DOI Artikel:
Arbanitopulos, Apostolos S.: Dēmētrias-Pagasai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0275
268 Δη μητριάς Παγασαν νπο Ά. Σ. ' Αρβανιτοπονλλου.
ΑΕ 1914
εύρεθεισών στηλών έποιήθησαν κατά την Γ - Β'
πΧ εκατονταετηρίδα. ΚαΙ το γεγονός μεν το'Οτο
άφ' ένός, και άνασκαφαί, άς έξετελέσαμεν εν Δη-
μητριάδι τω 4907 άφ' έτερου, απέδειξαν δτι αί
μεν Παγασαϊ παρέμειναν άκμαϊαι, ώς πόλις του
έμπορίου, τοΰ πλούτου, της κινήσεως και της ζωής,
έν ώ ή Δημητριάς καί θέσιν άκατάλληλον προς
ταύτα κατείχε και χώρον άνεπαρκή' μόνον άρα ώς
στρατιωτικον κέντρον 4-5 χιλιάδων ανθρώπων
έχρησίμευε κτλ.».
Έν οέ τοις Πρακτ. 1909 147 έγραψα ολίγα τινά
περί του τοπογραφικού" ζητήματος, διότι εϊχον ήδη
έξαντλήσει το θέμα διά τών προεκτεθέντων, άλλά
λιαν ισχυρώς προκαλούντα τον ταυτισμον, ταοε:
« Εκ τούτου (ήτοι έκ της ευρέσεως τάφου, ολίγω
υστέρων χρόνων της Α' μΧ έκατονταετηρίδος ον-
τος, καϊ τούτου ειτός τήίς πόλεως άποκαλυφθέν-
τοςΊ αποδεικνύεται δτι ή πόλις τών ΙΙαγασών
είχε περιοριστή κατά τοΰς ολίγον πΧ χρόνους
και εφεξής εις μικρόν τμήμα παρά την Βόρειον
άκτήν, ήτοι τον έσωτερικόν ή έμπορικόν λιμένα,
ενθα τά Ρωμαϊκά καϊ Βνζαντιακά ερείπια άφθο-
νοΟσιν»' ακριβώς δε τούτο λέγει καϊ ό Στράβων,
κατά την Ρωμαϊκήν περίοδον (20 μΧ) γράψας
περί της Δημητριάδος ότι «νυν δε συνεαΓα/Ιταί
μέν, τών δ' έν Μαγνησία πασών όμως διαφέρει».
Ταύτα λοιπόν άναγνούς /.αϊ τον Πλίνιον ώς
σημαντικήν πηγήν, παραμεληθεΐσαν, θεωρών ό
ΒθΙοοΙι, ήκασεν έν ΚΠο 1911 442-445 οτι Δη-
μητριάς είναι αί τέως Οεωρούμεναι καϊ λεγόμεναι
Παγασαί, ότι ή δευτέοα αυτη πόλις μετοονομά-
οϋ'η Δημητριάς διά τίνος ίσως επεκτάσεως καϊ ό'τι
τά τείχη αυτής άνήκουσι τή Δ πΧ εκατονταετη-
ρίδα ώς είχον εγώ πράτερον (εσφαλμένως) χρονο-
