DOI Artikel:
Xanthudidēs, Stephanos A.: Minōikon megaron Nirou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14369#0019
10 Ξαι ΰουδίδης: Μινωικόν μέγαρον Νίρον.
Α Ε 1922
κτωθέντων υλικών μία μάζα τόσον σκληρά καί
συμπαγής, ώστε μετά πολλοΟ κόπου ήδύναντο
οί έργάται νά τήν οιαλύωσιν, ίνα περισυλλέγωμεν
τά έν αυτή έγκλεισθέντα καί τεμαχισθέντα πήλινα
οτ-γεΐα. "Ανθρακες έκ τών καέντων ξύλων εύρί-
σκοντο έν αφθονία εις πάντα τά μέρη του μεγάρου
και ίχνη καύσεως ίσχυρα.ς έπι τών τοίχων κα,
τών δαπέδων πάμπολλα.
Οί τοίχοι μετά τήν άποπεράτωσιν έκαλύπτοντο
πρώτον δια στρώματος πηλού καθαρού πάχους
ένος εκατοστού περίπου, έπειτα οι άλλου στρώ-
μανος πηλού άφθονους ήχυρωμένου πάχους 2 εκα-
τοστών και επί τούτου ξηρανθέντος έπετίθετο το
άσβεστοκονίαμα 7-8 χιλιοστά το πάχος. Εις τον
οιαοοου,ον 11 παρετήρησα δύο αλλεπάλληλα στρώ-
ματα άσβεστοκονιάματος, άλλ' έδώ έγένετο εις
νεωτέραν έποχήν ή δευτέρα κονίασις επί του πα-
Λαιου κονιάματος χαραχθέντος πρώτον. Ή λεία
έπιφάνεια του κονιάματος έδέχετο έπειτα τήν χρω-
ματιστήν διακόσμησιν είτε μονόχρωμον είτε εις
ποικιλόχρωμους ζώνας είτε εις τοιχογραφίας.
"Οπου έγίνετο έπένδυσις τών τοίχων Οιά γύψινων
πλακών (ορθογύψωσις) έτίθετο μόνον στρώμα πη-
λοΟ παχύ και επί τούτου μαλακού δντος έπεκολ-
λώντο αί γύψιναι πλάκες.
Άξιος παρατηρήσεως είναι ιδίως ο τρόπος της
κατασκευής τών παραστάδων εις τάς θύρας, ώς
μετά προσοχής άνασκάπτων έξηκρίβωσα σχεδόν
πάντοτε. Έπι τής λίθινης (έκ γύψου ή πώρου)
βάσεως έχούσης εκατέρωθεν ή έτέρωθεν μόνον τον
προέχοντα οδόντα έπετίθετο ξύλινη βάσις και έπι
ταύτης έστερεουντο πότε δύο πότε τρεις τετράγω-
ν©ι δρθιαι δοκοί κατά διαστήματα, τά μεταξύ δε
τών όρθιων δοκών διαλείμματα έπληρουντο δια
κτίσματος έκ μικρών λίθων και πηλού, τό κτίσμα
έκονιατο και ούτως άπετελουντο αί παραστάδες
έκάστης θύρας. Αί ξύλιναι δοκοί έκάησαν, έσώθη-
σαν δμως τά άπηνθρακωμένα των λείψανα καί
πανταχού άφήκαν αί δοκοί τους τύπους των, ώς
φαίνεται εις τάς εικόνας 4-7. Τήν μορφήν ταύτην
τών παραστάδων, ή οποία υπήρχε και εις άλλα
μέγαρα τής Κρήτης 1 ήθέλησα νά δείξω, οΥ δ
πολλαχοΰ έστερέωσα διά τσιμέντου τάς παραστά-
1 Άχρφώς περιγράφει τήν διάταξιν ταύτην τών παραστάδων
είςτό άνάκτορον Φαιστού ό κ. ΡβΓΠΙΘΓ εις Μοηαηΐ. 3ηί XIV 90
δας άφήσας μόνον κενούς τους χώρους, όπου ύπήρ-
χον αί ξύλιναι δοκοί, διά του τρόπου _δέ τούτου
έστερεώθη καί Ό συνεχόμενος τοίχος άρκετά έν ω
άλ λως έμποτιζόμενος εύκολώτερον διά τών βροχών
θά κατέρρεεν κατά μικρόν έκ του μέρουςτούτου.
Ή στέγασις του μεγάρου ήτο πιθανώτατα οία
εικάζεται καί διά τά άλλα Κρητικά ανάκτορα,
επίπεδος έξ άργίλλου κτυπητής ύποβασταζομένη
ύπό μεγάλων δοκών ξυλίνοον και δοκίδων ή καλά-
μων, ών οί τύποι παρετηρήθησαν εις πολλά τεμά-
χια πηλού τής πηλίνης δορώσεως δπτηθέντα έκ
τής πυρκαϊας, ήτις κατέστρεψεν, ώς είπομεν καί
ανωτέρω, καί το μέγαρον τοΰτο.
