DOI article:
Euangelidēs, Dēmētrios E.: Epitymbioi stēlai tēs Samou
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0092
82
άνθέμιΰν εις την προτελευταίαν δεκάδα τοϋ αιώνος, ή μαρμάρινη στήλη ί)' άνήκη εις τα
τέλη αυτού πλησιέστερα Αίγίνης άκρωτήριον. Την χρονολογίαν
ταύτην υποβάλλει καΐ ή χρήσις τοϋ μαρμάρου, ην παρατηροΰμεν και έν τω νεωτέρα» Ήραίω
(Υποβοηο, Εγ81θγ νοιΊ. Ββποΐιί α. 1 9).
Την τελειωτικήν αυτών έμφάνισιν παρεϊχον αί στήλαι, δταν έλάμβανον και την
γραπτήν αυτών διακόσμησιν. Και ούδέν μεν ίχνος χρώματος έσώθη επί Σαμίων στηλών,
άλλ' είναι βέβαιον δτι ουδέποτε έλειπε τοϋτο. Έπί της έξ Αττικής Ιωνικής στήλης τής
Ν. Υόρκης (Α. δ, Α. 1922 σ. 267) παρετηρήθησαν πράγματι χρώματα. Τό έπί τής πρόσ-
θιας επιφανείας άνθος λωτοϋ εΐχε τά μέν έξοοτερικά φύλλα δια 'κυανοϋ χρώματος δεδηλω-
μένα, τό δέ μέσον δι' ερυθρού- οι οφθαλμοί τών ελίκων ήσαν κυανοί εντός ερυθρού περι-
γράμματος. δΓ ου χρώματος ήσαν έσχεδιασμέναι και αί έλικες έπί τοϋ λευκού μαρμάρου.
Αναλόγως πρέπει νά ύποθέσωμεν δτι θά ήσαν χρωματισμένα και τά έπί τών Σαμίών στη-
λών κοσμήματα, αί έ'λικες δι' ερυθράς γραμμής κατά τό περίγραμμα απτών, ώς και οί ρό-
δακες τών οφθαλμών τών ελίκων, ών τά μικρά πέταλα διά κυανοϋ και ερυθρού εναλλάξ,
επίσης τοϋ υπό τάς έλικας λοοτοϋ τά μέν άκρα φύλλα διά κυανοϋ, τό δέ μέσον δι' ερυθρού.
Αναμφισβητήτως και τοϋ άνΟεμίου τά. φύλλα ήσαν διά χρώματος εφοδιασμένα, τό μέν
κορυφαΐον φύλλον δι' ερυθρού, ώστε μετά τοϋ μέσου ερυθρού φύλλου τοϋ λωτού κάτω
νά τονίζεται επαρκώς δ άξων τής στέψεως, εκατέρωθεν δ' αύτοϋ διά κυανοϋ και έρυ-
θροϋ εναλλάξ τά. λοιπά φύλλα. (Ίδέαν τινά. δύναται νά παράσχη ή διά. λευκού και μέ-
λανος άναπαράστασις τής στήλης είκ. 11 έν «ΙοΙΙοδ, Ρο1γ1ίχαΐ68 έν άρχή υπό Κπβοΐιβη).
Αί στήλαι αύται ένεπήγνυντο κατά πάσαν πιθανότητα εντός τής γης άνευ ιδίας
βάσεχος, διότι ουδέν ίχνος ευρέθη ένδεικνύον τοϋτο, έκτος δταν ίδρύοντο έπί βράχων, δπου
καί σ ρζονται τόρμοι προς στερέωσιν στηλών. Τό ακριβές αυτών ΰψος δεν γνωρίζομεν.
Ώς καί δ Βαβ1ι1;ια (ενθ. άν. σ. 152) παρατηρεί, άν έσφζοντο αί στέψεις τών μεγαλυτέρων
στηλών, αύται θά ήσαν τουλάχιστον 1,25 μ. ύψηλαί.