λογήσει αϋτά' επιτίθεται δ' έκ του έμφανοΟς καϊ
δριμέως εναντίον του Στράβωνος, ώς είχον έπιτεθή
καί έγώ, καίτοι λίαν ήπιώτερον, καθ' ά βλέπει τις
έν τοις άνω" χωρών δέ ό Βθίοοίι λίαν περαιτέρω
έμοΰ ώς προς τήν τοιαύτην έπίθεσιν λέγει:
Ό&δ £3Πζθ ϋηΙΐΘΪΙ Γι3ί Βίναδοη 3η§βποΙιΙβΙ.,
οάθΐ· νϊθΙπίθΗΓ άβν δΐϊηάβ ΟΙαηδβ 3η 8ίχ3θοη8
ΙΙη{θ1ι11)8ΐ·1ίθϊΙ. Όβνη £β£βηϋθθΓ ρί1β§ί ηιαη Ρΐϊ-
ηϊιΐδ' βηί(^β^βη8ΐβ/ιβη,άβ8 Ζβυ^ηίθδ αηβθ&οΙιίΘί
οβϊ 8βϊίθ ζα \νβΓΪβη... ϋηά άοβίι ζβί§1 ΒΙγηοοπ
Ιπθγ νββΗί ινβηί§ 8&οΜ{βηηίηΐ88, \νβηη θγ ιηβϊηΐ,
ά&88 Ρ3§ίΐ8&θ θϊηβ πολίχνη ββ\νθ8βη 8θί, \ν&1ι-
Γθηά β8 άοοϊι ίιτι IV. ΙβΜιπηάΘΓί, νν'ΐβ δβίη αιΐ8
άίβββν Ζβίί δίαηιηίθηάθΐ* Ματιβννίηι/ ζβί§ί, θϊηβ
8θ1ιγ οβάβπίβηάβ 8ΐ3άί §6\νβ8βη ϊβί. \νϊβ θγ άίβ-
8βη Ιννίηηι 0Θ§;3η§·θη 1131, \νβΓάβη \νΐι· Πιπί 3ΐιοΙι
άβπι ινβίίβτβη Ιττίητη ζυΐΓ&υβη άϋτίβη, (13 88 θγ
3ΐδ Νβτι<}τηηάιιη(/ 3η§·βδβ1ΐθη 1ΐ3ΐ, \ν38 η%αΚί8
τυβίίβτ ν^3ΐ·, 3ΐδ θϊηβ ΕΗβίΙιιηψ νοη 813(Ηγθο1ι-
ίβη.
Ευχερώς τις διαβλέπει ότι αί τοιαΰται σκέψεις
καί περαιτέρω πολλαί έτι τοΟ ΒιίΙοοΗ άποτελοΰσιν
αυτόχρημα έπεξήγησιν τών έμών, άς προέγραψα"
άλλ' ό Ββίοοίι, ών επιστήμων ειδικός καί διακε-
κριμένος, αποδίδει μοι πανταχού" το προσήκον, λέ-
γων ευθύς μέν αρχόμενος τής εαυτού μελέτης καϊ
τήν επί τής «Γορίτσας» άρχαίαν πόλιν άκατάλ-
ληλον ώς Δημητριάδα θεωρών, τάδε:
Οϊθ ΒβνόΙΙίΘΐ'αηβ 1ί3ΐιη βϊοΐι 3ΐβο πιιγ άχιϊ ινβ-
ηϊρβ ίαηββηάθ οβίβαίβη \\&\)βη, Ανν&ηίίοριιΐΐοδ
8θΜΐζΙ 3-4000 (Πρακτικά 1908 8. 219): άθΓ Ηϋ-
§β\ ϊδΐ δο δίβϊΐ, ά388 βϊη Σα8ίινα(/βη ηιιν τηίί
§τ088ίβτ Μύ/ιβ ΜηαηίρβΙαη^βη Ιιδηηίβ. ϋίβ Αιΐδ-
§Τ3θυηββη, άϊθ ΑνναηίίοριιΙΙθ8 γιϊθγ νοΓββηοπι-
ιϊιθπ 1ΐ3ί (Πρακτικά 1907 8. 171 ΐϊ.) «ΐηά οΗηβ
ΕΓ^βοηϊδδ §θο1ϊθοθπ, \νβάβΓ οίιβηΐϋοΙίΘ Β3ΐιίθη
ηοοίι ΚαηδίννβιΊίβ δίηαΐ ββίαηάβη λνοΓαΙβη.
