DOI Artikel:
Angeliai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14366#0110
98 Άγγελίαι: Λ) Ά'&ηνών: α') Περίκλείον ώδέϊον ' β') παντοία ευρήματα. Β') Αχαΐας·. Φαρών, αε ΐ9ΐ9
καλυφθέντων τών δυο αυτού πλευρών, ήτοι της βορείου και της δυτι-
κής, συμφωνοΰσι πληρέστατα πρός τά υπό Βιτρούβιου λεγόμενα περί
της εσωτερικής αυτού διατάξεως.
Τό κοίλον δεν ήτο άμφιθεατρικόν. άλλά τετράγωνον. "Οθεν. επειδή
μόνον μουσικαί παραστάσεις έν αύτώ έτελοΰντο, φαίνεται ότι αί έδραι
δεν ήσαν, ώ; εν τοις θεάτροις, ήμικυκλικώς διατεθειμέναι απέναντι της
σκηνής, άλλά κατελάιλβανον πάσαν τήν γύρωθεν στοάν. Έν δε τη
ορχήστρα θα ύπήρχον μόνον αί έδραι των μουσικών, ώς βλέπομεν έν
τω μικρώ θεάτρω της Πομπηίας (πρβ. έν ΒαηψηβΐβΙϋΊ' ϋβΙΐΙαίΙΕΙβ-
ΙβΓ εϊκ. 1837) δι1 δ και ό Πλούταρχος καλεί αυτό πολνεδρον.
Κατόπιν τούτων δυνάμεθα νά άναπαραστήσωμεν τό σχήμα του
ωδείου, ή'τοι: έκ του όιαζοίματος, όπερ διαθέει γύρωθεν την Στοάν
και έσνηματίσθη δι' αποκοπής τ.ιΰ μαλακού βρά·/ου οριζοντίως έκεϊ
ύπήρχον κίονες, οί'τινες ύπεβάσταζον τήν στέγην, ο)ν όπισθεν ήσαν αί
σειραί των εδωλίων δια τοϋς θεατάς ακριβώς ώς έν τω βουλευτηρίω
της Ποιήνης. Πρός τήν γνώμην ημών ταύτην συνεφυίνησαν και οί
έπισκεφθέντες τάς άνασκαφάς ήμών αρχαιολόγοι καθηγηταί Κη3θ1ί£ΐ183,
Καββαδίας ϋδΐ'ρίβΐΐΐ και Όρλάνδος. Ό βράχος ήν λελαξευμένος εις
ΰψος τριών μέτρων και έπενδεδυμένος δι' ΰμηττίων πλακών, άνωθεν δε
ήρχετο εϊς πλάτος 1'/2 Ρ· περίπου τό διάζωμα, ή ό λεγόμενος περί-
πατος, ό'πισθεν δέ ύπήρχον τά ααρμάρινα έδοόλια, ων εΰρομεν περί τά
δεκαπέντε έν ολω (τά πλείστα ελλιπή) και οϋχί κατά χώραν. Ταΰτα δέ
ώς και άλλαχοΰ εϊπομεν, φέρουσι κατά τό πρόσθιον μέρος άνάγλυπτον
γλαϋκα. Τό σύνολον τούτο του κτιρίου έκαλύπτετο υπό τής ξύλινης,
στέγης έχούσης σχήμα σκηνής κατ' άπομίμησιν τής σκηνής του Πέρ-
σου μονάρχου. Και τά μεν άνωτέρω βάθρα τά ποός τόν βράχον δεν·
περιεσοίθησαν, ώς μή καλυφθέντα ενωρίς υπό των άπό τής Ακροπόλεως,
καταφερομένων χωμάτων, άλλ' έλπις όμως υπάρχει αεγίστη ότι τά:
κατωτέρω τά πρός Α. και Ν. έδώλια ώς ένωρίς καλυφθέντα θα εύ-
ρεθώσιν πιθανώς εντός τών χωμάτων των προκειμένων οικιών, ών
άπαλλοτριουμένων και κατεδαφιζομένων Οα ένεργηθή συστηαατικο^-
τέρα ανασκαφή μέλλουσα νά δικαίωση ημάς έν τή προσπάθεια ποός;
άναπαράστασιν τοΰ Περικλείου ωδείου υπέρ οΖ τόσα έδαπάνησεν ή,
Αρχαιολογική εταιρεία.
