DOI Artikel:
Oikonomos, Georgios P.: Ho Ioustinianos en Thessalonikē
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14365#0057
ΑΕ 1918
Ό Ιουστινιανός εν Θεσσαλονίκη· ύπό Γ. Οικονόμου. 47
δ δεσπότης μετά Θεο\ της πόλεως Θεσσαλονίκης,
δ μάρτυς τον Χρίστου 1260, 6 υπερασπιστής της
πόλεως 1329, δ κηδεμών Δ. 1336, δ λυτρωτής
και υπέρμαχος ημών και πολύμοχθος τον Θεοΰ
μάρτυς 1352, δ μέγας Δ. συχνά, ό συμπαθής τά
πάντα Δ. 1385, δ θείος Δ. 1393, της πόλεως κη-
δεμών και των έν άσθενείαις άριστος ιατρός 1393.
(Πρβ. τον πασίγνωστον παρά τω Γεωργ. Άκρο-
πολίτη 45 όρκον: Μά τον σον και ημών απάντων
Δημήτριον, τον κηδεμόνα της Θεσσαλονίκης
και πολιονχον (ούτος δέ δρκος παρά Θεσσαλό -
νικεϋσι πλέον των άλλων όρκων ισχύει).
Το ύφος των βιογραφιών δφειλόμενον εις επι-
φανείς κληρικούς, είτε όνομαστί γνωστούς είτε
ανωνύμους, ανταποκρίνεται εις την ρητορικήν και
πομπώδη καθόλου βυζαντινήν εκφρασιν, ήτις και
έν τοις δημοσίοις γράμμασι κρατεί, μάλιστα τοις
θρησκευτικού περιεχομένου, κατ' εύλογον έπίδρα-
σιν της και άλλως τότε κραταιάς εκκλησίας.
Κατά ταύτα κάΐ έν τω 4ϋ^ στίχω συνεπλήρωσα
άνάλογον εκφοασιν περι του ναου του άγιου. Αέ-
γεται δέ παρά τοις βυζαντινοΐς καθόλου πάσα εκ-
κλησία σεβάσμιος οίκος συνηθέστατα. Ίδια δέ ή
εκκλησία του ημετέρου μεγαλομάρτυρος αναφέρε-
ται έν το"ίς βίοις αύτου ως πάνσεπτος ναός 1184,
σεβάσμιος σηκός 1181, θειος του μάρτυρος ναός
1200, άγιόδωρος ναός 1221. 1228, πανάγιον
τέμενος 1244, Ιαματοφόρος ναός κά. Θά ήδύνατό
τις νά αύςήση πολύ τήν συλλογήν των επιθέτων
του τε άγιου και του ναου αύτου άν ήθελεν άνα-
τρέςη και εις άλλους βυζ. συγγραφείς. Δείγμα
παρέχω έκ του Καμενιάτου 3: μετ εκείνον δε τον
μέγαν έν μάρτυσι και άξιοθαύμαστον έν άθλοφό-
ροις Δημήτριον τον μυροβλύτην πολύν αγώνα και
αυτόν ύπέρ της εύσεβείας καταβαλόμενον (και γάρ
ην προς τοις άλλοις της άρετής αύχήμασι ετι και
θείοις έμπρέπων διδάγμασιν και τη περι τών δο-
γμάτων άκριβεία κεκοσμημένος, έξ ου και μάλλον
το περι αύτοϋ διεδόϋη κλέος τοις πέρασιν). και
3 22: τον πανενπρεπέστατον οίκον του πανενδόξου
μάρτυρος Δ.—Μηδέ δώς βεβηλω&ήναι τούτον τον
οίκον, δν πάσα ή οικουμένη κοινόν ιατρεϊον και
προσφύγων κέκτηται.
Σηκός άπαντα και έν τω Οπό του Παππαγεωρ-
γίου έκοεοομένω διαγράμματι στ. 1" , άλλα και
6 10 18
εκεί δεν είναι πιθανόν ότι εκείτο μόνη, άνευ τινός
επιθέτου ή λέξις και δη τών τυπικώς σχεδόν συν-
απτομένων προς αυτήν σεβάσμιος ή πάνσεπτος ή
τίνος άλλου σχετικού.
Έν τή ημετέρα επιγραφή δια τήν ελλενψιν του
κτητικού μεταξύ του σεβασμίω και του οικω ή
και άμέσως μετ αυτά, εικάζω, έπειδή τούτο δεν
ήδύνατο νά προηγεΐτο, ότι και άλλο έπίθετον του
ναου ύπήρχεν έν τω άπολεσθέντι μέρει του στίχου,
εις τήν έ'ννοιαν δέ του στίχου αποβλέπων συνε-
πλήρωσα έν τώ πανσέπτω αυτού και σείβασμιω
οίκω. Έν τή συνεχεία του στίχου φαίνεται ότι
έγίνετο λόγος περι της έορτής του Αγίου, συμ:οώ-
νως δέ προς τήν έ'νδειξιν τών λειψάνων κατά τη
συνεπλήρωσα κατά τή\ν — έορτήν κενήν άφίνων
θέσιν διά τι κοσμητικον έπίθετον τής έορτής.
