DOI Artikel:
Xyngopulos, Andreas: Epipedoglyphia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14278#0084
Ί-2
ΑΕ 1917
Έπιπεδογλυφία
υπό
Ανδρέου Ξυγγοιτούλου.
Έν τη βυζαντινή γλυπτική υπάρχει, ώς γνω-
στόν, είδος τι ανάγλυφου καλούμενον έπιπεδόγλυφον
(ο1ΐ3«ιρ1βνβ). Παράγεται οέ το ε Ί ο ο ς τοΟτο οιά μι-
κράς έκβαΟύνσεως τοΟ περ'ι το κόσμημα ή την
μορφήν πεδίου και πληρώσεως του κοιλανθέντ,ος
τούτου μέρους οιά μείγματος τίνος κεχρωσμένου.
• ·ύτω το οιακοσμητικον θέμα διατηρεί μόνον το
περίγραμμα αί οέ έν αύτώ λεπτομέρεια! δηλοΰνται
οιά χαρακτών γραμμών (—ρ3 ΒνβΙιίπ·: ΚΙαάθδ
8ιιγ ΓΗίβίοίΓβ άβ 13 δΟϋΙρΙαΓβ ονζίΐηΐϊηβ έν Νουν.
3ΐ·ο1ιϊνβ8 (1β8 ιιιΪ88Ϊοη8 8θΐβη1ί£ίθ(ΐιβ8, πουν. 8βΠβ
ίββο. 3, 191 1 σ'. 96 κέ).
Μετά του; είκονομαχικοϋς ιδία χρόνους το είδος
τούτο του ανάγλυφου αποβαίνει λίαν σύνηθες έν
τη βυζαντινή γλυπτική. Ο χρόνος ό'μιυς, καθ όν
τούτο έμφανίζεται έν τη χριστιανική τέχνη, δεν
είναι ακριβώς γνωστός. Ό ΒΓβηίβΓ, ό μόνος
άλλως ασχοληθείς περί το είδος τούτο των ανά-
γλυφων, αναφέρει τεμάχιον μαρμάρινης πλακός
εύρισκόμενον έν τη μητροπόλει της Ραβέννης και
προερχομενον έκ των έρειπίων της Πΰρσιανής βα-
σιλικής. Επί τούτου, όπερ, ώς φαίνεται, άπετέ-
λει μέρος του δαπέδου, το πέρις των έπιπέδων φυ-
τικών και ζωικών κοσμημάτων έδαφος έχει έκβα-
ΟυνΟή και πληρωθή δια μικρών πολύχρωμων κύ-
βων μωσαϊκό0. Ιο τεμάχιον δέ τοΰτο της πλακός
ανάγει ό ΒγθΗϊθγ εις τον οον αιώνα {Βνβΐιίβτ
ενθ' άν. σ. 97).
« Εκτοτε, γράφει ούτος, πρέπει νά διέλΟιυμεν
πολλούς αιώνας ίνα έπανεύρωμεν το έπιπεοόγλυ-
•^ον έν τη βυζαντινή τέχνη». Αλλά νομίζω, ό'τι
το τεμαχιον έκεϊνο της Ραβέννης, καίτοι συγγενούς
τεχνοτροπίας, φαίνεται μάλλον άναγόμενον εϊς
άλλο είδος τεχνικής έργασίας, ού παραδείγματα
εύρίσκομεν πλείστα έν τη κυρίως βυζαντινή τέχνη.
Γό δέ Οωρακεϊον της Αγίας Αουκίας έν Γαέτη το
προσαγόμενον υπό του Βΐ'βΗΐβΓ (ένβ' άν. σ. 97
είκών παρά 8βΗΙυ,τηΙ>βνρβτ βρορόβ II σ. 269)
ώς παράδειγμα διά την κυρίως βυζαντινήν τέχνην
δέν είναι μοναδικόν, άφοΰ διεσώ6η μέχρι ημών
μέγας αριθμός δαπέδων έκκλησιών ούτω κεκοσμη-
μένων (πρβ 8βΗιιΙΙζ- Βανηβίβρ Τηβ ηιοηείδίβιν
οΐ 8. Ι,ιιΐίβ οί 81ΪΠ8 ίη Ρηοΐίίδ, Γ,οηάοη 1901,
πίν. 30, 31). Εν σχέσει μάλιστα προς το είδος
τοΰτο ανάγκη νά σημειωΟή, ότι και ό αντίθετος
τρόπος είναι γνωστός. Κοιλαίνεται δηλαδή το
εσωτερικον των κοσμημάτων και πληρούται οια
κύβων πολύχρωμων, έν ώ το πέριξ τών κοσμη-
μάτων πεδίον μένει εντελώς έπίπεοον. 1 ούτου δε
παράδειγμα δύναται νά ΟεωρηΟή τεμάχ;ον μαρμά-
ρου τοΟ 11ου αιώνος έν τώ μικρώ μουσεία) του
ΜοηΙβ-0&88Ϊηο έν Ιταλία [ΒβΜητηύβτρ&τ ε. ά.
