DOI Artikel:
Baroucha, Eirēnē A.: Ellēnikos taphos tēs Parou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0136
124
Ειρήνης Α. Βαρονχα: Ελληνικός τάφος της Πάρου
ΑΕ 1925—1926·
του άνωθεν της κεφαλής τοΰ Έρμοΰ. Ή χρήσις τοιούτου κοσμήματος είναι τελείως
σύμφωνος προς την τεχνικήν κλίσιν της διακοσμητικής τοΰ τετάρτου αιώνος δια
τάς έλικας και τάς καμπύλας γραμμάς δχι μόνον εις τα αγγεία 1, άλλα και εις δλα
τά μνημεία τής τέχνης, ανάλογος δέ και προς τό έλαφρόν και κομψόν σχήμα τοϋ σκύφου.
Ή προτίμησίς του όμως από τον τεχνίτη ν μας είναι κάπως ασυνήθης, διότι έχει παραιη-
ρηθή γενικώς ότι οί Αθηναίοι αγγειογράφοι ουδέποτε έδειξαν μεγάλην άγάπην προς
τό κόσμημα αυτό, έν αντιθέσει προς τους συναδέλφους των τής Κάτω Ιταλίας, και
δια να συναντήσω μεν αυτό μάλιστα ως αυτοτελές κόσμημα, πρέπει, νομίζω, να κατέλθω-
μεν εις τον τέταρτον αιώνα. Κα! τότε όμοος άπαντα πολύ σπανίως 3, ένφ εξακολουθεί
απεναντίας ή κατά παράδοσιν χρήσις τοΰ κλασσικού μαιάνδρου· αλλά δεν είναι ό μαίανδρος
όπως τον έγνωρίζομεν εις τον αύστηρόν του ρυθμόν με τάς γωνίας κα! τάς σταθεράς του
γραμμάς· έχει ύποστή και αυτός την άποσύνθεσιν τής παλαιάς δυνάμεως κα! έχει καταν-
τήσει λεπτόν νήμα, τό όποιον συσπειροΰται άνησύχως ώς δέ ό Ρίαίιΐ νομίζει, έξ
αύτοΰ προήλθε κα! ό Ι&αίβηάβυ Ηυηά, ή, όπως δυνάμεθα ίσως νά τον όνομάσωμεν, ό
σπειροειδής μαίανδρος.
Διά την έρμηνείαν τής παραστάσεως δεν είναι βεβαίως δυνατόν νά άποφανθή
κανείς μετά βεβαιότητος. Ότι ό νέος μέ τό κηρύκειον είναι ό Ερμής δεν γεννάται
αμφιβολία, διότι καμμία άλλη ανδρική μορφή δεν παρουσιάζεται μέ όμοιον σύμβολον
εις τήν καθημένην όμως ποίαν γυναίκα ήθελε νά παραστήση ό τεχνίτης; Είναι κοινή
θνητή, ήρωί'ς, βασίλισσα ή θεά; "Οτι τό πρώτον αποκλείεται μας πείθει τό σκήπτρον,
τό όποιον κρατεί, σύμβολον τής βασιλείας και τής αρχής έν γένει, κληροδοτηθέν
από τους θεούς εις τούς απογόνους των θνητούς βασιλείς, εις τήν τέχνη ν δέ τοΰ πέμ-
πτου και τοΰ τετάρτου αιώνος φερόμενον και άπό θνητούς σεβάσμιους γέροντας.
