DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Hoi apologismoi tēs oikodomias tou Parthenōnos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0212
Α Ε 1914
Οί άπολογιομοί της οίκοδομίας τον Παρθενώνος· ύπδ Ά. Κεραμοπούλλου. 20ο
απαντών αναλόγως εις τούς απολογισμούς των άλ-
λων ετών. "Αν δ' έξετάσωμεν την συνέχειαν έπϊ
του τεμαχίου 8 στ. 47 κέ., βλέπομεν δύο λήμ-
ματα παρά των ταμιών της θεου « οϊς Εχσέκεστος
έγράμμάτευεν Άθμονεύς». Γά λήμματα ταΟτα
ελήφθησαν εντός ενός καΐ του αϋτου έτους (άφ οΰ
εις αμφότερα είναι ό Έξήκεστος γραμματεύς) και
βεβαίως εντός του 44ο. Δένομαι δηλαδή, ότι πρά-
γματι κατά το 446 δεν έγένετο εργασία έν τω
Παρθενών, και δια τούτο οί ταμίαι δις έχορήγησαν
κατά το 44ο χρήματα εις τους έπιστάτας . II
πρώτη οόσις άντιπροσωπεύει τό ποσόν, όπερ Οά
έ'/ορήγουν κατά τό 446, αν έγίνοντο έργασίαι Την
δόσιν ταύτην θά ανέμενε τις νά ίδη συμπεριλαμ-
οανομένην εις τον αριθμόν · · (στ. 44], όστις
πιΟανώτατα εϊνε το «παρά των προτέρων επιστα-
τών» λήμμα, εΐ και ή έν τω κειμένω της επιγρα-
φής παρεχομένη συμπλήρωσις εϊνε άβεβαία και
έγράφη, μόνον ίνα δείξη, πώς νομίζω ότι δέον νά
νοηθή ό τόπος. Πάντα όμως τά λήμματα δεν έλαμ.-
οάνοντο ευθύς έν αρχή τοΟ έ'τους, άλλ' εφ' όσον
—ρουγώρουν αί έργασίαι και ένεφανίζετο ή περαι-
τέρω ανάγκη χρημάτων. Τά παρ' ιδιωτών και τά
έ/. πωλήσεως υλικών κλ. προερχόμενα λήμματα
κατά τά μετέπειτα ετη δεν εϊνε δυνατόν βεβαίως
νά φαντασθώμεν ότι έπραγματοποιοΰντο ευθύς άμα
τή ένάρξει της αρχής τών έκάστοτε έπιστατών,
άλλα συν τω χρόνω, ώς έπετυγχάνοντο κατά προσ-
πάθειαν ή κατά τύχην. Βάσις της έργασίας ήσαν
τά ϋπο της πολιτείας ώρισμένα κΰρια κεφάλαια.
Ηόϋναντο δε ταύτα νά εϊνε το ταμεΐον της Αθη-
νάς 2 και ή απαρχή αυτής έκ του συμμαχικοί) φό-
ρου ίση πρός,1/60 αϋτου, ήτις κατά το τέταρτον
έ'τος (444) άνήλθεν εις τό ποσόν 42,675 δραχμών
και πέντε οβολών κατά τούς υπολογισμούς του
ϋϊηβηιοοΓ (σ. 64 κέ.).
Καταπληκτικός όμως πάντως ήτο ό αριθμός τοΟ
έν στίχω 44 λήμματος, παρά τών προτέρων πι-
θανώς επιστατών ληφθέντος. Τοΰτο ανήρχετο του-
λάχιστον εϊς τό ποσόν τών 200,000 δραχμών, εινε
δε δυνατόν νά ήτο και ΰπεοδιπλασίως μείζον. 0-
μοιον δέ ποσόν αναφαίνεται κατά το ογδοον έ'τος
1 ΙΙρβ. Οαναί^ηαβ, Είιιάβδ βιΐΓ ΓΙιίδίοΪΓβ ίϊιΐΗηοϊβΓθ
ά'ΑίΙιβηβΒ 3α V βϊθοίβ, 1908 σ. 82.
