DOI Artikel:
Kastriōtēs, Panagiōtēs: Perikleion Ōdeion
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14369#0039
30 Καστριώτης: Περίκλειον ώδεϊον.
ΑΕ 19 2
εκ τεσσάρων δόμων κροκαλοπάγών. Έκαλύπτετο
δέ ώς εβεβαιώθημεν, δια μαρμάρινων -πλακών, ών
ουδεμία τούτων σώζεται νυν κατά χώραν, διότι
πασαι άφηρέθησαν. Αί έπενεχθεΐσαι καταστροφαί
άγνωστον πότε ακριβώς έγένοντο. Τούτων εύρομεν
τινάς εκεί πλησίον, τών λοιπών μεταποιηθεισών
εις άσβεστον, ή και χρησιμοποιηθεισών εις άλλα
οικοδομήματα.
Ίήν αυτήν μεγάλην πανωλεθρίαν και έρήμωσιν
υπέστη και το πρόπυλον τούτο, διότι και ες* αύτου
του κρηπιδώματος άφηοέθησαν πολλοί λίθοι ιδίως
έκ του κέντρου τών άνω δόμων.
Εις τά άνω στρώματα του προπύλου τούτου
εύρομεν κατά τήν άνασκαφήν ημών θεμέλια πενι-
χρών οικίσκων έκ μεγάλων είργασμένων λίθων
κροκαλοπαγών ες αύτου του ωδείου και του εγγύς
άναλημματικοϋ τοίχου του Διονύσου είλημμέ-
νων. Έν δέ τοις ύπογείοις τών οικιών τούτων
εύρομεν τρεις ευμεγέθεις πίθους εν τή γη κεχω-
σμένους χρησιμεύοντας δια τχς οίκιακάς άνάγκας,
ήτοι εις έναπόθεσιν δημητριακών καρπών, τινές
έπικεχρισμένοι έ'σωθεν δι' άμμοκονία; έχρησίμευον
εϊς έναπόΟεσιν ύγρών, ύδατος, οίνου ή ελαίου.
Ωσαύτως εύρομεν ό/ετούτ και εστιών ίχνη. Τούτο
έγένετο κατάδηλον ούχί το πρώτον νυν δια τών
ανασκαφών ημών, αλλά και κατά τους ευθύς μετά
τήν άπελευΟέρωσιν της Ελλάδος χρόνους άπεκα-
λύφθησαν υπό τά χώματα ενταύθα τειχίσματα και
οχετοί και πίθοι και εστιών ίχνη (ορ. Πιττάκη
σημείωσιν έν ΑΕ 1852 φυλ. 31).
Παρά το πρόπυλον τούτο άνέσκαψε τελευταίως
και ό ήμέτερος συνάδελφο; κ. Α. Φιλαδελφεύς
έςεοευνών ποό: άνεύοεσιν της περιωνύμου όδου
Τοιπόδων, ήν πεοιέγοαφέ ποτε ό Ηλιόδωοος (πεοί
τών. 'ΑΟήνησι Τριπόδων) και είτα δι' ολίγων ό
Παυσανίας. Η οδός αύτη έχουσα άφετηρίαν μεν
τό πουτανεΐον, τέομα δέ το Δ-.ονυσιακόν Οέατρον
ήκολούθει τήν κατεύθυνσιν του Αυσικρατείου μνη-
μείου, είτα δέ έποιεΐτο μέγαν τοςοειδή έλιγμόν
και είτα άνήρχετο προς τήν είσοδον του ίερου
περιβόλου του Διονυσιακού θεάτοου ένθα και κα-
τέληγεν Ό Παυσανίας ερχόμενος έκ της όδου
ίριπόδων έπεσκέπτετο πρώτον τον ιερόν του Διο-
νύσου περίβολον, είτα δέ το ώδεϊον του Περικλέους
και τέλος εισέρχεται εις τό Οέατρον (πρβ και
Φιλαδελφέα έν ΑΕ 1921 σελ. 8 και έφεςής).
"Ομοια ευτελούς κατασκευής οικήματα εύρομεν
και επί τοΟ χώρου του ωδείου, (πρβ ΑΕ 1918
σ. 109; τά δέ θεμέλια τών οικιών τούτων δέν
φθάνουσι μέχρι του στέρεου εδάφους, άλλ'έξικνοΟν-
ται μόλις βάθους 3 μέτρων, έν ώ τό στερεόν έδα-
φος ενθα τά θεμέλια του Ωδείου φθάνει ένιαχοΟ
εις βάθος 7 μέτρων. Αί οίκίαι αύται ώς είκάζομεν,
θα άνηγέρθησαν πασαι μετά τήν άλωσιν τών Αθη-
νών (1455), ώς έςηκριβώθη δέ ολόκληρος ό προς
μεσημβρίαν και άνατολάς της Ακροπόλεως χώρος
έκ φόβου της λυμαινομένης τότε πειρατείας είχε
συνωκισθή κατά τους επί τουρκοκρατίας χρόνους,
ένεκεν τοΟ δχυροΟ της θέσεως χρησιμευούσης και
ώς σκοπιάς' διότι εντεύθεν ή θάλασσα του Φαλή-
ρου ήν σύνοπτος, ήδύνατο δέ από της θέσεως ταύ-
της νά κατοπτεύωσι τάς έκείθεν έπιδρομάς τών
Αλβανών Πειρατών, «Φουστών» οίτινες, ώς γνω-
στόν, πολλάκις έλεηλάτησαν τήν Άττικήν χώραν.
