DOI Artikel:
Oikonomos, Georgios P.: Ho Ioustinianos en Thessalonikē
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14365#0058
48 Ό Ιουστινιανός εν Θεσσαλονίκη1 υπό Γ. Οικονόμου.
ΑΕ 1918
1328 ήκεν εις την άγίαν σορόν Δημητρίου του
μάρτυρος και μυροβλήτου, άμα μεν προσκυνήσων
αυτόν . . . άμα δε καϊ . .. αμειβόμενος εύχαριστίαις.
"Ισως κατά τό χωρίον τούτο θά ήδύνατό τις άνά-
λογον διατύπωσαν νά φαντασθή και δια το ήμέτε-
ρον κείμενον.
Το έν στ. 6 \πρακτων των Λ δεν είναι σαφές
•πώς πρέπει νά συμπληρωθή, διότι δεν εξάγεται
έκ της συνεπείας αν πρόκειται περί υπολοίπου λέ-
ξεως οίον απράκτων των — ή περί πλήρους λέξεως
πρακτών των από, ότε θά ήρμηνεύετο ώς εισπρα-
κτέων ή φόρων των από —- άναμιμνήσκω δε τό
πρακτοψηφιστής παρά Κυρίλλω Χ, 1073 (Βόννης),
οπερ δηλοΐ τον τιμητήν, τον ορίζοντα τούς φό-
ρους, δεν παράγεται δέ έκ του πράξις και ψηφίζω
{8ορ1ιοο1β8 Ιίβχίοοη έν λ.), αλλά εκ του ττρα-
κτός και ψηφίζω. Ωσαύτως είναι γνωστόν το βυ-
ζαντινον πρακτεϊον (Όα Οβπ^θ 01θ88.): άοιηΐοΐ-
Ιίιιηι πρακτόρων έρμηνευόμενον έν γλώσση των
Βασιλικών: στατίονες τα πρακτεϊα των δημοσίων
τελών. Δημοσιόπρακτοι δέ ερμηνεύονται ώς Ιπβα-
ίοπιπι θχαοΙοΓθδ ήτοι δημόσιοι εισπράκτορες υπό
του ϋιΐ03Π£θ, εί και ή ένεργητ. αυτη σημασία
■δέν δηλοΰται διά του τύπου της λέξεως, θά ανέ-
μενε δέ τις τύπον δημοσιοπράκται (;) ή δημοσιο-
πράκτορες. "Αν τοιουτότι ήθέλομεν δεχθή έν τη έκ
θεσσαλονίκης έπιγραφή, τότε τό περιεχόμενον θά
άνεφέρετο εις δωρεάν καρπώσεως φόρων, γενομέ-
νην υπό του αύτοκράτορος Ιουστινιανού προς τον
αεβάσμιον ναδν του Αγίου Δημητρίου, οίαν εχο-
μεν και έν τη ύπο του Παπαγεωργίου έκδοθείση
και ύπό τοΟ Δραγούμη συμπληρωθείση διά συνε-
νώσεως τών δύο τεμαχίων (εν Βγζ· ΖβΐίδοΙίΓ.
1908. 354), μνημονευθείση δέ ήδη έπιγραφή.
