άνω ήμισυ τής θόλου είχε καταπέπει,
διαμέτρου κατωτάτου 6'67 μ." ένεϊχεν 70 νεκρούς, έπί τόπου καέν-
τας, περί τά τριακόσια άγγεϊα τοΰ γεωμετρικού Θεσσαλικού τύπου,
ών πλείστα βεβαμμένα καί ικανά λόγου άξια, δύο ληκύθους μετά πα-
ραστάσεων τοΰ μελανόμορφου ρυθμοΰ καί χρήσεως λευκής βαφής, πι-
θανώς τής Ιωνικής σχολής, ξίφη σιδηρά, ολίγα χαλκά άγγεϊα, ομ-
φαλούς ασπίδων, ψηφίδας, χαλκοΰς πλατείς δακτυλίους, δύο χρυσούς,
δύο διαδημάτια άπλα χρυσά, κρίκους τινάς καί ήλους χρυσούς, σφρα-
γίδα στεατίτου μαιανδρικών γλυφών, μικρόν σκαραβαίον, ψέλλιον
στοεπτόν χρυσοΰν άξιόλογον κττ. ή έξερεύνησι; αΰτοΰ έτελέσθη δα-
πάναις τοΰ δήμου Παγασών, δι' ων καί πρό τίνων ημερών ήρξάμην
τής συνεχείας τών έν Δημητριάδι (πρώην Παγασαϊς) ανασκαφών. Τό
δ' έκτυπούμενον δαπάναις τής Αρχαιολογικής Εταιρείας έργον μου
πεοί τών γραπτών στηλών Δημητριάδος - Παγασών δεν προυχώρη-
σεν ένεκα τής άπεργίας τών τυπογράφων" έλπίζομεν ότι περί τά τέλη
τούδε τοΰ έτους θά είναι έτοιμον τό Α' τεύχος μετά 10 πολύχρω-
μων πινάκων.
Έν Δημητριάδι τή 1 Ιουλίου 1914.
Απόστολος Σ. 'Δρβανιτόπουλος.
19