Ούτω πολύχρωμοι καί ραδιναί ύψοϋντο έπί τών τάφων αί στήλαι φαιδρύνουσαι
διά. τών ζωηρών αυτών χρωμάτων τό πένθιμον περιβάλλον.
ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ
Άλλα δεν ήσαν ό μόνος κόσμος τών τάφων αί στήλαι. Ύπήρχον καί άγάλματα
νεκρών έπί βάθρων ή κιόνων ιστάμενα, οία ευρέθησαν καί κατά τάς υπό Βοοίιίαιι ανασκα-
φές (πρβ. Α.Μ. 1900 σ. 149 έξΛ Προς τούτοις μικροί κυβικοί λίθοι λήγοντες άνω εις
κυμάτιον μετ' άβακος ήσαν κατεσπαρμένοι χρησιμεύοντες ώς βωμοί ή τράπεζαι προσφορών.
Έκ τοιούτου βωμού φρονώ δτι προέρχονται τεμάχια πώρου ευρεθέντα έν τή νεκροπόλει
ταύτη. Ταύτα άποτελούσι τό άνω μέρος κορωνίδος έκ μαλακού λευκού πώρου, τέσσαρα
τό δλον συνανήκοντα (είκ 13). "Ανω υπάρχει ?ι.εία ταινία ή πλίνθος καί ύπ' αυτήν κυμά-
τιον ωών επιμήκους σχήματος έξακολουΟοϋν καί κατά τάς πλαγίας πλευράς, τής γωνίας
πληρουμένης υπό άπλοϋ λογχοειδοϋς φύλου ολοκλήρου μεταξύ τών δύο εκατέρωθεν φών
τών πλευρών κατ' άρχαϊκόν τρόπον. Ύπό τό κυμάτιον τούτο υπάρχει έ'τερον μικρύτερον
ωσαύτως υπό φών κεκοσμημένον. Τό ΰψος αυτού ήτο 0,025 κατά την στιγμήν τής εύρέ-
σεους μετρηθεν αμέσως κατά τάς σημειώσεις μου, νΰν μή σωζόμενον τελείως άποτριβέν
άνθέμιΰν εις την προτελευταίαν δεκάδα τοϋ αιώνος, ή μαρμάρινη στήλη ί)' άνήκη εις τα
τέλη αυτού πλησιέστερα Αίγίνης άκρωτήριον. Την χρονολογίαν
ταύτην υποβάλλει καΐ ή χρήσις τοϋ μαρμάρου, ην παρατηροΰμεν και έν τω νεωτέρα» Ήραίω
(Υποβοηο, Εγ81θγ νοιΊ. Ββποΐιί α. 1 9).
Την τελειωτικήν αυτών έμφάνισιν παρεϊχον αί στήλαι, δταν έλάμβανον και την
γραπτήν αυτών διακόσμησιν. Και ούδέν μεν ίχνος χρώματος έσώθη επί Σαμίων στηλών,
άλλ' είναι βέβαιον δτι ουδέποτε έλειπε τοϋτο. Έπί της έξ Αττικής Ιωνικής στήλης τής
Ν. Υόρκης (Α. δ, Α. 1922 σ. 267) παρετηρήθησαν πράγματι χρώματα. Τό έπί τής πρόσ-
θιας επιφανείας άνθος λωτοϋ εΐχε τά μέν έξοοτερικά φύλλα δια 'κυανοϋ χρώματος δεδηλω-
μένα, τό δέ μέσον δι' ερυθρού- οι οφθαλμοί τών ελίκων ήσαν κυανοί εντός ερυθρού περι-
γράμματος. δΓ ου χρώματος ήσαν έσχεδιασμέναι και αί έλικες έπί τοϋ λευκού μαρμάρου.
