DOI article:
Sborōnos, Iōannēs N.: Asklēpiaka mnēmeia kai kionolatreia en Athēnais
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14278#0093
αε ιμ7
άπαιτοΰντός τι ολοψύχως τύπος ίρτιτόχου σχεδόν
παιδιού (είκ. 3). τύπος τόσον διάσημος, ώστε εγο-
μεν έν τοις Μουσείοις δέχ« και τρία τούλάχιστον
άρχαϊα άντίγραοα εκ του αυτού πρωτοτύπου, ών
κάλλιστον είναι το έν Εφέσω άνακαλυφθέν και
νυν ιν τω Μουσείω της Βιέννης άποκείμενον (ΑΕ
1909 σ.138 εΐχ.8. Σβορώνου ΑΕΜ σ. 300 είχ.
167 — ΙαΙίΓββΙΐθίτθ άββ οβ8ΐ. ηγοΙι. ΙηβΙ. VI, 190Ι-5,
ίίΐί. VIII).
Αλλη σειρά τύπων του Ιανίσκου είναι ή των
είχονιζόντων χύτον ίστάμενον (είχ. β) ή καθήμε-
β (ΑΕ 1909 13Χ ,ίχ. ί): Ίανίοχος μετά χηνός.
νον και εις λίαν έχθρικάς σχέσεις εύρισκόμενον
προς πελώριον χήνα του γένους των γηναλωπέ-
κων. Της σειράς ταύτης το '/ριστον έργον είναι ό
πασίγνωστος παις, ό γενναίως μαχόμενος προς
μέγαν χηναλώπεκα, όν πνίγει οι αμφοτέρων των
χειρών. Ιου πασίγνωστου, όσον και διασήμου,
πραςιτελείου δε σχολής, έργου τούτου έχομεν έν
τοις μουσείοις ες" τουλάχιστον -ανόμοια αντίγραφα
(ΑΕ 1909, σ. 139 σημ. 2-7), είκονίζοντα τον μι-
κρόν Ιανίσκον άγχοντα πελώριον χήνα, προφανώς
κατ χπομίμησιν του λεοντοθύμου γαλαϋ·ηνον και
έπιτιτΰίυν Ηρακλίσκου του κατά τον θεόκριτον
(Ήραχλίοχος ττ. ·:>ΐ>; δύω χείρεσσιν άπρίξ άπα-
λαΐσιν έχοντος και άγχοντος τους δράκοντας.
ΓοΟ τελευταίου τύπου τούτου έδείςαμεν άλ-
λοτε (ΑΕ ί909σ. 151. Σβορώνου, ΑΕΜ σ. 304-
308) ότι έχομεν δυο διάσημου; αρχαία; μνείας.
Πρώτον έν τω τετάρτω τών Μιμιάμβων τοΟ
Ηρώνδα, τω έπιγραφομένω Άσκληπιω ανατι-
μείσαι καϊ &νσιάζουσαι, ένθα βλέπομεν δύο εγχω-
ρίους γυναίκας ίσταμένας έν θαυμασμω προ τών
έν τω -ερίϊήμω Άσκληπιείω της Κώ ιδρυμένων
βωμών χαΐ πρχςιτελείου σ/ο/ή: αγαλμάτων του
ΑσχληπιοΟ, της Ήπιόνης και τών πολυπληθών
τέκνων αυτών, ες ων όνομαστί μέν άναφέρουσιν
αί έν λόγω γυναίκες τήν ϊγίείαν, Πανάκην, Ια-
σοΟν, Ποδαλείριον και Μαχάονα. τά δέ λοιπά τών
τεχνών γενικώς διά τών λέςεων :
χώοοι ϋεοι σήν έοτίην κατοικεϋσιν
και ΰεαί, πάτερ ΤΙαίηον.
Η ετέρα τών θαυμαζουσών τά καλά ταΟτα
έργα τών υίών του Πραξιτέλους αναφωνεί θαυμά-
ζουσα (Βεβαίως Ιανίσκον του έν λόγω τύπου:
προς Μοιρέων,
τήν γί/ναλώπεκα ώς το παιδίον πνίγει"
πρδ τών ποδών γοϋν εϊτι μή λίΰος, τούργον
ερεΐς λαλήοει. μα χρόνω κοτ ώνΰρωποι
κι); τους λίϋους εξουσι τήν ζοήν Φεϊναι.
