DOI Artikel:
Papaspyridou, Semnē: Pelikē tou Ethnikou mouseiou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14369#0066
αε 1922
Σ. Παπαοπνρίδου: πελίκη τον Έΰνικοϋ Μουσείου. 57
Έκτωρ, Εκάβη, οπως εις το γνωστότατον άγγεΐον
του Εύθυμίδου, ή ακόμη και 'Αχιλεύς, Κυμοθόη,
Ούκαλέγων (Αηιιαίί 1850 πίν. Ο και Η πρβ και
ΚοβθΓΐ «ΗθΓηιβηβυΙίΙζ. σ. 143 κξ. σ. 90 κξ )
"Οταν δεν ύπάρχωσιν έπιγραφαί, τότε είναι άναμ-
φισβήτητον ότι άπεκονίζεται σκηνή του καθη-
μερινού βίου,τοιαύτη δέ πιθανώτατα είναι και ή του
αγγείου μας, μέ την διαφοράν ό'τι χάριν έπισημότη-
τος εδόθη εις τον γέροντα το σκήπτρον, ίνα υπαινί-
χθη δι'αύτοΰ Ό τεχνίτης δτι έ'χομεν ένώπιον ημών
μυθολογικόν πρόσωπον, άδιάφορον άν ό τεχνίτης
ουδέν τοιούτον έφαντάσθη. Έάν ό'μως πράγματι
εχώρισε τά δύο συμπλέγματα χάριν έξάρσεως της
μεταξύ γυναικός και νέου συνομιλίας,όπως ανωτέρω
ύπετέθη, τότε ασφαλώς ή σκηνή είναι μυθολογική*
άλλ' άτ-ου δεν αποδεικνύεται το πρώτον πώς δύνα-
ταί τις να βεβαίωση και περί του δευτέρου;
Είναι αδύνατον, όταν ίδη τις το άγγεΐον τούτο
του Εθνικού Μουσείου, να μήν ενθυμηθή τήν, τό-
σον συγγενή προς αυτό, γνωστοτάτην στάμνον τοΰ
Μονά/ου (ΓιΐΓΐ\ν&η§1θΐ·-Κθΐοΐιοΐά πίν. 35. Βιΐδ-
οΙιογ ΟπθοΙι. νΈΐδθηηι. σ. 201). Δεν είναι μόνον ή
όμοιότης τής παραστάσεως, ή ή χρονολογία, αίτι-
νες φέρουσι τά δύο άγγεΤα πλησίον άλληλων, άλλ'
ή τεχνική εκτέλεσις, ήτις είναι ομοιότατη. Περί
τούτου πείθεται τις έάν παραβάλη κεφαλάς τινας
και των δύο αγγείων ή ευγένεια, ή λεπτότης
τών μορφών και έν γένει τά χαρακτηριστικά είναι
τόσον ό'μοια, ώστε σχεδόν δεν δύναται τις νά ανα-
γνώριση ποία κεφαλή είναι εκ του ένΌς άγγείου και
ποία εκ του άλλου' μόνον οί δύο γέροντες οιαφέ-
ρουσι,διότι Ό τοΰ άγγείου τοΟ Μονάχου είναι πολύ
κατώτερος του ημετέρου.
Εις τήν στάμνον του Μονάχου προσέθεσεν ό
ΡυΓΐ\νϋη§1θΓ (ΕιΐΓΐ\ν&η§1θΓ-Κθίο1ιο1ά I. σ. 189),
ως προερχομένην εκ τής αυτής χειρός άλλην στά-
μνον του Μουσείου τής Πετρουπόλεως (Οοιηρίβ-
Κβηάιι 1873, πίν. 5), ήτις άποτελεΐ παράρτημα
τής πρώτης, τά δύο δέ ταΟτα αγγεία ύπήγαγεν ό
ΒθζηΙθυ (ν38θ8 ΐη Αηΐθποει σ. 181-3) ύπο τον
«τεχνίτην του Κλεοφώντος» εις ον άποδίδει εν
ολω 12 αγγεία, τών οποίων τά τέσσαρα εχουσιν
ώς παράστασιν τον άποχαιρετισμόν πολεμιστου.
