DOI Artikel:
Giannopoulos, Nikolaos I.: Anathēmatikon anaglyphon ek Thessalias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0253
246 Άναΰΐ)ματικον άνάγλνφον έκ Θεσσαλίας" ύπό Ν. Γιαννόπουλου.
ΑΕ 1914
χείρα, δι' ής κρατεί πτηνόν. Κατά ταύτα λοιπόν
το ήμέτερον άνάγλυφον μετέχει έν τω συνόλω αύ-
του δύο παραστάσεων αναθηματικών ανάγλυφων,
μιας έκ τοΟ έν Φαρσάλω ευρεθέντος ύπό Γοιι§'θΓβ8
αναθηματικού ανάγλυφου ώς προς τον εφηβον τον
κρατούντα άπο τοΟ χαλινού Ί'ππον 1 καϊ έτέρας ώς
προς τον ήμιχεκλιμένον Άσκληπιον έκ του έν Δήλω
εύρεθέντος ύπό ϋοαβίβΐ; αναθηματικού άναγλύφου
ώς προς τον ήμικεκλιμένον Άσκληπιόν, έν ώ πα-
ρίσταται Ασκληπιός ήμικεκλιμένος έπι κλίνης καϊ
κρατών δια μεν της δεξιάς φιαλοειδή κρατήρα (ρ&-
ίθΓθ), δια δε της έτέρας στηριζόμενος έπι τοΟ προσ-
κεφαλαίου της κλίνης" προ αύτοΟ δέ ό λατρευτής,
επίσης πωγωνιών πρεσβύτης ιστάμενος όρθιος και
περιβεβλημένος δια τοΟ ιματίου αύτου έκτεινε: την
άριστεράν προς την ήμικεκλιμένην θεότητα οιονεί
δεόμενος' παρά δέ την κλίνην ίσταται τράπεζα
μετά πλακούντων και προ αύτής δοΟλος οδηγών
προς θυσίαν 2,
Το ήμέτερον λοιπόν άνάγλυφον μετέχει αμφο-
τέρων ώς προς την παράστασιν του έφήβου, κρα-
τούντος άπο του χαλινού ΐππον, και ώς προς την
ήμικεκλιμένην μορφήν του πρεσβύτου, δι' ής ύπο-
δηλουται ό Ασκληπιός, ώς είπομεν ανωτέρω, μετά
μ.ικ.ών παραλλαγών ώς προς τάς λεπτομέρειας,
διότι έν τω ήμετέρω άναγλύφω ό Ασκληπιός πα-
ρίσταται κρατών πτηνόν διά της δεξιάς, άντ'ι δέ
τοΟ παρά την κλίνην δούλου όδηγουντος κρΓον προς
θυσίαν ένταΰθα παρίσταται βους οκλάζων. Ό δέ
λατρευτής έν τω προκειμένω ύπό κρίσιν αναγλύφω
φαίνεται ό'τι ύποδηλοΟται έν τή παιδική μορφή,
μεταξύ δήλα δή του ισταμένου έφήβου και της
καθημένης γυναικείας μορφής' ό δέ θεός παρίστα-
ται ϊνταΟθα κρατών πτηνόν έν ω έν άλλοις άνα-
γλύφοις κρατεί οφιν ή μήλον, ιδίως έν άναγλύφοις
ές Επιδαύρου3, άλλοτε δέ πτηνόν, ώς έπι νομί-
σματος χαλκού τή; Τρίκκης 4.
Άλλά τις ή καθήμενη γυναικεία μορφή, τεί-
νουσα τήν χείρα παρά το άριστερόν ους, οιονεί,
όπως άκούση ευμενώς της δεήσεως τοΟ λατρευτού
παιδός, ήν δέ στηρίζει διά της δεξιάς; Καθ' ήμάς
1 Ο. ϊΌιι§δΓβ8, ΒΟΗ XII. 181-187, ρΐ. V.
2 Ο. ϋουΜβί, ΒΟΗ XVI, 1892, 148, ρΐ. V.
8 ΛΕ 1885, κίν. Β' 9.
