DOI Artikel:
Sōtēriu, Geōrgios A.: O en Thēbais Byzantinos naos Grēgoriou tou Theologou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0023
ΑΕ 1924
Ό έν Θήβαις ναός Γρηγορίον τοϋ Θεολόγου
13
και δια ροδάκων πολλάκις πληρουμένας έ'λικας εξ ακάνθου, μεθ'ων ενίοτε ή έσχηματοποιη-
μένη κληματις συγχέεται ή αναμιγνύεται. ΚαΙ ώς δείγμα μεν της συνεχίσεως έν ταΐς
έλληνικαϊς χώραις της έ'λικος μετά φύλλων κισσοΰ και τοϋ σταυροϋ έν μέσω ελίκων κατά
τους είκονομαχικούς χρόνους παρέχομεν ένταϋθα δύο κιονόκρανα τοϋ Βυζαντινού Μουσείου
Αθηνών (είκ. 15-16), ών τό εν φέρει καΐ μονογράμματα 1, όσον άφορα δέ την διάταξιν των
κληματίδων καΐ ελίκων είς επιθήματα τοϋ 9ου αιώνος ή παράθεσις παλαιοχριστιανικού
επιθήματος έντετοιχισμένου είς παρεκκ/„ήσιον τοϋ καθολικοϋ της παρά τους πρόποδας τοϋ
Ύμηττοϋ κειμένης βυζαντινής μονής Καισαριανής (είκ 18) δεικνύει την συγγένειαν
αλλά καΐ τήν διαφοράν τής τεχνοτροπίας 3.
β') Ομοια γλυπτά άνευρεϋέντα κατά τάς
άνασκαφάς. Τμήιιατα τοϋ γλυπτοϋ άρχιτεκτονικοϋ
διακόσμου τοϋ ναϋδρίου άνευρέθησαν και κατά
τάς άνασκαφάς.
Οΰτως ήλθεν εις φώς τό κιονόκρανον τοϋ
διβήλου (είκ. 17), όπερ είναι ομοίως ίωνίζον
μεθ' ηνωμένου επιθήματος, φέροντος τον αυτόν
Οιάκοσμονπρός τά περιγραφέντα ανωτέρω έπιθή- 18' >Ε^ίϋνμ" χαλα^οτιαηκόν ίντιτο^σμένον
" εν παρίχχληοίφ τής Καισαριανής.
ματα των κιονίσκων τοϋ παράθυρου τής άψΐδος.
Όμοίως άνευρέθη και δεύτερον ίαινίζον κιονόκρανον (είκ. 19) μακρότερον (διαμ.
0.20 μ.), πιθανώς έκ διλόόου παραθύρου τοϋ
ναοϋ προερχόμενον, έ'χον έπι τοϋ λίαν εξέχον-
τος επιθήματος φοινικοειδές κόσμημα εις τό μέ-
σον και δύο άκανθοειδή κατά τάς γωνίας μετ'
έπιμελοϋς σχετικώς τέχνης είργασμένα. Τά δύο
κατ' έξοχήν παλαιοχριστιανικά ταϋτα θέματα,
άκανθος καΐ φοινικοειδή δεν έξέλιπον καθ' όλας
τάς έποχάς έκ τής βυζαντινής διακοσμητικής,
μετά τον 60ν όμως αιώνα δεν άποτελοϋσι πλέον
τά κυριαρχοϋντα θέματα. Τον αυτόν διάκοσμον
προς τό κιονόκρανοντής είκ. 19, όπως και τό
λίαν εξέχον σχήμα τοϋ επιθήματος αύτοϋ συναν-
τώμεν εις κιονόκρανα τής Αγίας Θεοδοσίας
Κωνσταντινουπόλεως,^ κτίσματος όμοίως τοϋ 9°" ΙίΚ ΚιονΛκρανον ίκ διλύβου ηαδαΜβΟ0 ταΰ „η;;δρ,-ου.