Η δέ ύπερθεν αυτών κειμένη Ακρόπολις έχρησί-
μευεν έν καιρώ κινδύνου ώς ασφαλές καταφύγιον.
Προς περαιτέρω έ^ακολούθησιν της άνασκαφής
και άποκάλυψιν τοΰ χώρου του κατέχοντος το ύπό-
λο ιπον τοΰ οίκοοομήματος όέον νά άπαλλοτριωθώσι
και δύο έτεραι μεσημβριοανατολικώς κείμεναι μι-
κραί οίκίαι, όπου πεπείσμεθα ό'τι έπαρκώς πλέον
θά συμπληρώσωσι το έπίλοιπον οικοδόμημα μετ'
έλπίδοον νέων αποκαλύψεων, αίτινες άπλετον θά
έπιχύσωσι φώς επί τών εισέτι σκοτεινών σημείων,
ιδίως της κυρίας εισόδου του 'Ωδείου, διότι ή κατά
τήν Β πλευράν κειμένη και μετά του θεάτρου συγ-
κοινωνούσα είσοδος ήν στενή πυλίς. Ή κυρία είσο-
δος λοιπόν έςάπαντος θά ήτο από της μεσημβρινής
πλευράς, ώς είναι ή του θεάτρου του Διονύσου,
προφυλαττομένη άπο του βοοοα και έ'γουσα θέαν
προς τήν θάλασσαν.
Τά άποτελέσματα της μέχρι τούδε οκταέτους
ανασκαφικής ήμών έργασίας έν τω Ώδείω του
Περικλέους ύπήρςαν λίαν ικανοποιητικά, ώς συνά-
γεται έκ τών εις φώς έλθόντων ικανών έρειπίων
και άλλων σχετικών ιδίως άρχιτεκτονικών ευρη-
μάτων, ατινα κατά καιρούς έδημοσιεύσαμεν εν τε
τή Αρχαιολογική Έφημερίδι άπό του' 1914 και
έφεςής ώς και έν τοις Πρακτικοϊς της Αρχαιολο-
γικής Εταιρείας, ώττε νά καθορισθή πλέον ώς
ΑΕ 19 2
εκ τεσσάρων δόμων κροκαλοπάγών. Έκαλύπτετο
δέ ώς εβεβαιώθημεν, δια μαρμάρινων -πλακών, ών
ουδεμία τούτων σώζεται νυν κατά χώραν, διότι
πασαι άφηρέθησαν. Αί έπενεχθεΐσαι καταστροφαί
άγνωστον πότε ακριβώς έγένοντο. Τούτων εύρομεν
τινάς εκεί πλησίον, τών λοιπών μεταποιηθεισών
εις άσβεστον, ή και χρησιμοποιηθεισών εις άλλα
οικοδομήματα.
Ίήν αυτήν μεγάλην πανωλεθρίαν και έρήμωσιν
υπέστη και το πρόπυλον τούτο, διότι και ες* αύτου
του κρηπιδώματος άφηοέθησαν πολλοί λίθοι ιδίως
έκ του κέντρου τών άνω δόμων.
Εις τά άνω στρώματα του προπύλου τούτου
εύρομεν κατά τήν άνασκαφήν ημών θεμέλια πενι-
χρών οικίσκων έκ μεγάλων είργασμένων λίθων
κροκαλοπαγών ες αύτου του ωδείου και του εγγύς
άναλημματικοϋ τοίχου του Διονύσου είλημμέ-
νων. Έν δέ τοις ύπογείοις τών οικιών τούτων
εύρομεν τρεις ευμεγέθεις πίθους εν τή γη κεχω-
σμένους χρησιμεύοντας δια τχς οίκιακάς άνάγκας,
ήτοι εις έναπόθεσιν δημητριακών καρπών, τινές
έπικεχρισμένοι έ'σωθεν δι' άμμοκονία; έχρησίμευον
εϊς έναπόΟεσιν ύγρών, ύδατος, οίνου ή ελαίου.
Ωσαύτως εύρομεν ό/ετούτ και εστιών ίχνη. Τούτο
έγένετο κατάδηλον ούχί το πρώτον νυν δια τών
ανασκαφών ημών, αλλά και κατά τους ευθύς μετά
τήν άπελευΟέρωσιν της Ελλάδος χρόνους άπεκα-
λύφθησαν υπό τά χώματα ενταύθα τειχίσματα και
οχετοί και πίθοι και εστιών ίχνη (ορ. Πιττάκη
σημείωσιν έν ΑΕ 1852 φυλ. 31).
