DOI article:
Lezinas, G.: Byzantiakos rhythmos
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14368#0066
ΑΕ 1921
Αεζίνας: Βυζαντιακός ρνΦμός. 59
κλασικήν κάτοψιν τών ξυλοστέγων Βασιλικών αί
δέ, ών ή διάταξις δεαφερει άπό μιας εις τήν άλλην,
εΙ\αί Βασιλικαι τρίστοοι,άς Εγκάρσιος στοά χωρίζει
άπό τοΟ ίερου βήματος όπερ είναι τρίκσγχον. Τροΰλ-
λος επί γωνιαίων κογχών στέφει το ίερΌν τούτο.
Χριοτισνικαϊ ΒαοιλιχαΙ Μιχρας Άοίας.
Π ρΌς μεσημβρινοανατο)άς του Ικονίου, εις το
μέρος το όνομαζόμενον Μπίν-Μπιρ-Κιλισσέ (αί
χίλια ι και μία έκκλησίαι) και ολίγον προς Βορράν
της θέσεως ταύτης εν Νταουλέχ ή Ντεγκιλέ,
ευρίσκονται τά έρείπια πεντηκοντάδος περίπου
εκκλησιών χριστιανικών ίδρυθεισών κατά τον
8ίΓζγ§ον78ΐπ περί την 4Τ>ν ή 5γν εκατονταετηρίδα*
άλλα πολλοί άλλοι άρχαιολόγοι, ώς ό ΚειΐΏ8αγ
ισχυρίζονται οτι έκτος μικροΟ άριθμοΟ τών Εκκλη-
σιών τούτων έγερθεισών κατά τάς άνω χρονολο-
γίας, αί λοιπαι ίδρύθησαν περί ιήν 7ην και μάλι-
στα την 10γ·ν ή την 11ΤΛ εκατονταετή ρ ίο α. Τά
πλείστα τών κτιρίων τούτων είναι Βασιλικαι, ών
τίνες μεν μονόστοοι, πλεΐσται δέ τρίστοοΓ πασαι
ό'μως μετά κόγχης κυκλικής ή πολυγωνικής ισχυ-
ρώς έξεχούσης του άνατολικοΟ τοίχου.
Αί εκκλησίαι αύται εϊναι έκτισμέναι δια λελα-
ξευμένων λίθων, ή δέ πρόσοψις τών εν Μπιν-Μπιρ-
Κιλισσέ παρουσιάζει πρΌ της θύρας της κεντρικής
στοάς μικράν στοάν κειμένην μεταξύ δύο δωματίων
υψουμένων δίκην πύργων εις τάς γωνίας του κτι-
ρίου. Είδομεν δ'μως οτι ή διάταξις αύτη ύπομι-
μνήσκει τά κτίρια της Συρίας. Είναι θολωταί, κα-
λύπτονται δέ ύπο θόλων ήμικυλινδρικών. Έν τη
κατατομή τών άψίδοον και έν τη χαράξει της
κόγχης το ήμικύ/λιον αντικατεστάθη ύπο τόξου
έχοντος σχήμα πετάλου.
Οί στύλοι είναι κοντοί και χονδροί, περατουνται
δέ περι την κεντρικήν στοάν δΓ ημικιόνων άνευ
κιονοκράνων' πασαι αί λεπτομέρειαι αύται δίδουσιν
εις τά κίτρια ταύτα φυσιογνωμίαν πρωτότυπον.
Ούτως, έν τφ έσωτετερικψ της Μικράς Ασίας
έμορφώθη τύπος Βασιλικής καθαρώς ανατολικής.
ΐίαρά τούτον, έτερος τύπος Βασιλικής άπαντα
συχνάκις έπι της μεσημβρινής άκτής της Μικράς
Ασίας. Τά κτίρια τά έχοντα σχήμα Βασιλικής εί-
ναι πλινθόκτιστα και ξυλόστεγα, έμπροσθεν δέ τού-
των ύπάρχει αύ/.ή. Ό τύπος ούτος της Βασιλικής
είναι ό αληθής Ελληνιστικός 1 τύπος οίος διε-
δόθη καθ όλον τον Βυζαντινον κόσμον και πέραν
μάλιστα τούτου έν Ιταλία, Ά φρίκη και Γαλατία.
Εις τάς άσιατικάς ό'μως επαρχίας τ ας παρά την
Συρίαν τού Βορρά ή πλίνθος άντικατεστάθη ύπο
του λίθου, ή δέ αυλή υπό προπυλαίου ή στοάς έκ
δύο ή τριών αψίδων. Ούτω, μεταξύ τής Συρίας και
της μικ^ας Ασι'ας υφίσταται ζώνη διάμεσος έν ή
αί άρχιτεκτονικαί τών δύο χωρών έπιδρώσιν έπ'
άλλήλας. Γενικώς ο'μως Ό καθαρός Ελληνιστικός
τύπος δεσπόζει έν Περγάμω, Μιλήτω, πλησίον τής
Σμύρνης κλπ.
