DOI Artikel:
Philadelpheus, Alexandros: Anaskaphai Nikopoleōs: Archaiotatē Christianikē Basilikē, [1]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14279#0049
ΑΕ 1916
άκροάσονται των θείων Γραφών έν τώ Ναρθηκι».
Έν αϋτώ ίσταντο και οί άκροώμενοι, ώς και οί
φωτιζόμενοι, Άζινις πάντες ήσαν οίάφοροι διαοα-
0 μισεί ς των Κατηχουμένων (προ. 'Αντωνιάόου Έκ-
φρασ. Άγ. Σοο. τόμ. I σελ. 171-3).
Έξωνάρ&ηξ ή Αϊϋ'ριον.
Πίν. 1. κλμξ.
Είδομεν ανωτέρω οτι ό Νάρθης είνε δύο θύρας
έν τω δυτικω τοίχω (Πίν. I. 0. ι, εΐκ. 3, ΑΠ), διά
τούτων οέ έςήρχετό τις ούχ'ι εις τήν όοόν, αλλ εις
άλλο τι διαμέρισμα τοΟ ναου στενώς μετά τοΰ
Νάρθηκος συνεχόμενον, δπερ κοινώς Εξωνάρϋηξ
καλείται. Έάν τοΰτο ήτο κεκαλυμμένων ή ήτο
αύλή τις, Αϊϋριον καλουμένη, και ύπό στοών
πέριξ περιβαλλόμενη, -ερ'ι τούτου δέν δύναμαι
ουδέν βέβαιον νά ιιτλο ένταΟθα, διότι ελλείψει
χρόνου οέν ήουνήθην νάνασκάψίο όλόκληρον τον
εύρύτατον τούτον χώρον, όστις εχει το αύτο περί-
που μήκος προ; τήν κεντρικήν αίθουσαν του Ναρ-
Οηκος,πλάτ. δε 14 μ. ώστε πρόκειται περί μεγίστου
τετραπλεύρου όρθογωνικοΰ χώρου, όστις δ δμως
ήτο διηρημένος δια τοι/ίων, ών σώζονται τά ίχνη.
Αλλά περί τούτων πάντων θά διαφωτισθώμεν δια
μελλούσης σκάφης, ήτις θέλει φέρει εις ϊώς όλό-
κληρον το σχέδιον του χώρου τούτου μετά τής έπ'ι
της όδοΰ εξωτερικής προσόψεως.
ϊό σπουδαΐον είνε ότι και ό έξωνάρθης ούτος
είχε το δάπεδον έστρωμένον ομοίως δια ψηφιδωτού,
ου άπεκάλυψα μεγάλην έκτασιν, δηλ. όλόκληρον
τό προ τής πύλης θ τμήμα μέχρι τοΰ εξωτερικού
τοίχου, μήκους μεν 14' μ. πλάτους δέ 4*30μ., τό
περίεργον δ' είνε οτι τό ψηφιοωτόν τούτο εύρτ,το
ύπό έπί/ωσιν πολλάκις μόλις 0'30 και είνε απο-
ρίας άξιον πώς έπ'ι χίλια τετρακόσια περίπου έτη
διετηρήθη τοΰτο σχεδόν άκέραιον !
Ώς προς τήν χρήσιν του « Έςωνάρθηκος », ονό-
ματος μή άπαντώντος -αρά τοις Βυζαντινοϊς, οί'-
τινες καλοΰσι τούτον « έξώτατον Νάρθηκα» .και
« Παρανάρθηκα », παρατ/,ροΰμεν οτι έν αύτώ όιέ-
τριβον, ή ί'σταντο μάλλον, οί « Προσκλαίοντες»,
ήτοι εκείνοι οί μετανοοΟντες, οί'τινες ύφίσταντο τήν
πρώτην κα'ι βαρυτάτην αυτών ποινήν έπ'ι διαπρα-
χθέτι έγκλήματι. Οΰτω π.χ.οί έπ'ι συζυγική απι-
στία καταδεδικασμένοι έδει «ένιαυτόν προσκλαίειν,
δ'.ετίαν έπακροάσθαι, τριετίαν ύποπίπτειν κα'ι τώ
έοδάμω συνάπτεσΟαι τοις πιστοΐς και ούτω τή:
προσφοράς καταςιοΰσθαι, έάν μετά δακρύων μετα-
νοήσωσι» Κανόνες παρά Μϊ^ηβ Ρ. 6. τ. 137 σ.
