DOI Artikel:
Zengelēs, Kōnstantinos D.: Paratērēseis peri tōn ek brounzou archaiōn antikeimenōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0105
95
τριβής χοϋ ελάσματος δι' ύγροϋ τινός ή λιπώδους σιόματος τή βοήθεια ψήκτρας ή υφά-
σματος. Ανεζήτησα τοιαύτας γραμμάς και έπι των Δωδωναίων αντικειμένων, δοα έδεί-
ανυον τοιαύτην στιλπνήν πάτιναν, και δντως παρετήρησα τοιαύτας, εί καΐ όλιγωτέρας, είς
πλείστα έκ τούτων.
Άλλα πολύ καταφανέστερα ιχνη μηχανικής επεξεργασίας διαφυγόντα την προσο-
χή ν τοϋ ΕβοΙιαΙ φαίνονται ακριβώς επί τοΰ ύπ' αύτοϋ περιγραφέντος αγαλματίου τής
Αφροδίτης. Είναι πολλά και ίδάος κατά τον λαιμόν και τό άπόπτυγμα. Αί γραμμαΐ
αύται και δια γυμνοΰ οφθαλμού δραταί παχεϊαι, καταφανώς έσχηματίσΟησαν διά χρωστήρος
επανειλημμένως έπι τής επιφανείας τοΰ αντικειμένου έπιφερΟέντος. Εΐνε ακριβώς δμοιαι
μέ τάς παρατηρουμένας έπι τών έλαιοχρωματισμένων Ουρών λ. χ , παραθύρων κτλ.
Άλλα και άλλα τινα μή σημειούμενα υπό τοϋ Σθοίιαΐ εΐνε άξια Ιδίας προσοχής.
Τά κάτω τής όσφύος μέρη διετήρησαν μείζονα δμοιομορφίαν. "Εχουν χρώμα βαθύ μαλα-
χιτοπράσινον, σπανίως απαντών ε'ις αρχαίους βρούνζους, καΐ μάλισταοΰτω όμοιομόρφως,
και στιλπνόν ώς άπό σμάλτου* τδ όέ πλέον άξιοσημείωτον εΐνε δτι τοϋτο άποτελείται άπό
σειράς πτυχών βαθειών, αϊτινες και αδται τδ αύτδ χρώμα έχουν και ομοίως άποστίλΟουν.
Εΐνε γνωστόν δτι κατά την διά χρόνου φθοράν τών έκ βρούνζου και οιουδήποτε μετάλ-
λου ή κράματος διό της επιδράσεως τών συνήθων άτμοσφαιρικών ή άλλων παραγόντων,
ή φθορά είς τάς πτυχάς εΐνε βαΟυτέρα και ή σχηματιζόμενη πάτινα διάφορος κατά τε τδ
πά/ος καί, προκειμένου περ! βαθείας πτυχής, και κατά τδ χρώμα συνήθως, καΟ'όσον έπι
τών κοίλων μερών άποτίΟεται εύκολώτερον και προσφύεται ή υγρασία.
Προσθέτω είς ταΰτα δτι και ε'ις τδν /.αιμδν και τους βραχίονας διαφαίνεται δ
7ΐτών έκ λεπτότατου κεντήματος άποτελούμενος. Τούτου και ή παραμικροτέρα λεπτομέ-
σει αποτελείται έκ τοιαύτης πατίνας. Φρονοϋ[ΐεν δτι Οά ήτο αδύνατον αν αύτη δεν κατε-
■σκευάσθη τεχνητώς οΰτιο πως και καλλιτεχνικώς ομοιόμορφος ν' άπεσοδεΐτο ή βαθυτέρα
προσβολή τοΰ μετάλλου, καί νά ήδύναντο ουτω καλώς νά διατηρηθώσι τά λεπτεπίλεπτα
ταΰτα νημάτια. Φυσικόν Οά ήτο νά έφθείροντο βαθέως καί μετεβάλλοντο τελείως είς
ΐΰθρυπτον κονιώδη πάτιναν.
