DOI article:
Skias, Andreas: To para tēn Phylēn antron tou Panos: kata tas anaskaphas tōn etōn 1900 kai 1901
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14365#0019
αε 1918
Το παρά την Φυλήν άντρον τον Πανός νπδ Ά. Σκιά. 9
βάθους 4,50 μ. άπό του αυτού στίχου της προει-
ρημένης επιγραφής, ένιαχου δέ καί ετι βαθύτερον,
ώστε απεδείχθη οτι ε*/ε πάγος 4 υ.., παρά δέ το
στόμιον 5-
Τά τρία στρώματα της τέφρας παρετηρήθησαν
και ένδοτέρω μέχρι του τέρματος της ανασκαφής,
αλλ ' ένεκα των αλλεπαλλήλων συμπιέσεων, συρ-
ρικνώσεων και έγκατακρημνίσεων του έπιπάγου
ευρέθησαν που μεν άνυψούμενα, που δέ κεκλιμένα
κατωφερώς, και ότέ μεν έχοντα μέγα πάχος, ότέ
δέ μικρόν, προς δέ τούτοις ένιαχου και ύποδιηρη-
μένα εις πολλά μικρότερα στρώματα. Διά τόν αυ-
τόν λόγον και ή σχετική προς άλληλα θέσις, επο-
μένως δέ και ή άπ' αλλήλων απόστασες δέν ήτο
απανταχού ή αυτή, άλλ' έκασταχοΰ άλλοία. Ούτω
τά μέν δύο άνώτερα στρώματα ύψουντο προς το
στόμιον, ταπεινούμενα προς τά ενδότερα του σπη-
λαίου, το δέ κατώτατον - τουναντίον υψουτο προς
τά ένδον' ή δ' άπόστασις του κατωτάτου στρώμα-
τος άπό του μεσαίου ήτο πλησίον μέν του στομίου
0,70, ένδοτέρω δέ μόνον 0,20. Κατά δέ το τέρμα
τής ανασκαφής το μέν άνώτατον στρώμα εκείτο
1,40 υπεράνω του μεσαίου, το δέ κατώτατον 0,80
κατωτέρω αύτου, ολίγον δέ περαιτέρω μόνον 0,30.
Τό δέ πάγος του μέν ανωτάτου στρώματος ήτο
παρά μέν τό στόμιον μιας σπιθαμής, ήτοι μόλις
0,20, εις άπόστασιν δέ 8 μ. ένδοτέρω ηύξάνετο
εις 0,50' περαιτέρω δέ εις άπόστασιν 12 μ. το
στρώμα τοΟτο ύποδιηρεΐτο εις τρία μικρότερα
έχοντα άπαντα όμου πάχος περί τά 0,70, και έκ
τών τριών τούτων τό μέν κατώτατον ήτο έπίπεδον,
τά δ άνώτεοα άνωμ,άλως συγκεκαυ.αένα. Του δέ
μεσαίου στρώματος τό πάχος παρά μέν το στόμιον
ήτο δύο σπιθαμών, ήτοι 0,40 περίπου, ή δέ τέορα
αυτού ήτο άφθονος και ανάμικτος μετά ττολλής
άσβόλης' ένδοτέρω όμως περιωρίζετο μόνον εις
0,10, αύξανόμενον ακολούθως και πάλιν εις 0,20.
ίο οε κατώτατον στοωαα εις άπόστασιν πεοιπου
ο μ· ίνοοτερω τής προειρημενης επιγραφής ητο
ύποοιηρημένον εις πάμπολλα μικρότερα, ών το
συνολικόν πάχος ήτο 1 μ.
