DOI Artikel:
Xyngopulos, Andreas: Christianikon Asklēpieion
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14280#0075
α ε 19Γ)
Χριστιαηκον Άσκληπιεΐον υπό Ά. Ξνγγοπονλου. 67
πλείστα παραδείγματα ές" ών αρκούμαι εις το θύ-
ρωμα της μεσαίας θύρας τοΰ νάρΟηκος τη; Πα-
λαιάς Μητροπόλεως \ το όποιον παρουσιάζει πε-
ρισσοτέρας της μιας αναλογίας προς τα άπασχο-
λοΰντα ήμα.ς τεμάχια, ώς και εις το δεξιόΟεν της
εισόδου της Ακροπόλεως εύρισκόμενον, εφ ού πα-
ρίσταται πτηνον ραμφίζον σταφυλήν και το οποίον
ο ΒγθΙιϊθγ θεωρεί κατά γράμμα άπομίμησιν υφά-
σματος 2. Εκείνο ό'μως τό όποιον πλην των άλλων
ενδείξεων δύναται νά βοηΟ^ση εις την χρονολό-
γησιν του έπιστυλίου είναι δ τρόπος, δι' ού απο-
δίδεται το τρίχωμα του έπ αύτοϋ παριστωμένου
ζώου. Έάν παραβάλωμεν το ζώον τοϋτο προς την
γνωστήν πλάκα του θησείου, εφ ής παρίσταται
αντιλόπη κατασπαρασσομένη ύπό λέοντος3 και
προς την επίσης γνωστήν πλάκα της Παλαιάς Μη-
τροπόλεως τό αυτό θέμα, άλλ'υπό άλλην μορφήν
παριστώσαν 4, παρατηροΰμεν, ότι τό τρίχωμα της
αντιλόπης παρίσταται καϊ εις τάς δύο πλάκας κατά
τον αύτον τρόπον, καθ ον και το του έπι τοΟ έπι-
στυλίου ζώου. Επομένως νομίζω, ό'τι υπάρχει χρο-
νική συγγένεια μεταςύ των άναγλύφων τούτων. Αί
πλάκες του θησείου και της Παλαιάς Μητροπό-
λεως είναι εν στενωτάτη τεχνική σχέσει προς τήν
πασίγνωστον πλάκα τήν προερχομένην έκ της Α-
κροπόλεως και άποκειμένην έν τω θησείω έφ ής
παρίστανται δύο λέοντες εκατέρωθεν του δένδρου
της ζωής και ήτις έγινε γνωστή έκ της κουφικής
έπιγραφής ήτις ύπάρχει έπ'αύτής5. Ακριβώς δέ
έκ τοΟ σχήματος τών χαρακτήρων της έπιγραφής
ταύτης κατωρΟώΟη νά χρονολογηθή ή πλάΗ άπό
τοΟ θ' ή μάλλον του I αιώνος6. Πάντα δέ τά
άνάγλυφα τά δεικνύοντα τήν αύτήν τεχνικήν έκ-
τέλεσιν Φαίνεται, οτι πρέπει νά τεΟώσιν εις τοΰ;
αυτούς περίπου χρόνους. Κατ' άκολουθίαν και το
άπασχολοΟν ήμα.ς ένταΟθα έπιστύλιον ανέρχεται
1 ΜίοΙιβΙ-Βίηιβά Ινθ' άν. πίν. XXI 9.
2 ΒτβΙιίβν, Νοπνβ11β8 ΓβοΙιβΓοΙιβδ σ. 13 κέ. πίν. V 10.
3 Βλ. εικόνα παρά ΒαφβΙ, Ι/ΑΐΊ βγΖ3ηΙΪΙ1. Νέα εκδοσις. Ρ3Γ18
1904 ίΐχ. 105.
4 Βλ. εικόνα παρά Βα]/βέ ενΟ' άν, ιίχ, 74 και παρά ΜίΰΙΐβΙ-
81ΤΗθ1ί 'ένθ' άν. ε·κ. 19.