Άλλά διά τίνας λόγους οί αρχαίοι κατεσκεύαζον—οσάκις κατεσκεύαζον—τοιαύτην
τεχνητήν πάτιναν; Κατά τήν γνώμην ημών διά δύο λόγους:
Ιον Καλλιτεχνικούς. Εΐνε φυσικόν έν τή έξαιρετική έξελίξει της καλλιτεχνικής
κατεργασίας τοΰ βρούνζου, δτι τά διάφορα ειδικά έργαστήρια έπεζήτουν τήν παρασκευήν
καί ποικιλίας τινός ειδών βρούνζου. Τοΰτο έπετυγχάνετο διά τής διαφόρου συνΟέσειος
τοΰ βρούνζου ώς έ* τε τών άναλύσεοον καί διαφόρων χωρίων τοΰ Πλινίου συν τοις
«λλοις εξάγεται. Οΰτω άναφέρεται δτι 1 έκ χαλκού τής Κύπρου άνα[ΐε[ΐιγ|ΐένου μετά
μολύβδου κατεσκεύαζον κράμα πορφυρόχρουν, έξ ου οι Ρωμαίοι τεχνΐται κατεσκεύαζον τας
έσθήτας τών ανδριάντων επισήμων Ρωμαίων, αΐτινες ώς γνωστόν ήσαν περιπόρφυροι.
Έπετυγχάνετο ούχ ήττον και δι' έπιχρίσεως εξωτερικής τών καλλιτέχνημάτο)ν καί άπετέλει
εις διαφόρους έποχας συρμόν. Ουτω δ Πλίνιος εκφράζει τήν άπορίαν του διότι έδαφόν
ποτε τους ανδριάντας μελανούς ώς άπό πίσσης, όπερ λέγει δτι εΐνε τόσω μάλλον παράδο-
,ξον καθ' δσον βραδύτερον τους έπεχρυσουν Κ
1 ΡΠη. Ν. Η. XXXIV. 20.
2 ΡΠη. αύΓ. XXXIV 9.
τριβής χοϋ ελάσματος δι' ύγροϋ τινός ή λιπώδους σιόματος τή βοήθεια ψήκτρας ή υφά-
σματος. Ανεζήτησα τοιαύτας γραμμάς και έπι των Δωδωναίων αντικειμένων, δοα έδεί-
ανυον τοιαύτην στιλπνήν πάτιναν, και δντως παρετήρησα τοιαύτας, εί καΐ όλιγωτέρας, είς
πλείστα έκ τούτων.
Άλλα πολύ καταφανέστερα ιχνη μηχανικής επεξεργασίας διαφυγόντα την προσο-
χή ν τοϋ ΕβοΙιαΙ φαίνονται ακριβώς επί τοΰ ύπ' αύτοϋ περιγραφέντος αγαλματίου τής
Αφροδίτης. Είναι πολλά και ίδάος κατά τον λαιμόν και τό άπόπτυγμα. Αί γραμμαΐ
αύται και δια γυμνοΰ οφθαλμού δραταί παχεϊαι, καταφανώς έσχηματίσΟησαν διά χρωστήρος
επανειλημμένως έπι τής επιφανείας τοΰ αντικειμένου έπιφερΟέντος. Εΐνε ακριβώς δμοιαι
μέ τάς παρατηρουμένας έπι τών έλαιοχρωματισμένων Ουρών λ. χ , παραθύρων κτλ.
Άλλα και άλλα τινα μή σημειούμενα υπό τοϋ Σθοίιαΐ εΐνε άξια Ιδίας προσοχής.
Τά κάτω τής όσφύος μέρη διετήρησαν μείζονα δμοιομορφίαν. "Εχουν χρώμα βαθύ μαλα-
χιτοπράσινον, σπανίως απαντών ε'ις αρχαίους βρούνζους, καΐ μάλισταοΰτω όμοιομόρφως,
και στιλπνόν ώς άπό σμάλτου* τδ όέ πλέον άξιοσημείωτον εΐνε δτι τοϋτο άποτελείται άπό
σειράς πτυχών βαθειών, αϊτινες και αδται τδ αύτδ χρώμα έχουν και ομοίως άποστίλΟουν.
