DOI Artikel:
Zengelēs, Kōnstantinos D.: Paratērēseis peri tōn ek brounzou archaiōn antikeimenōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14363#0110
100
Κωνσταντίνου Ζέγγελη
αε 1924
Τήν άσθένειαν αυτήν των βρούνζων παρετήρησαν και «μελέτησαν πολλοί. Μεταξύ
των πρώτων ό πολύς χημικός ΒθΐΊ,ΙιβΙοί. Ό ΒθΐΊΐιβΙοί λέγει δτι ή πάτινα αΰτη έ'χει τήν
σύστασιν άτακαμίτου, δηλ. όξυχλωριούχου χαλκοΰ, και αναπτύσσει δια σειράς τύπων τάς
χημικάς αλλοιώσεις, άς βαθμηδόν φέρει προς τό έσωτερικόν τοϋ βρούνζου. Ό Ρόζεμ-
6εργ αποκρούει τήν έξήγησιν αύτοϋ καθ' δσον άναλύσας τά τελικά προϊόντα της άπο-
συνθέσεως, εύρε ταϋτα έν πολλοίς διάφορα των ών δια της θεωρίας τοϋ ΒθγΙΙιθΙοϊ προε-
βλέποντο, μεταξύ δε τούτοον εύρε καΐ χλωριοΰχον νάτριον.
ΈπΙ τούτοις οφείλω νά παρατηρήσω δτι ή ταχεία φθορά δέν δύναται να έξη γη θτ)
διά της επιδράσεως μόνον των διαφόρων χημικών σωμάτων, άτινα έν τη γΓ] τό άντικείμε-
νον Οά συνάντηση καΐ δέν αρκεί, ώς έγένετο υπό τοϋ ΒβΓίΙιβΙοι και άλλων, νά ληφθη
ύπ' όψιν μόνον ό χαλκός τοϋ κράματος, αλλά και τά άλλα συστατικά τοϋ βρούνζου, ιδία
δ κασσίτερος, δστις εις τά δύο αύτά αγαλμάτια είχε πολ,ύ περισσότερον αύτύς προσβληθη
ιδιαιτέρως μεταβληθείς εις κασσιτερικόν οξύ. Αί άντιδράσεις γίνονται επομένως μεταξύ·
πολλών παραγόντων, τουτέστιν άφ' ενός των συστατικών τοϋ βρούνζου, άφ' ετέρου τών έν
διαλύσει ουσιών και ιδία τοϋ χλωριούχου νατρίου, αϊτινες τον προσβάλλουν και έκ τρίτου-
τοΰ οξυγόνου και διοξειδίου τοϋ άνθρακος. Δέν είνε δυνατόν επομένως ν' άποδοθώσι διά
χημικών τύπων, ποικίλουσαι πο?α> εκάστοτε αναλόγως τών συστατικών τοϋ βρούνζου και
τών λοιπών συνθηκών. Κατά τήν γνώμην μου κατά τήν έπίδρασιν τοΰ έν τω ϋδατι διαλε-
λυμένου χλωριούχου νατρίου, τοϋ οξυγόνου και τοϋ ανθρακικού οξέος οΐτινες είνε οι κύριοι
παράγοντες τοϋ σχηματισμού της τοιαύτης πατίνας, ιιεγίστην σημασίαν έχει ή παρουσία
και τών λοιπών μετάλλων, άτινα μετά τοϋ χαλκού αποτελούν έν τω διαλύματι τοϋ χλω-
ριούχου νατρίου τοπικά ηλεκτρικά στοιχεία και επιταχύνουν τήν προσβολήν σημαντικώ-
τατα. Ούτω εις τό κράμα χαλκοΰ — κασσιτέρου, ο κασσίτερος άποτελών τό ήλεκτροθετικώ-
τερον μέταλλον όξειδοϋται πολύ ταχύτερον. Τοΰτο άλλως τε απέδειξε και ή σύστασις της
πατίνας τών αγαλματίων της Σάμου. Όμοίως ένεργοΰσιν και ό μόλυβδος και υ ψευδάρ-
γυρος και άλλα πλείστα μέταλλα περιεχόμενα εις μικροτέρας ή καΐ μεγαλυτέρας ποσότη-
της έν τω κράματι.