Γαΰτα εν συνόλω τά μέχ^ρι σήμερον λίαν ικανοποιητικά απο-
τελέσματα τής πενταετούς ανασκαφής ημών, ώς πρός τό σχήυ.α και
τήν άναμφισβήτητον έσωτερικήν διάταξιν τοΰ ωδείου. "ΙΙδη εναπό-
κειται π/,εον τή Αρχαιολογική εταιρεία ή περαιτέρω έργασία δι'
εξαγοράς τών παρακειμένων οικιών, όπως έπεκταθή ή ανασκαφή ποός
Ν και ού'τως άνακαλυφθή πρός τιμήν τής Εταιρείας τελέως τό πρώ-
τον έργον τοΰ Περικλέους, τά έν έτει 456 οίκοδομηΟέν, έστω και έν
έρειπιακή καταστάσει.
Άθήνησι κατά δεκέμβριον 1919.
Παναγιώτης Καοτριώτης
β') παντοία ενρήματα
(1918 1919).
Έν τώ τοίχω τοΰ έπί τής όδοϋ 'Ρόμβης 18 καέντος έργοστα- μ«™ δέ έν τω κήπω του Ζαπείου άνε'κδοτον ταύτας μετεκόμισα
σίου Απέργη άνεκάλυψα έντετ'οιχισμένα τέσσαρα τεμάχια άγαλμάτων *?ί ™ Έπιγραφικόν μουσεϊον (άρ. 12550-12552).
(άνόοών) τών ρωμαϊκών χρόνων." Ταύτα άποτοιχίσας μετεκόμισα εις Όλίγας ημέρας μετά τήν έκλογήν του νυν Συμβουλίου τής Άρ-
το "Ωρολόγιον τοΰ Ανδρόνικου. Έκ τοΰ ένος "τεμαχίου (άριθ. 1) Ζωολογική; έταιρείας άνεϋρον έν τω καταστήματι αύτής σπουδαίας-
διδασκόμεθα ότι τό εν τών άγαλμάτων χρησιμοποιηθή άλλως ύστερον άρχαιότητας. Τήν καταγραφήν αύτών άνέλαβεν ό κ. Ίάκ. Χ. Λραγά-
άποκοπείσης τής κεφαλής αύτοΰ κα' νέας έντεθείσης. Ό τοίχος, έν ω
σης, όστι^ και θά έκδώση ταύτας.
ά/εκαλύφθησαν ταΰτα, έχει κτιαθή δι' αρχαίου υλικού. ^0 β 21
'Κπι/ραφάς ευρον δύο μεν ήδη έκδεδομένας (ΙΟ II 3155 3256), Αντώνιος Χ. Χατζής
Β') 'Αχαΐας \ Φαρών
{1920).
Κατά τόν σεπτέμβριον τού 1920 ενήργησα άνασκαφάς έν τω τέταρτον κ.λ. και συνήνωσεν ούτω περί τά 10 σπήλαια καταστρέψας:
δήμω Φαρών τής Αχαίας διαταγή και δαπάναις τοΰ Υπουργείου άσυνειδήτως αύτά, ίνα εξοικονόμηση χώρον πρός άπόθεσιν τών γεν-
τής Παιδείας. νημάτων και τών διαφόρων ζωων. όνων, προβάτων, αιγών, και ποός
Μεταξύ τής Χαλανδρίτσης και του χωρίου Λόπεσι, κάτωθεν άκρι- άνετωτέραν διαμονήν έν αύτώ.
βώς τοΰ 28ου σταδίου τής άπό Πατρών εις Καλάβρυτα άγούσης Κατά τόν τρόπον τούτον ό άντροδίαιτος μυλωθρός έγένετο πρό -
όδοΰ, έντός χαράδρας και εις τους πρόποδας αποτόμου λόφου άνε- ξένος άνηκέστου άρχαιο/ογικής συμφοράς.
κάλυψα μέγα Μυκηναϊκον νεκροταφεϊον έκ λαξευτών έντός τοΰ Ευτυχώς άγνοών τήν σπουδαιότητα τοΰ πράγματος δέν προέβη εις
βράχου σπηλαίων άποτελούμενον και άναγόμενον εις τους χρόνους Ιρευναν συστηματικήν και συλησιν τών σπηλαίων, κατέλιπε δέ ούτω εις;
τής τελευταίας περιόδου τοΰ Μυκηναϊκού πολιτισμού. τήν άρχαιο'ογικήν έ'ρευναν πολλας συστάδας όλως ασύλητων σπηλαίων.