Εΐνε γνωστόν δτι κατά την διά χρόνου φθοράν τών έκ βρούνζου και οιουδήποτε μετάλ-
λου ή κράματος διό της επιδράσεως τών συνήθων άτμοσφαιρικών ή άλλων παραγόντων,
ή φθορά είς τάς πτυχάς εΐνε βαΟυτέρα και ή σχηματιζόμενη πάτινα διάφορος κατά τε τδ
πά/ος καί, προκειμένου περ! βαθείας πτυχής, και κατά τδ χρώμα συνήθως, καΟ'όσον έπι
τών κοίλων μερών άποτίΟεται εύκολώτερον και προσφύεται ή υγρασία.
Προσθέτω είς ταΰτα δτι και ε'ις τδν /.αιμδν και τους βραχίονας διαφαίνεται δ
7ΐτών έκ λεπτότατου κεντήματος άποτελούμενος. Τούτου και ή παραμικροτέρα λεπτομέ-
σει αποτελείται έκ τοιαύτης πατίνας. Φρονοϋ[ΐεν δτι Οά ήτο αδύνατον αν αύτη δεν κατε-
■σκευάσθη τεχνητώς οΰτιο πως και καλλιτεχνικώς ομοιόμορφος ν' άπεσοδεΐτο ή βαθυτέρα
προσβολή τοΰ μετάλλου, καί νά ήδύναντο ουτω καλώς νά διατηρηθώσι τά λεπτεπίλεπτα
ταΰτα νημάτια. Φυσικόν Οά ήτο νά έφθείροντο βαθέως καί μετεβάλλοντο τελείως είς
ΐΰθρυπτον κονιώδη πάτιναν.
Άλλά διά τίνας λόγους οί αρχαίοι κατεσκεύαζον—οσάκις κατεσκεύαζον—τοιαύτην
τεχνητήν πάτιναν; Κατά τήν γνώμην ημών διά δύο λόγους:
Ιον Καλλιτεχνικούς. Εΐνε φυσικόν έν τή έξαιρετική έξελίξει της καλλιτεχνικής
κατεργασίας τοΰ βρούνζου, δτι τά διάφορα ειδικά έργαστήρια έπεζήτουν τήν παρασκευήν
καί ποικιλίας τινός ειδών βρούνζου. Τοΰτο έπετυγχάνετο διά τής διαφόρου συνΟέσειος
τοΰ βρούνζου ώς έ* τε τών άναλύσεοον καί διαφόρων χωρίων τοΰ Πλινίου συν τοις
«λλοις εξάγεται. Οΰτω άναφέρεται δτι 1 έκ χαλκού τής Κύπρου άνα[ΐε[ΐιγ|ΐένου μετά
μολύβδου κατεσκεύαζον κράμα πορφυρόχρουν, έξ ου οι Ρωμαίοι τεχνΐται κατεσκεύαζον τας
έσθήτας τών ανδριάντων επισήμων Ρωμαίων, αΐτινες ώς γνωστόν ήσαν περιπόρφυροι.
Έπετυγχάνετο ούχ ήττον και δι' έπιχρίσεως εξωτερικής τών καλλιτέχνημάτο)ν καί άπετέλει
εις διαφόρους έποχας συρμόν. Ουτω δ Πλίνιος εκφράζει τήν άπορίαν του διότι έδαφόν
ποτε τους ανδριάντας μελανούς ώς άπό πίσσης, όπερ λέγει δτι εΐνε τόσω μάλλον παράδο-
,ξον καθ' δσον βραδύτερον τους έπεχρυσουν Κ
1 ΡΠη. Ν. Η. XXXIV. 20.
2 ΡΠη. αύΓ. XXXIV 9.