Ήσαν δέ αί τοιαυται δωρεαί προς ευσεβείς σκοπούς
συνηθέσταται έν τοις Βυζαντινοΐς χρόνοις και ίδια
έν τοις χρόνοις του ΊουστινιανοΟ (ϋίβΐιΐ ^ι18ί^-
πϊθπ 321), δτε αί αά ρΐ&8 ο&αβ&δ γενναιοδω-
ρίας εις τε τήν έκκλησίαν καθ' ό'λου και εις άλλα
φιλανθρωπικά εργα άναφερόμεναι, έ'λαβον μεγάλην
εκτασιν και ώργανώθησαν εις σημαντικώτατον κοι-
νωνικόν παράγοντα, περί ού έκτενώς διέλαβε πρό
τίνος ό δειιτειζίη βίαάθ βιιγ 1θ8 ίοηάειίϊοηδ άειηδ
Γαηίίηιπίθ βη ρείΓίΐοαΙΐθΓ 3. Κοιτιθ βί α Βγζαηοβ
(1909) σ. 149 κέ. Ότι αυτός Ό αυτοκράτωρ, μάλ-
λον δέ τό δι' αύτοΰ ε-ΛΤ.ροσωτζού^.ενον Κράτος,
προβαίνει εις τοιαύτην έκχώρησιν δημοσίας προσ-
όδου προς τήν έκκλησίαν του Αγίου, όπως και
έν τή άλλη περιπτώσει έγένετο ή δωρεά της άλι-
κης, ή ς πάντα τά έξ ύπαρχής εις τον αυτόν σεβα-
σμών αυτοκράτορα ανήκοντα δίκαια παραχωρούν-
ται εις τήν έκκλησίαν, είναι δηλωτικά εξαιρετικής
περιστάσεως. Εκ τών άρχαίων χρόνων εχομεν
παραδείγματα βασιλικών δωρεών προς θρησκευτικά
ιδρύματα κττ., όσα μετά πολλής ακριβείας έξήτα-
σεν έσχάτως Ό ΒθΓίΐΙι&Γά Ι,ειιιιη έν 81ίΐίιιη§βη
ϊη άβΓ ^Γϊθοίιΐδοΐιβη πηά ΓδπιϊδοΙιβη Αηΐίΐζβ 1913,
αλλά πάντως, όσονδήποτε και αν θεωρήσωμεν τά
προηγούμενα έκεΐνα ώς προδρόμους του παρά Βυ-
ζαντίνοις εθους, θά ήτο ανάγκη νά διακρίνω μεν
τήν παρ' αύτοις νέαν και λόγω τών νέων αντιλή-
ψεων και λόγω τών νέων σκοπών παραχθεΐσαν δια-
μόρφωσαν.
Έκ τών επομένων στίχων μόνος ό 90; πκρέχ^ει
λεξιν τινά σημαντικήν, ανακωχής και, οί δέ άλ-
λοι παραμένουσιν άνευ λαβής προς συμπλήρωσιν
της ό'λης εννοίας ή του κειμένου. "Αν πρόκειται
περί πολεμικής τίνος ανακωχής ή αν ή λ. κείται
είκονικώς και μεταφορικώς δέν είναι σαφές.
Είπον έν αρχή οτι ή διατύπωσις τών αυτοκρα-
τορικών τίτλων τής ημετέρας έπιγραφής φέρει προς
τον Ίουστινιανόν τόν Α', τόν περιώννμον έν βασι-
λεΰσιν, ό'πως καλεί αυτόν Ό Αέων Ό Σοφός εν τινι
νεαρά (Ζαοΐιειπειβ ^8 §ιήθοο-ιόιϊι III. σελ. 67)
και μέγαν, όπως συνήθως αναφέρει αυτόν ή νεω-
τέρα ιστορία και καθ' εαυτόν κρίνουσα αυτόν και
έν άντιθέσει προς τον μετ' αυτόν άρξαντα μικρόν
αύτου συνώνυμον, τόν Ίουστινιανόν τόν Β . Παρ
ό'λην τήν σπάνιν τών ιστορικών πηγών ώς προς
τήν σχέσιν του Ιουστινιανού του Α προς τήν ση-
μαντικωτάτην τότε θεσσαλονίκην, δέν θά ήδύνατό
τις, και πρότερον ήδη, νά συμπεράνη οτι ή Μακε-
δονία ή και έν τω αίώνι του Ιουστινιανού ύποστασα
βαρβαρικάς έπιδρομάς και δή και ή ΰεοφρούρητος
και μαρτυροφύλακτος αυτής πρωτεύουσα, ή λα-
τρεύουσα τον υπερένδοζον άϋΊοφόρον του Χρίστου
δέν διεδραμάτισε σπουδαΐον ιστορικόν μέρος έν τή
ιστορία τών ποικίλων στρατειών του αύτοκράτορος.
Ό Προκόπιος μνημονεύει (περί του Γοτθικού πολ.