Τό τελευταΐον τούτο δεν δύναται νά είναι τυχαΤον,
άντιθέτως δέ είναι εν τεκμήριον εισέτι δτι ύπο τον
τεχνίτην τούτον πρέπει νά ύπαγάγωμεν και τό
άγγεΐον του Έθν Μουσείου.
Ό ΡοίίϊθΓ (θΣΐί&1ο§·αθ III, σ. 1108), ομιλών
περι τών αγγείων Μονάχου και Πετρουπόλεως,
άτινα τόσον έθαύμασεν ό ΕαιΊ\νϋη§1θΓ, τά κατα-
κρίνει ώς πολύ ακαδημαϊκά και άνίκανα νά συγ-
κινήσωσι. Τό τελευταΐον τούτο είναι ύπερβολικόν,
είναι όμως άληθές δτι τά άγγεΐα ταΟτα, προστι-
θεμένου τώρα και τοΟ ήμετέρου, εχουσιν ολην τήν
«άπελπιστικήν τελειότητα» μιας ώριμου τέχνης,
ήτις δέν άφίνει ουδέν νά επιθυμήσωμεν, δεν εχει
ουδέν κενόν διά του οποίου νά δυνάμεθα νά άνα-
πνεύσωμεν.
Σύντομος έξέτασις τής εξελίξεως του θέματος
τούτου 1 εις τήν άρχαίαν κεραμεικήν, μας φέρει
εις τά εξής συμπεράσματα: Εις τήν Μυκηναϊκήν
έποχήν πρέπει νά ήτο συνηθέστατον, άφου ευρί-
σκεται εις δύο διασωθέντα μνημεία, το γνωστότα-
τον άγγεΐον και τήν έπιτυμβίαν στήλην (Τσούντας
ΑΕ 1896 πίν. 1 και 2), δεν ήτο δέ δυνατόν νά
λείπη ή παράστασις αύτη άπό τήν τέχνην λαου,
ούτινος ο πόλεμος ήτο ή συνηθεστέρα ασχολία. Διά
τον αύτόν λόγον εμφανίζεται αρκετά συχνά και εις
τά γεωμετρικά, ιδίως εις τά νεώτερα του Διπύλου
(Ρουίδθη, ϋίρνίοηναδθΐι σ. 124). Εις τά Κοριν-
θιακά, ιδίως τά νεώτερα, άγγεΐα Ό αποχαιρετι-
σμός πολεμιστου είναι θέμα εξ ίσου σύνηθες όσον
και αί παραστάσεις μονομαχιών, μαχών και συμ-
ποσίων. Παρουσιάζεται κατ' αρχάς εις τούς άρυ-
βάλλους και βομβυλιούς, ύπό τον αυτόν τύπον,
ύφ' ον και τό άγγεΐον τών Μυκηνών—παράταξιν
πολεμιστών άναχωρούντων — κατόπιν όμιυς εμφα-
νίζονται και παραλλαγαί αύτου: το άρμα του πο-
λεμιστου, περιστοιχιζόμενον ύπο όλοφυρομένως
γυναικών, ή πολεμισταί έφιπποι προπεμπόμενοι
ύπο τών οικείων των, πράγμα το οποίον ενθυ-
μίζει τούς εφίππους τών πρωτοκορινθιακών αγγείων.
Οτε άθρόαι εΐσήλθον αί μυθολογικά! παραστά-
σεις, οί τεχνΐται αντί ν' άναζητήσωσι νέας ήρκέ-
σθησαν νά μετατρέψωσιν εις τοιαύτας τάς παλαιάς
άγαπητάς το,ιν σκηνές του καθημερινού βίου, οιά
τής αναγραφής μυθολογικών ονομάτιυν παρά τάς
\ Καθώς μανθάνω, υπάρχει σ^ετι/.ή διατριβή του Δρος \ΥγΘ(1θ,
τοΰ Γερμαν. Ινστιτούτου, εξετάζουσα λεπτομερώς τό ζήτημα, ήτις
όμως δυστυχώς δέν ετυπώθη εισέτι.
