DOI Artikel:
Baroucha, Eirēnē A.: Kykladikoi taphoi tēs Parou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0125
ΑΕ 1925-1926
Ειρήνης Α. Βαρούχα: Κυκλαδικοί τάφοι τής Πάρου
113
δοσις τοΰ τύπου τούτου θά έγεινε τόσον αργά άφοΰ ή έκ των τάφων τούτων προερ-
χομένη κεραμεική δεν εινε μόνον νέα 2. "Αλλως τε δέν αποκλείεται ό τύπος των τάφων
να εΐνε μικρασιατικής προελεύσεως, δπως νομίζει ό λν&οβ (Αηηιι&1 Βπί. 8. Α. 25 σ. 395)
αν καΐ περί τούτου δέν υπάρχουν πραγματικά δεδομένα (ν&1. ΜπΙΙθγ, Οηοιηοη II 1926
σ. 110). Ασχέτως δε προς την εν γένει καταγωγήν τοΰ σχήματος, είναι πιθανώτερον,
δτι εις την Σΰρον μετεδόθη εκ της Ευβοίας, καθώς φρονεί ό καθηγητής Τσούντας
(Διμήνι Σέσκλο σ. 388 κέ.).
Νά δεχθώμεν δε δλους τους τάφους τής Σύρου τους περιέχοντας τηγανοειδή —
και δέν είναι ούτοι ολίγοι—ώς ανήκοντας εις τό μεταξύ 1600—1500 χρονικόν διάστημα,
δέν είναι ορθόν, άφοΰ ουδέν άλλο 'ίχνος μυκηναϊκής επιδράσεως παρουσιάζεται, «τηγα-
νοειδή» δε υπάρχουν ασφαλώς ήδη εις τό δεύτερον ήμισυ τής τρίτης χιλιετηρίδος, δπως
άποδεικνύουν τά ευρήματα τής Ασίνης**.
Άπό τά μεμονωμένα παραδείγματα νεωτέρων πιθανώς τάφων τής Σύρου * δέν
είναι εΰλογον νά χρονολογοϋμεν και τους λοιπούς τάφους τής νήσου, ενώ ουδέν ασφα-
λές τεκμήριον υπάρχει περι τής παραμονής τών Κυκλαδιτών εις τάς νήσους πέραν τοΰ
πρώτου τετάρτου τής βα? χιλιετηρίδας.
Κυρίως ακμή τοΰ Κυκλαδικού πολιτισμού είναι ή άρχαιοτέρα περίοδος, οφει-
λομένη εις τό κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονός τής εμφανίσεως τοΰ μετάλλου· αί μέ-
χρι τής εποχής δε εκείνης ακατοίκητοι νήσοι έχρησίμευσαν ώς διάμεσος σταθμός τής εξα-
πλώσεως αυτού έκ τής Ασίας προς την Δύσιν (ίΥ&ηΙΠΌΓί II σ. 119). Πιθανώς τον όψια-
νόν έξεμεταλλεύοντο περιοδικώς έκ τής Κρήτης και τής Στερεάς μεταβαίνοντες μεταλλωρύ-
χοι (ΐΥ&ηΙίί. II 139), ή παρακμή δέ τών νήσων οφείλεται, δπως και ή ακμή, εις τάς έμπορικάς
συνθήκαςτής διαμετακομίσεως τοΰ μετάλλου. "Οταν έσχηματίσθησαν σταθερά κέντρα (Μή-
λος), αί μικρά! νήσοι έπεσαν εις άφάνειαν και έμειναν σχεδόν ακατοίκητοι. Διετηρήθησαν
περισσότερον ή Νάξος ένεκα τής σμύριδος, ή Σίφνος ένεκα τοΰ χρυσού και ή Σΰρος δι'
άλλον τινά λόγον (ΡΓ&ηΙίϋοιΊ; έ. α. σ. 121 κέ. 145 κέ.) μέχρις δτου και αύται ήρημώθησαν.
Ή έρήμωσις και ή παρακμή δέν έγινε βεβαίως συγχρόνως, αλλά πιθανώς ή δυ-
σκολία τής ζωής και ή έκ τής θαλασσοκρατίας τών Κρητών 5 πίεσις ήνάγκασε τους κατοί-
κους νά άποσύρωνται προς την Μ. Άσίαν ολίγον κατ* ολίγον ή νά περιορίζωνται εις
οχυρά μέρη, μέχρις δτου καΐ τά τελευταϊά των καταφύγια κατεστράφησαν βιαίως.
Είναι δέ περισσότερον εΰλογον νάύποθέσωμεν δτι οί έκτεθειμένοι μικροί συνοικισμοί
οί ευρισκόμενοι επί τής ακτής τής θαλάσσης, δπως καΐ ό ιδικός μας, έγκατελείφθησαν πρώτοι,
ενώ οί έπι υψωμάτων ευρισκόμενοι ή εντός μικρών ακροπόλεων άντέσχον περισσότερον6.