Τδ πάχος τών τοίχων ποικίλλει μεταξύ 60 και
70 εκατοστών οί οΥ ώμών πλίνθων διαχωριστι-
κοί τοίχοι εχουσι πάχος 10-12 έκατοστ.
Τά σωθέντα ύψη τών τοίχοον είναι άνάλογα
προς το βάθος τής έπιχώσεως καί τήν φθοράν τήν
γενομένην εις τό οικοδόμημα κατά διαφόρους και-
ρούς ύπό τών περιοίκων καί τής καλλιέργειας τών
άγρών. Εις το διαμέρισμα τών αποθηκών ή έπί-
χωσις ήτο άβαθής, καί διά τούτο οί τοίχοι αυτών
ολίγα μόνον εκατοστά τοΟ ύψους των έσωσαν, εις
άλλα δωμάτια εχομεν 0,60 καί ένιαχου φθάνει
τό υψος'είς 1,40-1,50.
Ανωγείου ορόφου ή υπαρξις έν τω μεγάρω
είναι βεβαιοτάτη' έν τή έπιχώσει εις ύψος άρκετόν
από του οαπέδου του ισογείου εύρίσκοντο κατά
τήν άνασκαφήν άγγεΐα πήλινα άνωθεν προφανώς
καταπεσόντα καί γύψιναι πλάκες προερχόμεναι
έκ τών δαπέδων τών ανωγείων ορόφων, καί γύψι-
ναι βάσεις παραστάδων θυρών αντιστοίχων προς
τάς κάτω. Εις το μέσον βάθος τής έπιχώσεως του
δώματος 12 τοΟ έχοντος τά έκ γύψου εδώλια εύρον
τμήματα μεγάλα ομοίων εδωλίων (ίδ.ε'ικ.7), τούτο
δέ ασφαλώς μαρτυρεί δτι καί εις τό ύπερκείμενον
άνώγειον δώμα υπήρχον τά αυτά έδρανα τά όποια
καί κάτω. Η όμοιότης αύτη καί αναλογία τών
άνω διαμερισμάτων προς τά κάτω παρετηρήθη
μάλιστα εις τήν άνατολικήν πτέρυγα του ανακτό-
ρου ΚνωσοΟ (αίθουσα τών διπλών πελέκεων καί
μέγαρον τής Βασιλίσσης) καί φαίνονται σήμερον
μετά τάς γενομένας ύπό του κ. 8ϊγ Α. ΕναηΒ ανα-
στυλώσεις. Τέλος ή κλΐμαξ 10, 10α βέβαιοι άναμ-
φισβητήτως τό πράγμα.
Α Ε 1922
κτωθέντων υλικών μία μάζα τόσον σκληρά καί
συμπαγής, ώστε μετά πολλοΟ κόπου ήδύναντο
οί έργάται νά τήν οιαλύωσιν, ίνα περισυλλέγωμεν
τά έν αυτή έγκλεισθέντα καί τεμαχισθέντα πήλινα
οτ-γεΐα. "Ανθρακες έκ τών καέντων ξύλων εύρί-
σκοντο έν αφθονία εις πάντα τά μέρη του μεγάρου
και ίχνη καύσεως ίσχυρα.ς έπι τών τοίχων κα,
τών δαπέδων πάμπολλα.
Οί τοίχοι μετά τήν άποπεράτωσιν έκαλύπτοντο
πρώτον δια στρώματος πηλού καθαρού πάχους
ένος εκατοστού περίπου, έπειτα οι άλλου στρώ-
μανος πηλού άφθονους ήχυρωμένου πάχους 2 εκα-
τοστών και επί τούτου ξηρανθέντος έπετίθετο το
άσβεστοκονίαμα 7-8 χιλιοστά το πάχος. Εις τον
οιαοοου,ον 11 παρετήρησα δύο αλλεπάλληλα στρώ-
ματα άσβεστοκονιάματος, άλλ' έδώ έγένετο εις
νεωτέραν έποχήν ή δευτέρα κονίασις επί του πα-
Λαιου κονιάματος χαραχθέντος πρώτον. Ή λεία
έπιφάνεια του κονιάματος έδέχετο έπειτα τήν χρω-
ματιστήν διακόσμησιν είτε μονόχρωμον είτε εις
ποικιλόχρωμους ζώνας είτε εις τοιχογραφίας.
"Οπου έγίνετο έπένδυσις τών τοίχων Οιά γύψινων
πλακών (ορθογύψωσις) έτίθετο μόνον στρώμα πη-
λοΟ παχύ και επί τούτου μαλακού δντος έπεκολ-
λώντο αί γύψιναι πλάκες.