Ούτω δυνάμεθα ν' άποφανθώμεν δτι ή διαβρωτική αΰτη πάτινα ή προκαλοΰσα τήν
λέπραν τών βρούνζων είνε όξυχλωριούχος χαλκός μετ' ανθρακικού χαλκοΰ, σχηματιζό-
μενη δπου άλας μαγειρικόν διά χρόνου έπέδρασεν εις αντικείμενα έκ βρούνζου έν τη γη
τεθαμμένα, συγχρόνως δε και άήρ. Έκτος της συνήθους άνοικτοπρασίνου πατίνας, δύναται
δπου έπέδρασε πολύ τό άνθρακικόν οξύ της ατμοσφαίρας νά σχηματισθη και ανοικτό-
κυανός πάτινα. Υπάρχει επίσης και πάτινα άμικονιοΰχος κυανή- αυτί] σχηματίζεται υπό
τάς καταλλήλους συνθήκας έν θερμαϊς χώραις ώς έν Αίγύπτω, εις τους βρούνζους της.
οποίας κα.1 άπαντα.
ΔιατΙ εις τά δύο άγαλμάτια της Σάμου τοιαύτη και τόσον διαβρωτική πάτινα έσχη-
ματίσθη είνε εϋκολον νά έξηγήσωμεν λαμβάνοντες ύπ' όψιν τός συνθήκας, ύφ' άς τά άγαλ-
μάτια εύρίσκοντο.
Ταύτα κατά τάς πληροφορίας, άς είχε τήν καλωσύνην νά μοι δώση ό κ. ΒιιβοΙιογ,
ευρέθησαν μετ' άλλων αντικειμένων τεθαμμένα παρά τό ιερόν της "Ηρας έν Σάμω εις
λάκκον, ώς ε'ιθίζετο νά γίνεται τοΰτο κατά τήν άνέγερσιν νέων ιερών, τιθέμενων, παν-
τοίων άφιερωμάτων εντός λάκκου. Ό λάκκος ούτος ευρίσκεται ύπό τήν στάθμην της.
Κωνσταντίνου Ζέγγελη
αε 1924
Τήν άσθένειαν αυτήν των βρούνζων παρετήρησαν και «μελέτησαν πολλοί. Μεταξύ
των πρώτων ό πολύς χημικός ΒθΐΊ,ΙιβΙοί. Ό ΒθΐΊΐιβΙοί λέγει δτι ή πάτινα αΰτη έ'χει τήν
σύστασιν άτακαμίτου, δηλ. όξυχλωριούχου χαλκοΰ, και αναπτύσσει δια σειράς τύπων τάς
χημικάς αλλοιώσεις, άς βαθμηδόν φέρει προς τό έσωτερικόν τοϋ βρούνζου. Ό Ρόζεμ-
6εργ αποκρούει τήν έξήγησιν αύτοϋ καθ' δσον άναλύσας τά τελικά προϊόντα της άπο-
συνθέσεως, εύρε ταϋτα έν πολλοίς διάφορα των ών δια της θεωρίας τοϋ ΒθγΙΙιθΙοϊ προε-
βλέποντο, μεταξύ δε τούτοον εύρε καΐ χλωριοΰχον νάτριον.