λ/, των εντο^ έκαστου το.»ν τοιων τούτων στο(υ-
ματων ευρισκομένων αγγείων και άλλων άρχαιο-
τήτουν έφάνη οτι τό μέν άνοότατον στρώμα ανήκει
εις τους μετά τά Μηδικά χρόνους και εφεξής μέχρι
τών μεσαιωνικών, τά δέ κατώτερα δύο στρώματα
εις τους Μυκηναϊκούς και προμυκηναϊκούς χρό-
νους. Παρά πάσας όμως τάς διαφοράς τής κλίσεως
και τής προς άλληλα θέσεως τών τριών στρωμά-
των, ταύτα ήσαν ευδιάκριτα, ώστε ουδεμία σύγ-
χυσις ευρημάτων διαφόρων χρόνων ήδύνατο νά
γίνη. Άλλ' ό'τε ή ανασκαφή ήγγιζε προς το τέρμα
αυτής, ήτοι εις άπόστασιν 13 μ. άπό τής εισόδου,
αίφνης ευρέθησαν όστρακα Μυκηναϊκά, έν οίς και
τά της έν ΑΕ 1906σ. 100 απεικονισμένης προχου
κείμενα πλησιέστατα και έν τώ αύτω έπιπέδω μετά
του εν ΑΕ 1905 σ. 155 ιχνογραφικως επι μάρμα-
ρου απεικονισμένου τράγου και του έν ΑΕ 1906
σ. 107 μνημονευομένου τεμαχίου ϊρυ()ρομόρ(θου
αλαβάστρου, ώστε έφάνη οτι και Μυκηναϊκά όστρα-
κα ύπήρχον έν τώ άνωτάτω στρώματι όμου μετά
έργων τών μετά τά Μηδικά χρόνων. Ως έκ τού-
του και ό "Ρωμαίος πλανηθείς εκ τίνος τότε γεγραμ-
μένου και έπι τών ευρημάτων άποτεθειμένου ση-
μειώματος μου έ'γραψεν ΑΕ 1906 σ. 98 ό'τι τά
δύο άνώτερα στρώματα δεν διεκρίνοντο άπ' αλλή-
λων σαφώς. Μετ' ολίγον όμως απεδείχθη ό'τι ή
τοιαύτη έπίφασις ήτο απατηλή, διότι έξετάσας
άκριβέστερον τά στρώματα του επιπάγου ειδον οτι
αυτόθι εϊχεν επέλθει κατά το μέσον του σπηλαίου
εγκατακρήμνισις μέρους του επιπάγου, ενώ έτερον
μέρος αυτού κείμενον προς άριστεράν δέν υ,ετεκι-
νήθη, και ώς έκ τούτου το άνώτατον στρώμα τής
τέφρας παθόν συνίζησιν 0,80 κατωτέρω τής προ-
τέρας αύτοΰ θέσεως ευρέθη κείμενον παραπλεύρως
και έν τώ αύτω έπιπέδω πρός το μέρος του με-
σαίου στρώματος τό υπάρχον εκείθεν του ρήγμα-
τος έν τώ μή μετακινηθέντι τμήματι του έπιπά-
γου. Ωσαύτως διά τον αυτόν λόγον και το μεσαΐον
στοώαα ενταύθα συνέπεσεν εις τό αυτό έπίπεδον
μετά του κατωτάτου.
'Ολίγον δέ περαιτέρω, ήτοι εις άπόστασιν 17 μ.
περίπου άπό τής θέσεως τής κατωτέρου πρώτης
εκδιδομένης επιγραφής, άπεδείχθη ότι υπήρχε και
άλλη έγκατακρήμνισις, ήτις ήτο σπουδαιότερα
εκείνης, διότι Ό έγκατακρημνισθεΐς τόφος πληρω-
σας κοίλωμα πρός τό άριστερον μέρος του σπη-
λαίου έσχηματισμένον, ώθησε προς τά δεξιά τον
παρακείμενον όγκον του σχιστολίθου, ούτος οέ
εύοών άντίστασιν έκ δεΕιών έπι του πολύ στε-
Το παρά την Φυλήν άντρον τον Πανός νπδ Ά. Σκιά. 9
βάθους 4,50 μ. άπό του αυτού στίχου της προει-
ρημένης επιγραφής, ένιαχου δέ καί ετι βαθύτερον,
ώστε απεδείχθη οτι ε*/ε πάγος 4 υ.., παρά δέ το
στόμιον 5-
Τά τρία στρώματα της τέφρας παρετηρήθησαν
και ένδοτέρω μέχρι του τέρματος της ανασκαφής,
αλλ ' ένεκα των αλλεπαλλήλων συμπιέσεων, συρ-
ρικνώσεων και έγκατακρημνίσεων του έπιπάγου
ευρέθησαν που μεν άνυψούμενα, που δέ κεκλιμένα
κατωφερώς, και ότέ μεν έχοντα μέγα πάχος, ότέ
δέ μικρόν, προς δέ τούτοις ένιαχου και ύποδιηρη-
μένα εις πολλά μικρότερα στρώματα. Διά τόν αυ-
τόν λόγον και ή σχετική προς άλληλα θέσις, επο-
μένως δέ και ή άπ' αλλήλων απόστασες δέν ήτο
απανταχού ή αυτή, άλλ' έκασταχοΰ άλλοία. Ούτω
τά μέν δύο άνώτερα στρώματα ύψουντο προς το
στόμιον, ταπεινούμενα προς τά ενδότερα του σπη-
λαίου, το δέ κατώτατον - τουναντίον υψουτο προς
τά ένδον' ή δ' άπόστασις του κατωτάτου στρώμα-
τος άπό του μεσαίου ήτο πλησίον μέν του στομίου
0,70, ένδοτέρω δέ μόνον 0,20. Κατά δέ το τέρμα
τής ανασκαφής το μέν άνώτατον στρώμα εκείτο
1,40 υπεράνω του μεσαίου, το δέ κατώτατον 0,80
κατωτέρω αύτου, ολίγον δέ περαιτέρω μόνον 0,30.
