DOI Artikel:
Baroucha, Eirēnē A.: Kykladikoi taphoi tēs Parou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0123
ΑΕ 1925-1926
Ειρήνης Α. Βαρούχα: Κυκλαδικοί τάφοι τής Πάρου
%
111
Πιθανώτερον δμως νομίζω, δτι επειδή και τα «τηγανοειδή», δπως τα περισσό-
τερα κτερίσματα των κυκλαδικών τάφων, έτίθεντο εντός αυτών δια νά καθίσταται εις
τον νεκρόν πλέον ευχάριστος ή άλλη ζωή, πρέπει νά τά δεχθώμεν μάλλον ως χρησι-
μεύοντα εις τον καλλωπισμόν, ε'ίτε ώς κάτοπτρα εϊτε ως δοχεία χρωμάτων.
Χρονολογία
Ή χρονολόγησις τών τάφων δεν είναι βεβαίως δυνατόν νά είναι κατά πάντα
ακριβής και απόλυτος.
Περί τοϋ πέμπτου τάφου τοϋ μακράν τών άλλων ευρεθέντος δύναται ϊσως νά
λεχθή μετά βεβαιότητος, δτι ανήκει εις τήν άκμήν τοϋ κυρίως κυκλαδικού πολιτισμού 1.
Πότε ακριβώς αρχίζει ό πολιτισμός τοϋ «μυστηριώδους» ~ τούτου λαού τής μεσο-
γείου εΐναι άγνωστον 3. Τό μόνον βέβαιον εΐναι δτι τά πρώτα ϊχνη δεν είναι αρχαιό-
τερα τής εποχής τοϋ μετάλλου καί επομένως εξελίσσεται συγχρόνως καί έκ παραλλήλου
προς τήν άντίστοιχον πρωτομινωικήν περίοδον τής Κρύτης εντός τοϋ πλαισίου τής τρί-
της χιλιετηρίδος
Δυστυχώς παρά τήν διάρκειαν τοϋ πολιτισμού τούτου, ή πρόοδος τής κεραμει-
κής δεν παρατηρείται παντού·*, εις δε τους τάφους τής Πάρου σχεδόν διόλου6. Έκ τής
ύλης δέ, έκ τής οποίας είναι κατασκευασμένα τά κτερίσματα τού πέμπτου τάφου, δεν εΐναι
δυνατόν νά φθάσωμεν εις. χρονολογικά συμπεράσματα, καί αν ακόμη παρδεχθώμεν δτι τό
μάρμαρον είναι ύλικόν άρχαιότερον τού πηλού* διότι μαρμάρινα κατεσκεύαζον καί δτε ή
κεραμεική ήτο προωδευμένη διά χρήσεις, διά τάς οποίας ήτο καταλληλότερον τό μάραα-
ρον, διά ποικιλίαν 7 ή και διά πο?α"τέλειαν. Επειδή δμως ό τύπος τής εντός τού τάφου
τούτου ευρεθείσης κύλικος δεικνύει έξέλιξίν τινα, δεν θά έ'πρεπεν ίσως νά τοποθετήσω-
μεν τον τάφον τούτον προ τής δευτέρας πρωτοκυκλαδικής περιόδου δηλ. δχι πολύ πρό
τών μέσων τής τρίτης χιλιετηρίδος.
Ώς προς τήν χρονολογίαν τών λοιπών τεσσάρων τάφων θά ήτο εΰκολον νά κα-
ί Ή Μήλος καί ή Θήρα μάλλον παραφυάδες τής
Κρήτης καί έν μέρει τής Στερεάς δύνανται νά θεωρηθώσι
πατά τον ΟΜΙάθ (ε. ά. σ. 50) ή δέ Μήλος ήτο έδρα Κρη-
τός άρχοντος.
2 Οΐιϊΐάβ έ. ά.
3 Παραμένει ώς γνωστόν άλυτον τό αίνιγμα τής πα-
ρουσίας όψιανοϋ καί ϊσως κυκλαδικών ειδωλίων εις νεολι-
θικά στρώματα άλλων χωρών (περί τής διαδόσεως τοϋ
μετάλλου πρβ. καί Μοηίβ1ίυ5 Εβχ. τοϋ ΕββΓΐ) ένφ
ϊχνη νεολιθικής εποχής δεν ευρέθησαν εις τάς νήσους.
Πρβ. Κ&ΓΟ έν Εββτΐ. Εβχ. I σ. 32. Περί τής έσφαλμένης
γνώμης τοϋ ΚαΙίΓβΙθάί (έ. ά. σ. 174) δτι ή Πάρος ανήκει
εις νεολιθικήν έποχήν πρβ. ΓΐηιΐΏΘη έ. ά. σ. 134.
