Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Archaiologikē ephēmeris: periodikon tēs en Athēnais Archaiologikēs Hetaireias (1914)

ΛΕ 19ΐ4 Χριστιανικά μνημεία Νικοπόλεως' ύπδ Ά. Φιλαδελφέως. 2?>9

τοΟ τάφου, περί οΰ προ ολίγου ώμίλησα, άνεΟρον ρέσεως γλυπτοϋ τίνος, ώς εχουσι πράξει το αύτο

καΐ πολλά οστά ανθρώπων παρά τήν άψΐοα προς Α έν άπασι τοις εν Νίκοπόλει κτιρίοις, όπου ύπάρ-

έν θέσει Λ της είκ. ί) καί 7, Ακριβώς οέ προ της '/^ι>σι τοιαύτα επί τών τοί/ων ημικυκλικά κουφώ-

μεγάλης άψΐοος σκάψαντες άπεκαλύψαμεν μέγα ματα ή «νύμφαι».

κτίσμα, έν σχήματι κτιστής επιμήκους τραπέζης Μεταξύ τών χωμάτων της σκαφής δεν εύρέθη-

μήκ. 5 53, ύψ. 1*25, πλάτ δε 1 06 (Ιό. εΐκ. 6 σαν μέχρι τοΰοε δυστυχώς αντικείμενα άξια λό-

κα'ι 7 Γ), προς δεξιά δέ ταύτης άνευρέθησαν πλη- γου. Μόνον γλυπτικά τινα κοσμήματα έλληνορρω-

θύς -ψηφίδων και τεμάχια ό'λων μωσαϊκών φέροντα μαϊκής τέχνης, νομίσματα τινα έφθαρμένα ρωμαϊκά

σχήματα συνήθη διακοσμητικά, εξ ού αποδεικνύε- καϊ τεμάχια μαρμαροκονίας φέροντα βαθύ πομπηϊ-

ται οτι εάν ούχι όλόκληρον άλλά βεβαίως το προς αΐ'όν έρν&ρδν χρώμα. Έν τούτοις καί τά τρία

τήν άψΐδα τμήμα του εδάφους τής Βασιλικής ήν ταΟτα είδη ευρημάτων ένισχύουσι τήν αρχαιότητα

διά ψηφιδωτού έπεστρωμένον. τοΟ κτιρίου.

Έκ δέ του σχήματος τής Ιεράς 1 ραπέζης ή του Αλλά κα'ι ή ό'λη οικοδομική τοΟ κτιρίου άνά-

Ίερον βήματος, τοΰ προ τής άψΐδος, δέον νά είκά- γεται εϊς τούς πρώτους αιώνας τής ιδρύσεως, διότι

σωμεν ό'τι ή Βασιλική αύτη τής Νικοπόλεως ήν έκ εϊνε έκτισμένον μέ επιμήκεις πλίνθους κατά μήκος

τών αρχαιοτάτων, ει; τούς πρώτους χριστιανικούς διατεθειμένας έ'σωθέν τε και έξωθεν του τοίχου,

χρόνους άναγομένη. Τούτο δέ και εύεςήγητον εϊνε, του εσωτερικού πληρουμένου μέ μικρούς λίθους

διότι τοιαύτης θείας τιμής τυχούσα ή μεγαλόπολις καϊ άφθονον άσβεστον, ώστε νάποτελήται οιονεί

αυτη τής Ηπείρου, νά φιλοξενήση δηλ. εντός τών. σύμφυρμά τι συμπαγές και σχεδόν άδιάρρηκτον.

τειχών αύτής τον ιερόν έ/.εϊνον κήρυκα του θείου Κατά τον τρόπον τούτον εϊνε ώκοδομημένα τά πλεϊ-

Αόγου, βεβαίως ευθύς μετ ολίγον θά ανήγειρε ναόν στα έν Νίκοπόλει κτίρια τής καθαρώς ριυμαϊκής

εις τον αληθή θεόν και δη έν τώ σχήματι τώ μόνω περιόδου.