1 Ρβνο.ν α&Γ(3ηθΓ, ΟαέαΙοξ/ηβ οΐ θνββά βοί?ΐ8, ΤΗβαβαΙι/.
ρ. 52. ρΐ. XI. 3.
ουδεμία άμφιβολία καταλείπεται ότι έν αύτη πα-
ρίσταται θεότης τις. Εί δέ και τά πρόσωπα τών
μορφών τοΟ ήμετέρου άναγλύφου είναι ίκανώς έκ
τοΟ χρόνου έφθαρμένα, δέν διστάζομεν νά παραδε-
χθώμεν ό'τι έν αύτη παρίσταται ή Αφροδίτη, διότι
ή κόμμωσιςτής κεφαλής, αί έλαφρώς άνασυράμεναι
προς τά άνω τρίχες τής κόμης, ό όπισθεν σχημα-
τιζόμενος έκ τών πλοκάμων κόρυμβος, τοιαύτην
τινά θεότητα ΰποδηλοΟσι μετά του έξαιρετικου φαι-
νομένου τής σεμνοπρεπούς και σοβαρας άμφιέσεως.
Δυστυχώς έλαφρον άπόκρουσμα τοΟ λίθου άνω του
μετώπου δέν έπιτρέπει ήμΐν νά διακρίνωμεν έάν
υπήρχε διάδημα. Τό νά ύποθέσωμεν άλλην τινά
θεότητα, οίον τήν Εστίαν, ώς έν τώ άναγλύφω
τής Φαρσάλου δέν βλέπομέν τι έκ τών χαρακτη-
ριστικών γνωρισμάτων τής θεας, ει και έν έκείνω
ή αύτη διάταξις και ή αύτη άμφίεσις παρατηρεί-
ται τής καθημένης θεας.Όπως δήποτε ό'μως ή κά-
τωθι έπιγραφή του άναγλύφου, ήτις νυν λείπει έξ
άποκρούσεως του λίθου έκ τοΟ χρόνου, έπληροφά-
ρει ήμάς έπαρκώς περί τής καθημένης ταύτης γυ-
ναικείας θεότητος.
Όπισθεν δέ τής παιδικής μορφής ίσταται έφη-
βος φέρων βραχύν χιτώνα, δώριον, μετά βραχειών
χειρίδων άνω του" άγκώνος και ίμάτιον, όπερ πορ-
πούμενον περι τήν δεξιάν ώμοπλάτην καταπίπτει
προς τά όπισθεν εις πτυχάς και προς τά έμπροσθεν,
καλύπτον τήν δεξιάν χείρα μέχρι που του καρποΟ,
δι' ής κρατεί άπο τοΟ χαλινοΰ ί'ππον έκ του πλα-
γίου όρώμενον κατά τό πρόσθιον μέρος. Εν τώ
άναγλύφω τής Φαρσάλου ό ίππος ίσταται κατ ενώ-
πιον, ό δέ έφηβος έχ_ει σχεδόν τήν αύτήν διάταξιν.
Και έν τώ ήμετέρω δέ ύπό κρίσιν άναγλύφω ώς
και έν τω τής Φαρσάλου βλέπομεν έν τώ έφήβω
τήν λατρείαν τών προγόνων ούτος δέ δέν είναι
έτερος ή εΐς θάνατος έξυψούμενος εις άξίαν ήρωος
ή του δαίμονος προστάτου και ώς τοιοΟτος κατέ-
στη τό άντικείμενον τοπικής λατρείας. Ο πρόγονος
ούτως άποθεωθείς έχανε τό άτομικον αύτου όνομα.
Έλατοεύετο δέ κυρίως ύπό γενικον όνομα, όπερ
προσδιώριζε τον ίδιαίτερον χαρακτήρα τοΟ δαίμο-
νος αύτου, ήτοι επίκουρος, ευμενής, χρηστός, εύ-
κολος κλπ., ώς παρ' ήμΐν οί άγγελοι. Η εύεργε-
τική δέ πρα.ξις αύτου δέν υπερέβαινε τό σύμπλε-
γμα τών λατρευτών αύτοϋ (έν τοις άναγλύφοις),
2 21 15.