4 Αί τρεις πριητοκυκλαδικαί περίοδοι άντιστοιχοΰσαι
προς τάς τρεις πρωτομινωϊκάς θεωροΰνται σύγχρονοι
προς τάς 12 πρώτας δυναστείας τής Αιγύπτου. Οί Αίγυ-
πτιολόγοι δέν συμφωνοΰν ώς γνωστόν έίς τήν χρονολογίαν
αύτών. (Πρβ. Βογά Ηα\νβ8 Οοαπιϊ& σ. 2 καί ϋΐιίΐάθ ε. ά.
σ. 28). Άλλα γενικώς τό έτος 3000 |π. Χ. θεωρείται τό
άρχαιότερον δριον τοϋ πρωτομινωικού πολιτισμοί. Πρβ.
Τσούνταν έν ΕΑ. 1898 σ. 204 καί Άκρ. Διμ. καί Σεσκλ.
σ. 366 Ββίοοίι Οπ'βοΐι. ΟθβοΙι. I 2 σ. 124 129. ΕνΗΠ8
έ. ά. σ. 25 κέ. Ρΐηιιηβη έ. ά. σ. 210 Βίβο'θη ΚογηΙςοιι
σ. 113 ϋυ§Εΐ8 έ. ά. ΟΙι'Μβ έ. ά. σ. 306.
5 Πρβ. ΕΑ 1898 σ. 179 καί 203.
β Ή όμοιότης τών ευρημάτων τών τάφων τής Πάρου
μέ τά έκ τοϋ αρχαιοτέρου στρώματος τής πρώτης πόλεως
τής Φυλακωπής προερχόμενα (Πρβ. Εά§αΐ' Ρ1ιγ1. σ. 85
κέ.) αποδεικνύει βεβαίιος, ότι ευρισκόμεθα εις τήν αυτήν
έποχήν καί δτι πιθανόν καί ή Πάρος ένεκα τοϋ μαρμάρου
δπως καί ή Μήλος ένεκα τοϋ όψιανοϋ κατωκήθησαν ένω-
ρίτερα· αλλά δέν είναι δυνατόν νά ύποθέσωμεν, δτι μόνον
εις τήν αρχήν τής Κυκλαδικής περιόδου ένφ ανήκουν
εις τους συνοικισμούς ή ζωή έξηκολούθησε οί τάφοι Ποβ.
ΑΜ 1917 σ. 93 κέ.) Προφανώς ώρισμένα αγγεία κα-
θιερώθησαν ώς κτερίσματα καί κατεσκευάζοντο έπίτηδες
διά τοΰς τάφους ΑΕ 1898 σ. 181 καί 1899 σ. 99.
7 ΑΕ 1898 σ. 186.
Ειρήνης Α. Βαρούχα: Κυκλαδικοί τάφοι τής Πάρου
%
111
Πιθανώτερον δμως νομίζω, δτι επειδή και τα «τηγανοειδή», δπως τα περισσό-
τερα κτερίσματα των κυκλαδικών τάφων, έτίθεντο εντός αυτών δια νά καθίσταται εις
τον νεκρόν πλέον ευχάριστος ή άλλη ζωή, πρέπει νά τά δεχθώμεν μάλλον ως χρησι-
μεύοντα εις τον καλλωπισμόν, ε'ίτε ώς κάτοπτρα εϊτε ως δοχεία χρωμάτων.
Χρονολογία
Ή χρονολόγησις τών τάφων δεν είναι βεβαίως δυνατόν νά είναι κατά πάντα
ακριβής και απόλυτος.
Περί τοϋ πέμπτου τάφου τοϋ μακράν τών άλλων ευρεθέντος δύναται ϊσως νά
λεχθή μετά βεβαιότητος, δτι ανήκει εις τήν άκμήν τοϋ κυρίως κυκλαδικού πολιτισμού 1.
Πότε ακριβώς αρχίζει ό πολιτισμός τοϋ «μυστηριώδους» ~ τούτου λαού τής μεσο-
γείου εΐναι άγνωστον 3. Τό μόνον βέβαιον εΐναι δτι τά πρώτα ϊχνη δεν είναι αρχαιό-
τερα τής εποχής τοϋ μετάλλου καί επομένως εξελίσσεται συγχρόνως καί έκ παραλλήλου
προς τήν άντίστοιχον πρωτομινωικήν περίοδον τής Κρύτης εντός τοϋ πλαισίου τής τρί-
της χιλιετηρίδος
Δυστυχώς παρά τήν διάρκειαν τοϋ πολιτισμού τούτου, ή πρόοδος τής κεραμει-
κής δεν παρατηρείται παντού·*, εις δε τους τάφους τής Πάρου σχεδόν διόλου6. Έκ τής
ύλης δέ, έκ τής οποίας είναι κατασκευασμένα τά κτερίσματα τού πέμπτου τάφου, δεν εΐναι
δυνατόν νά φθάσωμεν εις. χρονολογικά συμπεράσματα, καί αν ακόμη παρδεχθώμεν δτι τό
μάρμαρον είναι ύλικόν άρχαιότερον τού πηλού* διότι μαρμάρινα κατεσκεύαζον καί δτε ή
κεραμεική ήτο προωδευμένη διά χρήσεις, διά τάς οποίας ήτο καταλληλότερον τό μάραα-
ρον, διά ποικιλίαν 7 ή και διά πο?α"τέλειαν. Επειδή δμως ό τύπος τής εντός τού τάφου
τούτου ευρεθείσης κύλικος δεικνύει έξέλιξίν τινα, δεν θά έ'πρεπεν ίσως νά τοποθετήσω-
μεν τον τάφον τούτον προ τής δευτέρας πρωτοκυκλαδικής περιόδου δηλ. δχι πολύ πρό
τών μέσων τής τρίτης χιλιετηρίδος.
