DOI Artikel:
Baroucha, Eirēnē A.: Kykladikoi taphoi tēs Parou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0122
110 Ειρήνης Α. Βαρούχα: Κυκλαδικοί τάφοι της Πάρου α ε 1925—1926
μών, άλλα προϋποθέτει ώρισμένην πνευματικήν και καλλιτεχνική ν προδιάθεσιν 1. Άλλά
κατά την έμφάνισιν της σπείρας εις τάς Κυκλάδας και την Κρήτην τίποτε δέν μας δει-
κνύει, δτι επρόκειτο περί εσωτερικής εξελίξεως τοΰ ρυθμού. Τά ολίγα αγγεία με σπει-
ροειδή κοσμήματα, τά όποια έξήγαγον οί Κυκλαδΐται εις την Κρήτην 3, Τροίαν Β και
Αργολίδα 4 δεικνύουν μόνον την δδόν, δια τής οποίας έ'φθασεν εις Κρήτην ό νέος ρυ-
θμός, χωρίς νά έπηρεάση βαθέως τά γραμμικά κοσμήματα των νησιωτών.
Ή ο'ικειότης δέ των τεχνιτών τής Σύρου προς τήν σπεΐραν δέν εΐναι βεβαίως
αποτέλεσμα μόνον χρονικής διαφοράς, αλλά πιθανώτερον ή ένεκα διαφόρων παραγόν-
των μεγαλυτέρα προδιάθεσις εις τήν άποδοχήν τοΰ νέου ρυθμού ό. Ή εκ τής. Κεντρικής
Ευρώπης έξάπλωσις τοΰ θέματος τής σπείρας αποδεικνύεται καΐ έκ τής σποραδικής και
μεμονωμένης εμφανίσεως αυτού εις διαφόρους διευθύνσεις6 εντός μικρού σχετικώς χρο-
νικού περιθωρίου, τούτο δέ βεβαίως συνηγορεί υπέρ τής εκδοχής εξωτερικής επιδρά-
σεως καΐ όχι υπέρ τής αυτομάτου γενέσεως. Έντΰπωσιν προξενεί ή όμοιότης τής σπεί-
ρας τού αγγείου μας και τών άλλων ομοίων με τήν σπεΐραν τοϋ Βπίπιίι\ 7 Ή αλήθεια
εΐναι, δτι ή οδός τήν οποίαν θά έπρεπε νά έχη ακολουθήσει έρχομένη εκείθεν δέν φαί-
νεται καθαρώς 8, αλλά δέν πρέπει ίσως νά λησμονώμεν, ότι και τάς ακροπόλεις οι νη-
σιώται ασφαλώς παρέλαβαν έκ Θεσσαλίας -Κ
Περι τής χρήσεως τών τηγανοειδών τούτοον αγγείων υπάρχουν διάφοροι γνώμαι.
Ό καθηγητής Τσοΰντας 1^ φρονεί ότι πιθανώς πληρούμενα ύδατος έχρησίμευον ως
κάτοπτρα- ό ^ΥοΙίθΓδ 11 δτι έτίθεντο εις αυτά τά προς καλλωπισμόν χρώματα. Ό ϋιΐ£&8 12,
δτι δυνατόν νά έχρησίμευον διά σπονδάς εις θρησκευτικός τελετάς και ό Αμερικανός
Ηοΐΐ&ηά-Ι*, δτι προσδενομένου δέρματος έπί τής άνω επιφανείας έχρησιμοποιοΰντο ώς
τύμπανα εις τάς κηδείας.
1 Υ3ΐι 8ο1ΐ6ΐΙθΠ3. Όίβ &11ηοΓ(1ίο1ΐθ Κμπδί σ. 114
κέ. Πρβ. και Εύαγγελίδου ΑΕ 1924 σ. 211,
2 Ενειη3 έ. ά.
3 ΗιΛθγΙ 8ο1ιπιϊ(1ί 8ο1ι1ίβιη&ηπ'3 8&πιηι1αη§ άρ.
165. 166. 167. Πρβ. και Ψκϊζ έ. ά. είκ. 171. 172. 173.
4 ΒΐΘ£βη Κογη^οτι σ. 5 είκ. 3,3 και 5. Τά έκ Κυ-
κλάδο>ν αγγεία μέ σπεΐραν πρβ. εις Βθ33ΘΓί2 ΑΙίΙίΓβΙα
είκ. 32-34.