6 Βλ. εικόνα παρά ΒνβΜβΤ ΕΙΐΙ(1β8 "ίν. VII 1. Επίσης Ξένια
Ηοπιπι8§θ ΐηΙθΓηαΙΐοηβΙ ά ΓυηϊνβΓβίΐθ η3ϋοη3ΐθ άβ ΟΓβοβ
ΑΐΚδηββ 1912 σ. 161. ναη ΒβνβΙιβηι-βίνζι/ροϊϋδΜ, Λιηίάδ
6 ΒνβΗίβτ, Είυάββ σ. 54 κέ. Νοιινβΐΐβδ ΓβοΙιβΓοΙιβδ 18 κέ.
Ξένια 165 κέ.
εις τους αυτούς χρόνους και είναι επομένως σύγ-
χρονον πρός τά άλλα τεμάχια του Ασκληπιείου.
Γουτο έπικυροΟται και έκ τοΟ γεγονότος, ό'τι το
όλον έπιστύλιον φαίνεται άπομιμούμενον έν ύφα-
σμα όπως τοΟτο συμβαίνει και διά το παρά τήν
εΐσοδον της Ακροπόλεως τεμάχιον, το λίαν συγ-
γενές, ώς εΐδομεν, πρός το ύπό μελέτην έπιστύ-
λιον. Ειχομεν δέ και άνωτέρω τήν εύκαιρίαν νά
όμιλήσωμεν κα'ι περί άλλων γλυπτών άπομιμου-
μένων ύφάσματα και νά όρίσωμεν τήν χρονολογίαν
αύτών.
Ούτω έκ της μελέτης τών τεμαχίων της ομά-
δος ταύτης, της κυρίως βυζαντινής, συνάγομεν,
οτι ταύτα ανηκουσιν εις τον Γ ή ΙΑ' αιώνα. Δέν
είναι ό'μως βέβαιον άν προέρχωνται έκ μιας έκ-
κλησίας πάντα. Όπως και άν έχη το πράγμα,
φαίνεται άναμφισβήτητον, οτι κατά τούς αιώνας
έκείνους ύπήρχεν έν τω χώρω τοΰ Ασκληπιείου
μία τούλάχιστον βυζαντινή έκκλησία.
Και ταΰτα μέν είναι όσα έκ τών άναγλύφων αρ-
χιτεκτονικών συντριμμάτων ποριζόμεΟα. Ανάγκη
ό'αω; ένταΰΟα νά ποοσΟέσω όλίγα και πεο'ι άλλων
τινών ευρημάτων οευτερευούσης χρονολογικής ση-
μασία;.
ι
Έν τώ χώρω του Ασκληπιείου, εις το δυτικόν
ιδίως μέρος τών εκκλησιών, εύρέΟησαν, ώς είπον
και έν άρχή, άρκετοι τάφοι κτιστοί έχοντες και
κλίμακα πρός κατάβασιν (Πρακτικά 1876 σ. 21
κέ.). ΕύρέΟησαν δέ καί τίνες έπιγραφα! επιτύμβιοι
ούχ'ι έπι της άρχικής αύτών θέσεως αλλά έντετοι-
χισμέναι άλλαχοΟ (Πρακτικά 1876 σ. 22). ι ουτο
σημαίνει, ότι εις μεταγενεστέρους χρόνους οϊ τάφοι
έκεΐνοι έλησμονήΟησαν και τότε έχρησιμοποιήθη-
σαν αί έπιγραφαϊ ώς ύλικόν οικοδομής. Αί δέ έπι-
γραφα'ι αύται είναι πασαι έκδεδομέναι 7.
Εκ τών κινητών ευρημάτων πρέπει νά άνα-
φέρω μικρόν άργυρουν κιβωτίδιον περιέχον άγια
λείψανα κα'ι ώς μόνον κόσμον φέρον έπι τοΟ πώ-
ματος έπιμήκη σταυρόν. Ίο κιβωτίδιον τοΟτο, τό
όποιον δέν γνωρίζω που απόκειται νΟν, εύρέθη «ύπό
; Βα^βΙ, Όβ Ιίΐιιΐϊδ ΑΙΙΪ036 ο1ιπδΙΪ3ηίδ 3ηίϊ(ΐιιϊδδΪΗΠδ.
Ρ3ΓΪ8 1878 Νο 10-13· επίσης Κωναταντόπονλος έν «Άραονία»
τόμ. I (1300) σ. 31 και κυρίως 77. Κωνοταντινίδης έν Παρνασσίϊ)
τόμ. VI (1882) σ. 80 κέ.
