DOI Artikel:
Oikonomos, Georgios P.: Ho Ioustinianos en Thessalonikē
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14365#0056
46 Ο Ιουστινιανός εν Θεσσαλονίκη' ύπό Γ. Οικονόμου.
αε 1918
τόρων : Ρϊοΐίθ Όβ &ρρθ11αΙίοηϊοιΐ8 Οαθδειπιηι
ηοηοπίϊοίβ. 8ο1ιοιίθγ ϋβθΓ άίθ ΤίΙυΙαΙυΓθη ο!θγ
γογπ. ΚειΐδθΓ Οά^πάϊ ΟοιίΓδ ά'θρΐ^ΓαρΙιΐθ Εαίΐηθ
1916 κα. ΒΓθΙιίθΓ ΒΌπ^ίηθ άθβ ίίίΓθδ ΐιηρθπειιιχ
α Βγζίΐηοθ (Βγζ. Ζβϋ 1906, 161 κέ.).
Ή παράθεσις της μακράς τιτλοφορίας των Βυ-
ζαντινών αυτοκρατόρων έξηκολούθησε και μετά τον
Ιουστινιανέ τον Α'. επί ίκανόν χρόνον. Ακόμη
δ "Ηράκλειος έν δημοσίω γράμματι του 612 επα-
ναλαμβάνει σχεδόν όλόκληρον τήν τιτλοφορίαν του
Ιουστινιανού ΖαοΙιειΠΣΐθ νοη Βίη^θηίηειΐ ^8
^γ&θοοΓΟίηαηαΐΉ III, 33 ηον. ΧΧΙΙ-ΒγθΜθγ αυτ.
169). Μεταβάλλεται δ' όμως ή διατύπωσις έν
πρωτοκολλώ του 629, ενθα απλώς αναγράφεται
'£τ ονόματι τοϋ δεσπότου Ίησοϋ Χρίστου του θεοϋ
ημών αυτοκράτορες Καίσαρες Φλάβιοι Ηράκλειος
και Ηράκλειος, νέος Κωνσταντίνος, πιστοί έν Χρι-
στώ βασιλείς (Ζ&οΐιαπείθ αυτ. III 44. 48 = Βγθ-
ηΐθΓ αυτ.). Άξια μνήμης είναι ή διατύπωσις του
περί όρκου διαγράμματος της αυτοκράτειρας Ει-
ρήνης έκδοθέντος μεταξύ 79/ παί 802, παρά
Ζειοηειπ&θ αυτ. III σ. 55 ηον. XXVII: εν ονό-
ματι τοϋ πατρός και τοϋ υίοϋ και τοϋ αγίου πνεύ-
ματος Ειρήνη πιστός βασιλεύς. — Φαίνεται δε
ότι επεκράτησε περαιτέρω ή χριστιανικωτέρα αύτη
και συντομωτέρα διατύπωσις του πρωτοκόλλου,
γωρίς να δυνηθή τέλεον νά έκβάλη τήν παλαιοτέ-
ραν, διότι έν διατάγματι του Λέοντος, έκδοθέντος
μεταξύ του 886 και 910, ευρισκομένου δε παρά
Ζ&οΐιαπαβ αυτ. III σελ. 67 ηον. I, επανέρχεται
έν μέοει μετά πομπώδη αρχήν ή παλαιά διατύπω-
σες αναμεμιγμένη μετά της νεωτέρας, άλλ' άνευ
τών έπινικίων τίτλων: Εν ονόματι τοϋ πάσιν άν-
θρώποις νομοθέτησαντος τα σωτήρια Χριστοϋ τοϋ
αληθινού θεοϋ ημών αυτοκράτωρ Καίσαρ Φλάβιος
Λέων ευσεβής, ευτυχής, ένδοξος, νικητής, τροπαι-
οϋχος, άεισέβαστος, αϋγουστος, πιστός βασιλεύς
Στυλιανω τω περιψανεΐ κλπ. Άλλα φαίνεται ότι
τούτο είναι μονομερής μόνον αναλαμπή άνευ συν-
εχείας. Δεν δύναταί τις εν τούτοις νά στηριχθη
επί μόνων τών νομοθετικού περιεχομένου διασωθέν-
των μνημείων προς έκφοράν γενικής κρίσεως, καθ'
ό'σον δεν αποκλείεται και ή έν έκτάκτοις περιστά-
σεσι πομπωοεστέρα έμφάνισις. Έν πάση δ' όμως
περιπτώσει δεν είναι δυνατόν νά φαντασθή τις τήν
πλήρη άναγέννησιν του παλαιού ρωμαϊκού κόμπου
έν μέσω της κυριαρχούσης πλέον χριστιανικής με-
τριοφροσύνης άλλά και της θρησκευτικής αντιλή-
ψεως της έν Χριστώ πιστής και δια τούτου και
από Χρίστου αρχομένης βασιλείας. Περί της ελέω
θεοϋ Βυζαντινής βασιλείας καθ' όλου ό ΒιΐΓν Τηθ
οοηδίϊίαίϊοη ο£ ΙΥ\β ΙειίθΓ Κοηιαη θηιρΪΓθ (1910) 1.