Άξιος παρατηρήσεως είναι ιδίως ο τρόπος της
κατασκευής τών παραστάδων εις τάς θύρας, ώς
μετά προσοχής άνασκάπτων έξηκρίβωσα σχεδόν
πάντοτε. Έπι τής λίθινης (έκ γύψου ή πώρου)
βάσεως έχούσης εκατέρωθεν ή έτέρωθεν μόνον τον
προέχοντα οδόντα έπετίθετο ξύλινη βάσις και έπι
ταύτης έστερεουντο πότε δύο πότε τρεις τετράγω-
ν©ι δρθιαι δοκοί κατά διαστήματα, τά μεταξύ δε
τών όρθιων δοκών διαλείμματα έπληρουντο δια
κτίσματος έκ μικρών λίθων και πηλού, τό κτίσμα
έκονιατο και ούτως άπετελουντο αί παραστάδες
έκάστης θύρας. Αί ξύλιναι δοκοί έκάησαν, έσώθη-
σαν δμως τά άπηνθρακωμένα των λείψανα καί
πανταχού άφήκαν αί δοκοί τους τύπους των, ώς
φαίνεται εις τάς εικόνας 4-7. Τήν μορφήν ταύτην
τών παραστάδων, ή οποία υπήρχε και εις άλλα
μέγαρα τής Κρήτης 1 ήθέλησα νά δείξω, οΥ δ
πολλαχοΰ έστερέωσα διά τσιμέντου τάς παραστά-
1 Άχρφώς περιγράφει τήν διάταξιν ταύτην τών παραστάδων
είςτό άνάκτορον Φαιστού ό κ. ΡβΓΠΙΘΓ εις Μοηαηΐ. 3ηί XIV 90
δας άφήσας μόνον κενούς τους χώρους, όπου ύπήρ-
χον αί ξύλιναι δοκοί, διά του τρόπου _δέ τούτου
έστερεώθη καί Ό συνεχόμενος τοίχος άρκετά έν ω
άλ λως έμποτιζόμενος εύκολώτερον διά τών βροχών
θά κατέρρεεν κατά μικρόν έκ του μέρουςτούτου.
Ή στέγασις του μεγάρου ήτο πιθανώτατα οία
εικάζεται καί διά τά άλλα Κρητικά ανάκτορα,
επίπεδος έξ άργίλλου κτυπητής ύποβασταζομένη
ύπό μεγάλων δοκών ξυλίνοον και δοκίδων ή καλά-
μων, ών οί τύποι παρετηρήθησαν εις πολλά τεμά-
χια πηλού τής πηλίνης δορώσεως δπτηθέντα έκ
τής πυρκαϊας, ήτις κατέστρεψεν, ώς είπομεν καί
ανωτέρω, καί το μέγαρον τοΰτο.
Τδ πάχος τών τοίχων ποικίλλει μεταξύ 60 και
70 εκατοστών οί οΥ ώμών πλίνθων διαχωριστι-
κοί τοίχοι εχουσι πάχος 10-12 έκατοστ.
Τά σωθέντα ύψη τών τοίχοον είναι άνάλογα
προς το βάθος τής έπιχώσεως καί τήν φθοράν τήν
γενομένην εις τό οικοδόμημα κατά διαφόρους και-
ρούς ύπό τών περιοίκων καί τής καλλιέργειας τών
άγρών. Εις το διαμέρισμα τών αποθηκών ή έπί-
χωσις ήτο άβαθής, καί διά τούτο οί τοίχοι αυτών
ολίγα μόνον εκατοστά τοΟ ύψους των έσωσαν, εις
άλλα δωμάτια εχομεν 0,60 καί ένιαχου φθάνει
τό υψος'είς 1,40-1,50.
Ανωγείου ορόφου ή υπαρξις έν τω μεγάρω
είναι βεβαιοτάτη' έν τή έπιχώσει εις ύψος άρκετόν
από του οαπέδου του ισογείου εύρίσκοντο κατά
τήν άνασκαφήν άγγεΐα πήλινα άνωθεν προφανώς
καταπεσόντα καί γύψιναι πλάκες προερχόμεναι
έκ τών δαπέδων τών ανωγείων ορόφων, καί γύψι-
ναι βάσεις παραστάδων θυρών αντιστοίχων προς
τάς κάτω. Εις το μέσον βάθος τής έπιχώσεως του
δώματος 12 τοΟ έχοντος τά έκ γύψου εδώλια εύρον
τμήματα μεγάλα ομοίων εδωλίων (ίδ.ε'ικ.7), τούτο
δέ ασφαλώς μαρτυρεί δτι καί εις τό ύπερκείμενον
άνώγειον δώμα υπήρχον τά αυτά έδρανα τά όποια
καί κάτω. Η όμοιότης αύτη καί αναλογία τών
άνω διαμερισμάτων προς τά κάτω παρετηρήθη
μάλιστα εις τήν άνατολικήν πτέρυγα του ανακτό-
ρου ΚνωσοΟ (αίθουσα τών διπλών πελέκεων καί
μέγαρον τής Βασιλίσσης) καί φαίνονται σήμερον
μετά τάς γενομένας ύπό του κ. 8ϊγ Α. ΕναηΒ ανα-
στυλώσεις. Τέλος ή κλΐμαξ 10, 10α βέβαιοι άναμ-
φισβητήτως τό πράγμα.