Χριστιαηκον Άσκληπιεΐον υπό Ά. Ξνγγοπονλου. 67
πλείστα παραδείγματα ές" ών αρκούμαι εις το θύ-
ρωμα της μεσαίας θύρας τοΰ νάρΟηκος τη; Πα-
λαιάς Μητροπόλεως \ το όποιον παρουσιάζει πε-
ρισσοτέρας της μιας αναλογίας προς τα άπασχο-
λοΰντα ήμα.ς τεμάχια, ώς και εις το δεξιόΟεν της
εισόδου της Ακροπόλεως εύρισκόμενον, εφ ού πα-
ρίσταται πτηνον ραμφίζον σταφυλήν και το οποίον
ο ΒγθΙιϊθγ θεωρεί κατά γράμμα άπομίμησιν υφά-
σματος 2. Εκείνο ό'μως τό όποιον πλην των άλλων
ενδείξεων δύναται νά βοηΟ^ση εις την χρονολό-
γησιν του έπιστυλίου είναι δ τρόπος, δι' ού απο-
δίδεται το τρίχωμα του έπ αύτοϋ παριστωμένου
ζώου. Έάν παραβάλωμεν το ζώον τοϋτο προς την
γνωστήν πλάκα του θησείου, εφ ής παρίσταται
αντιλόπη κατασπαρασσομένη ύπό λέοντος3 και
προς την επίσης γνωστήν πλάκα της Παλαιάς Μη-
τροπόλεως τό αυτό θέμα, άλλ'υπό άλλην μορφήν
παριστώσαν 4, παρατηροΰμεν, ότι τό τρίχωμα της
αντιλόπης παρίσταται καϊ εις τάς δύο πλάκας κατά
τον αύτον τρόπον, καθ ον και το του έπι τοΟ έπι-
στυλίου ζώου. Επομένως νομίζω, ό'τι υπάρχει χρο-
νική συγγένεια μεταςύ των άναγλύφων τούτων. Αί
πλάκες του θησείου και της Παλαιάς Μητροπό-
λεως είναι εν στενωτάτη τεχνική σχέσει προς τήν
πασίγνωστον πλάκα τήν προερχομένην έκ της Α-
κροπόλεως και άποκειμένην έν τω θησείω έφ ής
παρίστανται δύο λέοντες εκατέρωθεν του δένδρου
της ζωής και ήτις έγινε γνωστή έκ της κουφικής
έπιγραφής ήτις ύπάρχει έπ'αύτής5. Ακριβώς δέ
έκ τοΟ σχήματος τών χαρακτήρων της έπιγραφής
ταύτης κατωρΟώΟη νά χρονολογηθή ή πλάΗ άπό
τοΟ θ' ή μάλλον του I αιώνος6. Πάντα δέ τά
άνάγλυφα τά δεικνύοντα τήν αύτήν τεχνικήν έκ-
τέλεσιν Φαίνεται, οτι πρέπει νά τεΟώσιν εις τοΰ;
αυτούς περίπου χρόνους. Κατ' άκολουθίαν και το
άπασχολοΟν ήμα.ς ένταΟθα έπιστύλιον ανέρχεται
1 ΜίοΙιβΙ-Βίηιβά Ινθ' άν. πίν. XXI 9.
2 ΒτβΙιίβν, Νοπνβ11β8 ΓβοΙιβΓοΙιβδ σ. 13 κέ. πίν. V 10.
3 Βλ. εικόνα παρά ΒαφβΙ, Ι/ΑΐΊ βγΖ3ηΙΪΙ1. Νέα εκδοσις. Ρ3Γ18
1904 ίΐχ. 105.
4 Βλ. εικόνα παρά Βα]/βέ ενΟ' άν, ιίχ, 74 και παρά ΜίΰΙΐβΙ-
81ΤΗθ1ί 'ένθ' άν. ε·κ. 19.
