DOI Artikel:
Orlandos, Anastasios K.: Parastaseis krēnōn epi angeiōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14279#0116
94
ΛΕ 1010
Παραστάσεις κρηνών έπι αγγείων
Άναστ. Κ. Όρλάνδου.
Έν των προσφιλέστατων τοις άγγέιογράφοις τοΟ
μ ίδια και τοΟ Ε' π. Χ. αιώνος θεμάτων ήτο καΐ
ή άπεικόνισις κρηνών επί αγγείων, υ,άλιστα δέ τών
σχετιζομένων προς το ύ'δωρ, υδριών και αμφο-
ρέων1. Ιο θέμα τούτο πράγματι άπό τε μυθολογι-
κής και γραφικής απόψεως παρείχε πλείστα στοι-
χεία τώ άγγειογράοω. ϊό ύδωρ είναι αιύσει το πρώ-
τον και άπαραίτητον στοιχεΐον ύπάρξεοκ παντός
άνΟρίοπίνου συνοικισμού" είνε οέ φυσικον και άπη-
κριβωμένον άλλως, ότι οί' τε πρωτόγονοι και οί
ιστορικοί συνοικισμοί παρά πηγήν τινα ύδατος άεί-
ποτε συνεπήγνυντο. Αιά τοΟτο δέ και ή πηγή αύτη
εθεωρείτο εις τον έπειτα χρόνον, ώς εν τών άρχαιο-
τάτων και ίερωτάτοον σημείων τοΟ συνοικισμού,
δι' 6 και ώς Οεότης έλατρεύετο, άο' ου μάλιστα ή
φαντασία τών αρχαίων οιέβλεπε πάντοτε δαίμονά
τινα έν τη Οαυμασιουργώ του ρέοντος ΰοατος ενερ-
γεία 2.
Και όσω μεν απλούστερος ήτο ο βίος τών αν-
θρώπων τοσούτω μάλλον, φυσικά, ή κρήνη ήτο
το κέντρον τών συμβαινόντων. Σκηναι έρωτικαί 3,
ή δολοφονίαι 4, τεράτων φόνοι 5 και μάχαι 6 δλαι
έκεΐ που πλησίον συνέοαινον. Πολλάκις της ήμέ-
ρας αί γυναίκες, ενίοτε και οί άνδρες 7, ήρχοντο εις
τήν κρήνην προς ύδροφορίαν. Έκεΐ συνηντώντο
1 Σπανίως παραστάσεις κρηνών άπαντώσιν επί αγγείων διάφορου
-/ρήσεως. Ούτως έ"/ομεν δέκα τέσσαρα; τοιαύτας παραστάσεις επί λη-
κύθων, δύο έττϊ πυςΊ'δος, ο^ο έπί πελίκης, μίαν έπί άλαό'άστου, μίαν επί
κύλικος, δύο έπί κρατήρος και μίαν επί άουοάλλου.
2 Και έν ταϊς λαίχαΐς της σήμερον παραδο'σεσι παρά μαρμαρόκτι-
ατο'ν τινα πηγή'ν (μαρμαρο/ρουσοπηγήν) η φαντασία τών νέων και νεα-
νίδων φαντάζεται ένδιαιτωμένην την Μοΐραν, τόν καλόν η κακόν δαί-
μ,ονα εκάστου άνΟροίπου (πρό. Πολίτην Λαογραφ. τ. Ρ' σ. 5, 8 και
Ήρείώτην, Συμβολή κλ. σ. 13).
3 Παυσαν. ΐί' 47. 4. 'Λπολλοο. III, 9, 1
4 Φερεκύδ. Άπο'σπ σ 187 Σ/ολ. Εύρ. Φοιν. 54.
!< Όμηρ. ύμν. εις 'Λπόλλ. 300.
,; Πρβ. τό άγγεϊον Αηηβΐί ά. ΙπηΙ. II πίν. 50 — \νϊηηβϊβ1<ϊ
Ββδοΐιι·. 388 = Ρηβηβ 79.