τόμ. III σ. 153). Ως έν παρέργω δέ αναφέρω ό'τι
το τελευταΐον τοΰτο είδος τών άναγλύωων τ,ζο
γνωστόν και έν τη αρχαία αιγυπτιακή τέχνη
{θίτατά ρβϊηΙιΐΓθ βηΐϊφΐθ σ. 17).
Ένταΰθα ομως πρόκειται περί του κυρίως έπι-
πεδογλύφου, ού τό ολίγον κοιλανΟέν έδαφος πλη-
ρούται διά μείγματος αποτελουμένου έκ μαστί/ης
ή κηροΰ κίτρινου και κεκονιαμένου μαρμάρου
(ΜίΙΙβΙ Ι-,β πιοιια8ΐ,θΓβ ϋΗρηιπ, Ρειπβ 1899 σ.
65). Ενίοτε ομως το κοίλον τοΰτο έπληροΰτο και
διά παχέος μόνον στρώματος έκ χρώματος, ώς
δεικνύει, νομίζω, τεμάχιον πλακός προερχόμενον
έκ της παρά τάς Σέρρας μονής τοΰ Προδρόμου
και άποκείμενον έν τη συλλογή της Χριστιανικής
αρχαιολογικής έταιρείας (Δελτίον Χριστιανικής
αρχαιολογικής εταιρείας Ε', 1905, σ. 83 είκ. 8).
Έν τώ τεμαχίω τούτω ή κοίλανσις τοΟ περί τά
κοσμήματα έδάφους είναι τόσον μικρά και ή επι-
φάνεια αύτοΰ τόσον λεία, ώστε Οά ήτο αδύνατον,
νομίζω, νά συγκρατηΟή έν αύτώ το έκ κηροΰ μεϊ-
12 (ί 17
ΑΕ 1917
Έπιπεδογλυφία
υπό
Ανδρέου Ξυγγοιτούλου.
Έν τη βυζαντινή γλυπτική υπάρχει, ώς γνω-
στόν, είδος τι ανάγλυφου καλούμενον έπιπεδόγλυφον
(ο1ΐ3«ιρ1βνβ). Παράγεται οέ το ε Ί ο ο ς τοΟτο οιά μι-
κράς έκβαΟύνσεως τοΟ περ'ι το κόσμημα ή την
μορφήν πεδίου και πληρώσεως του κοιλανθέντ,ος
τούτου μέρους οιά μείγματος τίνος κεχρωσμένου.
• ·ύτω το οιακοσμητικον θέμα διατηρεί μόνον το
περίγραμμα αί οέ έν αύτώ λεπτομέρεια! δηλοΰνται
οιά χαρακτών γραμμών (—ρ3 ΒνβΙιίπ·: ΚΙαάθδ
8ιιγ ΓΗίβίοίΓβ άβ 13 δΟϋΙρΙαΓβ ονζίΐηΐϊηβ έν Νουν.
3ΐ·ο1ιϊνβ8 (1β8 ιιιΪ88Ϊοη8 8θΐβη1ί£ίθ(ΐιβ8, πουν. 8βΠβ
ίββο. 3, 191 1 σ'. 96 κέ).
Μετά του; είκονομαχικοϋς ιδία χρόνους το είδος
τούτο του ανάγλυφου αποβαίνει λίαν σύνηθες έν
τη βυζαντινή γλυπτική. Ο χρόνος ό'μιυς, καθ όν
τούτο έμφανίζεται έν τη χριστιανική τέχνη, δεν
είναι ακριβώς γνωστός. Ό ΒΓβηίβΓ, ό μόνος
άλλως ασχοληθείς περί το είδος τούτο των ανά-
γλυφων, αναφέρει τεμάχιον μαρμάρινης πλακός
εύρισκόμενον έν τη μητροπόλει της Ραβέννης και
προερχομενον έκ των έρειπίων της Πΰρσιανής βα-
σιλικής. Επί τούτου, όπερ, ώς φαίνεται, άπετέ-
λει μέρος του δαπέδου, το πέρις των έπιπέδων φυ-
τικών και ζωικών κοσμημάτων έδαφος έχει έκβα-
ΟυνΟή και πληρωθή δια μικρών πολύχρωμων κύ-
βων μωσαϊκό0. Ιο τεμάχιον δέ τοΰτο της πλακός
ανάγει ό ΒγθΗϊθγ εις τον οον αιώνα {Βνβΐιίβτ
ενθ' άν. σ. 97).
