DOI Artikel:
Oikonomos, Georgios P.: Ek tou ergastēriou tōn Tralleōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14364#0110
100 Οικονόμος: "Εκ τον εργαοτηρίου τών Τράλλεων
ΑΕ 1923
κοσμητικον αύτοϋ χαρακτήρα δεν εΐχεν εύκαιρίαν
νά άναπτυχθή εν όλη αύτής τη εύρύτητι. Άλλα
καί το άνάγλυφον της Ραβέννης δεν δύναται νά
βοηθήση εις ρυθμικήν παραβολήν, άτε ανήκον εις
δευτερεύουσαν καλλιτε/νικήν /εϊρα. Δύναται δ
ομως νά παράσ/η πλήρη γενικήν εικόνα το Ο πλα-
στικοΟ τύπου, όστις συμφωνεί καθ' δλα πρΌς τΌν
τύπον Τράλλεων - ϋοπ& μέχρι και αύτής της
διαθέσεως των ποδών. Διαφοράν παρατηρεί τις έν
τη ζώνη τοΟ /ιτώνος και έν τη τύλη τοΟ ιματίου,
ήτις κείται ύψηλότερον.'Αλλ' είναι ζήτημα, αν αί
λεπτομέρειαι αύται ήσαν ομοίως διατεθειμέναι και
έν τώ πρωτοτύπω του 'Αρκεσιλάου, το όποιον ύπό-
κειται τώ αναγλύφω.
Ό ί,ϊρροΐά Κορΐβπ 20ο ε/ων ύπ' όψει τΌν
παρά ΗθΙίΙβΓ Κδηι. ΟβλνΗηάδί&Ιαβη 153. 225
τύπον VI (= α "Ρώμη. ΤοιΊοηϊα Ι.ΧΧΧΙ, 322.
β) Κοπενάγη 01γρΙο11αβ1ί Νγ· ΟβγΙβΟθγ^ άρ. 531.
γ) Παρίσιοι Αοΰβρον 1242' δ) Μαδρίτη Είηζβ-
1&υ£η. 1607-9- ε) 'Ρώμη. ΒατικανΌν Βταοοϊο
ηιιονο 111 ρ) Παρίσιοι. ΛοΟβρον 1075), δστις
είναι καθόλου όμοιος προς τόν τύπον της Λιβίας
του ανάγλυφου της Ραβέννης, θεωρεί αύτδν «κλασ-
σικιστικόν».
Ό τύπος ούτος δεικνύει, νομίζω, πώς ή Κλαυ-
δία περίοδος μετέφραζε τους τύπους του 5ου αιώ-
νος εις την ιδίαν γλώσσαν' διότι ή ομάς αύτη πιθα-
νώτατα ενει ύπ' δψει τύπους ώς δ τοΰ άγάλματος
ϋοπα και Τράλλεων.
Ό ΗθΜθγ Κοπι. \νΘΐο1. Οθνν&ηάδΐ;. 154 νομί-
ζει δτι και τδ άγαλμα Ώοπα άνήκει διά τό ήνε-
μωμένον ίμάτιον εις την Κλαυδίαν περίοδον.
Κατά τό οΐκεϊον χωρίον τοΟ Πλινίου 35, 155
ή Αφροδίτη τοΟ 'Αρκεσιλάου άνιδρύθη έν τώ ναώ
αυτής ίη £ογο 0&θ83π8 βί ρπυβ φΐ^ηι &1>8θ1νβ-
ΓβίιΐΓ ίβδΙίη&Ιϊοηθ άβαϋοειηάί, συνήγαγεν ή Ε.
8β11θΓ8 Τηβ θΙάβΓ Ρ1ϊηγ'δ οηαρίβΓδ 35, 155 6τ»
ή Αφροδίτη δεν εϊχεν ύπερβή τδ πήλινον πρό-'
πλάσμα, άλλά τοΟτο, ώς παρατηρεί δ ΡβίθΓΒΘΠ
αύτ. 189 σημ. 4, δεν έξάγεται εκ τοΟ κειμένου
τοΟ Πλινίου είναι δε και καθ' έαυτδ άπίθανον.