§ 2. Βααλιηή μετά τρονλλον
Αρχιτεκτονική αυτής διάταξις.
"Ετερος τύπος έκχλησιών είναι ή μετά τρούλλου
Βασιλική, ό τύπος δέ ούτος άπαντα συνηθέστατα
έν Ανατολία. Ωραιότατον παράδειγμα του τύπου
τούτου ευρίσκεται έν Κοτζά-Καλεσσί έν Ίσαυρία.
Έν τή έκκλησία ταύτη ό τρουλ)ος υποβαστά-
ζεται Οπό τεσσάρων γωνιαίων κογχών, τά δέ μεγάλα
πλάγια τόξα βόρειον κοί νότιον πλαισιουσι τοΐχον
διηρημένον ει: τρεΤς ορόφους· και ό μέν άνώτατος
οροφοί διατρυπάται ύπο παραθύοων, έν έκάστω δέ
τών λοιπών τριπλούν άνοιγμα θέτει εις συγκοινω-
νίαν τό μέσον κλίτος μετά τών πλαγίων στοών. Ώς
τά κτίρια τής Συρίας, ή έκκλησία αύτη είναι λι-
θόκτιστος, αί δέ αψίδες αί καλύπτουοαι την κεντρι-
κήν στοάν εχουσι κατατομήν τόξου εν σχήματι
πετάλου. Και κατά μέν τον 8ίΓζγ§Ό\ν8ΐπ, αύτη
χρονολογείται από τής 4γις εκατονταετηρίδας, κα-
τά δέ τον Ηθ&άίαιιι άπό τής 5^.
Ο αυτός τύπος άπαντα πλινθόκτιστος έν τή
έκκλησία του "Αγίου Κλήμεντος έν Άγκυρα, έν
ταύτη δέ ό τρουλλος ύποβαστάζεται ύπο γωνιαίων
κογχών. Τουναντίον έν τή έκκλησία του Άγιου
Νικολάου τών Μύρων ή τοΟ Ντερέ-Άχσύ έν Λυ-
κία, Ό τρουλλος εδράζεται έπι λοφίων ή παρωτί-
δων. Άλλ' έπειδή οί έξωτερικοί τοίχοι μιας μεγά-
λης έκκλησίας δέν ήδύναντο ν' άντιστώσιν εις τάς
1 Ελληνιστική επ<.)(ή ονοαάζεται ή περίοδος ή περιλα^βανομε'νη
αεααξϋ του θανοτου τοΐ, Μεγάλου Αλεξάνδρου και της κατα τά-
σεως ολης της Ανατολή, υπό τών Ρωμαίων 32'ό— 30 π. Χ ).
Αεζίνας: Βυζαντιακός ρνΦμός. 59
κλασικήν κάτοψιν τών ξυλοστέγων Βασιλικών αί
δέ, ών ή διάταξις δεαφερει άπό μιας εις τήν άλλην,
εΙ\αί Βασιλικαι τρίστοοι,άς Εγκάρσιος στοά χωρίζει
άπό τοΟ ίερου βήματος όπερ είναι τρίκσγχον. Τροΰλ-
λος επί γωνιαίων κογχών στέφει το ίερΌν τούτο.
Χριοτισνικαϊ ΒαοιλιχαΙ Μιχρας Άοίας.
Π ρΌς μεσημβρινοανατο)άς του Ικονίου, εις το
μέρος το όνομαζόμενον Μπίν-Μπιρ-Κιλισσέ (αί
χίλια ι και μία έκκλησίαι) και ολίγον προς Βορράν
της θέσεως ταύτης εν Νταουλέχ ή Ντεγκιλέ,
ευρίσκονται τά έρείπια πεντηκοντάδος περίπου
εκκλησιών χριστιανικών ίδρυθεισών κατά τον
8ίΓζγ§ον78ΐπ περί την 4Τ>ν ή 5γν εκατονταετηρίδα*
άλλα πολλοί άλλοι άρχαιολόγοι, ώς ό ΚειΐΏ8αγ
ισχυρίζονται οτι έκτος μικροΟ άριθμοΟ τών Εκκλη-
σιών τούτων έγερθεισών κατά τάς άνω χρονολο-
γίας, αί λοιπαι ίδρύθησαν περί ιήν 7ην και μάλι-
στα την 10γ·ν ή την 11ΤΛ εκατονταετή ρ ίο α. Τά
πλείστα τών κτιρίων τούτων είναι Βασιλικαι, ών
τίνες μεν μονόστοοι, πλεΐσται δέ τρίστοοΓ πασαι
ό'μως μετά κόγχης κυκλικής ή πολυγωνικής ισχυ-
ρώς έξεχούσης του άνατολικοΟ τοίχου.