ΈπΙ τούτοις οφείλω νά παρατηρήσω δτι ή ταχεία φθορά δέν δύναται να έξη γη θτ)
διά της επιδράσεως μόνον των διαφόρων χημικών σωμάτων, άτινα έν τη γΓ] τό άντικείμε-
νον Οά συνάντηση καΐ δέν αρκεί, ώς έγένετο υπό τοϋ ΒβΓίΙιβΙοι και άλλων, νά ληφθη
ύπ' όψιν μόνον ό χαλκός τοϋ κράματος, αλλά και τά άλλα συστατικά τοϋ βρούνζου, ιδία
δ κασσίτερος, δστις εις τά δύο αύτά αγαλμάτια είχε πολ,ύ περισσότερον αύτύς προσβληθη
ιδιαιτέρως μεταβληθείς εις κασσιτερικόν οξύ. Αί άντιδράσεις γίνονται επομένως μεταξύ·
πολλών παραγόντων, τουτέστιν άφ' ενός των συστατικών τοϋ βρούνζου, άφ' ετέρου τών έν
διαλύσει ουσιών και ιδία τοϋ χλωριούχου νατρίου, αϊτινες τον προσβάλλουν και έκ τρίτου-
τοΰ οξυγόνου και διοξειδίου τοϋ άνθρακος. Δέν είνε δυνατόν επομένως ν' άποδοθώσι διά
χημικών τύπων, ποικίλουσαι πο?α> εκάστοτε αναλόγως τών συστατικών τοϋ βρούνζου και
τών λοιπών συνθηκών. Κατά τήν γνώμην μου κατά τήν έπίδρασιν τοΰ έν τω ϋδατι διαλε-
λυμένου χλωριούχου νατρίου, τοϋ οξυγόνου και τοϋ ανθρακικού οξέος οΐτινες είνε οι κύριοι
παράγοντες τοϋ σχηματισμού της τοιαύτης πατίνας, ιιεγίστην σημασίαν έχει ή παρουσία
και τών λοιπών μετάλλων, άτινα μετά τοϋ χαλκού αποτελούν έν τω διαλύματι τοϋ χλω-
ριούχου νατρίου τοπικά ηλεκτρικά στοιχεία και επιταχύνουν τήν προσβολήν σημαντικώ-
τατα. Ούτω εις τό κράμα χαλκοΰ — κασσιτέρου, ο κασσίτερος άποτελών τό ήλεκτροθετικώ-
τερον μέταλλον όξειδοϋται πολύ ταχύτερον. Τοΰτο άλλως τε απέδειξε και ή σύστασις της
πατίνας τών αγαλματίων της Σάμου. Όμοίως ένεργοΰσιν και ό μόλυβδος και υ ψευδάρ-
γυρος και άλλα πλείστα μέταλλα περιεχόμενα εις μικροτέρας ή καΐ μεγαλυτέρας ποσότη-
της έν τω κράματι.
Ούτω δυνάμεθα ν' άποφανθώμεν δτι ή διαβρωτική αΰτη πάτινα ή προκαλοΰσα τήν
λέπραν τών βρούνζων είνε όξυχλωριούχος χαλκός μετ' ανθρακικού χαλκοΰ, σχηματιζό-
μενη δπου άλας μαγειρικόν διά χρόνου έπέδρασεν εις αντικείμενα έκ βρούνζου έν τη γη
τεθαμμένα, συγχρόνως δε και άήρ. Έκτος της συνήθους άνοικτοπρασίνου πατίνας, δύναται
δπου έπέδρασε πολύ τό άνθρακικόν οξύ της ατμοσφαίρας νά σχηματισθη και ανοικτό-
κυανός πάτινα. Υπάρχει επίσης και πάτινα άμικονιοΰχος κυανή- αυτί] σχηματίζεται υπό
τάς καταλλήλους συνθήκας έν θερμαϊς χώραις ώς έν Αίγύπτω, εις τους βρούνζους της.
οποίας κα.1 άπαντα.
ΔιατΙ εις τά δύο άγαλμάτια της Σάμου τοιαύτη και τόσον διαβρωτική πάτινα έσχη-
ματίσθη είνε εϋκολον νά έξηγήσωμεν λαμβάνοντες ύπ' όψιν τός συνθήκας, ύφ' άς τά άγαλ-
μάτια εύρίσκοντο.
Ταύτα κατά τάς πληροφορίας, άς είχε τήν καλωσύνην νά μοι δώση ό κ. ΒιιβοΙιογ,
ευρέθησαν μετ' άλλων αντικειμένων τεθαμμένα παρά τό ιερόν της "Ηρας έν Σάμω εις
λάκκον, ώς ε'ιθίζετο νά γίνεται τοΰτο κατά τήν άνέγερσιν νέων ιερών, τιθέμενων, παν-
τοίων άφιερωμάτων εντός λάκκου. Ό λάκκος ούτος ευρίσκεται ύπό τήν στάθμην της.