{πρβ. ΚΙθίη Εοΐίοΐίο 69).
Άλλά και άλλως νομίζω δτι τδ ΰπδ τοΟ Πλι-
νίου άναφερόμενον δεν είναι δυνατόν νά ύπονοή
τοιαύτην του άγάλματος άτέλειαν, ώστε νά μη
είναι δ τύπος εύοιάγνωστος" διότι έν τοιαύτη τινί
περιπτώσει δεν είναι εύνόητον, πώς εν τε τοις νο-
μίσμασι και τοις άναγλύφοις παρίσταται τδ έργον
του 'Αρκεσιλάου ώς άπηρτισμένος πλαστικός τύ-
πος. Η άτέλεια άρα, την οποίαν αναφέρει δ Πλί-
νιος, άνάγεται πάντως εις δευτερευούσας και επου-
σιώδεις έλλείψεις, αί δποϊαι δεν καθιστών τδ έργον
γελοϊον. Τοιαύτη τις π. χ. άτέλεια ήδύνατο νά
είναι τδ άνεπεξέργαστον τών νώτων. Διά τοΟτο
δέ δέν μοι φαίνεται πιθανή ή γνώμη, την δποίαν
έξέφρασε νεωστί δ Α. \ν. ΡβΓδδοη έν ιιηά
ΜδηαίβΙίΙυΓ ίιη Γδππδοηβη Κβϊοη (1923), 93
και 127 έ., δτι τδ άγαλμα είχε κατά το σώμα
άφεθή άνεπεξέργαστον διά την σπουδήν τών έγκαι-
νίων τοΟ ναοΟ, διά τοΰτο δέ ήτο ένδεδυμένον πραγ-
ματικά έζ υφάσματος ένδύματα, τά δποΐα μετε-
βάλλοντο μετά τών χαρακτηριστικών αυτής έκά-
στοτε" ούτω δέ ερμηνεύεται, κατά τον ΡθΓΒδοη,
και ή διάφορος έμφάνισις της νβηαβ ΟβηβΙπχ
έπί τών Ρωμαϊκών νομισμάτων άλλοτε μεν ύπδ
τον τύπον τής Αφροδίτης τοΰ ΡΓθ]α8 (Οοηβη
II2 253,73-78), άλλοτε δέ ύπδ τον άλλον τύπον
μετά τοΟ έζωσμένου χιτώνος και τοΟ περιβάλ-
λοντος ιματίου (Οοηβη III2, 155, 230' νεωτέρας
Φαυστίνης — IV, 497, 71-74 Ιουλίας Μαμμαίας).
Έκ τών ανωτέρω είρημένων καί έχ τής έκτε-
νεστέρας έκθέσεως τοΟ ΡβίβΓδβη έν Ατά Ρ&βΐδ
είναι έν πάση περιπτώσει πιθανώτατον δτι δ τύπος
τοΟ 'Αρκεσιλάου δύναται περίπου νά άναπαρα-
σταθή κατά τά μνημονευθέντα άνάγλυφα. Έάν
δέ Ρωμαϊκά τινα νομίσματα παρένουσι διαφόρους
τύπους μετά τής έπιγραφής νβηβπ Οβηβίποϊ ή
νβηυδ Οβηβίπχ, τοΟτο δέν σημαίνει δτι τδ άγαλ-
μα του 'Αρκεσιλάου ήλλασσεν εκάστοτε τά ένδύ-
ματα αύτοΰ, άλλ' δτι οί /αράκται τών νομισμά-
των ειχον διαφόρους πλαστικούς τύπους ύπ δψει
αύτών. Δέν πρέπει δέ νά λησμονώμεν καί την
πρωτοβουλίαν αών γαρακτών τών νομισμάτων
πολλάκις κατά την διαμόρφωσιν τών νομισματι-
κών τύπων.