Τά σπήλαια ταΰτα, λελαξευμένα εις έπαλλήλους σειράς έπί τών Τά σπήλαια ταΰτα έχουσι λελαξευμένην ε'ίσοδον ποικίλλουσα κατά
προπόδον; τοΰ λόφου, έβλάβησαν τά μέγιστα υπό τοΰ αυτόθι πρό δέκα τό μήκος άπό 2-5 μέτρων και έπικλινή προς τά έσο». ούτως ώστε,,
και πέντε περίπου έτων γενομένου υδρομύλου, ού τό ύδωρ διά τής έν ο> κατά τήν αρχήν είναι ελαχίστη τό ύψος, εις τό τέρμα καταλή-
τεχνητής αύ'λακος κατέφαγε πολλαχοΰ μαλακά στροϊματα του άσβε- γει εις ϋψος δύο μέτρων.
στοβριθοΰς ψαμμίτου λίθου και εϊσελθόν εις πολλά σπήλαια έπή- Τό τέρμα τοΰτο τής εισόδου είναι λελαξευμένον εντελώς καθέτως:
νεγκεν ανεπανόρθωτους βλάβας. και εις τό κάτω μέρος Ιχει οπήν κανονικήν έν εί'δει θυρίδος, ή:ις έχε
Εκτός όμως τούτου και ό ογδοηκοντούτης μυλωθρός χάριν εύκο- κλεισθή διά τοίχου έκ μικρότερων λίθων ή πλακών πάχους ένιαχοΟ.
λίας τών έαυτού έργασιών, εύρων άνεωγμένον τό πρώτον σπήλαιον και ρ,έχ ρ ι ενός μέτρου.
ίδών ότι ευκόλως θά ήδύνατο νά μεγεθύνη αυτό άποκόπτων τόν εύ'- Μετά τό άνοιγμα τής θυρίίος παρουσιάζεται ό λαξευτός θάλαμος
Οραυστον βράνον, προέβη εις τήν έργασίαν ταύτην. Άλλά κατά τήν πλάτους ένιαχοΰ μέχρι τεσσάρων μέτρων και μήκους σχεδόν όμοιου,
ποόοδον τής έργασίας συνήντησε δεύτερον σπήλαιον, είτα τρίτον, Εις τό κέντρον του θαλάμου ΐσταταί τις ό'ρθιος.
καλυφθέντων τών δυο αυτού πλευρών, ήτοι της βορείου και της δυτι-
κής, συμφωνοΰσι πληρέστατα πρός τά υπό Βιτρούβιου λεγόμενα περί
της εσωτερικής αυτού διατάξεως.
Τό κοίλον δεν ήτο άμφιθεατρικόν. άλλά τετράγωνον. "Οθεν. επειδή
μόνον μουσικαί παραστάσεις έν αύτώ έτελοΰντο, φαίνεται ότι αί έδραι
δεν ήσαν, ώ; εν τοις θεάτροις, ήμικυκλικώς διατεθειμέναι απέναντι της
σκηνής, άλλά κατελάιλβανον πάσαν τήν γύρωθεν στοάν. Έν δε τη
ορχήστρα θα ύπήρχον μόνον αί έδραι των μουσικών, ώς βλέπομεν έν
τω μικρώ θεάτρω της Πομπηίας (πρβ. έν ΒαηψηβΐβΙϋΊ' ϋβΙΐΙαίΙΕΙβ-
ΙβΓ εϊκ. 1837) δι1 δ και ό Πλούταρχος καλεί αυτό πολνεδρον.