7 άγγεϊον ΜΐΙδβΟ ΕίΠΙδΟΟ πίν. XVII..
και άντήλασσον ζωηράς ομιλίας" έκεΐ Ό νέος ανέ-
μενε τήν έ'λευσιν της κόρης 1. Ου μόνον δ' αί δοΟ-
λαι.2 και αί αιχμάλωτοι 3 έκόμιζον το προς οίκια-
κήν χρήσιν ΰοωρ, άλλ' ώς πολλαχοΟ τών ομηρικών
έπών και ΰμνων βλέπομεν και αί τών βασιλέων 4
θυγατέρες το αύτο έποίουν, και αύτούς δ' έ'τι τούς
θεούς ή φαντασία τών αρχαίων συχνά/.ις επλαττεν
ύδροφοροΰντας °.
Αλλά πλήν τών βιοτικών και πρΌς θρησκευτι-
κάς άνάγκας και σκοπούς αί κρήναι μεγάλως έχρη-
σίμευον. Σπουδαίως δ' έτιμώντο αί παρά τα ίερά
τεμένη μάλιστα εύρισκόμεναι: Έν Δελφοΐς έν τή
ίερα κρήνη Κασταλία ήγνίζοντο οί ιερείς του Απόλ-
λωνος6, έκ της Έννεακρούνου Καλλιρρόης έν Αθή-
ναις έκομίζετο το «νυμφικΌν λουτράν» ', έν δέ τη
Κρήτη οί έφηβοι ούδέ κατ' αυτόν τον ό'ρκον των
παρέλειπαν τήν προς τάς κρήνας της χώρας των
έπίκλησιν 8.
Ούχ_ ήττον δέ συνήθως έχρησιμοποιοΰντο αί κρή-
ναι και ώς λουτρά 9, θερμά ή ψυχρά καταιονητικά,
απαραιτήτως μεν έν τοις Γυμνασίοις10 και τοις
Ασκληπιείοις, συχνάκις οέ και έν ταΐς πόλεσιν,
ώς διδάσκουσι πλεΐσται άγγειογραφίαι .
Πολυάριθμα είνε τέλος τά χωρία τών αρχαίων
I Και σήμερον ετι έν Μακεδόνικοι; νωρίοις παρα τήν κρη'νην κα-
ραδοκούσιν οί νέοι οπως άπαγάγωσι τά; μελλούσας συζύγους των,
■ Όδ. γ 429. Άριστ. Λυσ. 330.
8 Ίλ. Ζ 457.
4 Όδ. κ 108 έ. Όμηρ. "ϊ'μν. είς Δημ. 106. Π6λ. και Άριστ.
Λυσ. 327.
° ΊΙσιόδ. Θεογον. 780 (τΙρις), Άπο'λλων έπ'ι αγγείου Εργοτίμου
ΡΐΙΓίΛν. -Κβίοΐΐΐΐ. 6. \ν. πίν. 1, Ηρακλής έπί αγγείου ΡιΐΓίΛν.
Ββδο1ιΐ'βϊΐ3ΐιη£ άθΓ ν38θηδ&ιπιηΙυη§ ζιι ΒθγΙϊπ 4027.
0 Εϋριπ. "Ιων 95.
' Θουκ. Β' 15. Πολυδ. Γ' 43 πδλ. και λουτροφο'ρους.
* Ι,αι-ίβΐά, ΟΓΐβοΗ. Ερϊ§ι\3 314.
Ρ Περί τών χρηνών ώς λουτρών ό'ρα 8ιΐ(Ι1ΐΟΪ, Αΐΐδ (ΙθΙΠ αΐΐΐϊ-
Ιίβιι Βαάβλνβδβπ 1910.
10 ΡβΙθί'ββη, ϋ3δ 0γιηη3δϊυηι άβΐ' Οπεοΐιβη 40 σημ. 13.