Αλλά είτε δ τύπος τοΟ ΓΓ^αδ είτε δ τύπος
τοΟ άναγλύφου τής Ραβέννης καί τής Φλωρεν-
τίας άποδίδει την Άφροδίτην τοΟ 'Αρκεσιλάου
παρατηροΟμεν δτι έν άμφοτέραις ταϊς περιπτώσε-
σιν δ καλλιτέχνης δέν έφεΟρε νέον τύπον, άλλ'
ΑΕ 1923
κοσμητικον αύτοϋ χαρακτήρα δεν εΐχεν εύκαιρίαν
νά άναπτυχθή εν όλη αύτής τη εύρύτητι. Άλλα
καί το άνάγλυφον της Ραβέννης δεν δύναται νά
βοηθήση εις ρυθμικήν παραβολήν, άτε ανήκον εις
δευτερεύουσαν καλλιτε/νικήν /εϊρα. Δύναται δ
ομως νά παράσ/η πλήρη γενικήν εικόνα το Ο πλα-
στικοΟ τύπου, όστις συμφωνεί καθ' δλα πρΌς τΌν
τύπον Τράλλεων - ϋοπ& μέχρι και αύτής της
διαθέσεως των ποδών. Διαφοράν παρατηρεί τις έν
τη ζώνη τοΟ /ιτώνος και έν τη τύλη τοΟ ιματίου,
ήτις κείται ύψηλότερον.'Αλλ' είναι ζήτημα, αν αί
λεπτομέρειαι αύται ήσαν ομοίως διατεθειμέναι και
έν τώ πρωτοτύπω του 'Αρκεσιλάου, το όποιον ύπό-
κειται τώ αναγλύφω.
Ό ί,ϊρροΐά Κορΐβπ 20ο ε/ων ύπ' όψει τΌν
παρά ΗθΙίΙβΓ Κδηι. ΟβλνΗηάδί&Ιαβη 153. 225
τύπον VI (= α "Ρώμη. ΤοιΊοηϊα Ι.ΧΧΧΙ, 322.
β) Κοπενάγη 01γρΙο11αβ1ί Νγ· ΟβγΙβΟθγ^ άρ. 531.
γ) Παρίσιοι Αοΰβρον 1242' δ) Μαδρίτη Είηζβ-
1&υ£η. 1607-9- ε) 'Ρώμη. ΒατικανΌν Βταοοϊο
ηιιονο 111 ρ) Παρίσιοι. ΛοΟβρον 1075), δστις
είναι καθόλου όμοιος προς τόν τύπον της Λιβίας
του ανάγλυφου της Ραβέννης, θεωρεί αύτδν «κλασ-
σικιστικόν».
Ό τύπος ούτος δεικνύει, νομίζω, πώς ή Κλαυ-
δία περίοδος μετέφραζε τους τύπους του 5ου αιώ-
νος εις την ιδίαν γλώσσαν' διότι ή ομάς αύτη πιθα-
νώτατα ενει ύπ' δψει τύπους ώς δ τοΰ άγάλματος
ϋοπα και Τράλλεων.
Ό ΗθΜθγ Κοπι. \νΘΐο1. Οθνν&ηάδΐ;. 154 νομί-
ζει δτι και τδ άγαλμα Ώοπα άνήκει διά τό ήνε-
μωμένον ίμάτιον εις την Κλαυδίαν περίοδον.
Κατά τό οΐκεϊον χωρίον τοΟ Πλινίου 35, 155
ή Αφροδίτη τοΟ 'Αρκεσιλάου άνιδρύθη έν τώ ναώ
αυτής ίη £ογο 0&θ83π8 βί ρπυβ φΐ^ηι &1>8θ1νβ-
ΓβίιΐΓ ίβδΙίη&Ιϊοηθ άβαϋοειηάί, συνήγαγεν ή Ε.
8β11θΓ8 Τηβ θΙάβΓ Ρ1ϊηγ'δ οηαρίβΓδ 35, 155 6τ»
ή Αφροδίτη δεν εϊχεν ύπερβή τδ πήλινον πρό-'
πλάσμα, άλλά τοΟτο, ώς παρατηρεί δ ΡβίθΓΒΘΠ
αύτ. 189 σημ. 4, δεν έξάγεται εκ τοΟ κειμένου
τοΟ Πλινίου είναι δε και καθ' έαυτδ άπίθανον.
{πρβ. ΚΙθίη Εοΐίοΐίο 69).
