DOI Artikel:
Studniczka, Franz: Symplērōsis tēs hektēs notias metopēs tou Parthenōnos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14364#0011
ΑΚ 19-^3
1
Συμπλήρωσις της £κτης νοτίας μετόπης τοΰ Παρθενώνος
[Πίναξ 1]
ΰπό
Ργάώζ 8ΐυάηϊοζ1ί3.
Κατά τον χειμώνα 1920/21 άνατεθείσης μοι της
ανασυστάσεως της έν Αθήναις Γερμανικής αρχαιο-
λογικής σχολής, ην ή Ελληνική κυβέρνησις κατά
τον πόλεμον είχε πιστώς διαφυλάξει και άνευ όρων
μεγαλοψύχως άπέδουκεν ήμϊν, ήδυνήθην χάρις
εις τήν προθυμίαν πάντων τών Ελλήνων συνάδελ-
φων νά προβώ εις νέας τινάς παρατηρήσεις εις
σπουδαία μνημεία, περι ών βραχέα τινά άνεκοί-
νωσα έν ΙηΙιΛποΙι 1921 Αηζβΐ£βΓ 307 κέ. Μία
τών παρατηρήσεων τούτων έπιθυμώ νά γνωσθή
έκτενέστερόν πως ή δσον έν εκείνη τη ανακοινώσει
σ. 329 κέ. έγένετο. Εκείθεν έπαναλαμβάνονται
ένταΰθα έπιτρέψαντος τοΟ ιδιοκτήτου Β. β. ΤβυΙ)-
ϊιθγ (Λιψι'α) αί τέσσαρες εικόνες νεανικής κεφαλής
(είκ. 1-4), αίτινες έγένοντο κατά έπιτυχώς ΰπο-
λογισθείσας φωτογραφήσεις της ΟΙδΓθΠββ Κβηηβ-
(ΝθΓΐΙΐ3ηιρ1;οη-Μ3883θ1ι.). 'Η κεφαλή έδημο-
σιεύθη ήδη έν τώ περιοδικώ τούτω τώ 1913, 200
είκ. 7 έν μικρά είκόνι μετ'άλλων γλυπτών, άτινα
άνεκαλύφθησαν κατά τήν προ τοΟ Βαρβακείου
άνασκαφήν έγγύτατα της θέσεως, δπου τώ 1880
εύρέθη το γνωστόν μικρόν άντίγραΦον της Παρ-
θένου Άθηνας. Κα'ι δή εύρέθη και ή κεφαλή αύτη
κατά τον Κουρουνιώτην ένωκοδομημένη «έν το'ι-
χοις μεταγενεστέρων ρωμαϊκών ή βυζαντινών οι-
κημάτων μετά ψηφιδωτών έδαφών». Τάς λεπτο-
μέρειας της ευρέσεως ευτυχώς δεν ένεθυμούμην,
δτε το βλέμμα μου έπεσεν έν τή πλήρει εκατον-
τάδων κεφαλών αποθήκη τοΟ ΕθνικοΟ μουσείου
έπι της κεφαλής ταύτης. "Αλλως δυσκόλως θά
έτόλμων νά ϋποπτ?ύσω τήν άληθή προέλευσιν
αυτής. Διά τήν τεχνοτροπίαν ήδη δ πρώτος έκδο-
της έσχέτισε πρΌς τον τοΟ Μύρωνος Δισκοβόλον,
δηλαδή έ'θεσεν αυτήν εις τά πρόθυρα τή; περι-
κλείου ακμής.
Ό αυτός ομοίως παρετήρησεν, δτι ή έπιφάνεια
τοΟ μαρμάρου ήτο έκτεθειμένη εις τάς καιρικάς
έπιδράσεις.
Ή άμελώς έκτελεσθεϊσα οπίσθια έπιφάνεια και
δή όπισθεν τοΰ δεξιού ώτός έδήλωσέ μοι, δτι ή
κεφαλή προήρχετο έξ έκτύπου άναγλύφου, έν ω
ήτο ορατή κατά τά τρία τέταρτα έκ της αριστε-
ράς πλευράς αύτής. Τό μάρμαρον, ώς έβεβαίω-
σεν δ αρχιτεχνίτης γλύπτης τοΟ ΈθνικοΟ μου-
σείου Παναγιωτάκης, είναι πεντελήσιον. Τό υψος
της κεφαλής άπό τοΟ πώγωνος μέχρι της κορυ-
φής, περίπου 0,16 μ., αντιστοιχεί ταϊς μικρο-
τέραις μορφαΐς τών μετοπών τοΟ Παρθενώνος.