Κατόπιν τούτων δυνάμεθα νά άναπαραστήσωμεν τό σχήμα του
ωδείου, ή'τοι: έκ του όιαζοίματος, όπερ διαθέει γύρωθεν την Στοάν
και έσνηματίσθη δι' αποκοπής τ.ιΰ μαλακού βρά·/ου οριζοντίως έκεϊ
ύπήρχον κίονες, οί'τινες ύπεβάσταζον τήν στέγην, ο)ν όπισθεν ήσαν αί
σειραί των εδωλίων δια τοϋς θεατάς ακριβώς ώς έν τω βουλευτηρίω
της Ποιήνης. Πρός τήν γνώμην ημών ταύτην συνεφυίνησαν και οί
έπισκεφθέντες τάς άνασκαφάς ήμών αρχαιολόγοι καθηγηταί Κη3θ1ί£ΐ183,
Καββαδίας ϋδΐ'ρίβΐΐΐ και Όρλάνδος. Ό βράχος ήν λελαξευμένος εις
ΰψος τριών μέτρων και έπενδεδυμένος δι' ΰμηττίων πλακών, άνωθεν δε
ήρχετο εϊς πλάτος 1'/2 Ρ· περίπου τό διάζωμα, ή ό λεγόμενος περί-
πατος, ό'πισθεν δέ ύπήρχον τά ααρμάρινα έδοόλια, ων εΰρομεν περί τά
δεκαπέντε έν ολω (τά πλείστα ελλιπή) και οϋχί κατά χώραν. Ταΰτα δέ
ώς και άλλαχοΰ εϊπομεν, φέρουσι κατά τό πρόσθιον μέρος άνάγλυπτον
γλαϋκα. Τό σύνολον τούτο του κτιρίου έκαλύπτετο υπό τής ξύλινης,
στέγης έχούσης σχήμα σκηνής κατ' άπομίμησιν τής σκηνής του Πέρ-
σου μονάρχου. Και τά μεν άνωτέρω βάθρα τά ποός τόν βράχον δεν·
περιεσοίθησαν, ώς μή καλυφθέντα ενωρίς υπό των άπό τής Ακροπόλεως,
καταφερομένων χωμάτων, άλλ' έλπις όμως υπάρχει αεγίστη ότι τά:
κατωτέρω τά πρός Α. και Ν. έδώλια ώς ένωρίς καλυφθέντα θα εύ-
ρεθώσιν πιθανώς εντός τών χωμάτων των προκειμένων οικιών, ών
άπαλλοτριουμένων και κατεδαφιζομένων Οα ένεργηθή συστηαατικο^-
τέρα ανασκαφή μέλλουσα νά δικαίωση ημάς έν τή προσπάθεια ποός;
άναπαράστασιν τοΰ Περικλείου ωδείου υπέρ οΖ τόσα έδαπάνησεν ή,
Αρχαιολογική εταιρεία.
Γαΰτα εν συνόλω τά μέχ^ρι σήμερον λίαν ικανοποιητικά απο-
τελέσματα τής πενταετούς ανασκαφής ημών, ώς πρός τό σχήυ.α και
τήν άναμφισβήτητον έσωτερικήν διάταξιν τοΰ ωδείου. "ΙΙδη εναπό-
κειται π/,εον τή Αρχαιολογική εταιρεία ή περαιτέρω έργασία δι'
εξαγοράς τών παρακειμένων οικιών, όπως έπεκταθή ή ανασκαφή ποός
Ν και ού'τως άνακαλυφθή πρός τιμήν τής Εταιρείας τελέως τό πρώ-
τον έργον τοΰ Περικλέους, τά έν έτει 456 οίκοδομηΟέν, έστω και έν
έρειπιακή καταστάσει.
Άθήνησι κατά δεκέμβριον 1919.
Παναγιώτης Καοτριώτης
β') παντοία ενρήματα
(1918 1919).
Έν τώ τοίχω τοΰ έπί τής όδοϋ 'Ρόμβης 18 καέντος έργοστα- μ«™ δέ έν τω κήπω του Ζαπείου άνε'κδοτον ταύτας μετεκόμισα
σίου Απέργη άνεκάλυψα έντετ'οιχισμένα τέσσαρα τεμάχια άγαλμάτων *?ί ™ Έπιγραφικόν μουσεϊον (άρ. 12550-12552).
(άνόοών) τών ρωμαϊκών χρόνων." Ταύτα άποτοιχίσας μετεκόμισα εις Όλίγας ημέρας μετά τήν έκλογήν του νυν Συμβουλίου τής Άρ-
το "Ωρολόγιον τοΰ Ανδρόνικου. Έκ τοΰ ένος "τεμαχίου (άριθ. 1) Ζωολογική; έταιρείας άνεϋρον έν τω καταστήματι αύτής σπουδαίας-
διδασκόμεθα ότι τό εν τών άγαλμάτων χρησιμοποιηθή άλλως ύστερον άρχαιότητας. Τήν καταγραφήν αύτών άνέλαβεν ό κ. Ίάκ. Χ. Λραγά-
άποκοπείσης τής κεφαλής αύτοΰ κα' νέας έντεθείσης. Ό τοίχος, έν ω
σης, όστι^ και θά έκδώση ταύτας.