Περαιτέρω δ' εύθύς μετά ταύτα δηλοΐ ό Ββ-
ίοοίι, ώς έμπρέπει σοφω και φιλαλήθει έπιστή-
μονι, ότι έγώ υπήρξα ό ύποδειξας τον ταυτισμον,
όν αύτος διατείνεται διά του Πλινίου, λέγων:
Ε8 ι'δίδο1ι\νθΓ νβΓδΙ&ηάΙίοΙι \νϊβ Π3θ1ι άβιη 3ΐ1βηι
ηοοίι ]βηιαιιά §]3αοβη 1ί3ηιι, Ιήβν οδβη 1ΐ30β Όβ·
ηιβΐΓΪ38 §βδΐ3ΐι<ΐΘη - - - υηα! άοβίι ίδί ηίαηαηιΐ
βϊη Ζ\νβίίθ1 §'θ νθΐηηιβη; ηην ΑνναηϋορηΙΙοβ 1
ΐΏβϊηΙ, 1)θΐιΐθΐΓί38 ηιοο'β ννοΐιΐ ηιΐΓ ά3δ στρατιωτι-
κον κέντρον £θ\νθ8βη 8βίη, ννδίιι-βηά Ηδηάθΐ υηά
νθΐ·1ίθ1αι· υιιά ϋθθΓΐΊ3ΐιρί ά3δ δΐ&άίίβοΐιβ Ι,,ΘΟθη
ϊΙΐΓθη 8ί1ζ ίη Ρη§'383Θ βθ1ΐ30ΐ ΙιέίΙΙβη (Πρακτικά
1908 8.219). Ι)βν 8ο ηα/ιβ Ιίβί/βηόβ Οβάαηΐίβ:
ϋθηΐθίπαδ ίδί ηϊο1ιΐ8 χνβϊίθΐ- 3ΐδ βϊη ηβιιβν Ναηιβ
ίην Ρ&^383θ, Ϊ8ί αίΛοΊι ίίιιη ηϊοΐιί, ^θΐίοηιηιβη,
ο!)§1θίο1ι άϊθ 83ο1ιθ Οθί Ρ1ίηίυ8 δο§3Γ αη,βάνύβ/ΰ-
Ηβίι οβζθΐΐβΐ ίβί; ορρίάιπη Ρ3§·383, ϊάβηι ροδίβ3
ϋθηΐθΐΐ'ίβδ άϊοΐ3 (IV 29) -. ϋηά άοοίι 1ΐ35βη ηηδ
1 Έν α=ταφράσ=ι τούτων, φιλο-ε/νηθείση υπό Ν. Γιαν. καϊ δηαο-
σιευΟείστ; ΰπ' αΰτοΰ έν «Θεσσαλία» 1912, τό 1111Γ ΑΓν. απο-
δίδεται διά τοΰ καί αντός ό Αρ6 .
2 Τό '/η>ρίον τοϋτο τοΰ Πλινίου εΐγον περισυλλέξει ή'δη τω 1907,
ΑΕ 1914
εύρεθεισών στηλών έποιήθησαν κατά την Γ - Β'
πΧ εκατονταετηρίδα. ΚαΙ το γεγονός μεν το'Οτο
άφ' ένός, και άνασκαφαί, άς έξετελέσαμεν εν Δη-
μητριάδι τω 4907 άφ' έτερου, απέδειξαν δτι αί
μεν Παγασαϊ παρέμειναν άκμαϊαι, ώς πόλις του
έμπορίου, τοΰ πλούτου, της κινήσεως και της ζωής,
έν ώ ή Δημητριάς καί θέσιν άκατάλληλον προς
ταύτα κατείχε και χώρον άνεπαρκή' μόνον άρα ώς
στρατιωτικον κέντρον 4-5 χιλιάδων ανθρώπων
έχρησίμευε κτλ.».
Έν οέ τοις Πρακτ. 1909 147 έγραψα ολίγα τινά
περί του τοπογραφικού" ζητήματος, διότι εϊχον ήδη
έξαντλήσει το θέμα διά τών προεκτεθέντων, άλλά
λιαν ισχυρώς προκαλούντα τον ταυτισμον, ταοε:
« Εκ τούτου (ήτοι έκ της ευρέσεως τάφου, ολίγω
υστέρων χρόνων της Α' μΧ έκατονταετηρίδος ον-
τος, καϊ τούτου ειτός τήίς πόλεως άποκαλυφθέν-
τοςΊ αποδεικνύεται δτι ή πόλις τών ΙΙαγασών
είχε περιοριστή κατά τοΰς ολίγον πΧ χρόνους
και εφεξής εις μικρόν τμήμα παρά την Βόρειον
άκτήν, ήτοι τον έσωτερικόν ή έμπορικόν λιμένα,
ενθα τά Ρωμαϊκά καϊ Βνζαντιακά ερείπια άφθο-
νοΟσιν»' ακριβώς δε τούτο λέγει καϊ ό Στράβων,
κατά την Ρωμαϊκήν περίοδον (20 μΧ) γράψας
περί της Δημητριάδος ότι «νυν δε συνεαΓα/Ιταί
μέν, τών δ' έν Μαγνησία πασών όμως διαφέρει».