5 "Οτι οί Σύριοι παρέλαβον τήν σπεΐραν από τάς
Μυκήνας, όπως φρονεί ό Βα§33 (ε. ά. σ. 100) δυσκόλως
νομίζω, δύναται τις νά παραδεχθή" περί τούτου θά γίνη
λόγος και κατωτέρω.
('ί Ίταλίαν, Μ. Άσίαν, Μεσοποταμίαν διά τοϋ Καυ-
κάσου μέχρι Κίνας (πρβ, Ηοθπιθ3 έ'.ά. σ. 284 8ο1ιπο1ΐ3ΓάΙ,
ε. ά. Οΐιϊΐάβ έ. ά. σ. 159.176.307). Εις τήν Τροίαν κατά
τόν ν&1. ΜύΠβΓ (έ'. ά.) προ τής Κυκλαδικής επιδράσεως
έχομεν άμεσον έπίδρασιν έκ τοΰ Βορρά.
7 Πρβ. ννΊΙΙςβ έ. ά. είκ. 11α, 16α, 22α.
8 Εις τήν Μακεδονίαν άπαντα σπείρα συνεχής τοϋ
αύτοϋ τύπου (0&88ΟΠ Μ&Οθάοηί» σ. 131, είκ. 44β), αλλά
θεοιρεΐται Κυκλαδική έπίδρασις. Ή μετά τών χωρών τοϋ
Δουνάβεως έπικοινωνία είναι μεν φανερά, άλλά ίσως χρονο-
λογείται παρά πολύ χαμηλά (υπό τοΰ 03830η (ΡτΗηΙί II σ.
47). Τάΐχνη τής πρός νότον εξαπλώσεως τής κεραμεικής τοΰ
Δουνάβεως, τής οποίας γνωρίσματα είναι και ή τά σπείρα,
έντυπα τρίγωνα και αί λαβα'ι αί δμοιαι πρός τάς τοΰ ίδικοΰ
μας τηγανοειδοϋς, εις τήν Μακεδονίαν δέν ελλείπουν παντε-
λώς (Ε,ϊνβΓροοΙ Αηιΐ3ΐ5 νοί. XII σ. 21 Αηίΐηυει·. Ιοτιγ-
ηαΐ 1926 πίν. VII, 3) είναι δμοος έλάχιστα ένεκα ισχυρότε-
ρου ρεύματος πολιτισμού έκ τής περιοχής τής Μ. Θαλάσ-
σης. Όφείλεται δέ ή έξάπλωσις αύτη τής κεραμεικής τοΰ
Δουνάβεως ε'ις μεταναστεύσεις λαών έκ τής περιοχής ταύ-
της πρός Νότον. Ή κατά τήν άρχαιοτέραν περίοδον τών
μεταναστεύσεων τούτων έλλειψις τής σπείρας πρός Ν. τοϋ
ΒιιΙππι·, οφείλεται πιθανόν εις τό γεγονός, δτι φορείς τοΰ
θέματος τής σπείρας, δέν ήσαν αγγεία, άλλά μάλλον άλλα
έξαφανισθέντα άντικείμενα, κεντήματα π. χ. ή κοσμήματα
έπί τοΰ σώματος. Οί εγχώριοι δέ κεραμείς δέν ήσαν πάν-
τοτε τόσον προοδευτικοί, ώστε νά μεταφέρουν αύτά εις
τήν διακόσμησιν τώνά/γείων. Ή έπίδρασις δμως φαίνεται
σαφώς νοτιότερον εις τήν Βοιωτίαν, Κορινθίαν (Κοράκου)
και εις τάς νήσους (ΡΓ3ΐι1ί£θΓΐ) έ. ά. σ. 31 κέ. 111 κέ..
9 Τσούντας έ'. ά. σ. 388.
10 Τσούντας ΑΕ 1899 σ. 92.
11 ΗβΓ2ΏΘ3 XXX VIII σ. 271. Τήν γνώμην αύτήν
παραδέχονται και ό Ρίηιΐϊΐβη έ. ά. σ. 135 και Οΐιϊΐάβ
ε. ά. σ. 44.
12 "Ε. ά. σ. 96 χωρίς νά άπορρίπττ) τελείως τήν γνώ-
μην τοϋ Τσούντα.
