DOI Artikel:
Xanthudidēs, Stephanos A.: Minōikon megaron Nirou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14369#0010
Μινωικόν μέγαρον Νίρου
υπό
Στεφάνου Ξανθουδίδου.
Κατά το δέκατον τρίτον χιλιόμετρον άνατολι-
κώς του Ηρακλείου και ΒΑ της Κνωσού παρά
την άμαςιτόν Ηρακλείου - Χερσονήσου εις θέσιν
'Αρμυλίδες και είδικώτερον Νίρου Χάη παρά την
θάλασσαν εΐ/ομεν παρατηρήσει έγώ και Ό συνά-
δελφος κ. Χατζηδάκις πολλάκις όστρακα Μινωι-
κών πήλινων αγγείων και λείψανα τοί/ων και τεί-
χους θαλασσίου. Προ τεσσαράκοντα ετών δ τότε
ιδιοκτήτης του άγροΟ, έν ω έγένετο νυν ή άνα-
σκαφή, είχεν άνορύςει λάκκον, ές ου οί έργάται
του έξήγαγον μέγα πλήθος πήλινων αγγείων,
μάλιστα δε εκατοντάδας τών κοινών άνώτων απλών
κυάθων τών ευρισκομένων εις όλους τούς Μινωι-
κούς συνοικισμούς. Οί χωρικοί έπίστευσαν και
διισχυρίζοντο και μέχρι της ημέρας της ήμετέρας
ανασκαφής οτι ύπήρχεν έδώ αρχαία κάμινος κερα-
μευτική, άφ' ου μάλιστα περετήρουν και άνθρα-
κας και άλλα σημεία ισχυρού πυρός. Τρία έκ τών
τότε ευρεθέντων αγγείων τά κάλλιστα παρέλαβεν
Ό άδελφός τοΟ ιδιοκτήτου ό έν Ήρακλείω γνωστός
φιλάρχαιοςκ. Χριστοφ. Άνερράψης και διαφύλα-
ξα ς αυτά εύλαβώς έδωρήσχτο τελευταΐον δι' εμου
εις τό μουσείον Ηρακλείου, άφ' ου έπληροφορήθη
οτι επρόκειτο να γίνη ΰπ' εμου ανασκαφή εις την
θέσιν έκείνην. Είναι δύο μόνωτοι γραπτά! οινονόαι
(ευρετ. μουσ. 7552, 7553) και μια Οιωτος προ-
γους (7570) περιγραφησόμεναι κατωτέρω μετά
τών λοιπών αγγείων.
Κατά το θέρος του 1918 διατριβών κατά τό
μέρος τούτο δια την άνασκαφήν του πρωτομιν.
τάφου Πύργου (ΑΔ 1921 13β κέ.) κειμένου εκα-
τοντάδας τινάς μέτρων άνατολικώτερον, εύρον εύ-
καιρίαν νά έξετάσω έπιμελέστερον τον χώρον.
Παρετήρησα πολλά ίχνη παραλίου μινωικού
συνοικισμοΟ, μάλιστα όστρακα μεσομινωικά και
ύστερομινωικά, λείψανα κτισμάτων και τείχους
έκ μεγάλων βραχωδών ογκολίθων παρά την άκτήν,
ό'που και σήμερον σχηματίζεται μικρός φυσικός
ό'ρμος (εέκ. -Ζ), και εις τον άγρόν δέ, ό'που οί χω-
ρικοί είχον άνεύρει τά άγγεια, έπι του ελαφρώς
έξηρμένου εδάφους έφαίνοντο ίχνη τοίχων και με-
γάλοι λίθοι και δη πολλά τμήματα γύψινων πλα-
κών, τά όποια τό άροτρον και ή σκαπάνη του
γεωργού έςέθαπτον εκάστοτε" προς τούτοις τεμά-
χια ωμών πλίνθων και απειρία οστράκων ήσαν
έσκορπισμένα εις την έπιφάνειαν.
Αί άσφαλεΐς αύται ενδείξεις με παρεκίνησαν νά
ενεργήσω κατά το θέρος του 1918 διά 4-5 εργα-
τών επί τρεις ημέρας μικράν δοκιμαστικήν σκαφήν
τή προθύμω άδεια το0 σημερινό0 ιδιοκτήτου κ. Έ.
Λαγουδάκι του ύποδείξαντος εις την ήμετέραν ύπη-
ρεσίαν και τον τάφον, Πύργου, καθ' όνχρόνον κατε-
στρεφετο ύπό τών λατόμων. Άνέσκαψα τότε και
εκαθάρισα δύο μόνον δωμάτια τά εν τω διαγράμ-
ματι του μεγάρου φέροντα τούς άριθ. 12 και 14
και εύρον τέσσαρας λίθινους λαμπτήρας καί τινα
πήλινα αγγεία (περιγράφονται καί εικονίζονται κα-
τωτέρω).
Έκ της δοκιμαστικής ταύτης σκάφης έπείσθην
ότι πρόκειται περί σημαντικού μινωικού οικοδομή-
ματος καί πιθανώς περί του μεγάρου του ήγε-
μόνος του συνοικισμού. Ούτω παρεκινήθην νά
προτείνω εις την Άρχαιολογικήν Έταιρείαν την
άνασκαφήν του μεγάρου, ήτις προθύμως δεχθεισα
την πρότασιν και χορηγησασα την πιστωσιν οια την
άγοράν του άγρου καί διά την άνασκαφήν μοι άνέ-
θηκε τή άδεια του "Υπουργείου τήν έργασίαν, ήν
καιέξετέλεσα κατά τούςθερινούς μήνας τοΟ 1919.