Πρόκειται περι τής έορτής, ήτις λαμπρότατα
έωρτάζετο εν τε τή Θεσσαλονίκη και έν Κωνσταν-
τινουπόλει, δεν περιελάμβανε δέ μίαν μόνην ήμέ-
ραν αλλά πλείονας, έκτος τής καθαρώς θρησκευ-
τικής τελετής έχουσα και γενικώτερον χαρακτήρα
έμπορικής συγκεντρώσεως και πανηγύρεως, πασί-
γνωστου υπό το όνομα τά Δημήτρια και διαρκού-
σης οκτώ ήμέρας, (Τ&ίθΐ αύτ. 227. 211).
"Αξια σημειώσεως είναι τά λείψανα του 5ου
στίχου, διότι δηλουσιν ότι πρόκειται περί αύτο-
ποοσώπου παρουσίας του πεοί ού ό λόγο;: έν τγ>
έπιγραφή προτώπου, πιθανώτατα αύτου του αύτο-
-/.ράτορος, έν τή έκκλησία του Αγίου. Μικρά τις
μόνον αμφιβολία υπάρχει διά τήν φθοράν του λί-
θου ώς προς τήν άνάγνωσιν προσευξόμενος ή
προσευξόμενοι τη θ —, καθ' όσον το τελικόν ς
δεν είναι σαφές έπειδή δέ ή άνω κεραία, ή μετά
τό ΰποτιθέμενον 1_, δέν ένουται άνω μετ' αύτου,
κάτω δέ δέν φαίνεται ότι ύπήρχεν άλλη παράλλη-
λος, ώστε νά άποτελεσθή το είναι δυνατόν νά
άναγνωσθή προσευξόμενοι, ότε πάλιν δέχομαι οτι
εις τό αύτοκοατοοικον ποόσωπον αναφέρεται Ό
πληθυντικός ούτος ώς ρΙιΐΓ&Ιίδ ΓΩ&ΐθδίαΙίδ κατά
συχνότατον εθιμον. Τό ακολουθούν τη ΰ1— συμ-
πληρώ τη θειοτάτη αυτού σορώ μετά τίνος οισταγ-
μοΟ. "Αλλως λέγεται προσκυνεϊν τον άγιον, άνα-
φέρω δέ τό χωρίον του Καντακουζηνού Ιστορ. I,
53 περι του αύτοκράτορος Άνδρονί/.ου όστις τω
Ό Ιουστινιανός εν Θεσσαλονίκη· ύπό Γ. Οικονόμου. 47
δ δεσπότης μετά Θεο\ της πόλεως Θεσσαλονίκης,
δ μάρτυς τον Χρίστου 1260, 6 υπερασπιστής της
πόλεως 1329, δ κηδεμών Δ. 1336, δ λυτρωτής
και υπέρμαχος ημών και πολύμοχθος τον Θεοΰ
μάρτυς 1352, δ μέγας Δ. συχνά, ό συμπαθής τά
πάντα Δ. 1385, δ θείος Δ. 1393, της πόλεως κη-
δεμών και των έν άσθενείαις άριστος ιατρός 1393.
(Πρβ. τον πασίγνωστον παρά τω Γεωργ. Άκρο-
πολίτη 45 όρκον: Μά τον σον και ημών απάντων
Δημήτριον, τον κηδεμόνα της Θεσσαλονίκης
και πολιονχον (ούτος δέ δρκος παρά Θεσσαλό -
νικεϋσι πλέον των άλλων όρκων ισχύει).
Το ύφος των βιογραφιών δφειλόμενον εις επι-
φανείς κληρικούς, είτε όνομαστί γνωστούς είτε
ανωνύμους, ανταποκρίνεται εις την ρητορικήν και
πομπώδη καθόλου βυζαντινήν εκφρασιν, ήτις και
έν τοις δημοσίοις γράμμασι κρατεί, μάλιστα τοις
θρησκευτικού περιεχομένου, κατ' εύλογον έπίδρα-
σιν της και άλλως τότε κραταιάς εκκλησίας.