2 Οαναίοηαβ ϊ.'ά. σ. 77.
(ΒίηδΠίοοΓ στ. 9). Και διά μεν το τρίτον έτος θά
ήδύνατο το μέγα τούτο ποσόν νά έρμηνευθή ώς
μεΐναν άδαπάνητον ή άδιάθετον, ώς λέγομεν σή-
μερον, ένεκα τών περιωρισμένων έργασιών τοΟ
πρώτου έτους και της παντελοΟς άργίας κατά το
δεύτερον. Άλλ' όταν βλέπωμεν αυτό έπανερχόμε-
νον κατά τό ογδοον έτος μετά τών καθ' όλην την
διάρκειαν της οίκοδομίας άδαπανήτων παραμεινάν-
των λαμψακηνών καϊ κυζικηνών στατήρων, δικαι-
οϋμεθα νά είκάσωμεν, ότι το έργον έθεμελιώθη,
άφ' ού πρώτον έχορηγήθη τοις έπιστάταις μεγάλη
πίστωσις επαρκούσα εις τήν άπρόσκοπτον ποόοδον
της έργασίας, εστω /αί άν τυχόν έπί τίνα χρόνον
μηδέν άλλο λήμμα ήθελεν εισρεύσει εις τό ταμεΐον
τών επιστατών. Η μεγάλη εκείνη πίστωσις είχεν
έξασφαλισθή έκ προνοίας καϊ έκ τοιαύτης προνοίας
παρέμενεν αδιάθετος, έφ' όσον άλλα λήμματα είσε-
φέροντο και έπήρκουν προς το έργον. Ότι όμως τό
ποσόν εκείνο τών 200,000 δεν έμεινε μέχρι τέ-
λους άδιάθετον καθώς οί ξενικοί στατήρες, αποδει-
κνύεται έκ του δεκάτου τετάρτου έτους (434/3),
καθ ο το παοά τών ποοτέοων έπιστατών λ η ι* ι* α
(ϋίηΒΠίοοΓ σ. 74) πλην τών ξενικών χρυσών στα-
τήρων άνέρχεται μόνον εις τό ποσόν 1,470 δραχ-
μών, "ϋστε είχον θέσει χείρα έπϊ τοΟ ποσοΰ' τών
200,000 δραχμών ήδη προ του δεκάτου τετάρτου
έτους καϊ δή και ίκανόν τίνα χρόνον προ αϋτου,
ώστε νά έλαττωθή έν τω μεταξύ τό ποσόν εις 14/0
δραχμάς. Δυστυχώς οί απολογισμοί τών άμέσως
προηγουμένων ετών εϊνε βεβλαμμένοι έν τω σχε-
τικώ ΐλέρει τών λημαάτων. Φαίνεται ό'αω;, ότι
άπό του ογδόου έτους, καθ' ό έστεγάσθη ό ναός,
ευρέθη, ότι ήδύναντο νά δαπανήσωσι καϊ έκ τής
μεγάλης πιστώσεως ποσά, χωρίς νά κινδυνεϋη
πλέον νά μείνη ατελές μέχρις αχρηστίας το οικο-
δόμημα, εάν αντίξοοι καιροί ήθελον έπενέγκει στεί-
ρευσιν τών άλ^ων χρηματικών πηγών αϋτου. Συ-
νεπληρουτο τότε ή βάσις του χρυσελεφάντινου
αγάλματος και είργάζοντο εις τά αετώματα κατά
τό 80ν και 9ον έ'τος, κατά δέ τό 10ον ετέθησαν καϊ
τά οριστικά θυρώματα του ναου. Καϊ έξηκολοϋ-
θησε μέν ή εργασία τών γλυπτών του ναοΟ μέχρι
του 432, άλλα τά εις τήν οιάθεσιν τών έπιστατών
πάγια κυρίως ποσά χρημάτων ήσαν, φαίνεται, τό-