Παρά το πρόπυλον τούτο άνέσκαψε τελευταίως
και ό ήμέτερος συνάδελφο; κ. Α. Φιλαδελφεύς
έςεοευνών ποό: άνεύοεσιν της περιωνύμου όδου
Τοιπόδων, ήν πεοιέγοαφέ ποτε ό Ηλιόδωοος (πεοί
τών. 'ΑΟήνησι Τριπόδων) και είτα δι' ολίγων ό
Παυσανίας. Η οδός αύτη έχουσα άφετηρίαν μεν
τό πουτανεΐον, τέομα δέ το Δ-.ονυσιακόν Οέατρον
ήκολούθει τήν κατεύθυνσιν του Αυσικρατείου μνη-
μείου, είτα δέ έποιεΐτο μέγαν τοςοειδή έλιγμόν
και είτα άνήρχετο προς τήν είσοδον του ίερου
περιβόλου του Διονυσιακού θεάτοου ένθα και κα-
τέληγεν Ό Παυσανίας ερχόμενος έκ της όδου
ίριπόδων έπεσκέπτετο πρώτον τον ιερόν του Διο-
νύσου περίβολον, είτα δέ το ώδεϊον του Περικλέους
και τέλος εισέρχεται εις τό Οέατρον (πρβ και
Φιλαδελφέα έν ΑΕ 1921 σελ. 8 και έφεςής).
"Ομοια ευτελούς κατασκευής οικήματα εύρομεν
και επί τοΟ χώρου του ωδείου, (πρβ ΑΕ 1918
σ. 109; τά δέ θεμέλια τών οικιών τούτων δέν
φθάνουσι μέχρι του στέρεου εδάφους, άλλ'έξικνοΟν-
ται μόλις βάθους 3 μέτρων, έν ώ τό στερεόν έδα-
φος ενθα τά θεμέλια του Ωδείου φθάνει ένιαχοΟ
εις βάθος 7 μέτρων. Αί οίκίαι αύται ώς είκάζομεν,
θα άνηγέρθησαν πασαι μετά τήν άλωσιν τών Αθη-
νών (1455), ώς έςηκριβώθη δέ ολόκληρος ό προς
μεσημβρίαν και άνατολάς της Ακροπόλεως χώρος
έκ φόβου της λυμαινομένης τότε πειρατείας είχε
συνωκισθή κατά τους επί τουρκοκρατίας χρόνους,
ένεκεν τοΟ δχυροΟ της θέσεως χρησιμευούσης και
ώς σκοπιάς' διότι εντεύθεν ή θάλασσα του Φαλή-
ρου ήν σύνοπτος, ήδύνατο δέ από της θέσεως ταύ-
της νά κατοπτεύωσι τάς έκείθεν έπιδρομάς τών
Αλβανών Πειρατών, «Φουστών» οίτινες, ώς γνω-
στόν, πολλάκις έλεηλάτησαν τήν Άττικήν χώραν.
Η δέ ύπερθεν αυτών κειμένη Ακρόπολις έχρησί-
μευεν έν καιρώ κινδύνου ώς ασφαλές καταφύγιον.
Προς περαιτέρω έ^ακολούθησιν της άνασκαφής
και άποκάλυψιν τοΰ χώρου του κατέχοντος το ύπό-
λο ιπον τοΰ οίκοοομήματος όέον νά άπαλλοτριωθώσι
και δύο έτεραι μεσημβριοανατολικώς κείμεναι μι-
κραί οίκίαι, όπου πεπείσμεθα ό'τι έπαρκώς πλέον
θά συμπληρώσωσι το έπίλοιπον οικοδόμημα μετ'
έλπίδοον νέων αποκαλύψεων, αίτινες άπλετον θά
έπιχύσωσι φώς επί τών εισέτι σκοτεινών σημείων,
ιδίως της κυρίας εισόδου του 'Ωδείου, διότι ή κατά
τήν Β πλευράν κειμένη και μετά του θεάτρου συγ-
κοινωνούσα είσοδος ήν στενή πυλίς. Ή κυρία είσο-
δος λοιπόν έςάπαντος θά ήτο από της μεσημβρινής
πλευράς, ώς είναι ή του θεάτρου του Διονύσου,
προφυλαττομένη άπο του βοοοα και έ'γουσα θέαν
προς τήν θάλασσαν.
Τά άποτελέσματα της μέχρι τούδε οκταέτους
ανασκαφικής ήμών έργασίας έν τω Ώδείω του
Περικλέους ύπήρςαν λίαν ικανοποιητικά, ώς συνά-
γεται έκ τών εις φώς έλθόντων ικανών έρειπίων
και άλλων σχετικών ιδίως άρχιτεκτονικών ευρη-
μάτων, ατινα κατά καιρούς έδημοσιεύσαμεν εν τε
τή Αρχαιολογική Έφημερίδι άπό του' 1914 και
έφεςής ώς και έν τοις Πρακτικοϊς της Αρχαιολο-
γικής Εταιρείας, ώττε νά καθορισθή πλέον ώς