ά/εκαλύφθησαν ταΰτα, έχει κτιαθή δι' αρχαίου υλικού. ^0 β 21
'Κπι/ραφάς ευρον δύο μεν ήδη έκδεδομένας (ΙΟ II 3155 3256), Αντώνιος Χ. Χατζής
Β') 'Αχαΐας \ Φαρών
{1920).
Κατά τόν σεπτέμβριον τού 1920 ενήργησα άνασκαφάς έν τω τέταρτον κ.λ. και συνήνωσεν ούτω περί τά 10 σπήλαια καταστρέψας:
δήμω Φαρών τής Αχαίας διαταγή και δαπάναις τοΰ Υπουργείου άσυνειδήτως αύτά, ίνα εξοικονόμηση χώρον πρός άπόθεσιν τών γεν-
τής Παιδείας. νημάτων και τών διαφόρων ζωων. όνων, προβάτων, αιγών, και ποός
Μεταξύ τής Χαλανδρίτσης και του χωρίου Λόπεσι, κάτωθεν άκρι- άνετωτέραν διαμονήν έν αύτώ.
βώς τοΰ 28ου σταδίου τής άπό Πατρών εις Καλάβρυτα άγούσης Κατά τόν τρόπον τούτον ό άντροδίαιτος μυλωθρός έγένετο πρό -
όδοΰ, έντός χαράδρας και εις τους πρόποδας αποτόμου λόφου άνε- ξένος άνηκέστου άρχαιο/ογικής συμφοράς.
κάλυψα μέγα Μυκηναϊκον νεκροταφεϊον έκ λαξευτών έντός τοΰ Ευτυχώς άγνοών τήν σπουδαιότητα τοΰ πράγματος δέν προέβη εις
βράχου σπηλαίων άποτελούμενον και άναγόμενον εις τους χρόνους Ιρευναν συστηματικήν και συλησιν τών σπηλαίων, κατέλιπε δέ ούτω εις;
τής τελευταίας περιόδου τοΰ Μυκηναϊκού πολιτισμού. τήν άρχαιο'ογικήν έ'ρευναν πολλας συστάδας όλως ασύλητων σπηλαίων.
Τά σπήλαια ταΰτα, λελαξευμένα εις έπαλλήλους σειράς έπί τών Τά σπήλαια ταΰτα έχουσι λελαξευμένην ε'ίσοδον ποικίλλουσα κατά
προπόδον; τοΰ λόφου, έβλάβησαν τά μέγιστα υπό τοΰ αυτόθι πρό δέκα τό μήκος άπό 2-5 μέτρων και έπικλινή προς τά έσο». ούτως ώστε,,
και πέντε περίπου έτων γενομένου υδρομύλου, ού τό ύδωρ διά τής έν ο> κατά τήν αρχήν είναι ελαχίστη τό ύψος, εις τό τέρμα καταλή-
τεχνητής αύ'λακος κατέφαγε πολλαχοΰ μαλακά στροϊματα του άσβε- γει εις ϋψος δύο μέτρων.
στοβριθοΰς ψαμμίτου λίθου και εϊσελθόν εις πολλά σπήλαια έπή- Τό τέρμα τοΰτο τής εισόδου είναι λελαξευμένον εντελώς καθέτως:
νεγκεν ανεπανόρθωτους βλάβας. και εις τό κάτω μέρος Ιχει οπήν κανονικήν έν εί'δει θυρίδος, ή:ις έχε
Εκτός όμως τούτου και ό ογδοηκοντούτης μυλωθρός χάριν εύκο- κλεισθή διά τοίχου έκ μικρότερων λίθων ή πλακών πάχους ένιαχοΟ.
λίας τών έαυτού έργασιών, εύρων άνεωγμένον τό πρώτον σπήλαιον και ρ,έχ ρ ι ενός μέτρου.
ίδών ότι ευκόλως θά ήδύνατο νά μεγεθύνη αυτό άποκόπτων τόν εύ'- Μετά τό άνοιγμα τής θυρίίος παρουσιάζεται ό λαξευτός θάλαμος
Οραυστον βράνον, προέβη εις τήν έργασίαν ταύτην. Άλλά κατά τήν πλάτους ένιαχοΰ μέχρι τεσσάρων μέτρων και μήκους σχεδόν όμοιου,
ποόοδον τής έργασίας συνήντησε δεύτερον σπήλαιον, είτα τρίτον, Εις τό κέντρον του θαλάμου ΐσταταί τις ό'ρθιος.