DOI Artikel:
Kastriōtēs, Panagiōtēs: To Ōdeion tou Perikleous kai anaskapha kata tēn BA gōnian tēs Akropoleōs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0153
146 Τδ 'Ωδεΐον τοϋ Περικλέους- ύπδ Π. Καστριώτον.
αε 1914
Το Ώδεΐον τοΰτο άπώλεσεν, ώς είπομεν, τδ άρ-
νικον αύτοΟ όνομα, δοθέν εις μικρόν τι κεκαλυμ-
μένον θέατρον, όπερ ο Άγρίππας (63-12 πΧ),
ετη τινά μετά ταΰτα, παρά τήν άρχαίαν όρχ_ήστραν
της Αγοράς, ίδρυσεν (Άγριππεΐον) 1.
Τοΰτο ό Παυσανία:; καλεί 'Ωδεΐον. Ότε δε μετά
ταΟτα δ πολυτάλαντος Αθηναίος ό Ηρώδης Ατ-
τικός (164-180 μΧ) το φερώνυμον Ώδεΐον ώκοδο-
μήσατο, έν Αθήναις ΰπήρχον δύο Ώδεΐα. Έάν δέ
το ύφ'ήμών άνα'ζητούμενον νυν, καΐ μετά τήν κατα-
στροφήν τήν γενομένην τω 86 πΧ έχρησιμοποιεΐτο,
τούτο δεν γινώσκομεν. Έν μόνον είναι βέβαιον, ό'τι
έκτος των τριών τούτων Ωδείων, ούδέν άλλο ύπήρξε
και ό'τι τδ μέρος τοΟτο συμφωνεί καθ ό'λου προς τά
ύπδ του Βιτρούβιου λεγόμενα και πρδς ό'σα Ό Παυ-
σανίας (Α' 24, 4) περί θεάτρου και Ωδείων αναγρά-
φει. Διότι ούτος, άφ'ού περιέγραψε τον περίβολον
του Διονύσου Έλευθερέως, κατά πρώτον ανέφερε
τδ Ώδεΐον του Περικλέους καλών αύτδ κατασκεύα-
σμα και είτα μετέβη εις τδ θέατρον, ό'περ έχωρί-
ζετο εκείνου δια σκηνικού" τίνος οικοδομήματος.
Ότι δέ ή πύλη, δι' ής ή συγκοινωνία Ωδείου και
θεάτρου Διονύσου έγίγνετο, εκείτο πρδς Α τοΰ' πε-
ριβόλου, διαπιστοΐ τήν περιγραφήν του Βιτρούβιου
και Παυσανίου, ό'τι τδ Ώδεΐον εκείτο πρδς Α του
θεάτρου. ΈντεΟθεν άνάρμοστον θά ήτο έάν έθέτο-
μεν τδ Ώδεΐον του Περικλέους εκεί, ό'που δ Ηρώ-
δης ί'δρυσε τδ έαυτοΰ, ήτοι πρδς Δ του θεάτρου
τοΟ Διονύσου.
Ό Περικλής ώκοδομήσατο τούτο έν ετει 456/5
πΧ και ήν, καθ' ά άναφέρει δ Πλούταρχος 2 «Τή
μεν εντός διαθέσει πολύίδρον και πολύστυλον, τή
δ' έρέψει περικλινές και κάταντες, εκ μιας κορυφής
πεποιημένον, εικόνα λέγεσϋαι γενέσΦαι και μίμημα
της βασιλικής σκηνής, έπιστατοϋντος και τούτω Πε-
ρικλέους-». Ώς δέ μανθάνομεν έκ του Πλουτάρ-
χου, τά εδώλια ήσαν λίθινα ώς και οί έσωτερικο!
αύτοΟ κίονες οί ύποβαστάζοντες τήν όροφήν, και
ήτις εκ των πλοίων τών Περσικών νηών κατά Βι-
τρούβιον (9, 1) και τών άλλων λαφύρων του Περ-
σικού στόλου είχε κατασκευασθή, τοΰθ' ό'περ δει-
κνύει δτι και παρά τοις άρχαίοις Έλλησιν ώς και
1 Φιλόστρατος, Βίοι Σοφιστών II, 5, 3 χαί 8, 2. — Προ. και Ν.