6 Βλ. εικόνα παρά ΒνβΜβΤ ΕΙΐΙ(1β8 "ίν. VII 1. Επίσης Ξένια
Ηοπιπι8§θ ΐηΙθΓηαΙΐοηβΙ ά ΓυηϊνβΓβίΐθ η3ϋοη3ΐθ άβ ΟΓβοβ
ΑΐΚδηββ 1912 σ. 161. ναη ΒβνβΙιβηι-βίνζι/ροϊϋδΜ, Λιηίάδ
6 ΒνβΗίβτ, Είυάββ σ. 54 κέ. Νοιινβΐΐβδ ΓβοΙιβΓοΙιβδ 18 κέ.
Ξένια 165 κέ.
εις τους αυτούς χρόνους και είναι επομένως σύγ-
χρονον πρός τά άλλα τεμάχια του Ασκληπιείου.
Γουτο έπικυροΟται και έκ τοΟ γεγονότος, ό'τι το
όλον έπιστύλιον φαίνεται άπομιμούμενον έν ύφα-
σμα όπως τοΟτο συμβαίνει και διά το παρά τήν
εΐσοδον της Ακροπόλεως τεμάχιον, το λίαν συγ-
γενές, ώς εΐδομεν, πρός το ύπό μελέτην έπιστύ-
λιον. Ειχομεν δέ και άνωτέρω τήν εύκαιρίαν νά
όμιλήσωμεν κα'ι περί άλλων γλυπτών άπομιμου-
μένων ύφάσματα και νά όρίσωμεν τήν χρονολογίαν
αύτών.
Ούτω έκ της μελέτης τών τεμαχίων της ομά-
δος ταύτης, της κυρίως βυζαντινής, συνάγομεν,
οτι ταύτα ανηκουσιν εις τον Γ ή ΙΑ' αιώνα. Δέν
είναι ό'μως βέβαιον άν προέρχωνται έκ μιας έκ-
κλησίας πάντα. Όπως και άν έχη το πράγμα,
φαίνεται άναμφισβήτητον, οτι κατά τούς αιώνας
έκείνους ύπήρχεν έν τω χώρω τοΰ Ασκληπιείου
μία τούλάχιστον βυζαντινή έκκλησία.
Και ταΰτα μέν είναι όσα έκ τών άναγλύφων αρ-
χιτεκτονικών συντριμμάτων ποριζόμεΟα. Ανάγκη
ό'αω; ένταΰΟα νά ποοσΟέσω όλίγα και πεο'ι άλλων
τινών ευρημάτων οευτερευούσης χρονολογικής ση-
μασία;.
ι
Έν τώ χώρω του Ασκληπιείου, εις το δυτικόν
ιδίως μέρος τών εκκλησιών, εύρέΟησαν, ώς είπον
και έν άρχή, άρκετοι τάφοι κτιστοί έχοντες και
κλίμακα πρός κατάβασιν (Πρακτικά 1876 σ. 21
κέ.). ΕύρέΟησαν δέ καί τίνες έπιγραφα! επιτύμβιοι
ούχ'ι έπι της άρχικής αύτών θέσεως αλλά έντετοι-
χισμέναι άλλαχοΟ (Πρακτικά 1876 σ. 22). ι ουτο
σημαίνει, ότι εις μεταγενεστέρους χρόνους οϊ τάφοι
έκεΐνοι έλησμονήΟησαν και τότε έχρησιμοποιήθη-
σαν αί έπιγραφαϊ ώς ύλικόν οικοδομής. Αί δέ έπι-
γραφα'ι αύται είναι πασαι έκδεδομέναι 7.
Εκ τών κινητών ευρημάτων πρέπει νά άνα-
φέρω μικρόν άργυρουν κιβωτίδιον περιέχον άγια
λείψανα κα'ι ώς μόνον κόσμον φέρον έπι τοΟ πώ-
ματος έπιμήκη σταυρόν. Ίο κιβωτίδιον τοΟτο, τό
όποιον δέν γνωρίζω που απόκειται νΟν, εύρέθη «ύπό
; Βα^βΙ, Όβ Ιίΐιιΐϊδ ΑΙΙΪ036 ο1ιπδΙΪ3ηίδ 3ηίϊ(ΐιιϊδδΪΗΠδ.
Ρ3ΓΪ8 1878 Νο 10-13· επίσης Κωναταντόπονλος έν «Άραονία»
τόμ. I (1300) σ. 31 και κυρίως 77. Κωνοταντινίδης έν Παρνασσίϊ)
τόμ. VI (1882) σ. 80 κέ.