ΑΕ 1914
χείρα, δι' ής κρατεί πτηνόν. Κατά ταύτα λοιπόν
το ήμέτερον άνάγλυφον μετέχει έν τω συνόλω αύ-
του δύο παραστάσεων αναθηματικών ανάγλυφων,
μιας έκ τοΟ έν Φαρσάλω ευρεθέντος ύπό Γοιι§'θΓβ8
αναθηματικού ανάγλυφου ώς προς τον εφηβον τον
κρατούντα άπο τοΟ χαλινού Ί'ππον 1 καϊ έτέρας ώς
προς τον ήμιχεκλιμένον Άσκληπιον έκ του έν Δήλω
εύρεθέντος ύπό ϋοαβίβΐ; αναθηματικού άναγλύφου
ώς προς τον ήμικεκλιμένον Άσκληπιόν, έν ώ πα-
ρίσταται Ασκληπιός ήμικεκλιμένος έπι κλίνης καϊ
κρατών δια μεν της δεξιάς φιαλοειδή κρατήρα (ρ&-
ίθΓθ), δια δε της έτέρας στηριζόμενος έπι τοΟ προσ-
κεφαλαίου της κλίνης" προ αύτοΟ δέ ό λατρευτής,
επίσης πωγωνιών πρεσβύτης ιστάμενος όρθιος και
περιβεβλημένος δια τοΟ ιματίου αύτου έκτεινε: την
άριστεράν προς την ήμικεκλιμένην θεότητα οιονεί
δεόμενος' παρά δέ την κλίνην ίσταται τράπεζα
μετά πλακούντων και προ αύτής δοΟλος οδηγών
προς θυσίαν 2,
Το ήμέτερον λοιπόν άνάγλυφον μετέχει αμφο-
τέρων ώς προς την παράστασιν του έφήβου, κρα-
τούντος άπο του χαλινού ΐππον, και ώς προς την
ήμικεκλιμένην μορφήν του πρεσβύτου, δι' ής ύπο-
δηλουται ό Ασκληπιός, ώς είπομεν ανωτέρω, μετά
μ.ικ.ών παραλλαγών ώς προς τάς λεπτομέρειας,
διότι έν τω ήμετέρω άναγλύφω ό Ασκληπιός πα-
ρίσταται κρατών πτηνόν διά της δεξιάς, άντ'ι δέ
τοΟ παρά την κλίνην δούλου όδηγουντος κρΓον προς
θυσίαν ένταΰθα παρίσταται βους οκλάζων. Ό δέ
λατρευτής έν τω προκειμένω ύπό κρίσιν αναγλύφω
φαίνεται ό'τι ύποδηλοΟται έν τή παιδική μορφή,
μεταξύ δήλα δή του ισταμένου έφήβου και της
καθημένης γυναικείας μορφής' ό δέ θεός παρίστα-
ται ϊνταΟθα κρατών πτηνόν έν ω έν άλλοις άνα-
γλύφοις κρατεί οφιν ή μήλον, ιδίως έν άναγλύφοις
ές Επιδαύρου3, άλλοτε δέ πτηνόν, ώς έπι νομί-
σματος χαλκού τή; Τρίκκης 4.
Άλλά τις ή καθήμενη γυναικεία μορφή, τεί-
νουσα τήν χείρα παρά το άριστερόν ους, οιονεί,
όπως άκούση ευμενώς της δεήσεως τοΟ λατρευτού
παιδός, ήν δέ στηρίζει διά της δεξιάς; Καθ' ήμάς
1 Ο. ϊΌιι§δΓβ8, ΒΟΗ XII. 181-187, ρΐ. V.
2 Ο. ϋουΜβί, ΒΟΗ XVI, 1892, 148, ρΐ. V.
8 ΛΕ 1885, κίν. Β' 9.
1 Ρβνο.ν α&Γ(3ηθΓ, ΟαέαΙοξ/ηβ οΐ θνββά βοί?ΐ8, ΤΗβαβαΙι/.