Εν τω 3" στ. τό πρώτον σωζόμενον γράμμα
είναι λείψανον έπιθέτου του <χχο\οΐ)^ο0^τος ονόμα-
τος του Αγίου Δημητρίου. Είναι δε τά αποδιδό-
μενα εις τον υπέροχον άγιον επίθετα πάμπολλα.
Αρκεϊ νά παραθέσω όσα εκ μόνης τής εις τους
βίους του Αγίου αναδρομής συνέλεξα, ίνα φανή
ή ζωηρότης τής εκφράσεως και ή υπερβολή σχε-
δόν τής υπό τών χριστιανών λατρεία; του Αγίου,
ήτις, όπως και άλλιυς συνάγεται, είχεν έν πολ-
λοίς τήν έ'κφανσιν τής αρχαίας εθνικής θρησκευ-
τικής λατρείας Ο Άγιος Δημήτριος φέρει τά
εξής επίθετα έν τοις υπό του Οοηΐθΐίηδ Βγ3θα8
(Οοπίθΐίδ άβ Βΐ]*θ) έκδεδομένοις βίοις ΡαίΓθ1ο§ίει
0Γ&θο& έκδ. Μί^ιΐθ τόμ. 116^ σελ. 1174 κέ:
μακαριότατος Δ. 1174, μακάριος μάρτυς Δ. 1176,
μακάριος Δ. 1176 7, άοίδιμος μάρτυς 1177, πα-
νένδοξος μάρτυς Δ. 1177. 1184. 1213 κά., δοϋ-
λος τοϋ Θεοϋ Δ. 1177, Δημήτριος ό όσιος 1181,
πανένδοξος αθλοφόρος τοϋ Χριστοϋ Δ. 1184, ό
πανένδοξος Δ. 1184, άγιος μάρτυς Δ. 1184, θαυ-
μαστός Δ. 1185, στρατιώτης Χριστοϋ 1189 κά.,
αθλητής τοϋ Χριστοϋ 1191, περίδοξος μάρτυς Δ.
1193, θείος Δ. 1193. 1201, εύκλεής μάρτυς
1201, πάναγνος και εξογ^ος μάρτυς τοϋ Χριστοϋ
Δ. 1213, πανάριστος άνήρ και ενδοξότατος Δ.