τότε έν χρήσει, διότι ο σταυρωτός κα'ι θολωτός τύ- Προς έπίρρωσιν τής γνώμη; ήμών περί τής Βα-

πος τοϋ' Βυζαντινού ρυθμού μόλις περί τον Τ αϊ- σιλικής ταύτης αναφέρω και το εξής σπουδαΐον

ώνα τελέως άνεπτύχθη και ταΰτα ουχί έν ταϊς δυ- τεκμήριον: "Οτι προς το ΒΑ αύτοΰ εύρηται έρει-

τικαΐς, άλλά πολλώ μάλλον έν ταΐς άνατολικαΐς πιον σχεδόν κνκλικόν, τελείως δέ κατεστραμμένον,

χώραις τής μεγάλης Όρθοδόξου Αυτοκρατορίας. ου δ' όμως οί πέριξ τοίχοι οιασπασθέντες καί πε-

Κατά ταΟτα ή Βασιλική τών «"Αγίων 'Αποστό- πτω*ότες παρουσιάζουσι τεσσάρας κόγχας ή άψϊ-

λων » ανήκει πιθανώς εις τον Δ ή Ε αιώνα και δας. Ιό κτίριον τούτο άπο πολλού με είχεν έμ-

τοΰτο διότι άφ' ένός τότε έπεκράτει καθ ολην τήν βάλει εις μεγάλην άπορίαν, διότι μόνον ώς λουτρον

γραμμήν, έν τε τή Ανατολή καϊ έν τή Λύσει, τό ήδύνατο νά έκληφθή, άλλά καί τούτου δέν πληροί

σχήμα τούτο τής χριστιανικής οικοδομής, άφ'έτέ- άπάσας τάς συνθήκας. Ηδη λοιπόν νομίζοο ότι άνε-

ρου δέ διότι όλόκληρον τήν Νικόπολιν πολλάκις κάλυψα τον προορισμον αύτοΟ βαπτίζων αύτο — ή

άνευρευνήσας ούδαμοΟ παρετήρησα έτερον χριστια- λέξις εϊνε έν πλήρει κυριολεξία — «Βαπτιστήριον» ,

νικόν ναόν σχήματος Βασιλική; άνευ τρούλλων ή διότι όντως τοιαΟτα κυκλικά, πολύγωνα, οκτάγωνα

οπωσδήποτε προόίδοντα όμοίαν αρχαιότητα. ή σταυροειδή κτίρια εύρηντο το πάλαι παρ άπά-

Ώς προς τάς τέσσαρας δέ κόγχας ή νύμφας σαις σχεδόν ταΐς μεγάλαις Βασιλικαΐς τών πρώτων

(ΒΒΒΒ), αίτινες ύπάρχουσιν εκατέρωθεν επί τών αιώνων του Χριστιανισμού, έν οϊς έτελεΐτο ή διά

πλευρικών τοίγων, αύται πιθανόν νά έτερον άγάλ- καταδύσεως βάπτισις τών εις τήν αληθή πίστιν

ματα Αποστόλων ή άγιων προσώπων, ώς ειθιστο ιτροσεργο[/.ένων. ι Πρβ. σχήματα βαπτιστηρίων ή

κατά τούς πρώτους χριστιανικούς χρόνους, διότι, Φωτιστηρίων Λατερανου, Ραβέννης, Φλωρεντίας,

ώς γνωστόν, άπό του Ε καί έφεξής αιώνος έξέπε- « όκτάγωνον » Γρηγορίου τοΰ έκ Νύσσης, "Αγ.

σεν έν μέρει ή άνδριαντοποιια. Προς τοΰτο μάλιστα Κωνστάντης έν Ρώμη κλπ. κλπ.),

και χυδαίοι τίνες τυμβωρύχοι άνώρυξαν βόθρον έν Άλλά περί τούτου έν τώ προσέχει τεύχει, όπότε

θέσει Κ προ τής ΝΑ κόγχης έπί τή έλπίδι άνευ- θέλω εκθέσει λεπτομερώς τά τή; ανασκαφής τοΰ