3, 40 και 4, 35) τήν έν ετει 551 πιθανώς γενομέ-
6 10 18
ΑΕ 1918
1328 ήκεν εις την άγίαν σορόν Δημητρίου του
μάρτυρος και μυροβλήτου, άμα μεν προσκυνήσων
αυτόν . . . άμα δε καϊ . .. αμειβόμενος εύχαριστίαις.
"Ισως κατά τό χωρίον τούτο θά ήδύνατό τις άνά-
λογον διατύπωσαν νά φαντασθή και δια το ήμέτε-
ρον κείμενον.
Το έν στ. 6 \πρακτων των Λ δεν είναι σαφές
•πώς πρέπει νά συμπληρωθή, διότι δεν εξάγεται
έκ της συνεπείας αν πρόκειται περί υπολοίπου λέ-
ξεως οίον απράκτων των — ή περί πλήρους λέξεως
πρακτών των από, ότε θά ήρμηνεύετο ώς εισπρα-
κτέων ή φόρων των από —- άναμιμνήσκω δε τό
πρακτοψηφιστής παρά Κυρίλλω Χ, 1073 (Βόννης),
οπερ δηλοΐ τον τιμητήν, τον ορίζοντα τούς φό-
ρους, δεν παράγεται δέ έκ του πράξις και ψηφίζω
{8ορ1ιοο1β8 Ιίβχίοοη έν λ.), αλλά εκ του ττρα-
κτός και ψηφίζω. Ωσαύτως είναι γνωστόν το βυ-
ζαντινον πρακτεϊον (Όα Οβπ^θ 01θ88.): άοιηΐοΐ-
Ιίιιηι πρακτόρων έρμηνευόμενον έν γλώσση των
Βασιλικών: στατίονες τα πρακτεϊα των δημοσίων
τελών. Δημοσιόπρακτοι δέ ερμηνεύονται ώς Ιπβα-
ίοπιπι θχαοΙοΓθδ ήτοι δημόσιοι εισπράκτορες υπό
του ϋιΐ03Π£θ, εί και ή ένεργητ. αυτη σημασία
■δέν δηλοΰται διά του τύπου της λέξεως, θά ανέ-
μενε δέ τις τύπον δημοσιοπράκται (;) ή δημοσιο-
πράκτορες. "Αν τοιουτότι ήθέλομεν δεχθή έν τη έκ
θεσσαλονίκης έπιγραφή, τότε τό περιεχόμενον θά
άνεφέρετο εις δωρεάν καρπώσεως φόρων, γενομέ-
νην υπό του αύτοκράτορος Ιουστινιανού προς τον
αεβάσμιον ναδν του Αγίου Δημητρίου, οίαν εχο-
μεν και έν τη ύπο του Παπαγεωργίου έκδοθείση
και ύπό τοΟ Δραγούμη συμπληρωθείση διά συνε-
νώσεως τών δύο τεμαχίων (εν Βγζ· ΖβΐίδοΙίΓ.
1908. 354), μνημονευθείση δέ ήδη έπιγραφή.