8
Σ. Παπαοπνρίδου: πελίκη τον Έΰνικοϋ Μουσείου. 57
Έκτωρ, Εκάβη, οπως εις το γνωστότατον άγγεΐον
του Εύθυμίδου, ή ακόμη και 'Αχιλεύς, Κυμοθόη,
Ούκαλέγων (Αηιιαίί 1850 πίν. Ο και Η πρβ και
ΚοβθΓΐ «ΗθΓηιβηβυΙίΙζ. σ. 143 κξ. σ. 90 κξ )
"Οταν δεν ύπάρχωσιν έπιγραφαί, τότε είναι άναμ-
φισβήτητον ότι άπεκονίζεται σκηνή του καθη-
μερινού βίου,τοιαύτη δέ πιθανώτατα είναι και ή του
αγγείου μας, μέ την διαφοράν ό'τι χάριν έπισημότη-
τος εδόθη εις τον γέροντα το σκήπτρον, ίνα υπαινί-
χθη δι'αύτοΰ Ό τεχνίτης δτι έ'χομεν ένώπιον ημών
μυθολογικόν πρόσωπον, άδιάφορον άν ό τεχνίτης
ουδέν τοιούτον έφαντάσθη. Έάν ό'μως πράγματι
εχώρισε τά δύο συμπλέγματα χάριν έξάρσεως της
μεταξύ γυναικός και νέου συνομιλίας,όπως ανωτέρω
ύπετέθη, τότε ασφαλώς ή σκηνή είναι μυθολογική*
άλλ' άτ-ου δεν αποδεικνύεται το πρώτον πώς δύνα-
ταί τις να βεβαίωση και περί του δευτέρου;
Είναι αδύνατον, όταν ίδη τις το άγγεΐον τούτο
του Εθνικού Μουσείου, να μήν ενθυμηθή τήν, τό-
σον συγγενή προς αυτό, γνωστοτάτην στάμνον τοΰ
Μονά/ου (ΓιΐΓΐ\ν&η§1θΐ·-Κθΐοΐιοΐά πίν. 35. Βιΐδ-
οΙιογ ΟπθοΙι. νΈΐδθηηι. σ. 201). Δεν είναι μόνον ή
όμοιότης τής παραστάσεως, ή ή χρονολογία, αίτι-
νες φέρουσι τά δύο άγγεΤα πλησίον άλληλων, άλλ'
ή τεχνική εκτέλεσις, ήτις είναι ομοιότατη. Περί
τούτου πείθεται τις έάν παραβάλη κεφαλάς τινας
και των δύο αγγείων ή ευγένεια, ή λεπτότης
τών μορφών και έν γένει τά χαρακτηριστικά είναι
τόσον ό'μοια, ώστε σχεδόν δεν δύναται τις νά ανα-
γνώριση ποία κεφαλή είναι εκ του ένΌς άγγείου και
ποία εκ του άλλου' μόνον οί δύο γέροντες οιαφέ-
ρουσι,διότι Ό τοΰ άγγείου τοΟ Μονάχου είναι πολύ
κατώτερος του ημετέρου.
Εις τήν στάμνον του Μονάχου προσέθεσεν ό
ΡυΓΐ\νϋη§1θΓ (ΕιΐΓΐ\ν&η§1θΓ-Κθίο1ιο1ά I. σ. 189),
ως προερχομένην εκ τής αυτής χειρός άλλην στά-
μνον του Μουσείου τής Πετρουπόλεως (Οοιηρίβ-
Κβηάιι 1873, πίν. 5), ήτις άποτελεΐ παράρτημα
τής πρώτης, τά δύο δέ ταΟτα αγγεία ύπήγαγεν ό
ΒθζηΙθυ (ν38θ8 ΐη Αηΐθποει σ. 181-3) ύπο τον
«τεχνίτην του Κλεοφώντος» εις ον άποδίδει εν
ολω 12 αγγεία, τών οποίων τά τέσσαρα εχουσιν
ώς παράστασιν τον άποχαιρετισμόν πολεμιστου.