Ώς προς τήν χρονολογίαν τών λοιπών τεσσάρων τάφων θά ήτο εΰκολον νά κα-
ί Ή Μήλος καί ή Θήρα μάλλον παραφυάδες τής
Κρήτης καί έν μέρει τής Στερεάς δύνανται νά θεωρηθώσι
πατά τον ΟΜΙάθ (ε. ά. σ. 50) ή δέ Μήλος ήτο έδρα Κρη-
τός άρχοντος.
2 Οΐιϊΐάβ έ. ά.
3 Παραμένει ώς γνωστόν άλυτον τό αίνιγμα τής πα-
ρουσίας όψιανοϋ καί ϊσως κυκλαδικών ειδωλίων εις νεολι-
θικά στρώματα άλλων χωρών (περί τής διαδόσεως τοϋ
μετάλλου πρβ. καί Μοηίβ1ίυ5 Εβχ. τοϋ ΕββΓΐ) ένφ
ϊχνη νεολιθικής εποχής δεν ευρέθησαν εις τάς νήσους.
Πρβ. Κ&ΓΟ έν Εββτΐ. Εβχ. I σ. 32. Περί τής έσφαλμένης
γνώμης τοϋ ΚαΙίΓβΙθάί (έ. ά. σ. 174) δτι ή Πάρος ανήκει
εις νεολιθικήν έποχήν πρβ. ΓΐηιΐΏΘη έ. ά. σ. 134.
4 Αί τρεις πριητοκυκλαδικαί περίοδοι άντιστοιχοΰσαι
προς τάς τρεις πρωτομινωϊκάς θεωροΰνται σύγχρονοι
προς τάς 12 πρώτας δυναστείας τής Αιγύπτου. Οί Αίγυ-
πτιολόγοι δέν συμφωνοΰν ώς γνωστόν έίς τήν χρονολογίαν
αύτών. (Πρβ. Βογά Ηα\νβ8 Οοαπιϊ& σ. 2 καί ϋΐιίΐάθ ε. ά.
σ. 28). Άλλα γενικώς τό έτος 3000 |π. Χ. θεωρείται τό
άρχαιότερον δριον τοϋ πρωτομινωικού πολιτισμοί. Πρβ.
Τσούνταν έν ΕΑ. 1898 σ. 204 καί Άκρ. Διμ. καί Σεσκλ.
σ. 366 Ββίοοίι Οπ'βοΐι. ΟθβοΙι. I 2 σ. 124 129. ΕνΗΠ8
έ. ά. σ. 25 κέ. Ρΐηιιηβη έ. ά. σ. 210 Βίβο'θη ΚογηΙςοιι
σ. 113 ϋυ§Εΐ8 έ. ά. ΟΙι'Μβ έ. ά. σ. 306.
5 Πρβ. ΕΑ 1898 σ. 179 καί 203.
β Ή όμοιότης τών ευρημάτων τών τάφων τής Πάρου
μέ τά έκ τοϋ αρχαιοτέρου στρώματος τής πρώτης πόλεως
τής Φυλακωπής προερχόμενα (Πρβ. Εά§αΐ' Ρ1ιγ1. σ. 85
κέ.) αποδεικνύει βεβαίιος, ότι ευρισκόμεθα εις τήν αυτήν
έποχήν καί δτι πιθανόν καί ή Πάρος ένεκα τοϋ μαρμάρου
δπως καί ή Μήλος ένεκα τοϋ όψιανοϋ κατωκήθησαν ένω-
ρίτερα· αλλά δέν είναι δυνατόν νά ύποθέσωμεν, δτι μόνον
εις τήν αρχήν τής Κυκλαδικής περιόδου ένφ ανήκουν
εις τους συνοικισμούς ή ζωή έξηκολούθησε οί τάφοι Ποβ.
ΑΜ 1917 σ. 93 κέ.) Προφανώς ώρισμένα αγγεία κα-
θιερώθησαν ώς κτερίσματα καί κατεσκευάζοντο έπίτηδες
διά τοΰς τάφους ΑΕ 1898 σ. 181 καί 1899 σ. 99.
7 ΑΕ 1898 σ. 186.