II Όρα τήν είκο'να 23.
ΛΕ 1010
Παραστάσεις κρηνών έπι αγγείων
Άναστ. Κ. Όρλάνδου.
Έν των προσφιλέστατων τοις άγγέιογράφοις τοΟ
μ ίδια και τοΟ Ε' π. Χ. αιώνος θεμάτων ήτο καΐ
ή άπεικόνισις κρηνών επί αγγείων, υ,άλιστα δέ τών
σχετιζομένων προς το ύ'δωρ, υδριών και αμφο-
ρέων1. Ιο θέμα τούτο πράγματι άπό τε μυθολογι-
κής και γραφικής απόψεως παρείχε πλείστα στοι-
χεία τώ άγγειογράοω. ϊό ύδωρ είναι αιύσει το πρώ-
τον και άπαραίτητον στοιχεΐον ύπάρξεοκ παντός
άνΟρίοπίνου συνοικισμού" είνε οέ φυσικον και άπη-
κριβωμένον άλλως, ότι οί' τε πρωτόγονοι και οί
ιστορικοί συνοικισμοί παρά πηγήν τινα ύδατος άεί-
ποτε συνεπήγνυντο. Αιά τοΟτο δέ και ή πηγή αύτη
εθεωρείτο εις τον έπειτα χρόνον, ώς εν τών άρχαιο-
τάτων και ίερωτάτοον σημείων τοΟ συνοικισμού,
δι' 6 και ώς Οεότης έλατρεύετο, άο' ου μάλιστα ή
φαντασία τών αρχαίων οιέβλεπε πάντοτε δαίμονά
τινα έν τη Οαυμασιουργώ του ρέοντος ΰοατος ενερ-
γεία 2.
Και όσω μεν απλούστερος ήτο ο βίος τών αν-
θρώπων τοσούτω μάλλον, φυσικά, ή κρήνη ήτο
το κέντρον τών συμβαινόντων. Σκηναι έρωτικαί 3,
ή δολοφονίαι 4, τεράτων φόνοι 5 και μάχαι 6 δλαι
έκεΐ που πλησίον συνέοαινον. Πολλάκις της ήμέ-
ρας αί γυναίκες, ενίοτε και οί άνδρες 7, ήρχοντο εις
τήν κρήνην προς ύδροφορίαν. Έκεΐ συνηντώντο
1 Σπανίως παραστάσεις κρηνών άπαντώσιν επί αγγείων διάφορου
-/ρήσεως. Ούτως έ"/ομεν δέκα τέσσαρα; τοιαύτας παραστάσεις επί λη-
κύθων, δύο έττϊ πυςΊ'δος, ο^ο έπί πελίκης, μίαν έπί άλαό'άστου, μίαν επί
κύλικος, δύο έπί κρατήρος και μίαν επί άουοάλλου.
2 Και έν ταϊς λαίχαΐς της σήμερον παραδο'σεσι παρά μαρμαρόκτι-
ατο'ν τινα πηγή'ν (μαρμαρο/ρουσοπηγήν) η φαντασία τών νέων και νεα-
νίδων φαντάζεται ένδιαιτωμένην την Μοΐραν, τόν καλόν η κακόν δαί-
μ,ονα εκάστου άνΟροίπου (πρό. Πολίτην Λαογραφ. τ. Ρ' σ. 5, 8 και
Ήρείώτην, Συμβολή κλ. σ. 13).
3 Παυσαν. ΐί' 47. 4. 'Λπολλοο. III, 9, 1
4 Φερεκύδ. Άπο'σπ σ 187 Σ/ολ. Εύρ. Φοιν. 54.
!< Όμηρ. ύμν. εις 'Λπόλλ. 300.
,; Πρβ. τό άγγεϊον Αηηβΐί ά. ΙπηΙ. II πίν. 50 — \νϊηηβϊβ1<ϊ
Ββδοΐιι·. 388 = Ρηβηβ 79.