Ή προφανώς έξηρεθισμένη εκφρασις τοΟ νεανικοΟ
προσώπου μέ ήγε νά παραδεχθώ παράστασιν μά-
χης. Τά έκμαγεΐα τών μετοπών έν τώ Μουσείω τής
Ακροπόλεως και τό έκμαγεΐον τής κεφαλής, ού
άμέσως διέταξε τήν κατασκευήν δ έν τώ μεταξύ
δυστυχώς αποθανών έμός φίλος Στάης, μοι έπέτρε-
ψαν νά πιστοποιήσω άμέσως, δτι ή κεφαλή προσ-
αρμόζεται λίαν άκριβώς έπι τοΟ Οπολείμματος τοΰ
λαιμοΟ τοΟ νεαρού Λαπίθου τής έκτης νοτίας με-
τόπης. Τήν προσαρμογήν ταύτην δεικνύει ετι κάλ-
λιον τής ύπ' έμοΟ έ. ά. είκ. 11 παρατεθείσης
φωτογραφίας τών έκμαγείων δ ένταΟθα πίναξ 1,
δστις δεικνύει τό έκμαγεΐον τής κεφαλής έπίτεθει-
μένον έπι τής έν τώ Βρεττανικώ μουσείω (αρ. 309)
μαρμάρινης μετόπης. Τήν φωτογράφησιν χάριν
τής Αρχαιολογικής έφημερίδος έπέτρεψε παρα-
κληθείς ύπό του Στάη ό Α. Η. δπιϊίΐι, ω διά
τοΟτο χάριτες όφείλονται.
Πότε ή κεφαλή άποσπασθεϊσα τής μετόπης ένω-
κοδομήθη έν τή κάτω πόλει, ίσως θά ήδύνατο νά
διδάξη ακριβής νεωτέρα έξερεύνησις του τόπου τής
εύρέσεως. Κατά τήν άνωτέρω έπαναληφθεϊσαν
1
1
Συμπλήρωσις της £κτης νοτίας μετόπης τοΰ Παρθενώνος
[Πίναξ 1]
ΰπό
Ργάώζ 8ΐυάηϊοζ1ί3.
Κατά τον χειμώνα 1920/21 άνατεθείσης μοι της
ανασυστάσεως της έν Αθήναις Γερμανικής αρχαιο-
λογικής σχολής, ην ή Ελληνική κυβέρνησις κατά
τον πόλεμον είχε πιστώς διαφυλάξει και άνευ όρων
μεγαλοψύχως άπέδουκεν ήμϊν, ήδυνήθην χάρις
εις τήν προθυμίαν πάντων τών Ελλήνων συνάδελ-
φων νά προβώ εις νέας τινάς παρατηρήσεις εις
σπουδαία μνημεία, περι ών βραχέα τινά άνεκοί-
νωσα έν ΙηΙιΛποΙι 1921 Αηζβΐ£βΓ 307 κέ. Μία
τών παρατηρήσεων τούτων έπιθυμώ νά γνωσθή
έκτενέστερόν πως ή δσον έν εκείνη τη ανακοινώσει
σ. 329 κέ. έγένετο. Εκείθεν έπαναλαμβάνονται
ένταΰθα έπιτρέψαντος τοΟ ιδιοκτήτου Β. β. ΤβυΙ)-
ϊιθγ (Λιψι'α) αί τέσσαρες εικόνες νεανικής κεφαλής
(είκ. 1-4), αίτινες έγένοντο κατά έπιτυχώς ΰπο-
λογισθείσας φωτογραφήσεις της ΟΙδΓθΠββ Κβηηβ-
(ΝθΓΐΙΐ3ηιρ1;οη-Μ3883θ1ι.). 'Η κεφαλή έδημο-
σιεύθη ήδη έν τώ περιοδικώ τούτω τώ 1913, 200
είκ. 7 έν μικρά είκόνι μετ'άλλων γλυπτών, άτινα
άνεκαλύφθησαν κατά τήν προ τοΟ Βαρβακείου
άνασκαφήν έγγύτατα της θέσεως, δπου τώ 1880
εύρέθη το γνωστόν μικρόν άντίγραΦον της Παρ-
θένου Άθηνας. Κα'ι δή εύρέθη και ή κεφαλή αύτη
κατά τον Κουρουνιώτην ένωκοδομημένη «έν το'ι-
χοις μεταγενεστέρων ρωμαϊκών ή βυζαντινών οι-
κημάτων μετά ψηφιδωτών έδαφών». Τάς λεπτο-
μέρειας της ευρέσεως ευτυχώς δεν ένεθυμούμην,
δτε το βλέμμα μου έπεσεν έν τή πλήρει εκατον-
τάδων κεφαλών αποθήκη τοΟ ΕθνικοΟ μουσείου
έπι της κεφαλής ταύτης. "Αλλως δυσκόλως θά
έτόλμων νά ϋποπτ?ύσω τήν άληθή προέλευσιν
αυτής. Διά τήν τεχνοτροπίαν ήδη δ πρώτος έκδο-
της έσχέτισε πρΌς τον τοΟ Μύρωνος Δισκοβόλον,
δηλαδή έ'θεσεν αυτήν εις τά πρόθυρα τή; περι-
κλείου ακμής.