« Εκτοτε, γράφει ούτος, πρέπει νά διέλΟιυμεν
πολλούς αιώνας ίνα έπανεύρωμεν το έπιπεοόγλυ-
•^ον έν τη βυζαντινή τέχνη». Αλλά νομίζω, ό'τι
το τεμαχιον έκεϊνο της Ραβέννης, καίτοι συγγενούς
τεχνοτροπίας, φαίνεται μάλλον άναγόμενον εϊς
άλλο είδος τεχνικής έργασίας, ού παραδείγματα
εύρίσκομεν πλείστα έν τη κυρίως βυζαντινή τέχνη.
Γό δέ Οωρακεϊον της Αγίας Αουκίας έν Γαέτη το
προσαγόμενον υπό του Βΐ'βΗΐβΓ (ένβ' άν. σ. 97
είκών παρά 8βΗΙυ,τηΙ>βνρβτ βρορόβ II σ. 269)
ώς παράδειγμα διά την κυρίως βυζαντινήν τέχνην
δέν είναι μοναδικόν, άφοΰ διεσώ6η μέχρι ημών
μέγας αριθμός δαπέδων έκκλησιών ούτω κεκοσμη-
μένων (πρβ 8βΗιιΙΙζ- Βανηβίβρ Τηβ ηιοηείδίβιν
οΐ 8. Ι,ιιΐίβ οί 81ΪΠ8 ίη Ρηοΐίίδ, Γ,οηάοη 1901,
πίν. 30, 31). Εν σχέσει μάλιστα προς το είδος
τοΰτο ανάγκη νά σημειωΟή, ότι και ό αντίθετος
τρόπος είναι γνωστός. Κοιλαίνεται δηλαδή το
εσωτερικον των κοσμημάτων και πληρούται οια
κύβων πολύχρωμων, έν ώ το πέριξ τών κοσμη-
μάτων πεδίον μένει εντελώς έπίπεοον. 1 ούτου δε
παράδειγμα δύναται νά ΟεωρηΟή τεμάχ;ον μαρμά-
ρου τοΟ 11ου αιώνος έν τώ μικρώ μουσεία) του
ΜοηΙβ-0&88Ϊηο έν Ιταλία [ΒβΜητηύβτρ&τ ε. ά.
τόμ. III σ. 153). Ως έν παρέργω δέ αναφέρω ό'τι
το τελευταΐον τοΰτο είδος τών άναγλύωων τ,ζο
γνωστόν και έν τη αρχαία αιγυπτιακή τέχνη
{θίτατά ρβϊηΙιΐΓθ βηΐϊφΐθ σ. 17).
Ένταΰθα ομως πρόκειται περί του κυρίως έπι-
πεδογλύφου, ού τό ολίγον κοιλανΟέν έδαφος πλη-
ρούται διά μείγματος αποτελουμένου έκ μαστί/ης
ή κηροΰ κίτρινου και κεκονιαμένου μαρμάρου
(ΜίΙΙβΙ Ι-,β πιοιια8ΐ,θΓβ ϋΗρηιπ, Ρειπβ 1899 σ.
65). Ενίοτε ομως το κοίλον τοΰτο έπληροΰτο και
διά παχέος μόνον στρώματος έκ χρώματος, ώς
δεικνύει, νομίζω, τεμάχιον πλακός προερχόμενον
έκ της παρά τάς Σέρρας μονής τοΰ Προδρόμου
και άποκείμενον έν τη συλλογή της Χριστιανικής
αρχαιολογικής έταιρείας (Δελτίον Χριστιανικής
αρχαιολογικής εταιρείας Ε', 1905, σ. 83 είκ. 8).
Έν τώ τεμαχίω τούτω ή κοίλανσις τοΟ περί τά
κοσμήματα έδάφους είναι τόσον μικρά και ή επι-
φάνεια αύτοΰ τόσον λεία, ώστε Οά ήτο αδύνατον,
νομίζω, νά συγκρατηΟή έν αύτώ το έκ κηροΰ μεϊ-
12 (ί 17