Αί εκκλησίαι αύται εϊναι έκτισμέναι δια λελα-
ξευμένων λίθων, ή δέ πρόσοψις τών εν Μπιν-Μπιρ-
Κιλισσέ παρουσιάζει πρΌ της θύρας της κεντρικής
στοάς μικράν στοάν κειμένην μεταξύ δύο δωματίων
υψουμένων δίκην πύργων εις τάς γωνίας του κτι-
ρίου. Είδομεν δ'μως οτι ή διάταξις αύτη ύπομι-
μνήσκει τά κτίρια της Συρίας. Είναι θολωταί, κα-
λύπτονται δέ ύπο θόλων ήμικυλινδρικών. Έν τη
κατατομή τών άψίδοον και έν τη χαράξει της
κόγχης το ήμικύ/λιον αντικατεστάθη ύπο τόξου
έχοντος σχήμα πετάλου.
Οί στύλοι είναι κοντοί και χονδροί, περατουνται
δέ περι την κεντρικήν στοάν δΓ ημικιόνων άνευ
κιονοκράνων' πασαι αί λεπτομέρειαι αύται δίδουσιν
εις τά κίτρια ταύτα φυσιογνωμίαν πρωτότυπον.
Ούτως, έν τφ έσωτετερικψ της Μικράς Ασίας
έμορφώθη τύπος Βασιλικής καθαρώς ανατολικής.
ΐίαρά τούτον, έτερος τύπος Βασιλικής άπαντα
συχνάκις έπι της μεσημβρινής άκτής της Μικράς
Ασίας. Τά κτίρια τά έχοντα σχήμα Βασιλικής εί-
ναι πλινθόκτιστα και ξυλόστεγα, έμπροσθεν δέ τού-
των ύπάρχει αύ/.ή. Ό τύπος ούτος της Βασιλικής
είναι ό αληθής Ελληνιστικός 1 τύπος οίος διε-
δόθη καθ όλον τον Βυζαντινον κόσμον και πέραν
μάλιστα τούτου έν Ιταλία, Ά φρίκη και Γαλατία.
Εις τάς άσιατικάς ό'μως επαρχίας τ ας παρά την
Συρίαν τού Βορρά ή πλίνθος άντικατεστάθη ύπο
του λίθου, ή δέ αυλή υπό προπυλαίου ή στοάς έκ
δύο ή τριών αψίδων. Ούτω, μεταξύ τής Συρίας και
της μικ^ας Ασι'ας υφίσταται ζώνη διάμεσος έν ή
αί άρχιτεκτονικαί τών δύο χωρών έπιδρώσιν έπ'
άλλήλας. Γενικώς ο'μως Ό καθαρός Ελληνιστικός
τύπος δεσπόζει έν Περγάμω, Μιλήτω, πλησίον τής
Σμύρνης κλπ.
§ 2. Βααλιηή μετά τρονλλον
Αρχιτεκτονική αυτής διάταξις.
"Ετερος τύπος έκχλησιών είναι ή μετά τρούλλου
Βασιλική, ό τύπος δέ ούτος άπαντα συνηθέστατα
έν Ανατολία. Ωραιότατον παράδειγμα του τύπου
τούτου ευρίσκεται έν Κοτζά-Καλεσσί έν Ίσαυρία.
Έν τή έκκλησία ταύτη ό τρουλ)ος υποβαστά-
ζεται Οπό τεσσάρων γωνιαίων κογχών, τά δέ μεγάλα
πλάγια τόξα βόρειον κοί νότιον πλαισιουσι τοΐχον
διηρημένον ει: τρεΤς ορόφους· και ό μέν άνώτατος
οροφοί διατρυπάται ύπο παραθύοων, έν έκάστω δέ
τών λοιπών τριπλούν άνοιγμα θέτει εις συγκοινω-
νίαν τό μέσον κλίτος μετά τών πλαγίων στοών. Ώς
τά κτίρια τής Συρίας, ή έκκλησία αύτη είναι λι-
θόκτιστος, αί δέ αψίδες αί καλύπτουοαι την κεντρι-
κήν στοάν εχουσι κατατομήν τόξου εν σχήματι
πετάλου. Και κατά μέν τον 8ίΓζγ§Ό\ν8ΐπ, αύτη
χρονολογείται από τής 4γις εκατονταετηρίδας, κα-
τά δέ τον Ηθ&άίαιιι άπό τής 5^.
Ο αυτός τύπος άπαντα πλινθόκτιστος έν τή
έκκλησία του "Αγίου Κλήμεντος έν Άγκυρα, έν
ταύτη δέ ό τρουλλος ύποβαστάζεται ύπο γωνιαίων
κογχών. Τουναντίον έν τή έκκλησία του Άγιου
Νικολάου τών Μύρων ή τοΟ Ντερέ-Άχσύ έν Λυ-
κία, Ό τρουλλος εδράζεται έπι λοφίων ή παρωτί-
δων. Άλλ' έπειδή οί έξωτερικοί τοίχοι μιας μεγά-
λης έκκλησίας δέν ήδύναντο ν' άντιστώσιν εις τάς
1 Ελληνιστική επ<.)(ή ονοαάζεται ή περίοδος ή περιλα^βανομε'νη
αεααξϋ του θανοτου τοΐ, Μεγάλου Αλεξάνδρου και της κατα τά-
σεως ολης της Ανατολή, υπό τών Ρωμαίων 32'ό— 30 π. Χ ).