13 Προφορική άνακοίνωσις τοϋ κ. Β1θ£βη, ό όποιος
μάλλον αύτήν παραδέχεται τήν έξήγησιν.
μών, άλλα προϋποθέτει ώρισμένην πνευματικήν και καλλιτεχνική ν προδιάθεσιν 1. Άλλά
κατά την έμφάνισιν της σπείρας εις τάς Κυκλάδας και την Κρήτην τίποτε δέν μας δει-
κνύει, δτι επρόκειτο περί εσωτερικής εξελίξεως τοΰ ρυθμού. Τά ολίγα αγγεία με σπει-
ροειδή κοσμήματα, τά όποια έξήγαγον οί Κυκλαδΐται εις την Κρήτην 3, Τροίαν Β και
Αργολίδα 4 δεικνύουν μόνον την δδόν, δια τής οποίας έ'φθασεν εις Κρήτην ό νέος ρυ-
θμός, χωρίς νά έπηρεάση βαθέως τά γραμμικά κοσμήματα των νησιωτών.
Ή ο'ικειότης δέ των τεχνιτών τής Σύρου προς τήν σπεΐραν δέν εΐναι βεβαίως
αποτέλεσμα μόνον χρονικής διαφοράς, αλλά πιθανώτερον ή ένεκα διαφόρων παραγόν-
των μεγαλυτέρα προδιάθεσις εις τήν άποδοχήν τοΰ νέου ρυθμού ό. Ή εκ τής. Κεντρικής
Ευρώπης έξάπλωσις τοΰ θέματος τής σπείρας αποδεικνύεται καΐ έκ τής σποραδικής και
μεμονωμένης εμφανίσεως αυτού εις διαφόρους διευθύνσεις6 εντός μικρού σχετικώς χρο-
νικού περιθωρίου, τούτο δέ βεβαίως συνηγορεί υπέρ τής εκδοχής εξωτερικής επιδρά-
σεως καΐ όχι υπέρ τής αυτομάτου γενέσεως. Έντΰπωσιν προξενεί ή όμοιότης τής σπεί-
ρας τού αγγείου μας και τών άλλων ομοίων με τήν σπεΐραν τοϋ Βπίπιίι\ 7 Ή αλήθεια
εΐναι, δτι ή οδός τήν οποίαν θά έπρεπε νά έχη ακολουθήσει έρχομένη εκείθεν δέν φαί-
νεται καθαρώς 8, αλλά δέν πρέπει ίσως νά λησμονώμεν, ότι και τάς ακροπόλεις οι νη-
σιώται ασφαλώς παρέλαβαν έκ Θεσσαλίας -Κ
Περι τής χρήσεως τών τηγανοειδών τούτοον αγγείων υπάρχουν διάφοροι γνώμαι.
Ό καθηγητής Τσοΰντας 1^ φρονεί ότι πιθανώς πληρούμενα ύδατος έχρησίμευον ως
κάτοπτρα- ό ^ΥοΙίθΓδ 11 δτι έτίθεντο εις αυτά τά προς καλλωπισμόν χρώματα. Ό ϋιΐ£&8 12,
δτι δυνατόν νά έχρησίμευον διά σπονδάς εις θρησκευτικός τελετάς και ό Αμερικανός
Ηοΐΐ&ηά-Ι*, δτι προσδενομένου δέρματος έπί τής άνω επιφανείας έχρησιμοποιοΰντο ώς
τύμπανα εις τάς κηδείας.
1 Υ3ΐι 8ο1ΐ6ΐΙθΠ3. Όίβ &11ηοΓ(1ίο1ΐθ Κμπδί σ. 114
κέ. Πρβ. και Εύαγγελίδου ΑΕ 1924 σ. 211,
2 Ενειη3 έ. ά.
3 ΗιΛθγΙ 8ο1ιπιϊ(1ί 8ο1ι1ίβιη&ηπ'3 8&πιηι1αη§ άρ.
165. 166. 167. Πρβ. και Ψκϊζ έ. ά. είκ. 171. 172. 173.
4 ΒΐΘ£βη Κογη^οτι σ. 5 είκ. 3,3 και 5. Τά έκ Κυ-
κλάδο>ν αγγεία μέ σπεΐραν πρβ. εις Βθ33ΘΓί2 ΑΙίΙίΓβΙα
είκ. 32-34.