Άλλά και άλλως νομίζω δτι τδ ΰπδ τοΟ Πλι-
νίου άναφερόμενον δεν είναι δυνατόν νά ύπονοή
τοιαύτην του άγάλματος άτέλειαν, ώστε νά μη
είναι δ τύπος εύοιάγνωστος" διότι έν τοιαύτη τινί
περιπτώσει δεν είναι εύνόητον, πώς εν τε τοις νο-
μίσμασι και τοις άναγλύφοις παρίσταται τδ έργον
του 'Αρκεσιλάου ώς άπηρτισμένος πλαστικός τύ-
πος. Η άτέλεια άρα, την οποίαν αναφέρει δ Πλί-
νιος, άνάγεται πάντως εις δευτερευούσας και επου-
σιώδεις έλλείψεις, αί δποϊαι δεν καθιστών τδ έργον
γελοϊον. Τοιαύτη τις π. χ. άτέλεια ήδύνατο νά
είναι τδ άνεπεξέργαστον τών νώτων. Διά τοΟτο
δέ δέν μοι φαίνεται πιθανή ή γνώμη, την δποίαν
έξέφρασε νεωστί δ Α. \ν. ΡβΓδδοη έν ιιηά
ΜδηαίβΙίΙυΓ ίιη Γδππδοηβη Κβϊοη (1923), 93
και 127 έ., δτι τδ άγαλμα είχε κατά το σώμα
άφεθή άνεπεξέργαστον διά την σπουδήν τών έγκαι-
νίων τοΟ ναοΟ, διά τοΰτο δέ ήτο ένδεδυμένον πραγ-
ματικά έζ υφάσματος ένδύματα, τά δποΐα μετε-
βάλλοντο μετά τών χαρακτηριστικών αυτής έκά-
στοτε" ούτω δέ ερμηνεύεται, κατά τον ΡθΓΒδοη,
και ή διάφορος έμφάνισις της νβηαβ ΟβηβΙπχ
έπί τών Ρωμαϊκών νομισμάτων άλλοτε μεν ύπδ
τον τύπον τής Αφροδίτης τοΰ ΡΓθ]α8 (Οοηβη
II2 253,73-78), άλλοτε δέ ύπδ τον άλλον τύπον
μετά τοΟ έζωσμένου χιτώνος και τοΟ περιβάλ-
λοντος ιματίου (Οοηβη III2, 155, 230' νεωτέρας
Φαυστίνης — IV, 497, 71-74 Ιουλίας Μαμμαίας).
Έκ τών ανωτέρω είρημένων καί έχ τής έκτε-
νεστέρας έκθέσεως τοΟ ΡβίβΓδβη έν Ατά Ρ&βΐδ
είναι έν πάση περιπτώσει πιθανώτατον δτι δ τύπος
τοΟ 'Αρκεσιλάου δύναται περίπου νά άναπαρα-
σταθή κατά τά μνημονευθέντα άνάγλυφα. Έάν
δέ Ρωμαϊκά τινα νομίσματα παρένουσι διαφόρους
τύπους μετά τής έπιγραφής νβηβπ Οβηβίποϊ ή
νβηυδ Οβηβίπχ, τοΟτο δέν σημαίνει δτι τδ άγαλ-
μα του 'Αρκεσιλάου ήλλασσεν εκάστοτε τά ένδύ-
ματα αύτοΰ, άλλ' δτι οί /αράκται τών νομισμά-
των ειχον διαφόρους πλαστικούς τύπους ύπ δψει
αύτών. Δέν πρέπει δέ νά λησμονώμεν καί την
πρωτοβουλίαν αών γαρακτών τών νομισμάτων
πολλάκις κατά την διαμόρφωσιν τών νομισματι-
κών τύπων.
Αλλά είτε δ τύπος τοΟ ΓΓ^αδ είτε δ τύπος
τοΟ άναγλύφου τής Ραβέννης καί τής Φλωρεν-
τίας άποδίδει την Άφροδίτην τοΟ 'Αρκεσιλάου
παρατηροΟμεν δτι έν άμφοτέραις ταϊς περιπτώσε-
σιν δ καλλιτέχνης δέν έφεΟρε νέον τύπον, άλλ'