Ροΐϊίϊβ £ν Οοη§Γβ8 Ιηΐβπιαίίοηβΐ (ΓΑγο1ιθο1ο£Ϊ6 1905 σ. 287.
2 Βίος Περικλέους 13.
παρ' ήμΐν νΟν ό'τε κατεσκευάζομεν ανδριάντας έκ
τηλεβόλων είλημμένων έκ τών έχθρών εις άνά-
μνησιν, ούτω καΐ εκείνοι έποίουν ομοίως3.
Είχε δέ σχέδιον είλημμένον έκ της σκηνής του
βασιλέίος τών Περσών άποληγούσης άνω εις όςύ
ώς εις κάρυμβον τρόπον τινά.
Οί δέ κωμικοί πολλά διεκωμώδησαν αύτδ και
μάλιστα πρδς τδ κωνοειδές αύτοΟ σχήμα παρέβα-
λον του Περικλέους τήν κεφαλήν. Δι' δ δ διάση-
μος Κρατίνος έν ταΐς Θράσσαις αύτου (παρά Πλου-
τάρχω έν (3ίω Περικλέους) έπιλέγει παίζων:
« δ σχινοκέφαλος Ζευς δδΐ προσέρχεται
ό Περικλής τωδείον έπι τοϋ κρανίου έχων
Και κατεσκεύασε μεν δ Περικλής τδ Ώδεΐον έκ
τών λαφύρων τών Περσών, άλλά το σχέδιον αύ-
τοΟ έ'λαβεν έκ της σκηνής του Ξέρξου, κατ' είσή-
γησιν της Ίάδος Θαργηλίας 4, ήτις έκπάγλου κάλ-
λους γυνή ούσα και έφελκύσασα τήν εύνοιαν του
Πέρσου μονάρχου (Πλουτάρχ. έν βίω Περικλ. κδ')
κατώρθωσε νά ίδρύση Ώδεΐον έν τή σκηνή αύτου,
έν ω πλεΐσται Ίάδες μαθήτριαι της Λεσβίας Σαπ-
φοΟς ήδον κατακηλοΰσαι του Πέρσου μονάρχου τά
ήδυπαθή αισθητήρια.
Τήν θαργηλίαν μιμουμένη ή συμπολΐτις αύτής
Ασπασία έν Αθήναις παραγενομένη κατέπεισε τον
Περικλέα νά ίδρύση καί αύτδς έν Αθήναις, κατά
μίμησιν της τοΟ Ξέρξου σκηνής, Ώδεΐον, άλλά τών
Ελλήνων άρχιτεκτόνων άγνοούντων τδ σχήμα αύ-
τής, έπεστάτησεν αύτδς ούτος δ 'Ολύμπιος, ώς λέ-
γει δ Πλούταρχος (ε. ά. ΙΓ').
Τδ δε Ωδεΐον έκ μιας κορυφής πεποιημένον,
εικόνα λέγουσι γενέσΦαι και μίμημα τής βασιλέως
σκηνής ». Εντεύθεν εξηγείται πώς ή Μυτιλήνη, ή
εδρα τής Σαπφούς (μοισοπόλος οίκος) θεωρείται ή
πατρίς τών Ωδείων, έν οΐς κατά τδ παράδειγμα
τής Αεσβίας ποιήτριας και τής Ίάδος Θαργηλίας,
εψαλλον άσματα γλυκερά και λυσίπονα,τών όποιων
αθλοθέτης έγένετο αύτδς ούτος δ Περικλής.
Είκών αύτοΟ του Ωδείου κατά συγκυρίαν διε-
σώθη έπί μικρών νομισματικών κερματίων (κολλύ-
8 Ό δε ©εο'φραστος έν τοις Χαρακτήρσι: Περί άδολεοχίας 3, 22.
λέγει: λ Πόσοι είοι κίονες τον 'Ωδείου: ».
4 Ίδε Γ. Μιστριώτου, ■ί'ΑρχαιοΧογικα'ι Μελέται,ι έν ΑΕ 1913
σελ. 24 καί έν διαλέξει αύτοΰ έν τη αίΟούστ) τής αρχαιολογικής Εται-
ρείας (Έφημερις «'Α&ήναι», 25 Μαίου 1914).