Νομίζω δέ δτι ή ύπόθεσις αύτη έπιβεβαιοΰται όχι μόνον έκ τής ακροπόλεως 7 τής Πάρου,
1 Εις την ύστερομινωϊκήν περίοδον ϋΐΐ£33 έ.ά.σ. 103.
2 Παπαβασιλείου ε. ά. Ο&ϊΐάβ Χ Η.8. 1915 σ. 205. κ. έ.
Τσούντας ε. ά. α. 388 κ, έ,
3 ΡβΓ880Π ε. ά. Ή πρωτοελλαδική περίοδος δυνα
τον νά είναι ολίγον νεωτέρα τής πρωτοκυκλαδικής, άλλα
πάντως δέν εκτείνεται κάτω τής 3ης χιλιετηρ. (2500-2000)
Β1θ§θιι έ'. ά. σ.
4 Ό Τσούντας παραδέχεται τά ευρήματα τοΰ παρά
τον "Αγιον Λουκάν μεμονωμένου τάφου ώς σύγχρονα πρός
τά άλλα (ε. ά. σ. 94). Πρβ. και ΚίΐΙΐΓΒΐβάΙ έ.ά. σ. 185
καί Οΐιΐΐάβ ε. ά. σ. 50.
5 Κατά τον 8οΙι\νβϊίζθΓ (ΗβΓ&ΙίΙδδ σ. 24 κέ.) οί
Κυκλαδϊται έ'ζων άπό ληστοπειρατείαν καί τοϋτο ήνάγκασε
τοϋς Κρήτας νά τους καταπολεμήσουν Πρβ. και ΑΜ1917ε.ά.
β Πρβ. καί Κ&ΓΟ ε. ά. σ. 38. Κατά τον Οΐιϊΐάβ (ε. ά.
σ. 49) ή θαλασσοκρατία τοΰ Μίνωος κατέστρεψε τήν έλευ-
Οέραν συμμαχίαν τών νησιωτών. Ή Μήλος καί Θήρα διετη-
ρήθησαν ώς υπήκοοι τών Κρητών σ. 93 κ.έ.
7 Τά τείχη τής ακροπόλεως δέν ευρέθησαν, αλλά δέν
υπάρχει αμφιβολία δτι θά ύπήρχον (Α. Μ. 1917 σ. 11).
15
Ειρήνης Α. Βαρούχα: Κυκλαδικοί τάφοι τής Πάρου
113
δοσις τοΰ τύπου τούτου θά έγεινε τόσον αργά άφοΰ ή έκ των τάφων τούτων προερ-
χομένη κεραμεική δεν εινε μόνον νέα 2. "Αλλως τε δέν αποκλείεται ό τύπος των τάφων
να εΐνε μικρασιατικής προελεύσεως, δπως νομίζει ό λν&οβ (Αηηιι&1 Βπί. 8. Α. 25 σ. 395)
αν καΐ περί τούτου δέν υπάρχουν πραγματικά δεδομένα (ν&1. ΜπΙΙθγ, Οηοιηοη II 1926
σ. 110). Ασχέτως δε προς την εν γένει καταγωγήν τοΰ σχήματος, είναι πιθανώτερον,
δτι εις την Σΰρον μετεδόθη εκ της Ευβοίας, καθώς φρονεί ό καθηγητής Τσούντας
(Διμήνι Σέσκλο σ. 388 κέ.).
Νά δεχθώμεν δε δλους τους τάφους τής Σύρου τους περιέχοντας τηγανοειδή —
και δέν είναι ούτοι ολίγοι—ώς ανήκοντας εις τό μεταξύ 1600—1500 χρονικόν διάστημα,
δέν είναι ορθόν, άφοΰ ουδέν άλλο 'ίχνος μυκηναϊκής επιδράσεως παρουσιάζεται, «τηγα-
νοειδή» δε υπάρχουν ασφαλώς ήδη εις τό δεύτερον ήμισυ τής τρίτης χιλιετηρίδος, δπως
άποδεικνύουν τά ευρήματα τής Ασίνης**.
Άπό τά μεμονωμένα παραδείγματα νεωτέρων πιθανώς τάφων τής Σύρου * δέν
είναι εΰλογον νά χρονολογοϋμεν και τους λοιπούς τάφους τής νήσου, ενώ ουδέν ασφα-
λές τεκμήριον υπάρχει περι τής παραμονής τών Κυκλαδιτών εις τάς νήσους πέραν τοΰ
πρώτου τετάρτου τής βα? χιλιετηρίδας.