αιώνος τό αυτό δέ σχήμα τοϋ κιονοκράνου
μετά διακόσμου έκ σταυροϋ καΐ υδροβίων φύλλων βλέπομεν είς γλυπτά των Δελφών έκ
1 Τά μονογράμματα τοϋ κιονόκρανου άναγινιόσκονται: "Ομοια προς τό δείγμα τής είκ 18 παλαιοχριστια-
θεοιόκε βοήϋει Ειρήνη τοϋ Γηοα(;)- ιός έκ τής τέχνης των νικά επιθήματα άπόκεινται πολλά είς τί|\· αύλήν τοϋ Βυ-
δύνανται ταϋτα ν* άναχθιΰσιν εις τους περί τον 9ον αϊ. ζαντινοΰ Μουσείου Αθηνών έκ διαφόρων τόπων τής Έλ-
χρόνους πιϋανώτατα είς τήν έποχήν Ειρήνης τής ΆΟη- λάδος προερχόμενα (πρβλ Γ. Σωτηρίου. Όδηγόν Βυξαν-
ναίας 741-802), ήτις, ώς είναι γνωστόν παρέσχε πολλά τινού Μουσείου, Αθήναι, 1924 σελ. 11 κα'ι 1(1 ■ άφ' ετέρου
δείγματα εύνοιας είς τήν ίδιαιτέραν πατρίδα της και είς όμοίαν διάταξιν τής κληματίδος παρατηροϋμεν και είς Οω-
αύτήν αποδίδεται ή κτίσις πολλών έξαφανισθεισών έκκλη- ράκιον έν Μυστρί (Μίΐΐοΐ, ΜιβΙγ3, ε,ά. πίν 4?').
σιών έν Αθήναις- τ'άνωτέριο κιονόκρανα, προερχόμενα έξ 3 Μϊ11ίιΐ£6η. Βγζ&ηϋηθ ιϊΙπιγοΙιοβ ΐη ΟοιΓροΙ, ΙιΟΠ-
'ΛΟηνών ανήκον ίσως είς τοιαύτας εκκλησίας. (Ιοπ, 1912, είκ. 5δ.
Ό έν Θήβαις ναός Γρηγορίον τοϋ Θεολόγου
13
και δια ροδάκων πολλάκις πληρουμένας έ'λικας εξ ακάνθου, μεθ'ων ενίοτε ή έσχηματοποιη-
μένη κληματις συγχέεται ή αναμιγνύεται. ΚαΙ ώς δείγμα μεν της συνεχίσεως έν ταΐς
έλληνικαϊς χώραις της έ'λικος μετά φύλλων κισσοΰ και τοϋ σταυροϋ έν μέσω ελίκων κατά
τους είκονομαχικούς χρόνους παρέχομεν ένταϋθα δύο κιονόκρανα τοϋ Βυζαντινού Μουσείου
Αθηνών (είκ. 15-16), ών τό εν φέρει καΐ μονογράμματα 1, όσον άφορα δέ την διάταξιν των
κληματίδων καΐ ελίκων είς επιθήματα τοϋ 9ου αιώνος ή παράθεσις παλαιοχριστιανικού
επιθήματος έντετοιχισμένου είς παρεκκ/„ήσιον τοϋ καθολικοϋ της παρά τους πρόποδας τοϋ
Ύμηττοϋ κειμένης βυζαντινής μονής Καισαριανής (είκ 18) δεικνύει την συγγένειαν
αλλά καΐ τήν διαφοράν τής τεχνοτροπίας 3.
β') Ομοια γλυπτά άνευρεϋέντα κατά τάς
άνασκαφάς. Τμήιιατα τοϋ γλυπτοϋ άρχιτεκτονικοϋ
διακόσμου τοϋ ναϋδρίου άνευρέθησαν και κατά
τάς άνασκαφάς.