αε 1914
Το Ώδεΐον τοΰτο άπώλεσεν, ώς είπομεν, τδ άρ-
νικον αύτοΟ όνομα, δοθέν εις μικρόν τι κεκαλυμ-
μένον θέατρον, όπερ ο Άγρίππας (63-12 πΧ),
ετη τινά μετά ταΰτα, παρά τήν άρχαίαν όρχ_ήστραν
της Αγοράς, ίδρυσεν (Άγριππεΐον) 1.
Τοΰτο ό Παυσανία:; καλεί 'Ωδεΐον. Ότε δε μετά
ταΟτα δ πολυτάλαντος Αθηναίος ό Ηρώδης Ατ-
τικός (164-180 μΧ) το φερώνυμον Ώδεΐον ώκοδο-
μήσατο, έν Αθήναις ΰπήρχον δύο Ώδεΐα. Έάν δέ
το ύφ'ήμών άνα'ζητούμενον νυν, καΐ μετά τήν κατα-
στροφήν τήν γενομένην τω 86 πΧ έχρησιμοποιεΐτο,
τούτο δεν γινώσκομεν. Έν μόνον είναι βέβαιον, ό'τι
έκτος των τριών τούτων Ωδείων, ούδέν άλλο ύπήρξε
και ό'τι τδ μέρος τοΟτο συμφωνεί καθ ό'λου προς τά
ύπδ του Βιτρούβιου λεγόμενα και πρδς ό'σα Ό Παυ-
σανίας (Α' 24, 4) περί θεάτρου και Ωδείων αναγρά-
φει. Διότι ούτος, άφ'ού περιέγραψε τον περίβολον
του Διονύσου Έλευθερέως, κατά πρώτον ανέφερε
τδ Ώδεΐον του Περικλέους καλών αύτδ κατασκεύα-
σμα και είτα μετέβη εις τδ θέατρον, ό'περ έχωρί-
ζετο εκείνου δια σκηνικού" τίνος οικοδομήματος.
Ότι δέ ή πύλη, δι' ής ή συγκοινωνία Ωδείου και
θεάτρου Διονύσου έγίγνετο, εκείτο πρδς Α τοΰ' πε-
ριβόλου, διαπιστοΐ τήν περιγραφήν του Βιτρούβιου
και Παυσανίου, ό'τι τδ Ώδεΐον εκείτο πρδς Α του
θεάτρου. ΈντεΟθεν άνάρμοστον θά ήτο έάν έθέτο-
μεν τδ Ώδεΐον του Περικλέους εκεί, ό'που δ Ηρώ-
δης ί'δρυσε τδ έαυτοΰ, ήτοι πρδς Δ του θεάτρου
τοΟ Διονύσου.
Ό Περικλής ώκοδομήσατο τούτο έν ετει 456/5
πΧ και ήν, καθ' ά άναφέρει δ Πλούταρχος 2 «Τή
μεν εντός διαθέσει πολύίδρον και πολύστυλον, τή
δ' έρέψει περικλινές και κάταντες, εκ μιας κορυφής
πεποιημένον, εικόνα λέγεσϋαι γενέσΦαι και μίμημα
της βασιλικής σκηνής, έπιστατοϋντος και τούτω Πε-
ρικλέους-». Ώς δέ μανθάνομεν έκ του Πλουτάρ-
χου, τά εδώλια ήσαν λίθινα ώς και οί έσωτερικο!
αύτοΟ κίονες οί ύποβαστάζοντες τήν όροφήν, και
ήτις εκ των πλοίων τών Περσικών νηών κατά Βι-
τρούβιον (9, 1) και τών άλλων λαφύρων του Περ-
σικού στόλου είχε κατασκευασθή, τοΰθ' ό'περ δει-
κνύει δτι και παρά τοις άρχαίοις Έλλησιν ώς και
1 Φιλόστρατος, Βίοι Σοφιστών II, 5, 3 χαί 8, 2. — Προ. και Ν.