σον πολλά, καϊ έξησφάλιζον τήν πρόοδον του ερ-
Οί άπολογιομοί της οίκοδομίας τον Παρθενώνος· ύπδ Ά. Κεραμοπούλλου. 20ο
απαντών αναλόγως εις τούς απολογισμούς των άλ-
λων ετών. "Αν δ' έξετάσωμεν την συνέχειαν έπϊ
του τεμαχίου 8 στ. 47 κέ., βλέπομεν δύο λήμ-
ματα παρά των ταμιών της θεου « οϊς Εχσέκεστος
έγράμμάτευεν Άθμονεύς». Γά λήμματα ταΟτα
ελήφθησαν εντός ενός καΐ του αϋτου έτους (άφ οΰ
εις αμφότερα είναι ό Έξήκεστος γραμματεύς) και
βεβαίως εντός του 44ο. Δένομαι δηλαδή, ότι πρά-
γματι κατά το 446 δεν έγένετο εργασία έν τω
Παρθενών, και δια τούτο οί ταμίαι δις έχορήγησαν
κατά το 44ο χρήματα εις τους έπιστάτας . II
πρώτη οόσις άντιπροσωπεύει τό ποσόν, όπερ Οά
έ'/ορήγουν κατά τό 446, αν έγίνοντο έργασίαι Την
δόσιν ταύτην θά ανέμενε τις νά ίδη συμπεριλαμ-
οανομένην εις τον αριθμόν · · (στ. 44], όστις
πιΟανώτατα εϊνε το «παρά των προτέρων επιστα-
τών» λήμμα, εΐ και ή έν τω κειμένω της επιγρα-
φής παρεχομένη συμπλήρωσις εϊνε άβεβαία και
έγράφη, μόνον ίνα δείξη, πώς νομίζω ότι δέον νά
νοηθή ό τόπος. Πάντα όμως τά λήμματα δεν έλαμ.-
οάνοντο ευθύς έν αρχή τοΟ έ'τους, άλλ' εφ' όσον
—ρουγώρουν αί έργασίαι και ένεφανίζετο ή περαι-
τέρω ανάγκη χρημάτων. Τά παρ' ιδιωτών και τά
έ/. πωλήσεως υλικών κλ. προερχόμενα λήμματα
κατά τά μετέπειτα ετη δεν εϊνε δυνατόν βεβαίως
νά φαντασθώμεν ότι έπραγματοποιοΰντο ευθύς άμα
τή ένάρξει της αρχής τών έκάστοτε έπιστατών,
άλλα συν τω χρόνω, ώς έπετυγχάνοντο κατά προσ-
πάθειαν ή κατά τύχην. Βάσις της έργασίας ήσαν
τά ϋπο της πολιτείας ώρισμένα κΰρια κεφάλαια.
Ηόϋναντο δε ταύτα νά εϊνε το ταμεΐον της Αθη-
νάς 2 και ή απαρχή αυτής έκ του συμμαχικοί) φό-
ρου ίση πρός,1/60 αϋτου, ήτις κατά το τέταρτον
έ'τος (444) άνήλθεν εις τό ποσόν 42,675 δραχμών
και πέντε οβολών κατά τούς υπολογισμούς του
ϋϊηβηιοοΓ (σ. 64 κέ.).
Καταπληκτικός όμως πάντως ήτο ό αριθμός τοΟ
έν στίχω 44 λήμματος, παρά τών προτέρων πι-
θανώς επιστατών ληφθέντος. Τοΰτο ανήρχετο του-
λάχιστον εϊς τό ποσόν τών 200,000 δραχμών, εινε
δε δυνατόν νά ήτο και ΰπεοδιπλασίως μείζον. 0-
μοιον δέ ποσόν αναφαίνεται κατά το ογδοον έ'τος
1 ΙΙρβ. Οαναί^ηαβ, Είιιάβδ βιΐΓ ΓΙιίδίοΪΓβ ίϊιΐΗηοϊβΓθ
ά'ΑίΙιβηβΒ 3α V βϊθοίβ, 1908 σ. 82.