Αναλόγως πρέπει νά ύποθέσωμεν δτι θά ήσαν χρωματισμένα και τά έπί τών Σαμίών στη-
λών κοσμήματα, αί έ'λικες δι' ερυθράς γραμμής κατά τό περίγραμμα απτών, ώς και οί ρό-
δακες τών οφθαλμών τών ελίκων, ών τά μικρά πέταλα διά κυανοϋ και ερυθρού εναλλάξ,
επίσης τοϋ υπό τάς έλικας λοοτοϋ τά μέν άκρα φύλλα διά κυανοϋ, τό δέ μέσον δι' ερυθρού.
Αναμφισβητήτως και τοϋ άνΟεμίου τά. φύλλα ήσαν διά χρώματος εφοδιασμένα, τό μέν
κορυφαΐον φύλλον δι' ερυθρού, ώστε μετά τοϋ μέσου ερυθρού φύλλου τοϋ λωτού κάτω
νά τονίζεται επαρκώς δ άξων τής στέψεως, εκατέρωθεν δ' αύτοϋ διά κυανοϋ και έρυ-
θροϋ εναλλάξ τά. λοιπά φύλλα. (Ίδέαν τινά. δύναται νά παράσχη ή διά. λευκού και μέ-
λανος άναπαράστασις τής στήλης είκ. 11 έν «ΙοΙΙοδ, Ρο1γ1ίχαΐ68 έν άρχή υπό Κπβοΐιβη).
Αί στήλαι αύται ένεπήγνυντο κατά πάσαν πιθανότητα εντός τής γης άνευ ιδίας
βάσεχος, διότι ουδέν ίχνος ευρέθη ένδεικνύον τοϋτο, έκτος δταν ίδρύοντο έπί βράχων, δπου
καί σ ρζονται τόρμοι προς στερέωσιν στηλών. Τό ακριβές αυτών ΰψος δεν γνωρίζομεν.
Ώς καί δ Βαβ1ι1;ια (ενθ. άν. σ. 152) παρατηρεί, άν έσφζοντο αί στέψεις τών μεγαλυτέρων
στηλών, αύται θά ήσαν τουλάχιστον 1,25 μ. ύψηλαί.
Ούτω πολύχρωμοι καί ραδιναί ύψοϋντο έπί τών τάφων αί στήλαι φαιδρύνουσαι
διά. τών ζωηρών αυτών χρωμάτων τό πένθιμον περιβάλλον.
ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ
Άλλα δεν ήσαν ό μόνος κόσμος τών τάφων αί στήλαι. Ύπήρχον καί άγάλματα
νεκρών έπί βάθρων ή κιόνων ιστάμενα, οία ευρέθησαν καί κατά τάς υπό Βοοίιίαιι ανασκα-
φές (πρβ. Α.Μ. 1900 σ. 149 έξΛ Προς τούτοις μικροί κυβικοί λίθοι λήγοντες άνω εις
κυμάτιον μετ' άβακος ήσαν κατεσπαρμένοι χρησιμεύοντες ώς βωμοί ή τράπεζαι προσφορών.
Έκ τοιούτου βωμού φρονώ δτι προέρχονται τεμάχια πώρου ευρεθέντα έν τή νεκροπόλει
ταύτη. Ταύτα άποτελούσι τό άνω μέρος κορωνίδος έκ μαλακού λευκού πώρου, τέσσαρα
τό δλον συνανήκοντα (είκ 13). "Ανω υπάρχει ?ι.εία ταινία ή πλίνθος καί ύπ' αυτήν κυμά-
τιον ωών επιμήκους σχήματος έξακολουΟοϋν καί κατά τάς πλαγίας πλευράς, τής γωνίας
πληρουμένης υπό άπλοϋ λογχοειδοϋς φύλου ολοκλήρου μεταξύ τών δύο εκατέρωθεν φών
τών πλευρών κατ' άρχαϊκόν τρόπον. Ύπό τό κυμάτιον τούτο υπάρχει έ'τερον μικρύτερον
ωσαύτως υπό φών κεκοσμημένον. Τό ΰψος αυτού ήτο 0,025 κατά την στιγμήν τής εύρέ-
σεους μετρηθεν αμέσως κατά τάς σημειώσεις μου, νΰν μή σωζόμενον τελείως άποτριβέν