Διά τάς γυναίκας όμως κατά τήν έποχήν αυτήν ή παράστασις βασιλίσσης ή ήρωΐδος
σκηπτροφόρου είναι σπανιωτέρα· συνήθως δέ μέ σκήπτρον απεικονίζονται μόνον αί θεαί Κ
"Ωστε εγώ τουλάχιστον νομίζω ότι εδώ πρόκειται περί θεάς. Άλλα ποία είναι,
αύτη κα! ποία ή σχέσις της προς τον Έρμήν; Είναι απλώς δΰο θεοί τεθειμένοι ό εις
πλησίον τοΰ άλλου εις στάσεις συνήθεις κατά τήν έποχήν αυτήν και απλώς διά νά δια-
κοσμηθή ό κενός χώρος τοΰ αγγείου, ή ό τεχνίτης ήθέλησε νά απεικόνιση ώρισμένον
μΰθον; Ή άπάντησις, όπως κα! ανωτέρω ελέχθη, δεν δύναται νά δοθή μέ απόλυτον
βεβαιότητα. Διότι πιθανόν μέν, όπως έγώ νομίζω, ή κίνησις τής αριστεράς χειρός τοΰ
Έρμοΰ νά έχη ώς σκοπόν νά λάβη άπό τήν χείρα κα! νά άνεγείρη τήν καθημένην
θεάν, ή κίνησις δέ αΰτη μας οδηγεί τότε εις τήν έρμηνείαν τής παραστάσεως, άλλα
δέν αποκλείεται φυσικά νά είναι κα! χειρονομία δηλοΰσα τήν άγγελίαν ε'ιδήσεως εις τήν
καθημένην μορφή ν,, έκδήλωσιν συμπαθείας, τρόπον καθησυχάσεώς 5 ή και απλώς νά εΐναι
εις τών πολλών τρόπων εξοικονομήσεως τής χειρός, εντελώς τυπικός. Παρόμοια δέ παρα-
δείγματα υπάρχουν πολλά, όχι μόνον εις σύγχρονα, άλλά κα! εις αρχαιότερα αγγεία Κ
1 νοιι 8α1ί8-, ΌΊβ ΚαηβΙ άβΓ Οπβοΐιβη σ. 182 Βιιε-
οΙιογ Ρ. Κ, III 124.
2 ΒιΐδοΙιΟΓ Ρ. Κ. III σελ. 169.
Β ν"οη 8β1Ϊ8 εν. άν.
4 Ραπ1γ - \νϊ88ονα II1 Α σ. 369.
5 Π6λ. δίιιάηίοζίία, ί&ΙΐΓ. ά. Ιηβί. 1919 σελ. 132.
(5 Ρ. - Ε. III. Πίν. 145. Κθίηηοΐι ΡβϊηίαΓθ άβ ν&8θ3
ΛηΙ Μΐΐΐϊη II 25 κλπ. Περισσότερα ϊσοος παραδείγματα
δυνάμεθα νά εΰρωμεν εις τάς λευκάς ληκύθους- εις τάς.
νεωτέρας μάλιστα τοϋ τελευταίου τετάρτου τοϋ πέμπτου
αιώνος ή και τών αρχών τοϋ τετάρτου όμοια κίνησις
τής χειρός είναι συνηΟεστάτη. Και άλλοτε μέν εις τήν
Ειρήνης Α. Βαρονχα: Ελληνικός τάφος της Πάρου
ΑΕ 1925—1926·
του άνωθεν της κεφαλής τοΰ Έρμοΰ. Ή χρήσις τοιούτου κοσμήματος είναι τελείως
σύμφωνος προς την τεχνικήν κλίσιν της διακοσμητικής τοΰ τετάρτου αιώνος δια
τάς έλικας και τάς καμπύλας γραμμάς δχι μόνον εις τα αγγεία 1, άλλα και εις δλα
τά μνημεία τής τέχνης, ανάλογος δέ και προς τό έλαφρόν και κομψόν σχήμα τοϋ σκύφου.
Ή προτίμησίς του όμως από τον τεχνίτη ν μας είναι κάπως ασυνήθης, διότι έχει παραιη-
ρηθή γενικώς ότι οί Αθηναίοι αγγειογράφοι ουδέποτε έδειξαν μεγάλην άγάπην προς
τό κόσμημα αυτό, έν αντιθέσει προς τους συναδέλφους των τής Κάτω Ιταλίας, και
δια να συναντήσω μεν αυτό μάλιστα ως αυτοτελές κόσμημα, πρέπει, νομίζω, να κατέλθω-
μεν εις τον τέταρτον αιώνα. Κα! τότε όμοος άπαντα πολύ σπανίως 3, ένφ εξακολουθεί
απεναντίας ή κατά παράδοσιν χρήσις τοΰ κλασσικού μαιάνδρου· αλλά δεν είναι ό μαίανδρος
όπως τον έγνωρίζομεν εις τον αύστηρόν του ρυθμόν με τάς γωνίας κα! τάς σταθεράς του
γραμμάς· έχει ύποστή και αυτός την άποσύνθεσιν τής παλαιάς δυνάμεως κα! έχει καταν-
τήσει λεπτόν νήμα, τό όποιον συσπειροΰται άνησύχως ώς δέ ό Ρίαίιΐ νομίζει, έξ
αύτοΰ προήλθε κα! ό Ι&αίβηάβυ Ηυηά, ή, όπως δυνάμεθα ίσως νά τον όνομάσωμεν, ό
σπειροειδής μαίανδρος.