Ό αυτός ομοίως παρετήρησεν, δτι ή έπιφάνεια
τοΟ μαρμάρου ήτο έκτεθειμένη εις τάς καιρικάς
έπιδράσεις.
Ή άμελώς έκτελεσθεϊσα οπίσθια έπιφάνεια και
δή όπισθεν τοΰ δεξιού ώτός έδήλωσέ μοι, δτι ή
κεφαλή προήρχετο έξ έκτύπου άναγλύφου, έν ω
ήτο ορατή κατά τά τρία τέταρτα έκ της αριστε-
ράς πλευράς αύτής. Τό μάρμαρον, ώς έβεβαίω-
σεν δ αρχιτεχνίτης γλύπτης τοΟ ΈθνικοΟ μου-
σείου Παναγιωτάκης, είναι πεντελήσιον. Τό υψος
της κεφαλής άπό τοΟ πώγωνος μέχρι της κορυ-
φής, περίπου 0,16 μ., αντιστοιχεί ταϊς μικρο-
τέραις μορφαΐς τών μετοπών τοΟ Παρθενώνος.
Ή προφανώς έξηρεθισμένη εκφρασις τοΟ νεανικοΟ
προσώπου μέ ήγε νά παραδεχθώ παράστασιν μά-
χης. Τά έκμαγεΐα τών μετοπών έν τώ Μουσείω τής
Ακροπόλεως και τό έκμαγεΐον τής κεφαλής, ού
άμέσως διέταξε τήν κατασκευήν δ έν τώ μεταξύ
δυστυχώς αποθανών έμός φίλος Στάης, μοι έπέτρε-
ψαν νά πιστοποιήσω άμέσως, δτι ή κεφαλή προσ-
αρμόζεται λίαν άκριβώς έπι τοΟ Οπολείμματος τοΰ
λαιμοΟ τοΟ νεαρού Λαπίθου τής έκτης νοτίας με-
τόπης. Τήν προσαρμογήν ταύτην δεικνύει ετι κάλ-
λιον τής ύπ' έμοΟ έ. ά. είκ. 11 παρατεθείσης
φωτογραφίας τών έκμαγείων δ ένταΟθα πίναξ 1,
δστις δεικνύει τό έκμαγεΐον τής κεφαλής έπίτεθει-
μένον έπι τής έν τώ Βρεττανικώ μουσείω (αρ. 309)
μαρμάρινης μετόπης. Τήν φωτογράφησιν χάριν
τής Αρχαιολογικής έφημερίδος έπέτρεψε παρα-
κληθείς ύπό του Στάη ό Α. Η. δπιϊίΐι, ω διά
τοΟτο χάριτες όφείλονται.
Πότε ή κεφαλή άποσπασθεϊσα τής μετόπης ένω-
κοδομήθη έν τή κάτω πόλει, ίσως θά ήδύνατο νά
διδάξη ακριβής νεωτέρα έξερεύνησις του τόπου τής
εύρέσεως. Κατά τήν άνωτέρω έπαναληφθεϊσαν
1