Ταύτα λοιπόν άναγνούς /.αϊ τον Πλίνιον ώς
σημαντικήν πηγήν, παραμεληθεΐσαν, θεωρών ό
ΒθΙοοΙι, ήκασεν έν ΚΠο 1911 442-445 οτι Δη-
μητριάς είναι αί τέως Οεωρούμεναι καϊ λεγόμεναι
Παγασαί, ότι ή δευτέοα αυτη πόλις μετοονομά-
οϋ'η Δημητριάς διά τίνος ίσως επεκτάσεως καϊ ό'τι
τά τείχη αυτής άνήκουσι τή Δ πΧ εκατονταετη-
ρίδα ώς είχον εγώ πράτερον (εσφαλμένως) χρονο-
λογήσει αϋτά' επιτίθεται δ' έκ του έμφανοΟς καϊ
δριμέως εναντίον του Στράβωνος, ώς είχον έπιτεθή
καί έγώ, καίτοι λίαν ήπιώτερον, καθ' ά βλέπει τις
έν τοις άνω" χωρών δέ ό Βθίοοίι λίαν περαιτέρω
έμοΰ ώς προς τήν τοιαύτην έπίθεσιν λέγει:
Ό&δ £3Πζθ ϋηΙΐΘΪΙ Γι3ί Βίναδοη 3η§βποΙιΙβΙ.,
οάθΐ· νϊθΙπίθΗΓ άβν δΐϊηάβ ΟΙαηδβ 3η 8ίχ3θοη8
ΙΙη{θ1ι11)8ΐ·1ίθϊΙ. Όβνη £β£βηϋθθΓ ρί1β§ί ηιαη Ρΐϊ-
ηϊιΐδ' βηί(^β^βη8ΐβ/ιβη,άβ8 Ζβυ^ηίθδ αηβθ&οΙιίΘί
οβϊ 8βϊίθ ζα \νβΓΪβη... ϋηά άοβίι ζβί§1 ΒΙγηοοπ
Ιπθγ νββΗί ινβηί§ 8&οΜ{βηηίηΐ88, \νβηη θγ ιηβϊηΐ,
ά&88 Ρ3§ίΐ8&θ θϊηβ πολίχνη ββ\νθ8βη 8θί, \ν&1ι-
Γθηά β8 άοοϊι ίιτι IV. ΙβΜιπηάΘΓί, νν'ΐβ δβίη αιΐ8
άίβββν Ζβίί δίαηιηίθηάθΐ* Ματιβννίηι/ ζβί§ί, θϊηβ
8θ1ιγ οβάβπίβηάβ 8ΐ3άί §6\νβ8βη ϊβί. \νϊβ θγ άίβ-
8βη Ιννίηηι 0Θ§;3η§·θη 1131, \νβΓάβη \νΐι· Πιπί 3ΐιοΙι
άβπι ινβίίβτβη Ιττίητη ζυΐΓ&υβη άϋτίβη, (13 88 θγ
3ΐδ Νβτι<}τηηάιιη(/ 3η§·βδβ1ΐθη 1ΐ3ΐ, \ν38 η%αΚί8
τυβίίβτ ν^3ΐ·, 3ΐδ θϊηβ ΕΗβίΙιιηψ νοη 813(Ηγθο1ι-
ίβη.