Ήσαν δέ αί τοιαυται δωρεαί προς ευσεβείς σκοπούς
συνηθέσταται έν τοις Βυζαντινοΐς χρόνοις και ίδια
έν τοις χρόνοις του ΊουστινιανοΟ (ϋίβΐιΐ ^ι18ί^-
πϊθπ 321), δτε αί αά ρΐ&8 ο&αβ&δ γενναιοδω-
ρίας εις τε τήν έκκλησίαν καθ' ό'λου και εις άλλα
φιλανθρωπικά εργα άναφερόμεναι, έ'λαβον μεγάλην
εκτασιν και ώργανώθησαν εις σημαντικώτατον κοι-
νωνικόν παράγοντα, περί ού έκτενώς διέλαβε πρό
τίνος ό δειιτειζίη βίαάθ βιιγ 1θ8 ίοηάειίϊοηδ άειηδ
Γαηίίηιπίθ βη ρείΓίΐοαΙΐθΓ 3. Κοιτιθ βί α Βγζαηοβ
(1909) σ. 149 κέ. Ότι αυτός Ό αυτοκράτωρ, μάλ-
λον δέ τό δι' αύτοΰ ε-ΛΤ.ροσωτζού^.ενον Κράτος,
προβαίνει εις τοιαύτην έκχώρησιν δημοσίας προσ-
όδου προς τήν έκκλησίαν του Αγίου, όπως και
έν τή άλλη περιπτώσει έγένετο ή δωρεά της άλι-
κης, ή ς πάντα τά έξ ύπαρχής εις τον αυτόν σεβα-
σμών αυτοκράτορα ανήκοντα δίκαια παραχωρούν-
ται εις τήν έκκλησίαν, είναι δηλωτικά εξαιρετικής
περιστάσεως. Εκ τών άρχαίων χρόνων εχομεν
παραδείγματα βασιλικών δωρεών προς θρησκευτικά
ιδρύματα κττ., όσα μετά πολλής ακριβείας έξήτα-
σεν έσχάτως Ό ΒθΓίΐΙι&Γά Ι,ειιιιη έν 81ίΐίιιη§βη
ϊη άβΓ ^Γϊθοίιΐδοΐιβη πηά ΓδπιϊδοΙιβη Αηΐίΐζβ 1913,
αλλά πάντως, όσονδήποτε και αν θεωρήσωμεν τά
προηγούμενα έκεΐνα ώς προδρόμους του παρά Βυ-
ζαντίνοις εθους, θά ήτο ανάγκη νά διακρίνω μεν
τήν παρ' αύτοις νέαν και λόγω τών νέων αντιλή-
ψεων και λόγω τών νέων σκοπών παραχθεΐσαν δια-
μόρφωσαν.
Έκ τών επομένων στίχων μόνος ό 90; πκρέχ^ει
λεξιν τινά σημαντικήν, ανακωχής και, οί δέ άλ-
λοι παραμένουσιν άνευ λαβής προς συμπλήρωσιν
της ό'λης εννοίας ή του κειμένου. "Αν πρόκειται
περί πολεμικής τίνος ανακωχής ή αν ή λ. κείται
είκονικώς και μεταφορικώς δέν είναι σαφές.
Είπον έν αρχή οτι ή διατύπωσις τών αυτοκρα-
τορικών τίτλων τής ημετέρας έπιγραφής φέρει προς
τον Ίουστινιανόν τόν Α', τόν περιώννμον έν βασι-
λεΰσιν, ό'πως καλεί αυτόν Ό Αέων Ό Σοφός εν τινι
νεαρά (Ζαοΐιειπειβ ^8 §ιήθοο-ιόιϊι III. σελ. 67)
και μέγαν, όπως συνήθως αναφέρει αυτόν ή νεω-
τέρα ιστορία και καθ' εαυτόν κρίνουσα αυτόν και
έν άντιθέσει προς τον μετ' αυτόν άρξαντα μικρόν
αύτου συνώνυμον, τόν Ίουστινιανόν τόν Β . Παρ
ό'λην τήν σπάνιν τών ιστορικών πηγών ώς προς
τήν σχέσιν του Ιουστινιανού του Α προς τήν ση-
μαντικωτάτην τότε θεσσαλονίκην, δέν θά ήδύνατό
τις, και πρότερον ήδη, νά συμπεράνη οτι ή Μακε-
δονία ή και έν τω αίώνι του Ιουστινιανού ύποστασα
βαρβαρικάς έπιδρομάς και δή και ή ΰεοφρούρητος
και μαρτυροφύλακτος αυτής πρωτεύουσα, ή λα-
τρεύουσα τον υπερένδοζον άϋΊοφόρον του Χρίστου
δέν διεδραμάτισε σπουδαΐον ιστορικόν μέρος έν τή
ιστορία τών ποικίλων στρατειών του αύτοκράτορος.
Ό Προκόπιος μνημονεύει (περί του Γοτθικού πολ.
3, 40 και 4, 35) τήν έν ετει 551 πιθανώς γενομέ-
6 10 18