DOI Artikel:
Deffner, Michael: Ta archaia latomeia tēs Skyrou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14364#0112
102
ΑΕ 1923-
Τά άρχαΐα λατομεία της Σκύρου.
ύπό
Μιχαήλ Δέφνερ.
Ή νήσος ΣκΟρος αναφέρεται τετράκις εις τά
ποιήματα του Όμήρου. Ό «αίγίλιψ» βράχος δ
τήν σημερινήν πολίχνην έπιστέφων έφιλοξένησε
τΌν θείον Αχιλλέα κα'ι τΌν υίον αύτοΟ Νεοπτόλε-
μον. Άπο τοΟ ύψους αύτοΟ ό βασιλεύς της Σκό-
ρου Λυκομήδης κατεκρήμνισε τον Θησέα, ού τά
οστά και τά οπλα μετ' αιώνας ό Κίμων μετή-
νεγκεν εις Αθήνας.
Άλλά μίαν τουλάχιστον χιλιετηρίδα προ τοΟ
Άχιλλέως και των Ελλήνων άλλαι φυλαί, Κά-
ρες, Πελασγοί, θράκες καΐ Κρήτες, εΐχον έγκα-
τασταθή εις τήν νήσον. «Ένυήος πτολίεθρον»
ονομάζει ό Όμηρος τήν ΣκΟρον. Ό δε Ένυεύς
ήτο Κρής, «δς Κρήτας άγαγών έκτισε τήν πόλιν».
Και δ Λυκομήδης και δ θησεύς ήσαν Κρήτες, δ
δε μεγαλείτερος της Σκύρου λιμήν, ή Καλαμίτσα,
ώνομάζετο Κρήσιον.
Ή σημερινή νήσος ΣκΟρος αρχικώς άπετελεΐτο
έκ δύο νήσων, αί'τινες εις περίοδον της γης χιλιετη-
ρίδας άφ' ήμών άπέχουσαν ήσαν κεχωρισμέναι διά
στενοΟ και άβαθοΟς ίσθμοΟ, μήκους μέτρων περίπου
3000 και μέσου πλάτους μ. 400. Ό άβαθης ούτος
ισθμός, δ'στις κατ' ευθείαν γραμμήν διήκεν άπδ
τοΟ Αχίλλειου λιμένος (τοΟ Άχίλλι) μέχρι τοΟ
Κρησίου (Καλαμίτσας), «περιπλομένων τών αιώ-
νων» έπεχώσθη άφ' ενός μεν ύπο τών λίθων και
χωμάτων τών έκ τών βουνών διά τών βροχών κα-
ταβιβαζομένων, άφ' ετέρου δέ διά της άμμου, τήν
δποίαν οί άνεμοι άεννάως Ικεϊ μεταφέρουσιν άπΌ τών
αιγιαλών τών άμφοτέρωθι θαλασσών, και μετε-
βλήθη εις χαμηλήν κοιλάδα δύο τδ πολύ μέτρα
της θαλάσσης ύπερέχουσαν, το Καλλικρή (κατ' έμέ
«Καλλικρήνιον», λόγω τών κατά μήκος αυτής
πολλών πηγών).
ΣκΟρος λέγεται ύπδ τών κατοίκων κυρίως το
πρΌς βορράν τοΟ Καλλικρή τμήμα της δ'λης νήσου,
το δέ προς νότον αύτοΟ ςηρόν κα'ι σχεδόν άκατοί-
κητον τμήμα όνομάζεται άπλώς «τδ Βουνό».
Όθεν συνοικισμούς τών εις προϊστορικήν έπο-
χήν έκ βορρά μεν εις Σκ&ρον έλθόντων λαών δέον-
νά άναζητήσωμεν εις τήν βόρειον εύ'φορον πεδιάδα,
τον Κάμπον τ. ε. και τον κάτω Κάμπον μέχρι τοΟ·
βορείου άκρωτηρίου Μαρκέσι, τών δέ έκ νότο
έλθόντων Κ ρητών εις τάς περί τήν πόλιν ΣκΟρον
κοιλάδας, άς άρδεύουν δ ποταμίσκος Κηφισός καί
τίνες ρύακες, ώσαύτωί. δέ περί τάς οχθας του άλ-
λοτε ΊσθμοΟ.