1216, άγιος και πανένδοξος μάρτυς Δ. 1217,
πάνσεπτος αθλοφόρος 1217, προστάτης τής πό-
λεως 1221 ό σωζοπολίτης όντως και ύπερένδοξος
αθλοφόρος Χριστοϋ 1221, μέγας παρά Θεώ κάί
δυνατός και φιλόπολις 1229 κηδεμών μετά Θεόν
τών ψυχών ημών δ έν ούρανοϊς και έπι γης δεδο-
δοξασμένος μάρτυς Δ. 1233, καλλίνικος μάρτυς
1233. 1248 κά., χριστοφόρος μάρτυς Δ. 1240,
ό πάντων ήμών αρωγός 1244 , ό μέγας τοϋ Χρι-
στοϋ μάρτυς Δ. 1244, φιλόπολις 1256, ό κοινός
τής χώρας άπάσης παρά Θεώ πρεσβευτής 1256,
αε 1918
τόρων : Ρϊοΐίθ Όβ &ρρθ11αΙίοηϊοιΐ8 Οαθδειπιηι
ηοηοπίϊοίβ. 8ο1ιοιίθγ ϋβθΓ άίθ ΤίΙυΙαΙυΓθη ο!θγ
γογπ. ΚειΐδθΓ Οά^πάϊ ΟοιίΓδ ά'θρΐ^ΓαρΙιΐθ Εαίΐηθ
1916 κα. ΒΓθΙιίθΓ ΒΌπ^ίηθ άθβ ίίίΓθδ ΐιηρθπειιιχ
α Βγζίΐηοθ (Βγζ. Ζβϋ 1906, 161 κέ.).
Ή παράθεσις της μακράς τιτλοφορίας των Βυ-
ζαντινών αυτοκρατόρων έξηκολούθησε και μετά τον
Ιουστινιανέ τον Α'. επί ίκανόν χρόνον. Ακόμη
δ "Ηράκλειος έν δημοσίω γράμματι του 612 επα-
ναλαμβάνει σχεδόν όλόκληρον τήν τιτλοφορίαν του
Ιουστινιανού ΖαοΙιειΠΣΐθ νοη Βίη^θηίηειΐ ^8
^γ&θοοΓΟίηαηαΐΉ III, 33 ηον. ΧΧΙΙ-ΒγθΜθγ αυτ.
169). Μεταβάλλεται δ' όμως ή διατύπωσις έν
πρωτοκολλώ του 629, ενθα απλώς αναγράφεται
'£τ ονόματι τοϋ δεσπότου Ίησοϋ Χρίστου του θεοϋ
ημών αυτοκράτορες Καίσαρες Φλάβιοι Ηράκλειος
και Ηράκλειος, νέος Κωνσταντίνος, πιστοί έν Χρι-
στώ βασιλείς (Ζ&οΐιαπείθ αυτ. III 44. 48 = Βγθ-
ηΐθΓ αυτ.). Άξια μνήμης είναι ή διατύπωσις του
περί όρκου διαγράμματος της αυτοκράτειρας Ει-
ρήνης έκδοθέντος μεταξύ 79/ παί 802, παρά
Ζειοηειπ&θ αυτ. III σ. 55 ηον. XXVII: εν ονό-
ματι τοϋ πατρός και τοϋ υίοϋ και τοϋ αγίου πνεύ-
ματος Ειρήνη πιστός βασιλεύς. — Φαίνεται δε
ότι επεκράτησε περαιτέρω ή χριστιανικωτέρα αύτη
και συντομωτέρα διατύπωσις του πρωτοκόλλου,
γωρίς να δυνηθή τέλεον νά έκβάλη τήν παλαιοτέ-
ραν, διότι έν διατάγματι του Λέοντος, έκδοθέντος
μεταξύ του 886 και 910, ευρισκομένου δε παρά
Ζ&οΐιαπαβ αυτ. III σελ. 67 ηον. I, επανέρχεται
έν μέοει μετά πομπώδη αρχήν ή παλαιά διατύπω-
σες αναμεμιγμένη μετά της νεωτέρας, άλλ' άνευ
τών έπινικίων τίτλων: Εν ονόματι τοϋ πάσιν άν-
θρώποις νομοθέτησαντος τα σωτήρια Χριστοϋ τοϋ
αληθινού θεοϋ ημών αυτοκράτωρ Καίσαρ Φλάβιος
Λέων ευσεβής, ευτυχής, ένδοξος, νικητής, τροπαι-
οϋχος, άεισέβαστος, αϋγουστος, πιστός βασιλεύς
Στυλιανω τω περιψανεΐ κλπ. Άλλα φαίνεται ότι
τούτο είναι μονομερής μόνον αναλαμπή άνευ συν-
εχείας. Δεν δύναταί τις εν τούτοις νά στηριχθη
επί μόνων τών νομοθετικού περιεχομένου διασωθέν-
των μνημείων προς έκφοράν γενικής κρίσεως, καθ'
ό'σον δεν αποκλείεται και ή έν έκτάκτοις περιστά-
σεσι πομπωοεστέρα έμφάνισις. Έν πάση δ' όμως
περιπτώσει δεν είναι δυνατόν νά φαντασθή τις τήν
πλήρη άναγέννησιν του παλαιού ρωμαϊκού κόμπου
έν μέσω της κυριαρχούσης πλέον χριστιανικής με-
τριοφροσύνης άλλά και της θρησκευτικής αντιλή-
ψεως της έν Χριστώ πιστής και δια τούτου και
από Χρίστου αρχομένης βασιλείας. Περί της ελέω
θεοϋ Βυζαντινής βασιλείας καθ' όλου ό ΒιΐΓν Τηθ
οοηδίϊίαίϊοη ο£ ΙΥ\β ΙειίθΓ Κοηιαη θηιρΪΓθ (1910) 1.