2 Οαναίοηαβ ϊ.'ά. σ. 77.
(ΒίηδΠίοοΓ στ. 9). Και διά μεν το τρίτον έτος θά
ήδύνατο το μέγα τούτο ποσόν νά έρμηνευθή ώς
μεΐναν άδαπάνητον ή άδιάθετον, ώς λέγομεν σή-
μερον, ένεκα τών περιωρισμένων έργασιών τοΟ
πρώτου έτους και της παντελοΟς άργίας κατά το
δεύτερον. Άλλ' όταν βλέπωμεν αυτό έπανερχόμε-
νον κατά τό ογδοον έτος μετά τών καθ' όλην την
διάρκειαν της οίκοδομίας άδαπανήτων παραμεινάν-
των λαμψακηνών καϊ κυζικηνών στατήρων, δικαι-
οϋμεθα νά είκάσωμεν, ότι το έργον έθεμελιώθη,
άφ' ού πρώτον έχορηγήθη τοις έπιστάταις μεγάλη
πίστωσις επαρκούσα εις τήν άπρόσκοπτον ποόοδον
της έργασίας, εστω /αί άν τυχόν έπί τίνα χρόνον
μηδέν άλλο λήμμα ήθελεν εισρεύσει εις τό ταμεΐον
τών επιστατών. Η μεγάλη εκείνη πίστωσις είχεν
έξασφαλισθή έκ προνοίας καϊ έκ τοιαύτης προνοίας
παρέμενεν αδιάθετος, έφ' όσον άλλα λήμματα είσε-
φέροντο και έπήρκουν προς το έργον. Ότι όμως τό
ποσόν εκείνο τών 200,000 δεν έμεινε μέχρι τέ-
λους άδιάθετον καθώς οί ξενικοί στατήρες, αποδει-
κνύεται έκ του δεκάτου τετάρτου έτους (434/3),
καθ ο το παοά τών ποοτέοων έπιστατών λ η ι* ι* α
(ϋίηΒΠίοοΓ σ. 74) πλην τών ξενικών χρυσών στα-
τήρων άνέρχεται μόνον εις τό ποσόν 1,470 δραχ-
μών, "ϋστε είχον θέσει χείρα έπϊ τοΟ ποσοΰ' τών
200,000 δραχμών ήδη προ του δεκάτου τετάρτου
έτους καϊ δή και ίκανόν τίνα χρόνον προ αϋτου,
ώστε νά έλαττωθή έν τω μεταξύ τό ποσόν εις 14/0
δραχμάς. Δυστυχώς οί απολογισμοί τών άμέσως
προηγουμένων ετών εϊνε βεβλαμμένοι έν τω σχε-
τικώ ΐλέρει τών λημαάτων. Φαίνεται ό'αω;, ότι
άπό του ογδόου έτους, καθ' ό έστεγάσθη ό ναός,
ευρέθη, ότι ήδύναντο νά δαπανήσωσι καϊ έκ τής
μεγάλης πιστώσεως ποσά, χωρίς νά κινδυνεϋη
πλέον νά μείνη ατελές μέχρις αχρηστίας το οικο-
δόμημα, εάν αντίξοοι καιροί ήθελον έπενέγκει στεί-
ρευσιν τών άλ^ων χρηματικών πηγών αϋτου. Συ-
νεπληρουτο τότε ή βάσις του χρυσελεφάντινου
αγάλματος και είργάζοντο εις τά αετώματα κατά
τό 80ν και 9ον έ'τος, κατά δέ τό 10ον ετέθησαν καϊ
τά οριστικά θυρώματα του ναου. Καϊ έξηκολοϋ-
θησε μέν ή εργασία τών γλυπτών του ναοΟ μέχρι
του 432, άλλα τά εις τήν οιάθεσιν τών έπιστατών
πάγια κυρίως ποσά χρημάτων ήσαν, φαίνεται, τό-
σον πολλά, καϊ έξησφάλιζον τήν πρόοδον του ερ-