Πράγματι δέ κατά τά τρία ταΟτα σημεία εύρον-
κατοικίας έν τώ βράχω λελαξευμένας, τάφους σπη-
λαιώδεις και έν τώ βρά)-ω λαξευτούς, θρόνον έν
τω βράχω λαξευτόν, εύρέθησαν δέ κα'ι άγγεΐα και
κοσμήματα κυκλαδικής και μυκηναϊκής έποχής.
Επειδή δέ δ Ένυεύς «Κρήτας άγαγών έκτισε τήν·
πόλιν» κα'ι έχρειάσθησαν λίθοι διά τάς οΐκοδομάς,
έπεται ότι ύπήρχε πλησίον της πόλεως λατομεϊον
της εποχής εκείνης. Κατωτέρω θά παρουσιάσω
τδ προϊστορικό ν τοΟτο λατομεϊον.
Ή 1ν ειπών παριστάνει τήν περί άπόκρη-
μνον βουνδν έκτισμένην σημερινήν πόλιν της Σκύ-
ρου και άνωθεν αυτής το Κάστρον μετά τών αρ-
χαίων τειχών του 4ου π.Χ. αιώνος, έπιδιωρθωμέ-
νων ύπδ τών Ενετών Δεξιά έκτείνεται δ κωνοειδής
λόφος Φούρκα (αγχόνη >, έπονομαζόμενος ούτω,
διότι επί Τουρκοκρατίας άπηγχονίζοντο έκεΤ οί εις
θάνατον καταδικαζόμενοι. 1 Ο /Λόφος ούτος κα£
τδ πρδς αύτδν νότιον ήμισυ τοΟ άποκρήμνου
βουνοΰ συνίστανται έκ πυκνοΟ κα'ι σκληροΟ ασβε-
στόλιθου.
1 Ό χ. Δημ. Εΰαγγελίδης κακώς γράφει" αΟΰτως ιΰνομάσθη,
διότι παρ' αύτον ητο ιδρυμένη έπί Τουρκοκρατίας λαιμητόμος, δι*
ης έκαρατομοϋντο οί κατάδικοι.» Ή £ΙΐΠ1θΙϊηβ εΐνε γαλλική έφ£ΐ>·
ρε^ις του τέλους του 18ου αίώνυς.
ΑΕ 1923-
Τά άρχαΐα λατομεία της Σκύρου.
ύπό
Μιχαήλ Δέφνερ.
Ή νήσος ΣκΟρος αναφέρεται τετράκις εις τά
ποιήματα του Όμήρου. Ό «αίγίλιψ» βράχος δ
τήν σημερινήν πολίχνην έπιστέφων έφιλοξένησε
τΌν θείον Αχιλλέα κα'ι τΌν υίον αύτοΟ Νεοπτόλε-
μον. Άπο τοΟ ύψους αύτοΟ ό βασιλεύς της Σκό-
ρου Λυκομήδης κατεκρήμνισε τον Θησέα, ού τά
οστά και τά οπλα μετ' αιώνας ό Κίμων μετή-
νεγκεν εις Αθήνας.
Άλλά μίαν τουλάχιστον χιλιετηρίδα προ τοΟ
Άχιλλέως και των Ελλήνων άλλαι φυλαί, Κά-
ρες, Πελασγοί, θράκες καΐ Κρήτες, εΐχον έγκα-
τασταθή εις τήν νήσον. «Ένυήος πτολίεθρον»
ονομάζει ό Όμηρος τήν ΣκΟρον. Ό δε Ένυεύς
ήτο Κρής, «δς Κρήτας άγαγών έκτισε τήν πόλιν».
Και δ Λυκομήδης και δ θησεύς ήσαν Κρήτες, δ
δε μεγαλείτερος της Σκύρου λιμήν, ή Καλαμίτσα,
ώνομάζετο Κρήσιον.