ρ. 52. ρΐ. XI. 3.
ουδεμία άμφιβολία καταλείπεται ότι έν αύτη πα-
ρίσταται θεότης τις. Εί δέ και τά πρόσωπα τών
μορφών τοΟ ήμετέρου άναγλύφου είναι ίκανώς έκ
τοΟ χρόνου έφθαρμένα, δέν διστάζομεν νά παραδε-
χθώμεν ό'τι έν αύτη παρίσταται ή Αφροδίτη, διότι
ή κόμμωσιςτής κεφαλής, αί έλαφρώς άνασυράμεναι
προς τά άνω τρίχες τής κόμης, ό όπισθεν σχημα-
τιζόμενος έκ τών πλοκάμων κόρυμβος, τοιαύτην
τινά θεότητα ΰποδηλοΟσι μετά του έξαιρετικου φαι-
νομένου τής σεμνοπρεπούς και σοβαρας άμφιέσεως.
Δυστυχώς έλαφρον άπόκρουσμα τοΟ λίθου άνω του
μετώπου δέν έπιτρέπει ήμΐν νά διακρίνωμεν έάν
υπήρχε διάδημα. Τό νά ύποθέσωμεν άλλην τινά
θεότητα, οίον τήν Εστίαν, ώς έν τώ άναγλύφω
τής Φαρσάλου δέν βλέπομέν τι έκ τών χαρακτη-
ριστικών γνωρισμάτων τής θεας, ει και έν έκείνω
ή αύτη διάταξις και ή αύτη άμφίεσις παρατηρεί-
ται τής καθημένης θεας.Όπως δήποτε ό'μως ή κά-
τωθι έπιγραφή του άναγλύφου, ήτις νυν λείπει έξ
άποκρούσεως του λίθου έκ τοΟ χρόνου, έπληροφά-
ρει ήμάς έπαρκώς περί τής καθημένης ταύτης γυ-
ναικείας θεότητος.
Όπισθεν δέ τής παιδικής μορφής ίσταται έφη-
βος φέρων βραχύν χιτώνα, δώριον, μετά βραχειών
χειρίδων άνω του" άγκώνος και ίμάτιον, όπερ πορ-
πούμενον περι τήν δεξιάν ώμοπλάτην καταπίπτει
προς τά όπισθεν εις πτυχάς και προς τά έμπροσθεν,
καλύπτον τήν δεξιάν χείρα μέχρι που του καρποΟ,
δι' ής κρατεί άπο τοΟ χαλινοΰ ί'ππον έκ του πλα-
γίου όρώμενον κατά τό πρόσθιον μέρος. Εν τώ
άναγλύφω τής Φαρσάλου ό ίππος ίσταται κατ ενώ-
πιον, ό δέ έφηβος έχ_ει σχεδόν τήν αύτήν διάταξιν.
Και έν τώ ήμετέρω δέ ύπό κρίσιν άναγλύφω ώς
και έν τω τής Φαρσάλου βλέπομεν έν τώ έφήβω
τήν λατρείαν τών προγόνων ούτος δέ δέν είναι
έτερος ή εΐς θάνατος έξυψούμενος εις άξίαν ήρωος
ή του δαίμονος προστάτου και ώς τοιοΟτος κατέ-
στη τό άντικείμενον τοπικής λατρείας. Ο πρόγονος
ούτως άποθεωθείς έχανε τό άτομικον αύτου όνομα.
Έλατοεύετο δέ κυρίως ύπό γενικον όνομα, όπερ
προσδιώριζε τον ίδιαίτερον χαρακτήρα τοΟ δαίμο-
νος αύτου, ήτοι επίκουρος, ευμενής, χρηστός, εύ-
κολος κλπ., ώς παρ' ήμΐν οί άγγελοι. Η εύεργε-
τική δέ πρα.ξις αύτου δέν υπερέβαινε τό σύμπλε-
γμα τών λατρευτών αύτοϋ (έν τοις άναγλύφοις),
2 21 15.