Τό τελευταΐον τούτο δεν δύναται νά είναι τυχαΤον,
άντιθέτως δέ είναι εν τεκμήριον εισέτι δτι ύπο τον
τεχνίτην τούτον πρέπει νά ύπαγάγωμεν και τό
άγγεΐον του Έθν Μουσείου.
Ό ΡοίίϊθΓ (θΣΐί&1ο§·αθ III, σ. 1108), ομιλών
περι τών αγγείων Μονάχου και Πετρουπόλεως,
άτινα τόσον έθαύμασεν ό ΕαιΊ\νϋη§1θΓ, τά κατα-
κρίνει ώς πολύ ακαδημαϊκά και άνίκανα νά συγ-
κινήσωσι. Τό τελευταΐον τούτο είναι ύπερβολικόν,
είναι όμως άληθές δτι τά άγγεΐα ταΟτα, προστι-
θεμένου τώρα και τοΟ ήμετέρου, εχουσιν ολην τήν
«άπελπιστικήν τελειότητα» μιας ώριμου τέχνης,
ήτις δέν άφίνει ουδέν νά επιθυμήσωμεν, δεν εχει
ουδέν κενόν διά του οποίου νά δυνάμεθα νά άνα-
πνεύσωμεν.
Σύντομος έξέτασις τής εξελίξεως του θέματος
τούτου 1 εις τήν άρχαίαν κεραμεικήν, μας φέρει
εις τά εξής συμπεράσματα: Εις τήν Μυκηναϊκήν
έποχήν πρέπει νά ήτο συνηθέστατον, άφου ευρί-
σκεται εις δύο διασωθέντα μνημεία, το γνωστότα-
τον άγγεΐον και τήν έπιτυμβίαν στήλην (Τσούντας
ΑΕ 1896 πίν. 1 και 2), δεν ήτο δέ δυνατόν νά
λείπη ή παράστασις αύτη άπό τήν τέχνην λαου,
ούτινος ο πόλεμος ήτο ή συνηθεστέρα ασχολία. Διά
τον αύτόν λόγον εμφανίζεται αρκετά συχνά και εις
τά γεωμετρικά, ιδίως εις τά νεώτερα του Διπύλου
(Ρουίδθη, ϋίρνίοηναδθΐι σ. 124). Εις τά Κοριν-
θιακά, ιδίως τά νεώτερα, άγγεΐα Ό αποχαιρετι-
σμός πολεμιστου είναι θέμα εξ ίσου σύνηθες όσον
και αί παραστάσεις μονομαχιών, μαχών και συμ-
ποσίων. Παρουσιάζεται κατ' αρχάς εις τούς άρυ-
βάλλους και βομβυλιούς, ύπό τον αυτόν τύπον,
ύφ' ον και τό άγγεΐον τών Μυκηνών—παράταξιν
πολεμιστών άναχωρούντων — κατόπιν όμιυς εμφα-
νίζονται και παραλλαγαί αύτου: το άρμα του πο-
λεμιστου, περιστοιχιζόμενον ύπο όλοφυρομένως
γυναικών, ή πολεμισταί έφιπποι προπεμπόμενοι
ύπο τών οικείων των, πράγμα το οποίον ενθυ-
μίζει τούς εφίππους τών πρωτοκορινθιακών αγγείων.
Οτε άθρόαι εΐσήλθον αί μυθολογικά! παραστά-
σεις, οί τεχνΐται αντί ν' άναζητήσωσι νέας ήρκέ-
σθησαν νά μετατρέψωσιν εις τοιαύτας τάς παλαιάς
άγαπητάς το,ιν σκηνές του καθημερινού βίου, οιά
τής αναγραφής μυθολογικών ονομάτιυν παρά τάς
\ Καθώς μανθάνω, υπάρχει σ^ετι/.ή διατριβή του Δρος \ΥγΘ(1θ,
τοΰ Γερμαν. Ινστιτούτου, εξετάζουσα λεπτομερώς τό ζήτημα, ήτις
όμως δυστυχώς δέν ετυπώθη εισέτι.
8