Ροΐϊίϊβ £ν Οοη§Γβ8 Ιηΐβπιαίίοηβΐ (ΓΑγο1ιθο1ο£Ϊ6 1905 σ. 287.
2 Βίος Περικλέους 13.
παρ' ήμΐν νΟν ό'τε κατεσκευάζομεν ανδριάντας έκ
τηλεβόλων είλημμένων έκ τών έχθρών εις άνά-
μνησιν, ούτω καΐ εκείνοι έποίουν ομοίως3.
Είχε δέ σχέδιον είλημμένον έκ της σκηνής του
βασιλέίος τών Περσών άποληγούσης άνω εις όςύ
ώς εις κάρυμβον τρόπον τινά.
Οί δέ κωμικοί πολλά διεκωμώδησαν αύτδ και
μάλιστα πρδς τδ κωνοειδές αύτοΟ σχήμα παρέβα-
λον του Περικλέους τήν κεφαλήν. Δι' δ δ διάση-
μος Κρατίνος έν ταΐς Θράσσαις αύτου (παρά Πλου-
τάρχω έν (3ίω Περικλέους) έπιλέγει παίζων:
« δ σχινοκέφαλος Ζευς δδΐ προσέρχεται
ό Περικλής τωδείον έπι τοϋ κρανίου έχων
Και κατεσκεύασε μεν δ Περικλής τδ Ώδεΐον έκ
τών λαφύρων τών Περσών, άλλά το σχέδιον αύ-
τοΟ έ'λαβεν έκ της σκηνής του Ξέρξου, κατ' είσή-
γησιν της Ίάδος Θαργηλίας 4, ήτις έκπάγλου κάλ-
λους γυνή ούσα και έφελκύσασα τήν εύνοιαν του
Πέρσου μονάρχου (Πλουτάρχ. έν βίω Περικλ. κδ')
κατώρθωσε νά ίδρύση Ώδεΐον έν τή σκηνή αύτου,
έν ω πλεΐσται Ίάδες μαθήτριαι της Λεσβίας Σαπ-
φοΟς ήδον κατακηλοΰσαι του Πέρσου μονάρχου τά
ήδυπαθή αισθητήρια.
Τήν θαργηλίαν μιμουμένη ή συμπολΐτις αύτής
Ασπασία έν Αθήναις παραγενομένη κατέπεισε τον
Περικλέα νά ίδρύση καί αύτδς έν Αθήναις, κατά
μίμησιν της τοΟ Ξέρξου σκηνής, Ώδεΐον, άλλά τών
Ελλήνων άρχιτεκτόνων άγνοούντων τδ σχήμα αύ-
τής, έπεστάτησεν αύτδς ούτος δ 'Ολύμπιος, ώς λέ-
γει δ Πλούταρχος (ε. ά. ΙΓ').
Τδ δε Ωδεΐον έκ μιας κορυφής πεποιημένον,
εικόνα λέγουσι γενέσΦαι και μίμημα τής βασιλέως
σκηνής ». Εντεύθεν εξηγείται πώς ή Μυτιλήνη, ή
εδρα τής Σαπφούς (μοισοπόλος οίκος) θεωρείται ή
πατρίς τών Ωδείων, έν οΐς κατά τδ παράδειγμα
τής Αεσβίας ποιήτριας και τής Ίάδος Θαργηλίας,
εψαλλον άσματα γλυκερά και λυσίπονα,τών όποιων
αθλοθέτης έγένετο αύτδς ούτος δ Περικλής.
Είκών αύτοΟ του Ωδείου κατά συγκυρίαν διε-
σώθη έπί μικρών νομισματικών κερματίων (κολλύ-
8 Ό δε ©εο'φραστος έν τοις Χαρακτήρσι: Περί άδολεοχίας 3, 22.
λέγει: λ Πόσοι είοι κίονες τον 'Ωδείου: ».
4 Ίδε Γ. Μιστριώτου, ■ί'ΑρχαιοΧογικα'ι Μελέται,ι έν ΑΕ 1913
σελ. 24 καί έν διαλέξει αύτοΰ έν τη αίΟούστ) τής αρχαιολογικής Εται-
ρείας (Έφημερις «'Α&ήναι», 25 Μαίου 1914).