808. Γί σωτήριον θά ήτο έάν κα'ι σήμερον έφηρμό-
ζετο ό κανών ούτος! Τοιουτοτρόπως δέ, γράφει ό
κ. Αντωνιάδης (έν Ε. Ά. Σ. τόμ. 1 σελ. 139),
«οί μέν προσκλαίοντες ίσταντο έξωθεν και παοά
τήν είσοδον του ναου, οί δέ άκοοώαενοι έν τώ Ναο-
θηκι, οί ύποπίπτοντες έν αύτη τή εκκλησία άχρι
τής ύτϊό του διακόνου έκφωνήσεως: «Όσοι κατη-
'/ούμενοι!» όποτε καί έξωθουντο συν τοις κατη-
χουμένοις εις τον πρόναον, οί δέ συνιστάμενοι και
μετέχοντες έν αύτώ τώ έσωτερικώ συν τοις πι-
στοϊς, άχρι τέλους τής λειτουργίας».
Βασίλειος δ' ό Μέγας καταδικάζει εις ίσόβιον
πρόσκλανσιν τους άρνησιθρήσκους (ΈπιστολαΊ παρά
Μϊ§ηβ Ρ. β. τ. 32 σελ. 797).
Έμακρηγόρησα ολίγον τι περ'ι το θέμα τής / ρύ-
σεως τοΰ Εξωνάρθηκος, διότι διά τών μνημονευ-
θέντων γωοίων τών Αγίων Πατέρων λαμβάνουσι
ζωήν τά τοσούτον οργανικά ταύτα μέλη τής άρ-
•/αίας Βασιλικής, άτινα σήμερον, άπονεκρωθέντοιν
τών τύπων κα'ι τών άρχαϊκών εκείνων άγνών χρι-
στιανικών ήθών, άπώλεσαν πάσαν σημασίαν, ού-
δεαίαν δ' έμποιοΰσι πλέον εις ήμάς νΟν έντύπωσιν,
ούδέ συγκίνησιν, ώς ώφειλον.
Πρόϋ'εοις. Διακονικόν.
Εϊη, 1, Ξ, Ξ. Πίν. 1, Η, Θ.
Συγχρόνως προς τήν άνασκαφήν του κάτω, προς
Δ., τμήματος τής Βασιλικής, εΐργαζάμην κα'ι έν
ταΐς άμτ-Ί τήν Ίεράν Κόγ/ην πτέρυξιν αύτής, διότι
κα'ι προ τής άνασκαφής έφαίνοντο ήδη κα'ι διά. γυ-
μνού" οφθαλμού διά μέσου τών θάμνων και τών πε-
τρών ίχνη τών έκατέρωθεν τής Μ.Άψΐδος κατ' όρ-
θήν γωνίαν προς τον άξονα τοΰ ναου διηκόντων τοί-
χων. Παρ' αύτοϋς έσχηματίζοντο δύο άληθεϊς λό-
φοι έκ χωμάτων, κεράμων κα'ι λίθων, ή δ' έπίχωσις
έφθανε σχεδόν τά 3 μέτρα, διό κα'ι ή έκσκαφή αύτών
διήρκεσε περ'ι τάς δέκα κα'ι πέντε ήμέρας, κατε-
βλήθη δέ τεράστιος κόπος προς έκκαθάρισιν τών
δύο τετραγώνων, οία, μετά τήν άποκάλυψιν τών
έμβαδών, άπεδείχθη οτι σχηματίζουσιν αί δύο αύται
πτέρυγες. Έκάτεοον δέ τών τετραγώνων τούτοον
ι I ι Γι
άκροάσονται των θείων Γραφών έν τώ Ναρθηκι».