Ευχερώς τις διαβλέπει ότι αί τοιαΰται σκέψεις
καί περαιτέρω πολλαί έτι τοΟ ΒιίΙοοΗ άποτελοΰσιν
αυτόχρημα έπεξήγησιν τών έμών, άς προέγραψα"
άλλ' ό Ββίοοίι, ών επιστήμων ειδικός καί διακε-
κριμένος, αποδίδει μοι πανταχού" το προσήκον, λέ-
γων ευθύς μέν αρχόμενος τής εαυτού μελέτης καϊ
τήν επί τής «Γορίτσας» άρχαίαν πόλιν άκατάλ-
ληλον ώς Δημητριάδα θεωρών, τάδε:
Οϊθ ΒβνόΙΙίΘΐ'αηβ 1ί3ΐιη βϊοΐι 3ΐβο πιιγ άχιϊ ινβ-
ηϊρβ ίαηββηάθ οβίβαίβη \\&\)βη, Ανν&ηίίοριιΐΐοδ
8θΜΐζΙ 3-4000 (Πρακτικά 1908 8. 219): άθΓ Ηϋ-
§β\ ϊδΐ δο δίβϊΐ, ά388 βϊη Σα8ίινα(/βη ηιιν τηίί
§τ088ίβτ Μύ/ιβ ΜηαηίρβΙαη^βη Ιιδηηίβ. ϋίβ Αιΐδ-
§Τ3θυηββη, άϊθ ΑνναηίίοριιΙΙθ8 γιϊθγ νοΓββηοπι-
ιϊιθπ 1ΐ3ί (Πρακτικά 1907 8. 171 ΐϊ.) «ΐηά οΗηβ
ΕΓ^βοηϊδδ §θο1ϊθοθπ, \νβάβΓ οίιβηΐϋοΙίΘ Β3ΐιίθη
ηοοίι ΚαηδίννβιΊίβ δίηαΐ ββίαηάβη λνοΓαΙβη.
Περαιτέρω δ' εύθύς μετά ταύτα δηλοΐ ό Ββ-
ίοοίι, ώς έμπρέπει σοφω και φιλαλήθει έπιστή-
μονι, ότι έγώ υπήρξα ό ύποδειξας τον ταυτισμον,
όν αύτος διατείνεται διά του Πλινίου, λέγων:
Ε8 ι'δίδο1ι\νθΓ νβΓδΙ&ηάΙίοΙι \νϊβ Π3θ1ι άβιη 3ΐ1βηι
ηοοίι ]βηιαιιά §]3αοβη 1ί3ηιι, Ιήβν οδβη 1ΐ30β Όβ·
ηιβΐΓΪ38 §βδΐ3ΐι<ΐΘη - - - υηα! άοβίι ίδί ηίαηαηιΐ
βϊη Ζ\νβίίθ1 §'θ νθΐηηιβη; ηην ΑνναηϋορηΙΙοβ 1
ΐΏβϊηΙ, 1)θΐιΐθΐΓί38 ηιοο'β ννοΐιΐ ηιΐΓ ά3δ στρατιωτι-
κον κέντρον £θ\νθ8βη 8βίη, ννδίιι-βηά Ηδηάθΐ υηά
νθΐ·1ίθ1αι· υιιά ϋθθΓΐΊ3ΐιρί ά3δ δΐ&άίίβοΐιβ Ι,,ΘΟθη
ϊΙΐΓθη 8ί1ζ ίη Ρη§'383Θ βθ1ΐ30ΐ ΙιέίΙΙβη (Πρακτικά
1908 8.219). Ι)βν 8ο ηα/ιβ Ιίβί/βηόβ Οβάαηΐίβ:
ϋθηΐθίπαδ ίδί ηϊο1ιΐ8 χνβϊίθΐ- 3ΐδ βϊη ηβιιβν Ναηιβ
ίην Ρ&^383θ, Ϊ8ί αίΛοΊι ίίιιη ηϊοΐιί, ^θΐίοηιηιβη,
ο!)§1θίο1ι άϊθ 83ο1ιθ Οθί Ρ1ίηίυ8 δο§3Γ αη,βάνύβ/ΰ-
Ηβίι οβζθΐΐβΐ ίβί; ορρίάιπη Ρ3§·383, ϊάβηι ροδίβ3
ϋθηΐθΐΐ'ίβδ άϊοΐ3 (IV 29) -. ϋηά άοοίι 1ΐ35βη ηηδ
1 Έν α=ταφράσ=ι τούτων, φιλο-ε/νηθείση υπό Ν. Γιαν. καϊ δηαο-
σιευΟείστ; ΰπ' αΰτοΰ έν «Θεσσαλία» 1912, τό 1111Γ ΑΓν. απο-
δίδεται διά τοΰ καί αντός ό Αρ6 .
2 Τό '/η>ρίον τοϋτο τοΰ Πλινίου εΐγον περισυλλέξει ή'δη τω 1907,