Λευτέραν μνείαν όμοιου τινός αγάλματος Ίανί-
σκου εΰρομεν έν τω διασήμω χωρίω του Πλινίου
(ΝβΙ. Ηΐδί. 34,84|, τω μνημονεύοντι έργου του αρ-
χαίου καλλιτέχνου ΒοήΟου δια τών λέςεων οηίβιικ
βχίιηίιιηι 3Π8βΐ'θΐη 8ΐι·Ηη§ιιΐ3ί». Μελετώντες άλ-
λοτε το χωρίον τούτο έδείξαμεν ότι ή λέςις βχ%·
ιηίίΊ,ϊη προέρχεται έκ διορθώσεως τών μόνον είς
του; νεωτάτου; χαΐ άτελεστάτους τών κωδίκων τού
Πλινίου ευρισκομένων λέξεων βχϊιτιϊβ και θχϊπιίίΐί\
ενώ ό αρχαιότατος χαΐ άριστος τών κωδίκων Ββιι-
ββΐ'^βηδϊδ ε/ε ι τήν γραφήν 8βχαηί8, ήτις μετα-
γραμμένη είς τά κεφαλαία Ν/ΙΑΝΝΙ5 τού αρχε-
τύπου δίδει ήμϊν σχεδόν όλάγραφον τό όνομα του
Ίανίσκου, ήτοι {ν)ΙΑΝΐ5(<3)= Ι3ΐιΐ80ΐΐδ, το0 χω-
ρίου τού Πλινίου άναγινωσκομένου ούτως: ΐιιίίΐηδ
ΐ3ΠΪ8ου8 ΗηδβΓβπι 8ΐΓ3η<ίυ1ίΐί κα'ι έχοντος έντε-
λώς παράλληλον τό τού αυτού συγγραφέως χω-
ρίον XXXV, 63: ΗβΓβπΙβδ ϊαίαηδ άι·3θοηθδ 8ΐι·3ΐι-
§πΐ3ΐΐδ.
Ι ού κατά τον Πλίνιον ύπό τού ΒοήΟου ποιηθέν-
τος Ίανίσκου τούτου άντίγραφα θεωρούσιν οί αρ-
χαιολόγοι τά προαναφερθέντα πολλά ώραϊα μαρ-
μάρινα αγάλματα τοΰ πρός τον χήνα ήρωϊκώς μα-
χομένου παιδίου. Άλλ' ή σαφώς πραςιτέλειος τε-
χνοτροπία αύτών ούδεμίαν άφίνει άμφιβολίαν είς
το πνεύμα μου ότι ταύτα είναι άντίγραφα τού έν
11
άπαιτοΰντός τι ολοψύχως τύπος ίρτιτόχου σχεδόν
παιδιού (είκ. 3). τύπος τόσον διάσημος, ώστε εγο-
μεν έν τοις Μουσείοις δέχ« και τρία τούλάχιστον
άρχαϊα άντίγραοα εκ του αυτού πρωτοτύπου, ών
κάλλιστον είναι το έν Εφέσω άνακαλυφθέν και
νυν ιν τω Μουσείω της Βιέννης άποκείμενον (ΑΕ
1909 σ.138 εΐχ.8. Σβορώνου ΑΕΜ σ. 300 είχ.
167 — ΙαΙίΓββΙΐθίτθ άββ οβ8ΐ. ηγοΙι. ΙηβΙ. VI, 190Ι-5,
ίίΐί. VIII).
Αλλη σειρά τύπων του Ιανίσκου είναι ή των
είχονιζόντων χύτον ίστάμενον (είχ. β) ή καθήμε-
β (ΑΕ 1909 13Χ ,ίχ. ί): Ίανίοχος μετά χηνός.
νον και εις λίαν έχθρικάς σχέσεις εύρισκόμενον
προς πελώριον χήνα του γένους των γηναλωπέ-
κων. Της σειράς ταύτης το '/ριστον έργον είναι ό
πασίγνωστος παις, ό γενναίως μαχόμενος προς
μέγαν χηναλώπεκα, όν πνίγει οι αμφοτέρων των
χειρών. Ιου πασίγνωστου, όσον και διασήμου,
πραςιτελείου δε σχολής, έργου τούτου έχομεν έν
τοις μουσείοις ες" τουλάχιστον -ανόμοια αντίγραφα
(ΑΕ 1909, σ. 139 σημ. 2-7), είκονίζοντα τον μι-
κρόν Ιανίσκον άγχοντα πελώριον χήνα, προφανώς
κατ χπομίμησιν του λεοντοθύμου γαλαϋ·ηνον και
έπιτιτΰίυν Ηρακλίσκου του κατά τον θεόκριτον
(Ήραχλίοχος ττ. ·:>ΐ>; δύω χείρεσσιν άπρίξ άπα-
λαΐσιν έχοντος και άγχοντος τους δράκοντας.