Έν αϋτώ ίσταντο και οί άκροώμενοι, ώς και οί
φωτιζόμενοι, Άζινις πάντες ήσαν οίάφοροι διαοα-
0 μισεί ς των Κατηχουμένων (προ. 'Αντωνιάόου Έκ-
φρασ. Άγ. Σοο. τόμ. I σελ. 171-3).
Έξωνάρ&ηξ ή Αϊϋ'ριον.
Πίν. 1. κλμξ.
Είδομεν ανωτέρω οτι ό Νάρθης είνε δύο θύρας
έν τω δυτικω τοίχω (Πίν. I. 0. ι, εΐκ. 3, ΑΠ), διά
τούτων οέ έςήρχετό τις ούχ'ι εις τήν όοόν, αλλ εις
άλλο τι διαμέρισμα τοΟ ναου στενώς μετά τοΰ
Νάρθηκος συνεχόμενον, δπερ κοινώς Εξωνάρϋηξ
καλείται. Έάν τοΰτο ήτο κεκαλυμμένων ή ήτο
αύλή τις, Αϊϋριον καλουμένη, και ύπό στοών
πέριξ περιβαλλόμενη, -ερ'ι τούτου δέν δύναμαι
ουδέν βέβαιον νά ιιτλο ένταΟθα, διότι ελλείψει
χρόνου οέν ήουνήθην νάνασκάψίο όλόκληρον τον
εύρύτατον τούτον χώρον, όστις εχει το αύτο περί-
που μήκος προ; τήν κεντρικήν αίθουσαν του Ναρ-
Οηκος,πλάτ. δε 14 μ. ώστε πρόκειται περί μεγίστου
τετραπλεύρου όρθογωνικοΰ χώρου, όστις δ δμως
ήτο διηρημένος δια τοι/ίων, ών σώζονται τά ίχνη.
Αλλά περί τούτων πάντων θά διαφωτισθώμεν δια
μελλούσης σκάφης, ήτις θέλει φέρει εις ϊώς όλό-
κληρον το σχέδιον του χώρου τούτου μετά τής έπ'ι
της όδοΰ εξωτερικής προσόψεως.
ϊό σπουδαΐον είνε ότι και ό έξωνάρθης ούτος
είχε το δάπεδον έστρωμένον ομοίως δια ψηφιδωτού,
ου άπεκάλυψα μεγάλην έκτασιν, δηλ. όλόκληρον
τό προ τής πύλης θ τμήμα μέχρι τοΰ εξωτερικού
τοίχου, μήκους μεν 14' μ. πλάτους δέ 4*30μ., τό
περίεργον δ' είνε οτι τό ψηφιοωτόν τούτο εύρτ,το
ύπό έπί/ωσιν πολλάκις μόλις 0'30 και είνε απο-
ρίας άξιον πώς έπ'ι χίλια τετρακόσια περίπου έτη
διετηρήθη τοΰτο σχεδόν άκέραιον !
Ώς προς τήν χρήσιν του « Έςωνάρθηκος », ονό-
ματος μή άπαντώντος -αρά τοις Βυζαντινοϊς, οί'-
τινες καλοΰσι τούτον « έξώτατον Νάρθηκα» .και
« Παρανάρθηκα », παρατ/,ροΰμεν οτι έν αύτώ όιέ-
τριβον, ή ί'σταντο μάλλον, οί « Προσκλαίοντες»,
ήτοι εκείνοι οί μετανοοΟντες, οί'τινες ύφίσταντο τήν
πρώτην κα'ι βαρυτάτην αυτών ποινήν έπ'ι διαπρα-
χθέτι έγκλήματι. Οΰτω π.χ.οί έπ'ι συζυγική απι-
στία καταδεδικασμένοι έδει «ένιαυτόν προσκλαίειν,
δ'.ετίαν έπακροάσθαι, τριετίαν ύποπίπτειν κα'ι τώ
έοδάμω συνάπτεσΟαι τοις πιστοΐς και ούτω τή:
προσφοράς καταςιοΰσθαι, έάν μετά δακρύων μετα-
νοήσωσι» Κανόνες παρά Μϊ^ηβ Ρ. 6. τ. 137 σ.