5 "Οτι οί Σύριοι παρέλαβον τήν σπεΐραν από τάς
Μυκήνας, όπως φρονεί ό Βα§33 (ε. ά. σ. 100) δυσκόλως
νομίζω, δύναται τις νά παραδεχθή" περί τούτου θά γίνη
λόγος και κατωτέρω.
('ί Ίταλίαν, Μ. Άσίαν, Μεσοποταμίαν διά τοϋ Καυ-
κάσου μέχρι Κίνας (πρβ, Ηοθπιθ3 έ'.ά. σ. 284 8ο1ιπο1ΐ3ΓάΙ,
ε. ά. Οΐιϊΐάβ έ. ά. σ. 159.176.307). Εις τήν Τροίαν κατά
τόν ν&1. ΜύΠβΓ (έ'. ά.) προ τής Κυκλαδικής επιδράσεως
έχομεν άμεσον έπίδρασιν έκ τοΰ Βορρά.
7 Πρβ. ννΊΙΙςβ έ. ά. είκ. 11α, 16α, 22α.
8 Εις τήν Μακεδονίαν άπαντα σπείρα συνεχής τοϋ
αύτοϋ τύπου (0&88ΟΠ Μ&Οθάοηί» σ. 131, είκ. 44β), αλλά
θεοιρεΐται Κυκλαδική έπίδρασις. Ή μετά τών χωρών τοϋ
Δουνάβεως έπικοινωνία είναι μεν φανερά, άλλά ίσως χρονο-
λογείται παρά πολύ χαμηλά (υπό τοΰ 03830η (ΡτΗηΙί II σ.
47). Τάΐχνη τής πρός νότον εξαπλώσεως τής κεραμεικής τοΰ
Δουνάβεως, τής οποίας γνωρίσματα είναι και ή τά σπείρα,
έντυπα τρίγωνα και αί λαβα'ι αί δμοιαι πρός τάς τοΰ ίδικοΰ
μας τηγανοειδοϋς, εις τήν Μακεδονίαν δέν ελλείπουν παντε-
λώς (Ε,ϊνβΓροοΙ Αηιΐ3ΐ5 νοί. XII σ. 21 Αηίΐηυει·. Ιοτιγ-
ηαΐ 1926 πίν. VII, 3) είναι δμοος έλάχιστα ένεκα ισχυρότε-
ρου ρεύματος πολιτισμού έκ τής περιοχής τής Μ. Θαλάσ-
σης. Όφείλεται δέ ή έξάπλωσις αύτη τής κεραμεικής τοΰ
Δουνάβεως ε'ις μεταναστεύσεις λαών έκ τής περιοχής ταύ-
της πρός Νότον. Ή κατά τήν άρχαιοτέραν περίοδον τών
μεταναστεύσεων τούτων έλλειψις τής σπείρας πρός Ν. τοϋ
ΒιιΙππι·, οφείλεται πιθανόν εις τό γεγονός, δτι φορείς τοΰ
θέματος τής σπείρας, δέν ήσαν αγγεία, άλλά μάλλον άλλα
έξαφανισθέντα άντικείμενα, κεντήματα π. χ. ή κοσμήματα
έπί τοΰ σώματος. Οί εγχώριοι δέ κεραμείς δέν ήσαν πάν-
τοτε τόσον προοδευτικοί, ώστε νά μεταφέρουν αύτά εις
τήν διακόσμησιν τώνά/γείων. Ή έπίδρασις δμως φαίνεται
σαφώς νοτιότερον εις τήν Βοιωτίαν, Κορινθίαν (Κοράκου)
και εις τάς νήσους (ΡΓ3ΐι1ί£θΓΐ) έ. ά. σ. 31 κέ. 111 κέ..
9 Τσούντας έ'. ά. σ. 388.
10 Τσούντας ΑΕ 1899 σ. 92.
11 ΗβΓ2ΏΘ3 XXX VIII σ. 271. Τήν γνώμην αύτήν
παραδέχονται και ό Ρίηιΐϊΐβη έ. ά. σ. 135 και Οΐιϊΐάβ
ε. ά. σ. 44.
12 "Ε. ά. σ. 96 χωρίς νά άπορρίπττ) τελείως τήν γνώ-
μην τοϋ Τσούντα.
13 Προφορική άνακοίνωσις τοϋ κ. Β1θ£βη, ό όποιος
μάλλον αύτήν παραδέχεται τήν έξήγησιν.