ΓοΟ τελευταίου τύπου τούτου έδείςαμεν άλ-
λοτε (ΑΕ ί909σ. 151. Σβορώνου, ΑΕΜ σ. 304-
308) ότι έχομεν δυο διάσημου; αρχαία; μνείας.
Πρώτον έν τω τετάρτω τών Μιμιάμβων τοΟ
Ηρώνδα, τω έπιγραφομένω Άσκληπιω ανατι-
μείσαι καϊ &νσιάζουσαι, ένθα βλέπομεν δύο εγχω-
ρίους γυναίκας ίσταμένας έν θαυμασμω προ τών
έν τω -ερίϊήμω Άσκληπιείω της Κώ ιδρυμένων
βωμών χαΐ πρχςιτελείου σ/ο/ή: αγαλμάτων του
ΑσχληπιοΟ, της Ήπιόνης και τών πολυπληθών
τέκνων αυτών, ες ων όνομαστί μέν άναφέρουσιν
αί έν λόγω γυναίκες τήν ϊγίείαν, Πανάκην, Ια-
σοΟν, Ποδαλείριον και Μαχάονα. τά δέ λοιπά τών
τεχνών γενικώς διά τών λέςεων :
χώοοι ϋεοι σήν έοτίην κατοικεϋσιν
και ΰεαί, πάτερ ΤΙαίηον.
Η ετέρα τών θαυμαζουσών τά καλά ταΟτα
έργα τών υίών του Πραξιτέλους αναφωνεί θαυμά-
ζουσα (Βεβαίως Ιανίσκον του έν λόγω τύπου:
προς Μοιρέων,
τήν γί/ναλώπεκα ώς το παιδίον πνίγει"
πρδ τών ποδών γοϋν εϊτι μή λίΰος, τούργον
ερεΐς λαλήοει. μα χρόνω κοτ ώνΰρωποι
κι); τους λίϋους εξουσι τήν ζοήν Φεϊναι.
Λευτέραν μνείαν όμοιου τινός αγάλματος Ίανί-
σκου εΰρομεν έν τω διασήμω χωρίω του Πλινίου
(ΝβΙ. Ηΐδί. 34,84|, τω μνημονεύοντι έργου του αρ-
χαίου καλλιτέχνου ΒοήΟου δια τών λέςεων οηίβιικ
βχίιηίιιηι 3Π8βΐ'θΐη 8ΐι·Ηη§ιιΐ3ί». Μελετώντες άλ-
λοτε το χωρίον τούτο έδείξαμεν ότι ή λέςις βχ%·
ιηίίΊ,ϊη προέρχεται έκ διορθώσεως τών μόνον είς
του; νεωτάτου; χαΐ άτελεστάτους τών κωδίκων τού
Πλινίου ευρισκομένων λέξεων βχϊιτιϊβ και θχϊπιίίΐί\
ενώ ό αρχαιότατος χαΐ άριστος τών κωδίκων Ββιι-
ββΐ'^βηδϊδ ε/ε ι τήν γραφήν 8βχαηί8, ήτις μετα-
γραμμένη είς τά κεφαλαία Ν/ΙΑΝΝΙ5 τού αρχε-
τύπου δίδει ήμϊν σχεδόν όλάγραφον τό όνομα του
Ίανίσκου, ήτοι {ν)ΙΑΝΐ5(<3)= Ι3ΐιΐ80ΐΐδ, το0 χω-
ρίου τού Πλινίου άναγινωσκομένου ούτως: ΐιιίίΐηδ
ΐ3ΠΪ8ου8 ΗηδβΓβπι 8ΐΓ3η<ίυ1ίΐί κα'ι έχοντος έντε-
λώς παράλληλον τό τού αυτού συγγραφέως χω-
ρίον XXXV, 63: ΗβΓβπΙβδ ϊαίαηδ άι·3θοηθδ 8ΐι·3ΐι-
§πΐ3ΐΐδ.
Ι ού κατά τον Πλίνιον ύπό τού ΒοήΟου ποιηθέν-
τος Ίανίσκου τούτου άντίγραφα θεωρούσιν οί αρ-
χαιολόγοι τά προαναφερθέντα πολλά ώραϊα μαρ-
μάρινα αγάλματα τοΰ πρός τον χήνα ήρωϊκώς μα-
χομένου παιδίου. Άλλ' ή σαφώς πραςιτέλειος τε-
χνοτροπία αύτών ούδεμίαν άφίνει άμφιβολίαν είς
το πνεύμα μου ότι ταύτα είναι άντίγραφα τού έν
11