808. Γί σωτήριον θά ήτο έάν κα'ι σήμερον έφηρμό-
ζετο ό κανών ούτος! Τοιουτοτρόπως δέ, γράφει ό
κ. Αντωνιάδης (έν Ε. Ά. Σ. τόμ. 1 σελ. 139),
«οί μέν προσκλαίοντες ίσταντο έξωθεν και παοά
τήν είσοδον του ναου, οί δέ άκοοώαενοι έν τώ Ναο-
θηκι, οί ύποπίπτοντες έν αύτη τή εκκλησία άχρι
τής ύτϊό του διακόνου έκφωνήσεως: «Όσοι κατη-
'/ούμενοι!» όποτε καί έξωθουντο συν τοις κατη-
χουμένοις εις τον πρόναον, οί δέ συνιστάμενοι και
μετέχοντες έν αύτώ τώ έσωτερικώ συν τοις πι-
στοϊς, άχρι τέλους τής λειτουργίας».
Βασίλειος δ' ό Μέγας καταδικάζει εις ίσόβιον
πρόσκλανσιν τους άρνησιθρήσκους (ΈπιστολαΊ παρά
Μϊ§ηβ Ρ. β. τ. 32 σελ. 797).
Έμακρηγόρησα ολίγον τι περ'ι το θέμα τής / ρύ-
σεως τοΰ Εξωνάρθηκος, διότι διά τών μνημονευ-
θέντων γωοίων τών Αγίων Πατέρων λαμβάνουσι
ζωήν τά τοσούτον οργανικά ταύτα μέλη τής άρ-
•/αίας Βασιλικής, άτινα σήμερον, άπονεκρωθέντοιν
τών τύπων κα'ι τών άρχαϊκών εκείνων άγνών χρι-
στιανικών ήθών, άπώλεσαν πάσαν σημασίαν, ού-
δεαίαν δ' έμποιοΰσι πλέον εις ήμάς νΟν έντύπωσιν,
ούδέ συγκίνησιν, ώς ώφειλον.
Πρόϋ'εοις. Διακονικόν.
Εϊη, 1, Ξ, Ξ. Πίν. 1, Η, Θ.
Συγχρόνως προς τήν άνασκαφήν του κάτω, προς
Δ., τμήματος τής Βασιλικής, εΐργαζάμην κα'ι έν
ταΐς άμτ-Ί τήν Ίεράν Κόγ/ην πτέρυξιν αύτής, διότι
κα'ι προ τής άνασκαφής έφαίνοντο ήδη κα'ι διά. γυ-
μνού" οφθαλμού διά μέσου τών θάμνων και τών πε-
τρών ίχνη τών έκατέρωθεν τής Μ.Άψΐδος κατ' όρ-
θήν γωνίαν προς τον άξονα τοΰ ναου διηκόντων τοί-
χων. Παρ' αύτοϋς έσχηματίζοντο δύο άληθεϊς λό-
φοι έκ χωμάτων, κεράμων κα'ι λίθων, ή δ' έπίχωσις
έφθανε σχεδόν τά 3 μέτρα, διό κα'ι ή έκσκαφή αύτών
διήρκεσε περ'ι τάς δέκα κα'ι πέντε ήμέρας, κατε-
βλήθη δέ τεράστιος κόπος προς έκκαθάρισιν τών
δύο τετραγώνων, οία, μετά τήν άποκάλυψιν τών
έμβαδών, άπεδείχθη οτι σχηματίζουσιν αί δύο αύται
πτέρυγες. Έκάτεοον δέ τών τετραγώνων τούτοον
ι I ι Γι