Κυρίως ακμή τοΰ Κυκλαδικού πολιτισμού είναι ή άρχαιοτέρα περίοδος, οφει-
λομένη εις τό κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονός τής εμφανίσεως τοΰ μετάλλου· αί μέ-
χρι τής εποχής δε εκείνης ακατοίκητοι νήσοι έχρησίμευσαν ώς διάμεσος σταθμός τής εξα-
πλώσεως αυτού έκ τής Ασίας προς την Δύσιν (ίΥ&ηΙΠΌΓί II σ. 119). Πιθανώς τον όψια-
νόν έξεμεταλλεύοντο περιοδικώς έκ τής Κρήτης και τής Στερεάς μεταβαίνοντες μεταλλωρύ-
χοι (ΐΥ&ηΙίί. II 139), ή παρακμή δέ τών νήσων οφείλεται, δπως και ή ακμή, εις τάς έμπορικάς
συνθήκαςτής διαμετακομίσεως τοΰ μετάλλου. "Οταν έσχηματίσθησαν σταθερά κέντρα (Μή-
λος), αί μικρά! νήσοι έπεσαν εις άφάνειαν και έμειναν σχεδόν ακατοίκητοι. Διετηρήθησαν
περισσότερον ή Νάξος ένεκα τής σμύριδος, ή Σίφνος ένεκα τοΰ χρυσού και ή Σΰρος δι'
άλλον τινά λόγον (ΡΓ&ηΙίϋοιΊ; έ. α. σ. 121 κέ. 145 κέ.) μέχρις δτου και αύται ήρημώθησαν.
Ή έρήμωσις και ή παρακμή δέν έγινε βεβαίως συγχρόνως, αλλά πιθανώς ή δυ-
σκολία τής ζωής και ή έκ τής θαλασσοκρατίας τών Κρητών 5 πίεσις ήνάγκασε τους κατοί-
κους νά άποσύρωνται προς την Μ. Άσίαν ολίγον κατ* ολίγον ή νά περιορίζωνται εις
οχυρά μέρη, μέχρις δτου καΐ τά τελευταϊά των καταφύγια κατεστράφησαν βιαίως.
Είναι δέ περισσότερον εΰλογον νάύποθέσωμεν δτι οί έκτεθειμένοι μικροί συνοικισμοί
οί ευρισκόμενοι επί τής ακτής τής θαλάσσης, δπως καΐ ό ιδικός μας, έγκατελείφθησαν πρώτοι,
ενώ οί έπι υψωμάτων ευρισκόμενοι ή εντός μικρών ακροπόλεων άντέσχον περισσότερον6.
Νομίζω δέ δτι ή ύπόθεσις αύτη έπιβεβαιοΰται όχι μόνον έκ τής ακροπόλεως 7 τής Πάρου,
1 Εις την ύστερομινωϊκήν περίοδον ϋΐΐ£33 έ.ά.σ. 103.
2 Παπαβασιλείου ε. ά. Ο&ϊΐάβ Χ Η.8. 1915 σ. 205. κ. έ.
Τσούντας ε. ά. α. 388 κ, έ,
3 ΡβΓ880Π ε. ά. Ή πρωτοελλαδική περίοδος δυνα
τον νά είναι ολίγον νεωτέρα τής πρωτοκυκλαδικής, άλλα
πάντως δέν εκτείνεται κάτω τής 3ης χιλιετηρ. (2500-2000)
Β1θ§θιι έ'. ά. σ.
4 Ό Τσούντας παραδέχεται τά ευρήματα τοΰ παρά
τον "Αγιον Λουκάν μεμονωμένου τάφου ώς σύγχρονα πρός
τά άλλα (ε. ά. σ. 94). Πρβ. και ΚίΐΙΐΓΒΐβάΙ έ.ά. σ. 185
καί Οΐιΐΐάβ ε. ά. σ. 50.
5 Κατά τον 8οΙι\νβϊίζθΓ (ΗβΓ&ΙίΙδδ σ. 24 κέ.) οί
Κυκλαδϊται έ'ζων άπό ληστοπειρατείαν καί τοϋτο ήνάγκασε
τοϋς Κρήτας νά τους καταπολεμήσουν Πρβ. και ΑΜ1917ε.ά.
β Πρβ. καί Κ&ΓΟ ε. ά. σ. 38. Κατά τον Οΐιϊΐάβ (ε. ά.
σ. 49) ή θαλασσοκρατία τοΰ Μίνωος κατέστρεψε τήν έλευ-
Οέραν συμμαχίαν τών νησιωτών. Ή Μήλος καί Θήρα διετη-
ρήθησαν ώς υπήκοοι τών Κρητών σ. 93 κ.έ.
7 Τά τείχη τής ακροπόλεως δέν ευρέθησαν, αλλά δέν
υπάρχει αμφιβολία δτι θά ύπήρχον (Α. Μ. 1917 σ. 11).
15