Διά την έρμηνείαν τής παραστάσεως δεν είναι βεβαίως δυνατόν νά άποφανθή
κανείς μετά βεβαιότητος. Ότι ό νέος μέ τό κηρύκειον είναι ό Ερμής δεν γεννάται
αμφιβολία, διότι καμμία άλλη ανδρική μορφή δεν παρουσιάζεται μέ όμοιον σύμβολον
εις τήν καθημένην όμως ποίαν γυναίκα ήθελε νά παραστήση ό τεχνίτης; Είναι κοινή
θνητή, ήρωί'ς, βασίλισσα ή θεά; "Οτι τό πρώτον αποκλείεται μας πείθει τό σκήπτρον,
τό όποιον κρατεί, σύμβολον τής βασιλείας και τής αρχής έν γένει, κληροδοτηθέν
από τους θεούς εις τούς απογόνους των θνητούς βασιλείς, εις τήν τέχνη ν δέ τοΰ πέμ-
πτου και τοΰ τετάρτου αιώνος φερόμενον και άπό θνητούς σεβάσμιους γέροντας.
Διά τάς γυναίκας όμως κατά τήν έποχήν αυτήν ή παράστασις βασιλίσσης ή ήρωΐδος
σκηπτροφόρου είναι σπανιωτέρα· συνήθως δέ μέ σκήπτρον απεικονίζονται μόνον αί θεαί Κ
"Ωστε εγώ τουλάχιστον νομίζω ότι εδώ πρόκειται περί θεάς. Άλλα ποία είναι,
αύτη κα! ποία ή σχέσις της προς τον Έρμήν; Είναι απλώς δΰο θεοί τεθειμένοι ό εις
πλησίον τοΰ άλλου εις στάσεις συνήθεις κατά τήν έποχήν αυτήν και απλώς διά νά δια-
κοσμηθή ό κενός χώρος τοΰ αγγείου, ή ό τεχνίτης ήθέλησε νά απεικόνιση ώρισμένον
μΰθον; Ή άπάντησις, όπως κα! ανωτέρω ελέχθη, δεν δύναται νά δοθή μέ απόλυτον
βεβαιότητα. Διότι πιθανόν μέν, όπως έγώ νομίζω, ή κίνησις τής αριστεράς χειρός τοΰ
Έρμοΰ νά έχη ώς σκοπόν νά λάβη άπό τήν χείρα κα! νά άνεγείρη τήν καθημένην
θεάν, ή κίνησις δέ αΰτη μας οδηγεί τότε εις τήν έρμηνείαν τής παραστάσεως, άλλα
δέν αποκλείεται φυσικά νά είναι κα! χειρονομία δηλοΰσα τήν άγγελίαν ε'ιδήσεως εις τήν
καθημένην μορφή ν,, έκδήλωσιν συμπαθείας, τρόπον καθησυχάσεώς 5 ή και απλώς νά εΐναι
εις τών πολλών τρόπων εξοικονομήσεως τής χειρός, εντελώς τυπικός. Παρόμοια δέ παρα-
δείγματα υπάρχουν πολλά, όχι μόνον εις σύγχρονα, άλλά κα! εις αρχαιότερα αγγεία Κ
1 νοιι 8α1ί8-, ΌΊβ ΚαηβΙ άβΓ Οπβοΐιβη σ. 182 Βιιε-
οΙιογ Ρ. Κ, III 124.
2 ΒιΐδοΙιΟΓ Ρ. Κ. III σελ. 169.
Β ν"οη 8β1Ϊ8 εν. άν.
4 Ραπ1γ - \νϊ88ονα II1 Α σ. 369.
5 Π6λ. δίιιάηίοζίία, ί&ΙΐΓ. ά. Ιηβί. 1919 σελ. 132.
(5 Ρ. - Ε. III. Πίν. 145. Κθίηηοΐι ΡβϊηίαΓθ άβ ν&8θ3
ΛηΙ Μΐΐΐϊη II 25 κλπ. Περισσότερα ϊσοος παραδείγματα
δυνάμεθα νά εΰρωμεν εις τάς λευκάς ληκύθους- εις τάς.
νεωτέρας μάλιστα τοϋ τελευταίου τετάρτου τοϋ πέμπτου
αιώνος ή και τών αρχών τοϋ τετάρτου όμοια κίνησις
τής χειρός είναι συνηΟεστάτη. Και άλλοτε μέν εις τήν