Τό δέ πάγος του μέν ανωτάτου στρώματος ήτο
παρά μέν τό στόμιον μιας σπιθαμής, ήτοι μόλις
0,20, εις άπόστασιν δέ 8 μ. ένδοτέρω ηύξάνετο
εις 0,50' περαιτέρω δέ εις άπόστασιν 12 μ. το
στρώμα τοΟτο ύποδιηρεΐτο εις τρία μικρότερα
έχοντα άπαντα όμου πάχος περί τά 0,70, και έκ
τών τριών τούτων τό μέν κατώτατον ήτο έπίπεδον,
τά δ άνώτεοα άνωμ,άλως συγκεκαυ.αένα. Του δέ
μεσαίου στρώματος τό πάχος παρά μέν το στόμιον
ήτο δύο σπιθαμών, ήτοι 0,40 περίπου, ή δέ τέορα
αυτού ήτο άφθονος και ανάμικτος μετά ττολλής
άσβόλης' ένδοτέρω όμως περιωρίζετο μόνον εις
0,10, αύξανόμενον ακολούθως και πάλιν εις 0,20.
ίο οε κατώτατον στοωαα εις άπόστασιν πεοιπου
ο μ· ίνοοτερω τής προειρημενης επιγραφής ητο
ύποοιηρημένον εις πάμπολλα μικρότερα, ών το
συνολικόν πάχος ήτο 1 μ.
λ/, των εντο^ έκαστου το.»ν τοιων τούτων στο(υ-
ματων ευρισκομένων αγγείων και άλλων άρχαιο-
τήτουν έφάνη οτι τό μέν άνοότατον στρώμα ανήκει
εις τους μετά τά Μηδικά χρόνους και εφεξής μέχρι
τών μεσαιωνικών, τά δέ κατώτερα δύο στρώματα
εις τους Μυκηναϊκούς και προμυκηναϊκούς χρό-
νους. Παρά πάσας όμως τάς διαφοράς τής κλίσεως
και τής προς άλληλα θέσεως τών τριών στρωμά-
των, ταύτα ήσαν ευδιάκριτα, ώστε ουδεμία σύγ-
χυσις ευρημάτων διαφόρων χρόνων ήδύνατο νά
γίνη. Άλλ' ό'τε ή ανασκαφή ήγγιζε προς το τέρμα
αυτής, ήτοι εις άπόστασιν 13 μ. άπό τής εισόδου,
αίφνης ευρέθησαν όστρακα Μυκηναϊκά, έν οίς και
τά της έν ΑΕ 1906σ. 100 απεικονισμένης προχου
κείμενα πλησιέστατα και έν τώ αύτω έπιπέδω μετά
του εν ΑΕ 1905 σ. 155 ιχνογραφικως επι μάρμα-
ρου απεικονισμένου τράγου και του έν ΑΕ 1906
σ. 107 μνημονευομένου τεμαχίου ϊρυ()ρομόρ(θου
αλαβάστρου, ώστε έφάνη οτι και Μυκηναϊκά όστρα-
κα ύπήρχον έν τώ άνωτάτω στρώματι όμου μετά
έργων τών μετά τά Μηδικά χρόνων. Ως έκ τού-
του και ό "Ρωμαίος πλανηθείς εκ τίνος τότε γεγραμ-
μένου και έπι τών ευρημάτων άποτεθειμένου ση-
μειώματος μου έ'γραψεν ΑΕ 1906 σ. 98 ό'τι τά
δύο άνώτερα στρώματα δεν διεκρίνοντο άπ' αλλή-
λων σαφώς. Μετ' ολίγον όμως απεδείχθη ό'τι ή
τοιαύτη έπίφασις ήτο απατηλή, διότι έξετάσας
άκριβέστερον τά στρώματα του επιπάγου ειδον οτι
αυτόθι εϊχεν επέλθει κατά το μέσον του σπηλαίου
εγκατακρήμνισις μέρους του επιπάγου, ενώ έτερον
μέρος αυτού κείμενον προς άριστεράν δέν υ,ετεκι-
νήθη, και ώς έκ τούτου το άνώτατον στρώμα τής
τέφρας παθόν συνίζησιν 0,80 κατωτέρω τής προ-
τέρας αύτοΰ θέσεως ευρέθη κείμενον παραπλεύρως
και έν τώ αύτω έπιπέδω πρός το μέρος του με-
σαίου στρώματος τό υπάρχον εκείθεν του ρήγμα-
τος έν τώ μή μετακινηθέντι τμήματι του έπιπά-
γου. Ωσαύτως διά τον αυτόν λόγον και το μεσαΐον
στοώαα ενταύθα συνέπεσεν εις τό αυτό έπίπεδον
μετά του κατωτάτου.
'Ολίγον δέ περαιτέρω, ήτοι εις άπόστασιν 17 μ.
περίπου άπό τής θέσεως τής κατωτέρου πρώτης
εκδιδομένης επιγραφής, άπεδείχθη ότι υπήρχε και
άλλη έγκατακρήμνισις, ήτις ήτο σπουδαιότερα
εκείνης, διότι Ό έγκατακρημνισθεΐς τόφος πληρω-
σας κοίλωμα πρός τό άριστερον μέρος του σπη-
λαίου έσχηματισμένον, ώθησε προς τά δεξιά τον
παρακείμενον όγκον του σχιστολίθου, ούτος οέ
εύοών άντίστασιν έκ δεΕιών έπι του πολύ στε-