Ή σημερινή νήσος ΣκΟρος αρχικώς άπετελεΐτο
έκ δύο νήσων, αί'τινες εις περίοδον της γης χιλιετη-
ρίδας άφ' ήμών άπέχουσαν ήσαν κεχωρισμέναι διά
στενοΟ και άβαθοΟς ίσθμοΟ, μήκους μέτρων περίπου
3000 και μέσου πλάτους μ. 400. Ό άβαθης ούτος
ισθμός, δ'στις κατ' ευθείαν γραμμήν διήκεν άπδ
τοΟ Αχίλλειου λιμένος (τοΟ Άχίλλι) μέχρι τοΟ
Κρησίου (Καλαμίτσας), «περιπλομένων τών αιώ-
νων» έπεχώσθη άφ' ενός μεν ύπο τών λίθων και
χωμάτων τών έκ τών βουνών διά τών βροχών κα-
ταβιβαζομένων, άφ' ετέρου δέ διά της άμμου, τήν
δποίαν οί άνεμοι άεννάως Ικεϊ μεταφέρουσιν άπΌ τών
αιγιαλών τών άμφοτέρωθι θαλασσών, και μετε-
βλήθη εις χαμηλήν κοιλάδα δύο τδ πολύ μέτρα
της θαλάσσης ύπερέχουσαν, το Καλλικρή (κατ' έμέ
«Καλλικρήνιον», λόγω τών κατά μήκος αυτής
πολλών πηγών).
ΣκΟρος λέγεται ύπδ τών κατοίκων κυρίως το
πρΌς βορράν τοΟ Καλλικρή τμήμα της δ'λης νήσου,
το δέ προς νότον αύτοΟ ςηρόν κα'ι σχεδόν άκατοί-
κητον τμήμα όνομάζεται άπλώς «τδ Βουνό».
Όθεν συνοικισμούς τών εις προϊστορικήν έπο-
χήν έκ βορρά μεν εις Σκ&ρον έλθόντων λαών δέον-
νά άναζητήσωμεν εις τήν βόρειον εύ'φορον πεδιάδα,
τον Κάμπον τ. ε. και τον κάτω Κάμπον μέχρι τοΟ·
βορείου άκρωτηρίου Μαρκέσι, τών δέ έκ νότο
έλθόντων Κ ρητών εις τάς περί τήν πόλιν ΣκΟρον
κοιλάδας, άς άρδεύουν δ ποταμίσκος Κηφισός καί
τίνες ρύακες, ώσαύτωί. δέ περί τάς οχθας του άλ-
λοτε ΊσθμοΟ.
Πράγματι δέ κατά τά τρία ταΟτα σημεία εύρον-
κατοικίας έν τώ βράχω λελαξευμένας, τάφους σπη-
λαιώδεις και έν τώ βρά)-ω λαξευτούς, θρόνον έν
τω βράχω λαξευτόν, εύρέθησαν δέ κα'ι άγγεΐα και
κοσμήματα κυκλαδικής και μυκηναϊκής έποχής.
Επειδή δέ δ Ένυεύς «Κρήτας άγαγών έκτισε τήν·
πόλιν» κα'ι έχρειάσθησαν λίθοι διά τάς οΐκοδομάς,
έπεται ότι ύπήρχε πλησίον της πόλεως λατομεϊον
της εποχής εκείνης. Κατωτέρω θά παρουσιάσω
τδ προϊστορικό ν τοΟτο λατομεϊον.
Ή 1ν ειπών παριστάνει τήν περί άπόκρη-
μνον βουνδν έκτισμένην σημερινήν πόλιν της Σκύ-
ρου και άνωθεν αυτής το Κάστρον μετά τών αρ-
χαίων τειχών του 4ου π.Χ. αιώνος, έπιδιωρθωμέ-
νων ύπδ τών Ενετών Δεξιά έκτείνεται δ κωνοειδής
λόφος Φούρκα (αγχόνη >, έπονομαζόμενος ούτω,
διότι επί Τουρκοκρατίας άπηγχονίζοντο έκεΤ οί εις
θάνατον καταδικαζόμενοι. 1 Ο /Λόφος ούτος κα£
τδ πρδς αύτδν νότιον ήμισυ τοΟ άποκρήμνου
βουνοΰ συνίστανται έκ πυκνοΟ κα'ι σκληροΟ ασβε-
στόλιθου.
1 Ό χ. Δημ. Εΰαγγελίδης κακώς γράφει" αΟΰτως ιΰνομάσθη,
διότι παρ' αύτον ητο ιδρυμένη έπί Τουρκοκρατίας λαιμητόμος, δι*
ης έκαρατομοϋντο οί κατάδικοι.» Ή £ΙΐΠ1θΙϊηβ εΐνε γαλλική έφ£ΐ>·
ρε^ις του τέλους του 18ου αίώνυς.