Κατά ταύτα κάΐ έν τω 4ϋ^ στίχω συνεπλήρωσα
άνάλογον εκφοασιν περι του ναου του άγιου. Αέ-
γεται δέ παρά τοις βυζαντινοΐς καθόλου πάσα εκ-
κλησία σεβάσμιος οίκος συνηθέστατα. Ίδια δέ ή
εκκλησία του ημετέρου μεγαλομάρτυρος αναφέρε-
ται έν το"ίς βίοις αύτου ως πάνσεπτος ναός 1184,
σεβάσμιος σηκός 1181, θειος του μάρτυρος ναός
1200, άγιόδωρος ναός 1221. 1228, πανάγιον
τέμενος 1244, Ιαματοφόρος ναός κά. Θά ήδύνατό
τις νά αύςήση πολύ τήν συλλογήν των επιθέτων
του τε άγιου και του ναου αύτου άν ήθελεν άνα-
τρέςη και εις άλλους βυζ. συγγραφείς. Δείγμα
παρέχω έκ του Καμενιάτου 3: μετ εκείνον δε τον
μέγαν έν μάρτυσι και άξιοθαύμαστον έν άθλοφό-
ροις Δημήτριον τον μυροβλύτην πολύν αγώνα και
αυτόν ύπέρ της εύσεβείας καταβαλόμενον (και γάρ
ην προς τοις άλλοις της άρετής αύχήμασι ετι και
θείοις έμπρέπων διδάγμασιν και τη περι τών δο-
γμάτων άκριβεία κεκοσμημένος, έξ ου και μάλλον
το περι αύτοϋ διεδόϋη κλέος τοις πέρασιν). και
3 22: τον πανενπρεπέστατον οίκον του πανενδόξου
μάρτυρος Δ.—Μηδέ δώς βεβηλω&ήναι τούτον τον
οίκον, δν πάσα ή οικουμένη κοινόν ιατρεϊον και
προσφύγων κέκτηται.
Σηκός άπαντα και έν τω Οπό του Παππαγεωρ-
γίου έκοεοομένω διαγράμματι στ. 1" , άλλα και
6 10 18
εκεί δεν είναι πιθανόν ότι εκείτο μόνη, άνευ τινός
επιθέτου ή λέξις και δη τών τυπικώς σχεδόν συν-
απτομένων προς αυτήν σεβάσμιος ή πάνσεπτος ή
τίνος άλλου σχετικού.
Έν τή ημετέρα επιγραφή δια τήν ελλενψιν του
κτητικού μεταξύ του σεβασμίω και του οικω ή
και άμέσως μετ αυτά, εικάζω, έπειδή τούτο δεν
ήδύνατο νά προηγεΐτο, ότι και άλλο έπίθετον του
ναου ύπήρχεν έν τω άπολεσθέντι μέρει του στίχου,
εις τήν έ'ννοιαν δέ του στίχου αποβλέπων συνε-
πλήρωσα έν τώ πανσέπτω αυτού και σείβασμιω
οίκω. Έν τή συνεχεία του στίχου φαίνεται ότι
έγίνετο λόγος περι της έορτής του Αγίου, συμ:οώ-
νως δέ προς τήν έ'νδειξιν τών λειψάνων κατά τη
συνεπλήρωσα κατά τή\ν — έορτήν κενήν άφίνων
θέσιν διά τι κοσμητικον έπίθετον τής έορτής.
Πρόκειται περι τής έορτής, ήτις λαμπρότατα
έωρτάζετο εν τε τή Θεσσαλονίκη και έν Κωνσταν-
τινουπόλει, δεν περιελάμβανε δέ μίαν μόνην ήμέ-
ραν αλλά πλείονας, έκτος τής καθαρώς θρησκευ-
τικής τελετής έχουσα και γενικώτερον χαρακτήρα
έμπορικής συγκεντρώσεως και πανηγύρεως, πασί-
γνωστου υπό το όνομα τά Δημήτρια και διαρκού-
σης οκτώ ήμέρας, (Τ&ίθΐ αύτ. 227. 211).
"Αξια σημειώσεως είναι τά λείψανα του 5ου
στίχου, διότι δηλουσιν ότι πρόκειται περί αύτο-
ποοσώπου παρουσίας του πεοί ού ό λόγο;: έν τγ>
έπιγραφή προτώπου, πιθανώτατα αύτου του αύτο-
-/.ράτορος, έν τή έκκλησία του Αγίου. Μικρά τις
μόνον αμφιβολία υπάρχει διά τήν φθοράν του λί-
θου ώς προς τήν άνάγνωσιν προσευξόμενος ή
προσευξόμενοι τη θ —, καθ' όσον το τελικόν ς
δεν είναι σαφές έπειδή δέ ή άνω κεραία, ή μετά
τό ΰποτιθέμενον 1_, δέν ένουται άνω μετ' αύτου,
κάτω δέ δέν φαίνεται ότι ύπήρχεν άλλη παράλλη-
λος, ώστε νά άποτελεσθή το είναι δυνατόν νά
άναγνωσθή προσευξόμενοι, ότε πάλιν δέχομαι οτι
εις τό αύτοκοατοοικον ποόσωπον αναφέρεται Ό
πληθυντικός ούτος ώς ρΙιΐΓ&Ιίδ ΓΩ&ΐθδίαΙίδ κατά
συχνότατον εθιμον. Τό ακολουθούν τη ΰ1— συμ-
πληρώ τη θειοτάτη αυτού σορώ μετά τίνος οισταγ-
μοΟ. "Αλλως λέγεται προσκυνεϊν τον άγιον, άνα-
φέρω δέ τό χωρίον του Καντακουζηνού Ιστορ. I,
53 περι του αύτοκράτορος Άνδρονί/.ου όστις τω