υπό
Στεφάνου Ξανθουδίδου.
Κατά το δέκατον τρίτον χιλιόμετρον άνατολι-
κώς του Ηρακλείου και ΒΑ της Κνωσού παρά
την άμαςιτόν Ηρακλείου - Χερσονήσου εις θέσιν
'Αρμυλίδες και είδικώτερον Νίρου Χάη παρά την
θάλασσαν εΐ/ομεν παρατηρήσει έγώ και Ό συνά-
δελφος κ. Χατζηδάκις πολλάκις όστρακα Μινωι-
κών πήλινων αγγείων και λείψανα τοί/ων και τεί-
χους θαλασσίου. Προ τεσσαράκοντα ετών δ τότε
ιδιοκτήτης του άγροΟ, έν ω έγένετο νυν ή άνα-
σκαφή, είχεν άνορύςει λάκκον, ές ου οί έργάται
του έξήγαγον μέγα πλήθος πήλινων αγγείων,
μάλιστα δε εκατοντάδας τών κοινών άνώτων απλών
κυάθων τών ευρισκομένων εις όλους τούς Μινωι-
κούς συνοικισμούς. Οί χωρικοί έπίστευσαν και
διισχυρίζοντο και μέχρι της ημέρας της ήμετέρας
ανασκαφής οτι ύπήρχεν έδώ αρχαία κάμινος κερα-
μευτική, άφ' ου μάλιστα περετήρουν και άνθρα-
κας και άλλα σημεία ισχυρού πυρός. Τρία έκ τών
τότε ευρεθέντων αγγείων τά κάλλιστα παρέλαβεν
Ό άδελφός τοΟ ιδιοκτήτου ό έν Ήρακλείω γνωστός
φιλάρχαιοςκ. Χριστοφ. Άνερράψης και διαφύλα-
ξα ς αυτά εύλαβώς έδωρήσχτο τελευταΐον δι' εμου
εις τό μουσείον Ηρακλείου, άφ' ου έπληροφορήθη
οτι επρόκειτο να γίνη ΰπ' εμου ανασκαφή εις την
θέσιν έκείνην. Είναι δύο μόνωτοι γραπτά! οινονόαι
(ευρετ. μουσ. 7552, 7553) και μια Οιωτος προ-
γους (7570) περιγραφησόμεναι κατωτέρω μετά
τών λοιπών αγγείων.
Κατά το θέρος του 1918 διατριβών κατά τό
μέρος τούτο δια την άνασκαφήν του πρωτομιν.
τάφου Πύργου (ΑΔ 1921 13β κέ.) κειμένου εκα-
τοντάδας τινάς μέτρων άνατολικώτερον, εύρον εύ-
καιρίαν νά έξετάσω έπιμελέστερον τον χώρον.
Παρετήρησα πολλά ίχνη παραλίου μινωικού
συνοικισμοΟ, μάλιστα όστρακα μεσομινωικά και
ύστερομινωικά, λείψανα κτισμάτων και τείχους
έκ μεγάλων βραχωδών ογκολίθων παρά την άκτήν,
ό'που και σήμερον σχηματίζεται μικρός φυσικός
ό'ρμος (εέκ. -Ζ), και εις τον άγρόν δέ, ό'που οί χω-
ρικοί είχον άνεύρει τά άγγεια, έπι του ελαφρώς
έξηρμένου εδάφους έφαίνοντο ίχνη τοίχων και με-
γάλοι λίθοι και δη πολλά τμήματα γύψινων πλα-
κών, τά όποια τό άροτρον και ή σκαπάνη του
γεωργού έςέθαπτον εκάστοτε" προς τούτοις τεμά-
χια ωμών πλίνθων και απειρία οστράκων ήσαν
έσκορπισμένα εις την έπιφάνειαν.
Αί άσφαλεΐς αύται ενδείξεις με παρεκίνησαν νά
ενεργήσω κατά το θέρος του 1918 διά 4-5 εργα-
τών επί τρεις ημέρας μικράν δοκιμαστικήν σκαφήν
τή προθύμω άδεια το0 σημερινό0 ιδιοκτήτου κ. Έ.
Λαγουδάκι του ύποδείξαντος εις την ήμετέραν ύπη-
ρεσίαν και τον τάφον, Πύργου, καθ' όνχρόνον κατε-
στρεφετο ύπό τών λατόμων. Άνέσκαψα τότε και
εκαθάρισα δύο μόνον δωμάτια τά εν τω διαγράμ-
ματι του μεγάρου φέροντα τούς άριθ. 12 και 14
και εύρον τέσσαρας λίθινους λαμπτήρας καί τινα
πήλινα αγγεία (περιγράφονται καί εικονίζονται κα-
τωτέρω).
Έκ της δοκιμαστικής ταύτης σκάφης έπείσθην
ότι πρόκειται περί σημαντικού μινωικού οικοδομή-
ματος καί πιθανώς περί του μεγάρου του ήγε-
μόνος του συνοικισμού. Ούτω παρεκινήθην νά
προτείνω εις την Άρχαιολογικήν Έταιρείαν την
άνασκαφήν του μεγάρου, ήτις προθύμως δεχθεισα
την πρότασιν και χορηγησασα την πιστωσιν οια την
άγοράν του άγρου καί διά την άνασκαφήν μοι άνέ-
θηκε τή άδεια του "Υπουργείου τήν έργασίαν, ήν
καιέξετέλεσα κατά τούςθερινούς μήνας τοΟ 1919.