Οΰτως ήλθεν εις φώς τό κιονόκρανον τοϋ
διβήλου (είκ. 17), όπερ είναι ομοίως ίωνίζον
μεθ' ηνωμένου επιθήματος, φέροντος τον αυτόν
Οιάκοσμονπρός τά περιγραφέντα ανωτέρω έπιθή- 18' >Ε^ίϋνμ" χαλα^οτιαηκόν ίντιτο^σμένον
" εν παρίχχληοίφ τής Καισαριανής.
ματα των κιονίσκων τοϋ παράθυρου τής άψΐδος.
Όμοίως άνευρέθη και δεύτερον ίαινίζον κιονόκρανον (είκ. 19) μακρότερον (διαμ.
0.20 μ.), πιθανώς έκ διλόόου παραθύρου τοϋ
ναοϋ προερχόμενον, έ'χον έπι τοϋ λίαν εξέχον-
τος επιθήματος φοινικοειδές κόσμημα εις τό μέ-
σον και δύο άκανθοειδή κατά τάς γωνίας μετ'
έπιμελοϋς σχετικώς τέχνης είργασμένα. Τά δύο
κατ' έξοχήν παλαιοχριστιανικά ταϋτα θέματα,
άκανθος καΐ φοινικοειδή δεν έξέλιπον καθ' όλας
τάς έποχάς έκ τής βυζαντινής διακοσμητικής,
μετά τον 60ν όμως αιώνα δεν άποτελοϋσι πλέον
τά κυριαρχοϋντα θέματα. Τον αυτόν διάκοσμον
προς τό κιονόκρανοντής είκ. 19, όπως και τό
λίαν εξέχον σχήμα τοϋ επιθήματος αύτοϋ συναν-
τώμεν εις κιονόκρανα τής Αγίας Θεοδοσίας
Κωνσταντινουπόλεως,^ κτίσματος όμοίως τοϋ 9°" ΙίΚ ΚιονΛκρανον ίκ διλύβου ηαδαΜβΟ0 ταΰ „η;;δρ,-ου.
αιώνος τό αυτό δέ σχήμα τοϋ κιονοκράνου
μετά διακόσμου έκ σταυροϋ καΐ υδροβίων φύλλων βλέπομεν είς γλυπτά των Δελφών έκ
1 Τά μονογράμματα τοϋ κιονόκρανου άναγινιόσκονται: "Ομοια προς τό δείγμα τής είκ 18 παλαιοχριστια-
θεοιόκε βοήϋει Ειρήνη τοϋ Γηοα(;)- ιός έκ τής τέχνης των νικά επιθήματα άπόκεινται πολλά είς τί|\· αύλήν τοϋ Βυ-
δύνανται ταϋτα ν* άναχθιΰσιν εις τους περί τον 9ον αϊ. ζαντινοΰ Μουσείου Αθηνών έκ διαφόρων τόπων τής Έλ-
χρόνους πιϋανώτατα είς τήν έποχήν Ειρήνης τής ΆΟη- λάδος προερχόμενα (πρβλ Γ. Σωτηρίου. Όδηγόν Βυξαν-
ναίας 741-802), ήτις, ώς είναι γνωστόν παρέσχε πολλά τινού Μουσείου, Αθήναι, 1924 σελ. 11 κα'ι 1(1 ■ άφ' ετέρου
δείγματα εύνοιας είς τήν ίδιαιτέραν πατρίδα της και είς όμοίαν διάταξιν τής κληματίδος παρατηροϋμεν και είς Οω-
αύτήν αποδίδεται ή κτίσις πολλών έξαφανισθεισών έκκλη- ράκιον έν Μυστρί (Μίΐΐοΐ, ΜιβΙγ3, ε,ά. πίν 4?').
σιών έν Αθήναις- τ'άνωτέριο κιονόκρανα, προερχόμενα έξ 3 Μϊ11ίιΐ£6η. Βγζ&ηϋηθ ιϊΙπιγοΙιοβ ΐη ΟοιΓροΙ, ΙιΟΠ-
'ΛΟηνών ανήκον ίσως είς τοιαύτας εκκλησίας. (Ιοπ, 1912, είκ. 5δ.