Εν τω 3" στ. τό πρώτον σωζόμενον γράμμα
είναι λείψανον έπιθέτου του <χχο\οΐ)^ο0^τος ονόμα-
τος του Αγίου Δημητρίου. Είναι δε τά αποδιδό-
μενα εις τον υπέροχον άγιον επίθετα πάμπολλα.
Αρκεϊ νά παραθέσω όσα εκ μόνης τής εις τους
βίους του Αγίου αναδρομής συνέλεξα, ίνα φανή
ή ζωηρότης τής εκφράσεως και ή υπερβολή σχε-
δόν τής υπό τών χριστιανών λατρεία; του Αγίου,
ήτις, όπως και άλλιυς συνάγεται, είχεν έν πολ-
λοίς τήν έ'κφανσιν τής αρχαίας εθνικής θρησκευ-
τικής λατρείας Ο Άγιος Δημήτριος φέρει τά
εξής επίθετα έν τοις υπό του Οοηΐθΐίηδ Βγ3θα8
(Οοπίθΐίδ άβ Βΐ]*θ) έκδεδομένοις βίοις ΡαίΓθ1ο§ίει
0Γ&θο& έκδ. Μί^ιΐθ τόμ. 116^ σελ. 1174 κέ:
μακαριότατος Δ. 1174, μακάριος μάρτυς Δ. 1176,
μακάριος Δ. 1176 7, άοίδιμος μάρτυς 1177, πα-
νένδοξος μάρτυς Δ. 1177. 1184. 1213 κά., δοϋ-
λος τοϋ Θεοϋ Δ. 1177, Δημήτριος ό όσιος 1181,
πανένδοξος αθλοφόρος τοϋ Χριστοϋ Δ. 1184, ό
πανένδοξος Δ. 1184, άγιος μάρτυς Δ. 1184, θαυ-
μαστός Δ. 1185, στρατιώτης Χριστοϋ 1189 κά.,
αθλητής τοϋ Χριστοϋ 1191, περίδοξος μάρτυς Δ.
1193, θείος Δ. 1193. 1201, εύκλεής μάρτυς
1201, πάναγνος και εξογ^ος μάρτυς τοϋ Χριστοϋ
Δ. 1213, πανάριστος άνήρ και ενδοξότατος Δ.
1216, άγιος και πανένδοξος μάρτυς Δ. 1217,
πάνσεπτος αθλοφόρος 1217, προστάτης τής πό-
λεως 1221 ό σωζοπολίτης όντως και ύπερένδοξος
αθλοφόρος Χριστοϋ 1221, μέγας παρά Θεώ κάί
δυνατός και φιλόπολις 1229 κηδεμών μετά Θεόν
τών ψυχών ημών δ έν ούρανοϊς και έπι γης δεδο-
δοξασμένος μάρτυς Δ. 1233, καλλίνικος μάρτυς
1233. 1248 κά., χριστοφόρος μάρτυς Δ. 1240,
ό πάντων ήμών αρωγός 1244 , ό μέγας τοϋ Χρι-
στοϋ μάρτυς Δ. 1244, φιλόπολις 1256, ό κοινός
τής χώρας άπάσης παρά Θεώ πρεσβευτής 1256,