7 άγγεϊον ΜΐΙδβΟ ΕίΠΙδΟΟ πίν. XVII..
και άντήλασσον ζωηράς ομιλίας" έκεΐ Ό νέος ανέ-
μενε τήν έ'λευσιν της κόρης 1. Ου μόνον δ' αί δοΟ-
λαι.2 και αί αιχμάλωτοι 3 έκόμιζον το προς οίκια-
κήν χρήσιν ΰοωρ, άλλ' ώς πολλαχοΟ τών ομηρικών
έπών και ΰμνων βλέπομεν και αί τών βασιλέων 4
θυγατέρες το αύτο έποίουν, και αύτούς δ' έ'τι τούς
θεούς ή φαντασία τών αρχαίων συχνά/.ις επλαττεν
ύδροφοροΰντας °.
Αλλά πλήν τών βιοτικών και πρΌς θρησκευτι-
κάς άνάγκας και σκοπούς αί κρήναι μεγάλως έχρη-
σίμευον. Σπουδαίως δ' έτιμώντο αί παρά τα ίερά
τεμένη μάλιστα εύρισκόμεναι: Έν Δελφοΐς έν τή
ίερα κρήνη Κασταλία ήγνίζοντο οί ιερείς του Απόλ-
λωνος6, έκ της Έννεακρούνου Καλλιρρόης έν Αθή-
ναις έκομίζετο το «νυμφικΌν λουτράν» ', έν δέ τη
Κρήτη οί έφηβοι ούδέ κατ' αυτόν τον ό'ρκον των
παρέλειπαν τήν προς τάς κρήνας της χώρας των
έπίκλησιν 8.
Ούχ_ ήττον δέ συνήθως έχρησιμοποιοΰντο αί κρή-
ναι και ώς λουτρά 9, θερμά ή ψυχρά καταιονητικά,
απαραιτήτως μεν έν τοις Γυμνασίοις10 και τοις
Ασκληπιείοις, συχνάκις οέ και έν ταΐς πόλεσιν,
ώς διδάσκουσι πλεΐσται άγγειογραφίαι .
Πολυάριθμα είνε τέλος τά χωρία τών αρχαίων
I Και σήμερον ετι έν Μακεδόνικοι; νωρίοις παρα τήν κρη'νην κα-
ραδοκούσιν οί νέοι οπως άπαγάγωσι τά; μελλούσας συζύγους των,
■ Όδ. γ 429. Άριστ. Λυσ. 330.
8 Ίλ. Ζ 457.
4 Όδ. κ 108 έ. Όμηρ. "ϊ'μν. είς Δημ. 106. Π6λ. και Άριστ.
Λυσ. 327.
° ΊΙσιόδ. Θεογον. 780 (τΙρις), Άπο'λλων έπ'ι αγγείου Εργοτίμου
ΡΐΙΓίΛν. -Κβίοΐΐΐΐ. 6. \ν. πίν. 1, Ηρακλής έπί αγγείου ΡιΐΓίΛν.
Ββδο1ιΐ'βϊΐ3ΐιη£ άθΓ ν38θηδ&ιπιηΙυη§ ζιι ΒθγΙϊπ 4027.
0 Εϋριπ. "Ιων 95.
' Θουκ. Β' 15. Πολυδ. Γ' 43 πδλ. και λουτροφο'ρους.
* Ι,αι-ίβΐά, ΟΓΐβοΗ. Ερϊ§ι\3 314.
Ρ Περί τών χρηνών ώς λουτρών ό'ρα 8ιΐ(Ι1ΐΟΪ, Αΐΐδ (ΙθΙΠ αΐΐΐϊ-
Ιίβιι Βαάβλνβδβπ 1910.
10 ΡβΙθί'ββη, ϋ3δ 0γιηη3δϊυηι άβΐ' Οπεοΐιβη 40 σημ. 13.
II Όρα τήν είκο'να 23.